Þjóðviljinn - 25.04.1963, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 25. aPril 1963
HÓÐVILIINN
SlÐA
Þetta var kvöldið sem ég
etarði í tvo tíma og tólf mín-
Utur á Gunnuklett.
Það var þungbúið loft og hrá-
slagalegt á Fjöllum þann dag
og tekið að halla degi þegar
maður og kona birtust í jeppa
heima í Möðrudal, þurftu að
komast í síma, og Jón í Möðru-
dal sagði:
— Þarna er maðurinn sem
getur tekið þig!
— Er hann að fara til Vopna-
fjarðar?
— Nei, þetta er verkstjórinn
í veginum, og þetta er ráðs-
konan. Farðu með honum upp
að skarði og með ráðskon-
unni inn í eldhús og bíddu þar
eftir bílnum, Já, Jón í Möðru-
dal deyr aldrei ráðalaus.
Stundu síðar var ég kominn
í eldhúsið við Vegárskarð. Það
hafði snjóað hér fyrir skömmu
og var nú þiðnað, en napurt
sem á náströnd að norpa úti.
Innan dyra hér eldavél til
vinstri. vaskur, vatnsleiðslur.
eldhúsborð, skápar; allt hreint
og gljáandi. Nú er liðin sú
tíð að vegagerðarmenn mauli
mygglað brauð úr hnakktösku
og slafri viðbrenndan vatns-
graut — og var sannarlega
tími til kominn.
Þau gáfu mér heitt kaffi. Svo
fór verkstjórinn út að huga að
verkefnum sínum. og var brátt
horfinn norður í skarð. Eg sat
andspænis glugganum og hóf að
stara á Gunnuklett: fram und-
an honum hlaut bíllinn að
koma. Mínúturnar siluðust á-
fram og öðru hvoru komu bíl-
ar fram undan Gunnukletti, en
enginn beirra var bíllinn minn.
En það var ekkert annað að
gera en stara á Gunnuklett,
annars gat ég orðið stranda-
glópur. Mér heyrðist ráðskonan
rísla eitthvað í blaði, nýkomnu
að sunnan, en þangað þorði
ég ekki að líta heidur starfv
án afláts á Gunnuklett.
Já. þarna voru þeir byrjaðir
að ryðja til melnum í skarð-
inu. Hvergi virðist betra land
til vægagerðar en hvarv'etna hér
á Fjöllum. Aðeins þarf að fá
nógu stórvirkar ýtur til að
færa mölina i háa breiða
hryggi. hefla þá síðasn og
bjappa og —: ^ vegurinn er
kominn! Og nú er komin við-
reisnarstjórn sem hefur fund-
ið ráð til að lengja vegina
með flughraða; ráð sem engum
hafði komið til hugar á Island1
fyrr: að minnka krónuna um
helming og veita síðan örlítið
fleiri fimmtiuaura-krónur í ái
til vegagerðar en veitt.ar voru
hundraðaura-krónur í hittið
fyrra — oa gala síðan yfir
alþjóð af ráðherraprjkinu: S.iáið
þið bara hvað við höfum hækk-
að framlaaið ti! vegalagninga'
-r Skvldi óiGssunina ,hana
Gunnu eövnlo hafa órað nokk
uð lyrir því þegar hún hall-
VOPNAFJÖRÐUR
FOLK OC BYCCÐ
aðj sér til hvíldar undir kiett-
inum, að svo snjallir menn
ættu eftir að stjóma íslandi?
Hvað sem um’það er þá þekkt-
ist á hennar dögum ekki orðið
kleppsmatur í íslenzku máli.
Vinstra megin við mig var
svarthærð gneisteygð ráðskona
tekin að leika eldhúshljómkviðu,
eh ég þorði ekki fyrir mitt líf
að líta á hana heldur starði '
án afláts á Gunnuklett; svo
mjög óttaðist ég að verða
strandaglópur.
— Viltu ekki meira kaffi?
spurði sú gneisteygða.
— Þakka þér fyrir umlaði
ég, og hafði nú fengið kaffi-
ást á henni, én starði sem fast-
ast á Gunnuklett. Sjötta skjln-
ingarvitið tilkynnti heitar konu-
hendur á borðinu fyrir framan
mig, og svo barst blessaður
kaffiilmurinn upp í nefið.
— Gerðu svo vel, heyrðj ég
hana segja. Þá þreifaði ég eftir
bollanum og horfði sem fast-
ast ó Gunnuklett. Það var
kominn kaldur regnhraglandi.
og bflarnir sem komu fram
undan Gunnukletti slettu dökku
vatni úr holu við brúna —
en enginn þeirra var bíllinn
minn. Ég hét áfram að stara
á Gunnuklett
Já, hér sit ég kaffisvelgjandi
karlmaður klæddur gæruúlpu i
hlýju eldhúsi að sumar agi —
með hroll i skrokknum! Skyldi
ég hafa borið mig hetjulega ef
það hefði verið ég en ekki
Gunna gamla sem staulaðist í
bylnum forðum 1 skjólið við
klettinn í skarðinu!! En hvort
skyldi nú Gunna gamla hafa
sofnað útaf með Hallgríms-
sólma á vörunum eða Andra-
rimur? Eða skyldi hún hafs
upp Sturlungu? Á henn-
ar dögum kunnu víst
flestar förukonur skii á
Sturlungu og höfðu hlýtt
á frá'ögur af mönnum
beim er svo voru gráðugir i
persónuleg völd að þeir seldu
landið og niðja sína í 6 alda
erlénda áþján — fyrir það eitt
að fá að vera jarlar á tslandi
í nokkur ár. En tæplega hefur
hana rennt nokkurn grun í að
nnan áratugs eftir endurheimt
iýðveldis á íslandi væru aftur
skriðnir fram úr nöprum
skugga Gissurar jarlssvo valda-
gírugir tvífætlingar að énn
vjldu þeir farga freisi íslands
fyrir að fá að vera aurasópar-
ar og púlsmenn útlendra á Is-
'andi brot úr skammrj manns-
ævi.
Það var tekið að sjóða á
Idavébnni. Ráðskonan raulaði
eitthvað lágt; það var orðið
mjög notalegt inni. Nú voru
alltaf að koma bílar undan
Gunnukletti — en enginn
beirra var bíllinn minn.
Nú tók að glamra í disk-
um og hnífum — og skyndi-
lega skyggðu brjóst gneist-
eygðu róðskonunnar á Gunnu-
klett. Guð hjálpi mér! Aug-
un höfðu nær fylgt þessum
brjóstum eftir þegar hún bar
diskana inn með borðinu í
stað þess að stara fast á Gunnu-
klett. Ég várð að beita þau
hörðu svo þau hlýddu. Og ég
hélt áfram að stara á Gunnu-
kiett. Nú komu tveir regn-
klæddir menn niður skarðið,
ráku niður stikur, færðu þær
til, kíktu. ráku niður fleiri
stikur. Nú var bílaumferðin
mjög farin að strjálast, en enn
starði ég á Gunnuklett.
Loks kom hópur manna und-
an klettinum og þrammaði nið-
ur veginn í átt að eldhúsinu.
Ég heyrði þá koma inn. og
þeir munu hafa ályktað að
hrúkan innan í úlpunni við
borðið væri maður, þvf einn
af öðrum heilsaði glaðlega. Svo
heyrði ég unga rödd segja há-
tíðlega:
— Komið þér sælir
Nú missti ég augun af
Gunnukletti! Vitanlega er mér
sama hvort menn þúa eða þéra.
en á nokkurra vikna flakki var
þessi ungi pi'.tur eini mað-
urinn á öllu Austur- og
Norðurlandj sem ég hafði
heyrt þéra. Þaft er ekkert nýtt
að rekast á eintök úrelts tíma:
Fyrtr sunnan hitti ég ungan
..æskulýðsleiðtoga" sem boðaði
kapitalismann sem gekk ýfir
Vesturlönd fyrir tugum ára
sem framtíðarsósialisma á Is-
!andi! — Að þérast að kvöldi
regndags í vegavinnuskúr uppi
á fjöllum er þá sýnu afsak-
anlegri barnaskapur. Og ég
tók aftur að stara á Gunnu-
klett.
Þeir settust að borðinu og
slamra tók í leir og stáli. Ég
fann að einhverjir þeirra
renndu vorkunnlátu auga til
hrúkunnar við borðið sem ekki
hafði manndóm til að eta mat
En hve sárt sem mic langaði
bá þorði ég ekki að snerta
matinn. heldur starði enn án
afláts á Gunnuklett. Loks tók
ráðskonan gneisteygða af skar-
>ð og sagði:
— Gerðu svo vel. Þér er al-
veg óliætt að borða, um leið
og hún lét fullt fat fyrir fram-
an mig svo ilminn lagði upp
í nefið og munnvatnskirtlamir
fylltu gúlinn af vatni. Ein-
mitt þá kom bíllinn fram und-
an Gunnukletti!
Þá reis ég á fætur. umlaði:
Bless, hökti út á veginn og leit
á klukkuna: I tvær stundir og
tólf mínútur hafði ég starað
á Gunnuklett. Hálfur bíllinn
var þéttsetinn fólki, hinn helm-
ingurinn fullur af varningi. Og
svo var bíllinn aftur kominn
á fulla ferð — eftir nokkra
tugi metra beygði hann inn í
auðnina.
Hvert var ferðjnni beitið?
Hafið þið aldrei heyrt get-
ið um „Tibet íslands“, lands-
hlutann bak við fjöllin sem
ógerlegt væri að komast til
sökum fjalla og vegleysu? Ef
ekki þá heitir byggðin réttu
nafni Vopnafjörður. Til skamms
tíma var erfitt þangað að
komast nema á sjó. Annars
var yfir mikla fjallvegi og
óraleiðir að fara.
Nú bar bílinn fljótt yfir
dökkan votan sandinn. Sum-
staðar vora nýir skaflar í laut-
um, annars dökkgrár sandur.
dökk fjöll, nakin gróðurlaus
auðn; sumstaðar litlar strýtur.
en oftast veðurmáðir ásar og
íjöll. Hér skilst hvað skáldið
á við með orðunum: „þar sem
aldrei á grjóti gráu gullin mót
sólu hlæja blóm“. Við þessi
fjöll var hann kenndur. Fjalla-
skáldið; nei, segið mér ekki að
þið kannist ekkert við hann1
Hver ykkar hefur ekki ein-
hverju sinni sungið um þá sælu
heimsins svalalind — rétt áð-
ur en þið létuð torfuna kyssa
náinn? — bví það eru ævinlega
rímuð Ijóð sem eru sungin —
eða hvert ykkar hefur vitað
nokkurn svo átakanlega ofur-
ölvi að hann hafi reynt að
„Tíbet Islands" — Vopnafjörð-
ur, séð yflr þveran dal til
Smjörfjalla. Nýfallinn snjór á
fjöllunum hylur óleystar fann-
ir sem auöa jörð. Myndin tek-
in síðdegis 13. ágúst 1962, cn
um morguninn náði snælínan
töluvert lengra niður.
syngja atómljóð? (Dægurljóða-
ælan getur hvorki flokkazt und-
ir rímuð ljóð né órímuð, enda
vafasamt að sú framleiðsla eigi
mikið skylt við heilastarfsemi).
Það virtust augljóslega vera
Vopnfirðingar á heimleið í
bílnum. Einn var þó aðkomu-
maður, auk mín, og fór brátt
að tala um veginn og lands-
lagið: hve lengi hann þyrfti
að horfa aðeins á þetta.
— Þetta landslag er alveg
eins og á tunglinu! sagði hann
(Við lifum á geimferðaöld, og
brátt gleyma ferðalangar að
ræða um næturklúbba í Ham-
borg og París og taka að vitna
um Venus og Marz!)
Þetta var gamall kunningi
minn að sunnan. Hann kvaðst
á leið í lax. Nú var komin
niðaþoka; sást aðeins nokkra
tugi metra frá bílnum, Grett-
istökin á söndunum virtust á
stærð við verzlunarhallir þraut-
oíndra heildsala í Revkjavík.
Þjóðfellið sýndist hnöttur út
af fyrir sig.
En þrátt fyrir þokuna sást þó
að vegurinn til Vopnafjarðar
var varðaður tómum vínflösk-
um undan fjölda tegunda. „Þaö
eru Kanar á laxveiöuni í Hofs-
á“ var svarið sem ég fékk síð-
ar niðri í sveit þegar ég spurði
hverju þetta sætti. Eftir komu
herraþjóðarinnar kváðu líka
hafa farið að finnast illa das-
aðir laxar í ánni með línu-
öngul og jafnvel taumbút í
skoltinum. Og það var víst eitt-
hvað talað um línuveiðar.
Neðar í ánni voru Bretar
(sem reyndust þó Skotar og
Irar). Líklega- hafa íslenzkar
laxveiðihetjur tekið þann sið
eftir Bretum að þekja höfuð-
föt sín flugum, svo alþjóð
mætti sjá hve fín og göfug beit-
an væri. En sá þeirra „brezku“
sem ég leit oftast var alltaf
berhausaður svo ég vissi aldrei
hvort hann notaði Black Doct-
or eða bara Greenwells Glory.
Svo voru líka þar t sveit.
Lúðvík Jósepsson og Karl úr
Eyjum, í miklum veiðihug
heyrði ég sagt. Engum sögum
fór þó af því hvort þeir not-
uðu Red Spinner, Partridge
Yellow eða voru bara með
pólitískar flugur í kollinum.
En engan Vopnfirðing heyrði
ég bera þeim félögum á brýn
að þeír ættu hinn minnsta
línuspotta í fórum sínum.
Allir pessir reittu eitthvað
úr ánnj. Frystihús SÍS-deildar-
innar á Vopnafirði gerði svo
vel og tók á móti afla þeirra.
Svo létti undir þokuna, og
við sáum augnablik niður í
dal, og heiðarbrúnir: — Brun-
ann. Einhverstaðar hérna niðri
er Brunahvammur. Þar bjó eitt
sinn kona er gaf ökkur tvær
ljóðabækur: Hélublóm og Fífu-
Ioga, Hér í heiðarbænum mun
hún hafa kveðið: „ . . og
ljórinn varð alþakinn fann-
hvítu flosi í frostgrimmum
vetrarins hríðum". En hér kom
líka sólmánuður með dýrðlega
daga:
„Kveðju sunnanblærinn ber.
Blóm í hlíðum anga.
Heiðagolan hlýja fer
hendi mér um vanga".
Sonur þessarar konu er Þor-
steinn Valdimarsson:
„Þú yrkir sólþeyr
mín ísabrot:
Þinn andvari ruggar
mínu hverfula ljóði,
vorblárri heiðnu
á vötnum drauma".
Vopnafjarðarbyggð hefur gef-
ið okkur gott fólk. Héðan var
tónskáldið Björgvin Guðmunds-
son. — Já, og hér var afi
Gylfa Þ. gildur bóndi. Hingað
þurfti Reykjavík að sækja
manninn til að yrkja annan
þeirra tveggja ástaróða sem til
Ijóða er hægt að telja: ella
myndi hafa orðið bið á því að
Reykvíkingar eignuðust fjólu-
bláa drauma.
Svo beygir vegurinn aftur inn
á fjallið. og þokan ríkir á
ný. Við staðreynum að eftir
allt saman er hún sönn: þjóð-
sagan um að vegurinn til
Vopnafjarðar liggi enn í sömu
hlykkjunum og fyrsti bílstjór-
inn villtist í bokunni!
Það glórir í vatn til vinstri.
Það er Þuríðarvatn. (Saga
þeirrar konu yrði of löng —
ef ég kvnni). „Er fjskur í því?“
spyr kunningi minn sem kom-
inn er að sunnan í laxinn.
Reynt er að fullvissa hann um
að þar hafi aldrei fiskur feng-
izt. „Ég hélt að fiskur lifði f
vatni“, sagði hann móðgaður.
Vopnfirðingar brostu í laumi,
vorkunnlátir.
Annað vatn til vinstri: Nik-
urvatnið. En það gefst enginn
tími til að spyrja um hófalag
né hestakyn a*stur hér því
vjð blasir hin breiða byggð
Vopnafjarðar og við brunum á
skammri stundu niður á þjóð-
veginn í dalnum. Stundu síðar
staðnæmist bíllinn við hlið er
á stendur: Teigur. Innan stund-
ar er ég kominn i bæ vinar
míns Gunnars Valdimarssonar
— og finnst ég vera kominn
heim. J.B.
Gunnuklettur í Vegarskarði, milii Möðrudals ag Víðidais. — Sagan scgjr að gömul kona Haq
í byl leitað skjóls í skútanum sem þið sjáið i klettinum og orðið þar úti.