Þjóðviljinn - 19.04.1963, Blaðsíða 5

V
Föstudagur fð. aftril 1963
ÞIÓÐVILJINN
SÍÐA
50 km.skíðaganga er ein
mesta íþróttaþrekraunin
Saga skíðagöng-
unnar er í rauninni
jafngömul 'skíðunum
sjálfum,' og er sjálf-
sagt erfitt að rekja
þá sögu. Það er ekki
saga um keppni á
skíðum í þeirri merk-
ingu sem við höfum
nú, hún var bundin
^claglégu lífi fólksins
og þörf þess til að
ferðast um snævi
þákin lönd.
1 Noregi munu fy;rstu skíða-
mótin hafa farið frarn í þvi
formi sem við þekkjum til, og
eru til sagnir af, móti sem
haldið var árið 1843 í Tromsö
Var þá bæði um stökk að ræða
og eins göngu á styttri vega-
lengdum.
Hafa Norðmenn sagnir af
mótum, hér cg þar á árunum
fram að 1867. Yfirleitt var það
þó tilvil.iunarkennt, hvort mót
þessi voru haldin árlega eðá
þegar hénta þótti.
Skíðáhindingar
1 þróun skíðaíþ^óttarinnár er
talið að árið .1868 Vláfi brotið
blað. Það ár er háldið mót i
Tvers'ökken rétt við Osló,
Þangað kom húskarl frá
Morgedal í Þelamörk. Hánn
þótti heldur illa til fara og ekki
rreitt smáfríður. En allir fyllt-1
Maryin Stokken er einhver mesti göngugarpur, sjm Noregur hefur eignazt. Hann sigraði í 50 km.
göngu á Holmenkollen 1954, og var þá á undan köppum eins og Sixten Jemberg og Eero Eoleh-
mainen. Þess má einnig geta að Stokken var á sínum tíma einnig snjallasti Ianghlaupari Norðmanna.
ust takmarkalausri aðdáun á
snjlli hans á skíðunum.
Þessi maður hét Sondre Nor-
heim, pg er kallaður faðir
skíðaíþróttarinnar. En hvemig
stóð á , þessu?, Hvaða galdra
hafði hann í frammi? Því það
þótti göldrum nasst hvað hann
gat sýnt á skíðum sínum.
Það var tvennt sem kom til:
Hann notaði ekki hinn stóry
staf sem skíðamenn þéirra tíma
notuðu. þegar þeir stukku, og
hann hafði gert sér bindinga
sem náðu aftur fyrir hselinn.
og þar með hafði hann bundið
fótinn fastar við skíðið. Hann
gat þvi sveiflað sér til i brekk-
unni og stððvað snögglega niðv
KNATTSPYRNA
Dómari frá FIFA
heldur námskeið
Stjórn Knattspyrnusambands
ís'ands hefur unnið að þvi
uhdanfarið að fá hingáð elnn
af dómurum þeim sem A1
þ.ióðasamband knattspyrnu
manna (FIFA) hefur i þ.ión
ustu sinni. FIFA hefur á und
anförnum ámm haft nokkra
knattspyrnudómára sem férð
ast á milli landa þeirra sem
eru aðilar að Albjóðasamband
inu, og gangast þeir fyrir
stuttum námskeiðum fyrir
knattspyrnudómara landanna
Maður sá sem hjngað kem
ur er sænskur og heitir Ake
Bromm, kunnur alþióðadómári
í knattspyrnu.
Dómaranefnd KSÍ héfuT
undirbúið komu hans hingað
og hefst námskeiðið í kvö’d
kl. 8 í kvikmyndasal Austur
bæ.iarskóians Þar flytm
Brómm erindi um knattspyrnu
lögin s'kýrir þau og tú’.kun
þeirra. Skýrir hann einstök at
riði og i gefur síðan skýringár
við fyrirSpurnum um réglurn
ar, ðg vérður Hannés Sigurð4
soh túlkur á námskeiðinu.
Bromrn héfur með sér kvik
mynd varðándi dómaramá
krtattspyrnumanna og er ekk;
að efa aff bæði skýringar han'
og éins’.’' .kvikmynditi vérðu-
mikill fróðleikur fyrir islenzk-
dórhara
Námskeiðið heldur áfram
eftir hádegj á laugardaa, og á
sunnudas er ráðgert að halda
áfram eftir því sem Bromm
telur ástæðu ttl.
fir það vel farið að KSÍ
skuli hafa ráðizt í það að fá
færan mann til að ræða við
dómara hér um hin mikilsverð
ustu mál dómaranna. og knatt
spyrnunnar í hejld
Það er þvi full ástæða ti’'
ið hvetia alla knattspymu-
dómara að notfæra sér þetta
framtak stjórnar KSÍ csg fiö'-
menna á námskeiðið og dóm-
arar Reyk.iavíkur ættu ekki
að láta á sér standa Vitað er
sð Ísáfjörður sendir 2 dómara
á námskeiðið og sömulejðis
enda Akureyringar 3. Ger?
má ráð fyrjr að dómarar komi
frá hinum ýmsu stöðum í ná
’renni Reykiayíkur
Heyrzt hefur. að svo . geti
*arið að Ake Bromm verði ■
‘'enginn til að dæma fyrsta |
knattspyrnuleik érsins. sem |
pram fer á sunnudaginn mil’i ■
KR og Vals í Reykjavíkurmót-
tnu. Gæti bað verið lærdóms
ríkt fyrir <iAmara nkkar aí)
Hann dæma.
Frimann. I
ur á sléttunni. Það gátu hinir
ekki.
Sondre var kominn af létt-
asta skeiði þetta ár. eða 43 árs
gamall. og hefðu því slíkar æf-
ingar, sem skíðastökk. ekki átt
að vera honum neinn leikut
En það fór á sömu lund þegar
hann tók þátt í göngunni,. það
var enginn sem gat fyigt hon-
um eftir. Piltamir úr ,borginm
sáu fljótlega að þeir voru gam-
aldags. að hinn granni, magri
og illa búni húskarl frá Morge
dalen var listamaðurinn. og
honum vildu þeir líkias+. Þeir
köstuðu frá sér stafnum langa
fengu sér bindinga. þrátt fyrir
hað að margir teldu að. þae-
væru „lífshættulegar"!
Mótið á Iverslökken var ein-
mitt forleikur að Holmenkoil-
enmótinu sem síðar varð.
Síðar kom Sindre til Osló os
kenndi drengiunum listir sínar
og sýndi þéim hvemig hanr
beitti skfðum sínum. og hann
og beir léku sér að því að
stökkva fram af stökkoöllum
tveir og tveir saman. og bó+h
há tilhevra að reka upp fagn-
aðaróp mikið eins og indíám
og gerði betta unaa drengi enn
æstari í að taka bátt í bessum
diarfa oe skemmtiles'a leik
1 ? Inlrnnr
Fram að aldamótunum var .
kepnt í skíðagöngu sem var um
18 kílómetrar. eða yfirleitt a
stuttum vegalengdum. Þó var
keppt í 50 km árið 1888. en svo
Féll það niðu.r aftur. Aldamóta-
árið er svo efnt til 30 km
göngu og eins árið eftir. Virtisi
hessi ganga ná vinsældum
brátt fyrir bað að læknar segð'.
' lýsingum sínum af göngu
mönnunum að ..aðeins 5 af 2'<
öefðu litið vel út er beir kom ■
að marki“
Um hina sögðu beir: Slappi-
hieikir. bláir. og hóstandi.
Þekktur læknir. og gama"
rkíðamaður kom með alvarle?-
ar aðvaranir i blaðagrein
=agði m.a. ..Við læknar aftur á
móti vitum að langar skíða-
göngur í kenpni eru ekki hoP
=r. Við vitum að bað kosta-
beilsu margra ungra marma o>?
ööíihrieði cíaar á lffsleiðinr'.
Það er því ekki út í bláinn. a?
við á læknamáli höfum skaoa'
nýtt orð: „íbróttahiarta" baé
er sérstaklega hiá ungu fólv-
=em hefur tekið of nærri sé>
f.d. á skíðum. og sem verður að
ifða fyrir betta með hiartslætf'
‘u-æðslutilfinningu. andartepn’
-’.s.frv.
Frumkvöðull Holmenkolleri
•fökkbrautarinnar Fritz Huir-
'°ldt svarar ákveðið: „Það er
°kki satt sem bér segið urr.
fiöldann af „sjúkúm ungum
mönnum" sem ganga um hver
með sitt misnotaða íþrótta-
hjarta. Nefnið þá! Og sannið, að
það séu langar skíðagöngur sem
valda því“.
Þetta hafði þær afleiðingar
að hvorki meira ná minna en
12 læknar .þar af tveir yfir-
læknar frá ríkissjúkrahúsum
voru viðstaddir fyrstu 50 km
gönguna eftir aldamótin eða
1902. Var ætlun þeirra að rann-
sáka hvaða áhrif svo erfiti
hlaup hefði á líkama þeirra.
, Horfið var áð því ráði að láta
keppenduma ganga tvo jafr.
langa hringi eða 25 km hvom
og þeir sem óskuðu mátrj
hætta en allir vom skyldaðir
til að hvíla sig í fimm mínút-,
ur eftir hálfnaða göngu.
Þetta þótti þó ekki góð
lausn á málinu, og benti Huit-
feldt á að svona hvíld gæú
verið beinlínis skaðleg. Var á
það fallizt og hætt við þessar
hvíldarmínútur eftir 25 km.
Rannsóknir læknanna héldu á-
fram. Kom þá smátt og smárt
í ljós að ástand keppendanna
var mikið betra en gert hafði
verið ráð fyrir.
Þróunin hefur líka orðið .sú
að 50 km gangan í Holmen-
kollenmótinu hefur orðið næs+
vinsælasta keppnisgreinin. Aö-
eins skíðastökkið er vinsæ11-
Maf-gföðvar
Strax ,í fyrstu 50 km keppn-
ínni 1888 var mönnum bað ljóst
að í svo erfiðri keponi vav
nauðsynlegt að kennendur gæt,.
tekið næringu. meðan á göna
'inni stóð.
Gátu keppendur bvi fengi'
'vaffi og smurt brauð eftir 11
km göngu. og begar beir kom.
> mark fengu beir stóra flösk-
of qli! ^
Þegar skvlduhvíldin er lögð 'j
niður. var farið að koma fyri>- ;
matstöðvum hér oe bar með
göngubrautinni. bví sérstaklega
'"•egar líða tók á söneuna fó’*11
nonn að kenna huneurs.
Meðan vaxandi bátttöku 1
eöngunni allt upn í 100 mann-
niá nærri get.a að bað hefur
=kki verið nein smáræðis ma*
föng sem . matarmálaráðherra
-'ííngunnar 'burfti að hafa.
Einn ..matarmálaráðherra*'
»m lenei hafði umsión me'
— otföneum enneunnar seeír
’ná aðdrætt.i oe úthúnaði fyr”-
-’ðnguna á bessa leið: — K’
"30 er herra ,súna“ vakin-i
■'=>ð er sá ■ sem eldar hina ef*
-=ðttu sætsúnu.
coðnir eru 100 lítrar af vatn'
( há eru látnar 18 flösknr v
aft. 8 kg af griónum. og hæf’
'°et, af sykri og salti. Stra-
'ft.ir að farið var að elda sæ*
-únuna er hafi.zt handa nm
æ=nað sem gera barf.
Það eru um það bil 15 men i
sem skipta sér niður til að
sjóða 150 hænuegg, og síðan að
taka af .þeim skumið, og eru
það „hænsnaplokkararair“.
Þá er tekið til við að afhýða
appelsínur og þeim skipt niður
i vissa, bita og 150 bananar fá
sömu : méðferð.
Skomar eru niður 200 brauð-
sneiðar. þær smurðar með
smjöri og sétt á þær álegg.
20, lítrar af heitri mjólk, 70
lítrar, af heitu sykurvatni . og
30 lítrar af heitu sætu tei. Aðr-
ir sjá, um að auðvelt sé fyrir
skíðamennina að kornast að
mátsvögnunum, koma þar upp
borðum. fyrir matarílátin. hafa
til ullarteppi sem. slegið er yf-
ir herðar keppendanna meðan
þeir matast.“
Hyað þetta snertir er þessi
matarveizla orðin á eftir tím-
anum. 1 dag mega keppendur
ekki vera að því að „evða
tíma“ . í nokkrar sekúndur á
matstöð! Nú er að mestu tekin
fæða í fljótandi formi, í pappa-
íláti bar sem þeir dreypa í sig
á fullum gönguhraða. gleypa
sig allt eða hluta af innihald-
inu. og henda þvi sem eftir er.
Hver sekúnda. hvert sekúndu-
brot, er dýrmætt. fyrir þá sem
berjast um sigurinn og fvrstu
sætin.
Þrekraun
. Að sjálfsögðu. hefur það ver-
ið mikið. lán fyrir framþróun
50 km göngunnar að einmitt
læknar létu hana ekki afskipta-
lausa. Þeim, og raunar öllum.
var það ljóst að 50 km ganga
var . brekraun. og einmitt það
knúði á þá nauðsvn að búa sia
sem bezt undir gönguna. Þessi
ganga hefur á .yjssan hátt skio
að svipaðan sess mtðal skíða-
Ibróttarinnar o.g marabrahlaup
ið hefur eert meðal hinna
friálsu íhyótta.
Um .það hefur því alltaf stað-
ið viss ljómi. — hetiuskapur —
bar sem sigurvegarinn verð-
skuldaði veglegan sveig. Þar e-(
oft barizt við frost og skara '
miöll og brattar brekkur.
Árið 1914 berst skíðagöngu-
mönnum mikil og langþráð
hiálp. Færið var misiafnt. og
stundum bannig að bað hlóð«t
svo neðan ( skíðin að bau urð-i
eins og drumbur. Þurfti bá að
fiarlægia bað og sótti samt f
sama horf.
Af þessum sökum varð ungur
skíðamaður að gefast upp ári.ð
1911. Hann hét Pétur östbv. ne
er sagt að hann hafi bá mælt-
Þetta er ekki fvrir skrifstof'i
fólk! En bá er eins og bað haf'
fæðst í huga bes=a unga mann--
hugmvnd um að levsa hennan
vanda. sem stöðugt var til um-
i-æðu. Þvi bá kemu.r hann brern
árum síðar fram með hi
smurninesblöndu sem varð h'
hess að hinn ungi maður sigr
’ði fræga skíðakappa oa hótti
’-'o+ta merk'legt oa markaði
Fi-amh. á 8. síðu.

Ragnar Persson frá Svíþióð
sigraði i 50 km. göngu á Holm-
enkollepmótinu i ár i fyrsta
sinn sem hann keppti í þeirrl
grein.
Tveim þjálfurutn
boSið tíl Vejle
Handknattleikssambandi ís-
lands hefur borizt boð um að
senda 2 þjálfara á námskeið,
sem haldið verður > Veile í
Danmörku n.k. sumar.
Þejr sambandsaðilar, sem
hug hafa á að senda þjálfara
a námskeið þetta eru beðnir
að senda skriflega umsókn til
=t.ióraar H.S.Í fyrir 5. rRaí
n.k.
Þeir sambandsaðilar, sem
nug hafa á að halda tslands-
nótin utanhúss 1963 eru beðn-
ir að senda skriflega umsókn
til stjómar H.S.Í. fyrir 10.
maí n.k
r'
Jþróttamót ársins'
á Hólogalandii kvöld
I kvöld verður sérstætt i
þróttamót á Hálogalandi. sem
margir ætla að verði „íþrótta
mót ársins“.
Má þar fyrst nefna að stjórn
r KR og ÍR keppa í Glennu
,em er afar athyglisverð ný
'■iróttagrein.
Alvarlegasti atburður mófc-
ns verður keppni rnilli land*,
'iðsins og unglingalandsliðsin'
; körfuknattleik Þetta verðu
gamanlaust „körfuknattleiks
keppni ársins", og mun marg*
fýsa að sjá styrkleik unglinga-
landsliðsins. sem innan skan-.ms
tekur bátt í Evrópumóti ung-
Hnga.
Rúsínan i pylsuendanum
'erður svo handknl.keppni
nilli Islandsmeistara Frarn >g
Hðs íþróttafréttamanna. Hér
má búast við spennandj keppn'.
bví hér fá Framarar áreiðan-
'ega erfiðasta keppinaut sinn
im árabil Þess rná aeta að
c'ramarar verða kl=oHöir f rx»k«
fyrir neðan mitti.
1
i
5
&