Þjóðviljinn - 10.05.1963, Blaðsíða 7

Föstudagur 10. maí 1963
ÞlðÐVILIINN
//
Gemmér bita af borði þínu ...
SfÐA 'J
AA
fyrir var, þ.e. gömlu verksmiðj-
una“.
Já, svo sannarlega er Guð-
mundur á Rafnkelsstöðum fyrir
löngu hættur að damla á trillu
frá Garðinum. Ástæðan til þess
að hann afneitar Sandgerði og
þykist ekkert þurfa við Verka-
lýðsfélagið þar að tala er sú
ein að á sl. hausti neitaði hann
að gera upp samkvæmt
gildandi samningi í Sand-
gerði, gerði upp við sjó-
mennina samkvæmt gerðar-
dómi Emils úr Hafnarfirði
og vildi þar með stinga í
sinn vasa tugum þúsunda af
lögmætu kaupi sjómannanna
á bátum sinum. Slíkt var
hans þakklæti til mannanna
sem fært hafa honum afl-
ann undanfarið.
Svona grátt getur hugsjón
„viðreisnarinnar" leikið mæt-
ustu menn eins og Guðmund
á Rafnkelsstöðum.
Það er alkunnur háttur út-
gerðarmanna, einkum í „guðs
eigin landi“ að skrá skip sín
í einhverri umkomulausri ný-
lendu og skrá á þau sam-
kvæmt kjörum sem ekki eru
þoluð i heimbyggð þeirra, en
slíkt hefur ekki tíðkazt á Is-
landi fyrr. Þykir sumum raun-
ar ekki fara illa á því að
Hafnarfjörður. hið hrunda ríki
Emils gerðardómsráðherra, sé
gerður að einskonar íslenzkri
Líberiu, athvarfi útgerðar-
manna er vilja greiða sjómönn-
um sínum sem lægst kaup.

Maron Björnsson varaform. til vinstri, Margeir Sigurðsson for«
maður t.h.
Hver verður bræddur?
„Viðreisnin" lætur ekki að sér
haeða. Svo sannviðreistir í and-
anum eru krossriddarar kapí-
talismans orðnir á Islandi að
jafnvel mætustu menn eins og
Guðmundur á Rafnkelsstöðum
hrópa nú jöfnum höndum um
að bræða í lifrarpottum menn-
ina sem mala þeim gullið og
að senda þá til Síberíu!
Þetta sýnir ekki aðeins að
hátt krunkar gróðahrafninn á
landi voru þessa stundina, held-
ur er þetta enn ein sönnun þess
að „viðreisnin" og heilbrigð
skynsemi eru ósættanlegar and-
stæður. Eða hvað hefðu hinir
borubröttu útgerðarbossar að
bræða í soðpottum sinum og
hver myndi mala þeim gullið
eftir að þeir hefðu brætt verka-
fólkið eða sent það til Síbcr-
íu?!
Síðan péturspabbi gamli og
aðrir slíkir hugsjónamenn tóku
formann verkalýðsfélagsins í
Keflavík að næturiagi og fluttu
hann til Reykjavíkur hafa þess-
ir péturspabbar ekki rætt upp-
hátt um slíkar aðgerðir —
fyrr en nú.
Ætla mætti að svo sinnulaus
maður fyndist vart í hópi þeirra
Islendinga er fullvita teljast að
hann hafi ekki einhverju sinni
heyrt getið um SANDGERÐIS-
BATANA, Eggert aflakóng í
SANDGERÐI og víkingaáhöfn
hans. Það vakti því að vonum
mikla athygli þegar skipshöfn
hans var allt í einu skráð í
Hafnarfirði (í hálfgerðu pukri).
Hvað er að gerast? Voru
þessir menn gengnir úr þjón-
ustu Guðmundar á Rafnkels-
6töðum. eða var hann fluttur
til Hafnarfjarðar? „Ég og bát-
arnlr eru úr Garðinum", segir
Guðmundur á Rafnkelsstöðum
í Mogganum 24. apríl sl., — og
þykist ekkert þurfa við Verka-
lýðsfélagið í Sandgerði að tala.
Hvað er hæft í því?
í síðasta febrúarblaði .Faxa'
í Keflavík segist Guðmundi á
Rafnkelsstöðum svo frá útgerð
sinni:
„Árið 1956 byggði ég verbúð-
ir og aðgerðarhús í Sangerði
fyrir starfræksluna. Verbúðin
rúmar 80 manns og er mjög
vel úr garði gerð .... Ég keypti
Garð h.f. (aðra aðalútgerðar-
stöðina í Sandgerði) árið 1959
og þar með var ég kominn í
frystinguna. Með í þeim kaup-
um var einnig beinamjölsverk-
smiðja, sem þó gat ekki brætt
síld..... Ég réðst því f það
í sumar að stækka verksmiðj-
una og gera hana færa um að
bræða síld. Verksmiöjan á nú
að geta afkastað 2500 málum
á sólarhring, þegar hún er full-
byggð. Hún mun kosta 10—12
millj. kr. fyrir utan það sem
Fyrir nokkru fór ég á fund
þeirra Margeirs Sigurðssonar
formanns Verkalýðsfélagsins í
Sandgerði og Marons Björns-
sonar varaformanns þess og
lagði fyrir þá nokkrar spurn-
ingar.
— Segið mér, hvemig stend-
ur á því að Guðmundur á
Rafnkelsstöðum lætur skrá á
Sigurpál í Hafnarfirði — hefur
ekki verið skráð á bátana hans
samkvæmt ykkar samningi?
— Jú, Guðmundur hefur aiit-
af haft samninga við okkur í
Sandgerði. Vcrkalýðsfcl. Gerða-
hrepps hcfur aldrei samið nema
um kjör Iandverkafólks, verka-
lýðsfélögin í Sandgerði og
Keflavík hafa samið um sjó-
mannakjörin og alltaf verið
skráð á báta Guðmundar hér í
Sandgcrði og samkvæmt okkar
samningi, enda kvittaði Guð-
mundur, eða umboðsmaður hans
fyrir þegar við sögðum upp
síldveiðisamningunum 1959.
— Og hann hefur þá gert
upp samkvæmt ykkar samn-
ingi?
— Já, en á sl. hausti gerði
hann upp við sjómennina sam-
kvæmt gerðardómnum. Við í
Verkalýðsfélaginu hér mót-
mæltum þv£ og fór það mál
fyrir Fclagsdóm, sem dæmdi að
hér í Sandgerði væru gömlu
samningarnir í gildi. Guðmund-
ur neitaði samt að gera upp
samkvæmt gildandi samning-
um.
— En hvað um skráningar-
stríðið?
— Bátar Guðmundar, Jón
Garðar og Víðir II. voru báðir
á veiðum eftir áramótin síð-
ustu. — en það var óskráð á þá
og því hefðu sjómennirnir eng-
ar bætur fengið þótt eitthvert
slys hefði komið fyrir.
Bæjarfógetinn í Haínarfirði
kom ‘svo hingað til Sandgerðis
vegna þess að óskráð var á bát-
ana og tjáði Guðmundi, eða
umboðsmanni hans. að hann
yrði að skrá á bátana.
' , V-1 '' . 3
Síldarverksmiðja Guðmundar Jónssonar i Sandgerði. — „Hún mun kosta 10 til 12 millj kr.
fyrir utan það sem fyrir var“.
Fyrir nær mánuði átti gvo að
skrá og við fórum í skráning-
arstofuna og mótmæltum að
skráð væri eftir öðrum samn-
ingi en þeim sem hér er í gildi,
samkvæmt dómi Félagsdóms á
sL hausti. Gengu þá áhafnim-
ar út af skráningarstofunni og
varð ekki af skráningu.
— En svo var skráð í Hafn-
arfirði?
— Já, svo er skráð á nýja
bátinn, Sigurpál, í Hafnarfirði
— og skráð „samkvæmt samn-
ingi“, en ekki er til lykta leitt
hvort sú skráning var rétt. Sið-
an var skráð á Víði upp á sömu
kjör og á Sigurpáli og loks hér
á Jón Garðar.
— En hvemig var það Mar-
geir, slógust þið Guðmundur?
— Það er ekki alveg rétt að
við höfum slegizt. Við vorum
í vigtarskúmum og vigtarmað-
urinn var að tala um að það
væri mikil lifur í fiskinum og
snéri Guðmundur sér þá aðmér
og sagöi: „Það ætti að bræða
þig, hclvítis kvikindið þitt, í
lifrarpottunum!“ og sló um leið
í öxlina á mér. Ég svaraði hon-
um: „Ég legg aldrei hendur á
þig, Guðmundur“. Þá var eins
og hann trylltist því hann barði
saman hnefunum og ruddj yfir
mig skömmum og ókvæðisorð-
um svo ég hef aldrei heyrt ann-
að eins.
— Bauð hann þér ekki líka
til Rússlands?
— Jú, hann sagði m.a. að það
ætti að flytja mig til Rússlands
og kvaðst skyldu sjá til þess
að ég fengi ókeypis far! svo ég
hugsaði að þar kæmi að því að
ég ætti kost á að sjá hvemig
-<»
Styðjið verkalýð Spánar!
Fyrir nokkra ákvað Alþjóða-
samband verkalýðsfélaga,
W.F.T.U., að helga vikuna
7.—-15. júni n.k. samúðarbar-
áttunni með verkalýð Spánar.
Af því tilefni hefur sambandið
snúið sér til verkalýðssamtaka
utan sem innan Alþjóðasam-
bandsins og hvatt þau til þátt-
töku. Sem lið í þessum undir-
búningi hefur aðalritari Al-
þjóðasambandsins, Louis Saill-
ant, skrifað framkvæmdastjóra
Alþjóðavinnumálaskrifstofunnar.
I.L.O., eftirfarandi bréf:
Kæri herra,
Enn einu sinni vill Alþjóða-
samband verkalýðsfélaga
W.F.T.U., vekja athygli yðar á
ástandinu á Spáni og hinni sí-
vaxandi kúgun ríkisstjómar
Francos.
Margsinnis áður hefur Al-
þj óðasambandið krafizt þess að
Alþjóðavinnumálaskrifstoían
gerði jákvæðar ráðstafanir til
þess að verkalýðshreyfing
Spánar endurheimti frelsi sit.t
og réttindi og þyrfti ekki að
sæta þeim afarkostum af fas-
istastiórn Francos, sem hún r.ú
verður að þola.
Nú líður að 47. þingi I.L.O.
og fastlega má gera ráð fyrir
að ríkisstjóm Spánar muni enn
einu sinni tilnefna verkalýðsfull-
trúa og aðstoðarmenn hans,
sem er frekleg móðgun við
I.L.O. og algert brot á stjómar-
skrá þeirrar stofnunar. Alþjóða-
sambandið áskilur sér rétt til
að bera fram mótmæli gegn
þeirri tilnefningu svo sem það
hefur áður gert.
Alþjóðasambandið vill enn
einu sinni undirstrika þá skoð-
un sína að tilnefning verka-
lýðsfulltrúa og aðstoðarmanna
hans á þingið sé alger lögleysa
þar sem engin raunveruleg
verkalýðssamtök eru til í land-
inu og hafa ekki verið, síðan
þvingunarlögin frá 6. des 1940
tóku gildi. Alþjóðasambandið vill
enn benda á þá staðreynd að
verkalýður Spánar á þess engan
kost að stofna sin eigin verka-
lýðsfélög og geta því þessir
stjórnskipuðu fulltrúar með
engu móti talizt fulltrúar hans.
Þessu til viðbótar má benda
á að í ályktun þeirri, er stjórn-
arnefnd I.L.O. samþykkti og
sendi ríkisstjórn Spánar 1962,
var á það bent að lög lands-
ins og framkvæmd þeirra væri
í algerri mótsögn við sam-
þykkt I.L.O. no. 87, og viður-
kenndar reglur um félagafrelsi.
Alþjóðasambandjð sem alltfrá
stofnun sinni hefur staðið við
hlið verkalýðsins á Spáni og
stutt hann í hetjubaráttu hans
gegn kúgun Francos, hefur nú
nýverið gert auknar ráðstafanir
honum til stuðnings, með þvi
að mynda mjög víðtæka al-
þjóðlega nefnd til að skipu-
leggja samúðarbaráttuna um
víða veröld. Ákveðið hefur ver-
ið að einhver dagur vikunnar
7. til 15. júní verði allsherjar
samúðardagur, einmitt um leið
og 47. þing Alþjóða Vinnu-
málastofnunarinnar verður sett.
Verkalýður Spánar, sem og
allur annar verkalýður, mun
eiga erfitt með að skilja það
að þing I.L.O., þeirrar stofn-
unar sem á að vemda rétt
verkalýðsins, bregðist skyldu
sinni með því að taka ekki
ákveðna afstöðu gegn kúgunar-
aðgerðum Francosstjómarinnar.
Alþjóðasambandið væntir
þess að I.L.O., jafnvel
áður en þingið kemur saman,
geri ákveðnar kröfur tdl stjórn-
ar Francos um að hún geri eft-
irfarandi ráðstafanir:
— afnemi þvingunarlögin
gegn verkalýðsfélögunum
og tryggi þeim starfs-
frelsi.
— veiti almenn lýðréttindi
og verkfallsrétt,
— verði við kröfunum um
hærri laun og styttri
vinnutíma,
— láti lausa alla þá er fang-
elsaöir hafa verið fyrir
þátttöku í verkföllum,
— taki þá verkamenn aftur
til starfa, er reknir hafa
verið vegna þátttöku í
verkföllum,
— almenna sakaruppgjöf
fyrir pólitíska fanga,
— hætti pyndingum og of-
sóknum gegn þeim mönn-
um er taka jáátt í verk-
föllum eða láta í ljós sam-
úð með þeim.
Vér teljum að I.L.O. ætti
að skipa nefnd til að rannsaka
þau skilyrði er verkalýðshreyf-
ing Spánar á við að búa og er
Alþjóðasambandið reiðubúið tál
þátttöku í slíkri nefnd. Vér
eram sannfærðir um að slík
rannsókn myndi ótvírætt leiða
í Ijós sannanir fyrir því að
„verkalýðsfulltrúar" frá Spáni
eigi engan seturétt á þingi
stofnunarinnar.
1 ljósi þeirrar staðreyndar, að
þrátt fyrir langa aðild ríkis-
stjómar Spánar að I.L.O., held-
ur hún stöðugt áfram að auka
kúgun sína gegn verkalýðssam-
tökum landsins, sem er í al-
gerri mótsetningu við starf og
tilgang I.L.O, krefst Alþjóða-
sambandið þess að I.L.O. for-
dæmi þessar aðgerðir spönsku
rikisstjómarinnar og taki til
athugunar að víkja henni úr
samtökunum þar til að hún
viðurkennir félagafrelsi verka-
lýðshreyfingarinnar þar í landi.
Vér erum þess fullvissir að
I.L.O. muni taka þessar ábend-
ingar vorar til rækilegrar at-
hugunar og ræki skyldur sínar
gagnvart spánska verkalýðnum
með þvi að framkvæma þær.
(Fréttatilkynning frá Alþjóða-
samha^d-' r ' --nna)
og bátarnir eru úr Garð-
inum“I
Gerðardómsráðherrann — Hafa
sjómenn á Suðurnesjum lagt
saman hve hárri upphæð af
kaupi þeirra samtals hann stakk
í vasa útgerðarmanna á si.
sumri?
er umhorfs þar eystra, segir
Margeir og hlær.
— Er það rétt að hann hafi
blandað fjölskyldu þinni í
þetta?
— Já, í þessu rausi sínu sví-
virti hann konuna mína — og
þá tók ég vitni að orðum hans.
Hann á eftir að svara fyrir
það.
— Hvemig er það. þið sögð-
uð áðan að ekki væri víst hvort
skráningin á Sigurpáli hefði
verið rétt?
— Já, strax eftir skráning-
una í Hafnarfirði talaði full-
trúi Alþýðusambandsins, svo
og skráningarstjórinn hér í
Sandgerði, Ólafur Vilhjálms-
son, við fulltrúa bæjarfógetans
í Hafnaríirði, og fengu báðir
þau svör hjá honum að skráð
hefði verið „samkvæmt samn-
ingi“. Sjómennirnir segja einn-
ig að þar hafi staðið aðeins
„samkvæmt samningi“.
Morguninn eftir þegar átti að
skrá á Jón Garðar óskaði
skráningarstjórinn hér eftir
staðfestingu á því upp á hvaða
kjör hefði verið skráð á Sigur-
pál og þá fékk hann það svar
að skráð hefði verið á Sigurpál
samkvæmt samningi við L.l.Ú.
gerðum 20. nóvember 1962.
Hann kvað þetta annað en sér
hefði verið sagt kvöldið áður
og svaraði þá fulltrúi bæjar-
fógetans: „Þetta er svona“.
— Og þið teljið þessar skrán-
ingar ógildar?
— Já, við teljum skráningar
á þessa báta ógildar.
— Og þess vegna hafið þið
boðað verkfall — sem þið frest-
uðuð?
— Já, við sendum sáttasemj-
ara verkfallsboðun í hraðbréfi,
en einhverra hluta vegna kom
það ekki í hans hendur í tæka
tíð svo við sendum þá aðra
verkfallsboðun með það löngum
i'yrirvara að ekki gæti hjá þvi
farið að hún bærist sáttasemj-
ara í tæka tíð.
— Hve víðtæk vinnustöövun
er þetta?
— Vinnustöðvunin nær til
allra báta Guðmundar á Rafn-
kelsstöðum og allrar sílda-
vinnu í landi hjá honum.
Framhald - •' ■ <-i
i

i
í