Þjóðviljinn - 18.05.1963, Blaðsíða 4
ÞJðÐVILIINN
Á SfÐA
Ctrefandi: Sameiningarflokkur alfcýðu — Sósiaiistaflokk
urinn.. —
Rltstjórar: ívar H. JónsSon. Magnús Kiartansson. SigurB
ur Guðmundsson (áb)
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason. Sigurður V Friðbjófsson
Ritöfjó-'- ^upiýsingaf oreiitsmiðia: Skóíavörðust. 19
Sítni 17-500 (5 tinur). Á.skriftarverð lcr 65 á mánuði
Sókn rótæks verkalýðs
pkki ét allt það vándlega unnið sem á að stuðla
að Framsóknafsigri í kösningunum í sumar.:
l>annig hafa nú oftar en einu sinni birzt leiðarar
í því blaði sem ætlað er að sannfæra lesendur um
aó „íramsóknarflokkar“ vinni nú hvarvetna kosn-
mgar í Evrópu, og mun þetta byggt á bandarískri
gréin sem nýlega birtist í Tímanum.
TTitt virðist hafa farið framhjá leiðarahöfundi j
Tímans að frá því að það var ritað hafa m.a.
kosningarnar á Ítalíu farið fram! Og úrslit þeirra
hafa éinmitt vakið heimsathygli, vegna hins stór-
fellda og einstæða kosningasigurs hins öfluga
Kommúnistaflokks Ítalíu, en um hann fylkir sér
nú rösklega fjórði hver kjósandi í landinu. Um
þennan kosningasigur hefur mjög verið rætt í
heimsblöðunum og hann er víða talinn merki tíma-
móta í stjórnmálum Vestur-Evrópu, róttækir
verkalýðsflokkar hefji nú nýja sókn. Önnur merki
um slíka sókn af hálfu verkalýðshreyfingarinnar
eru hin gífurlegu verkföll franska verkalýðsins og
sigur þeirra yfir harðstjórn de Gaulles í Frakk-
landi.
|>æði Ítalía og Frakkland éru innan Atlanzhafs-
” bandalagsins og bæði- eru þau í Efnahags-J
bandalagi Evrópu. í báðum löndunum hefur aft-;
urhaldið réynt að sefja þjóðina að trylltum áróðri
undir kjörorði Göbbels um „baráttu gegn komm-!
únismanum" í því skyni að herða enn á harðstjórn
auðvaldsins og arðráni og lama verkalýðssamtök
og verkalýðsflokka. Það er tímanna tákn að ein-
mitt í þessum löndum skuli öfl hinnar róttæku
Verkalýðshreyfingar nú fylkja um sig stórum
hluta launþega og kjósenda, stærri en nokkru
sinni fyrr, fylkja sér um kröfur um bætt lífskjör
Og friðarstefnu. vinna stórsigra á kjarasviðinu og
í kosningabaráttu.
TTvorugt er rök fyrir auknu fylgi Framsóknar-
*■■“• flokksins á íslandi, flokksins sem gengur til
þessara kosninga með ástarjátningar til Atlanz-
hafsbandalagsins og tvíklofinn í Efnahagsbanda-
lagsmálinu.
Svo mæ/a börn
Qagt er að svo mæli böm sem vilja. Lésa má það
^ dögum oftar í afturhaldsblöðum á íslandi að
Alþýðubandalagið eigi tap í vændum í kosningun-
Um. Þetta er álíka gáfulegt og þegar ihaldsblað
sagði um daginn að Þjóðviljinn hefði aldrei verið
keyptur minna en nú. Sannleikurinn er á allra
Vitorði, Þjóðviljinn hefur aldrei verið útbreiddari
éti þessa mánuði frá því „nýja blaðið“ varð 'til
og eykur stöðugt útbreiðslu sína. Mikið los virð-
ist á fylgi Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokks-
ins um þetta leyti, og óvarlegt að spá Alþýðu-
bandalaginu tapi þegar náðzt hefur víðtækari
samstaða vinsíri manna um framboð en verið
hefur í áratug. — s.
X_JClU^<*X ****** «vv«
vor
ramundan
Það hefur verið sagt margt
iUt um viðreisnarstjómina, og
þáð með réttu. Fáar ríkis-
stjómir hafa verið jafnóvin-
sælar hér á landi. Ég sagði
hér á landi, því að erlendis
ættu að vera til hópar manna,
sém kunna að meta hana, t.d.
brezkir útgerðarmenn og
bandarískir herforingjar og
stjómmálamenn. En engum er
alls vamað. Mætti ég segja
eitt gott orð um viðreisnar-
stjórftina. Hún hefur kennt
vinstri mönnum að standa bet-
ur saman en áður. Og það er
hreint ekki lítið afrek til góðs.
1 þessum kosningum hefur tek-
izt víðtækari samstaða vinstri
manna á grundvelli stefnuskrár
Alþýðubandalagsins en nokkru
sinni áður, síðan bandalagið
var stofnað. Við fögnum því
mjög, að Þjóðvarnarflokkurinn
er nú með í bandalaginu.
Okkur, sem að þessu víðtæka
bandalagi stöndum, greinir að
sjálfsögðu á Um margt. Við
höfum ólíkan hugsunarhátt og
ólík lífsviðhorf í ýmsum efn-
um. En það sem mestu máli
skiptir í þeirri hörðu bafáttu,
sem Við nú stöndum í, er ein-
mitt það, sem sameinar okkur
alla.
Sá flokkur, sem ég tilheyri,
Sósíalistaflokkurinn. hefur það
á stefnuskrá sinni. að koma á
nýju þjóðskipulagi 6 Islandi.
sósíalisku samvirku þjóðskipu-
lagi, er taki við af auðvalds-
skipulaginu. Það er skoðun
okkar, að ekkert hinna stóru
vandamála þjóðar vörrar verði
leyst til fullnustu nema með
því, að gerbreyta þjóðskipulag-
inu og þessvegna miðum við
alla okkar stefnu við þetta
markmið. Við leynum sam-
starfsmenn okkar engu. Fyrsta
skilyrði góðrar, heilbrigðrar og
traustrar sámvinnu er fullkom-
in einlægni og hreinskilni. Tvö
meginskilyrði eru nauðsynleg
til þess að ,ná bví .markmiði. er
við keppum að: Að meirihluti
íslenzku þjóðarinnar skilji
nauðsyn þess, og að íslenzka
þjóðin sé frjáls, að hún sé
sjálfri sér ráðandi efnahags-
lega og stjórnmálalega, að hún
geti kosið sér þá stjómarhætti.
er hún vill, án erlendrar ihlut-
unar.
Það eru margir áfangar að
þessu marki. Og á göngu okkaf
í dag eigum við fulla samleið
með fjölmörgum íslendingum.
sem greinir á við okkur um
lokatakmark og leiðir.
Nauðsyniamálin þrjú
Hin allt-yfirskyggjandi nauð-
synjamál okkar í dag eru að
mínum dómi þrjú:
1. Að koma í veg fyrir að
ísland gangi í Efnahagsbanda-
lagið eða tengist því á nokk-
um hátt.
2. Að rétta hlut hinná vinn-
andi stétta. svo að unnt verði
að lifa mannsæmandi lífi fyrir
vinnulaun átta stunda á dag.
3. Að vísa bandaríska hern-
um úr landi.
Erað þið ekki sammóla? Og
ef svo er, hvérsvegna skyldym
við þá ekki sameinast um bessa
lífsnauðsyn? Hversvegna skyld-
um við láta nokkur önnur á-
greiningsmál koma í veg fyrir
það?
Innganga íslands í Efnahags-
bandalagið mundi ekki einung-
is loka leið íslands til betri
þjóðfélagshátta, heldur lfka
bindi endi á sjálfstæða tilveru
fslenzku þjóðarinnar. Er þetta
ekki nægilega Ijóst hverjum
manni, þegar þess er gætt, að
erlent auðmagn fengi frjálsan
aðgang að auðlindum hennar á
sjó og landi, gæti keypt upp
allar eignir íslenzkra manna
sem það kærði sig um, og ó-
takmarkaður innflutningur er-
lends vinnuafls yrði leyfður?
Dvöl erlends hers í landinu
er ekki einungis sálarháski.
heldur líka bráður lífsháski
fyrir þjóðina og þó fyr»t og
fremst okkur Reykvíkinga og
næstu nágranna okkar. Við
sögðum þetta í upphafi. Nú
hafa fulltrúar valdhafanna, sem
þykjast vera að föndra við al-
mannavarnir, sem auðvitað eru
vitagagnslausar, viðurkennt
þetta, viðurkennt að hvert
mannsbarn í þessum bæ er í
bráðum lífsháska, ef til hem-
aðarátaka kæmi. Það sem við
sögðum 1949 veit nú hvert
mannsbam á landinu, sem vill
vita.
Almenn skírskotun
Kaupmáttur timakaupsins í
almennri verkamannavinnu
hefur lækkað um yfir 20% fyr-
ir aðgéfðir núverandi ríkis-
stjómar. Til þess að geta lifað.
verða menn að vinna lengur
dag hvem, en tíðkast nú í
nokkru landi, sem vill kalla sig
menningarland. Verkalýðs-
hreyfingin hefur nú sett fram
kröfur um raunhæfa kaup-
hækkun og 44 stunda vinnuviku
án þess að vikukaupið skerð-
ist vegna þeirrar styttingar.
Reynslan hefur sýnt. svo að
ekki verður um deilt, að bað
er ekki hægt að ná þessu marki
nefna vinnustéttimar hafi svo
gagnger áhrif á ríkisvaldið, að
bundinn verði endir á þá reglu.
sem nú hefur verið tekin upp
að taka aftur allar bær kjara-
bætur, sem nást. stundum í
löngum verkföllum; taka bær
aftur jafnharðan með aðgerð-
um ríkísvaldsins.
Era þetta ekki nógu stór mál
til þess að sameinast um. jafn-
vel fyrir menn, sem hafa ólík-
ar skoðanir, ólík lífsviðhorf og
ólíka skapgerð? Er þetta ekki
nægilega stórt til að samein-
ast um án tillits til persónu-
legra sjónarmiða? Er sjálft líf
okkar ekki þess virði að við
snúum bökum saman til að
bjarga því, bjarga okkur öllum.
bjarga bjóð vorri? Hver spyr
um trúarskoðanir eða hvaða
flokki menn tilheyra, begar
menn lenda í sjávarháska? Og
ekki er minna í húfi nú fyrir
alla þjóð vora.
Það er vegna þessara stóru
mála, þessarar lífsnauðsynjar,
að við getum skírskotað til
allrar alþýðu í þessum kosning-
um, ekki aðeins til sósíalista
Alþýðubandalagsmanna og
Þjóðvamarmanna, heldur líka
til fylgjenda annarra flokka.
sem sjá og skilja hvað í húfi
er.
En því víðtækari sem sam-
fylkingin er, því meiri þroska
krefst hún af þeim, sem að
henni standa og af kjósendun-
um. Við sósíalistar höfum tals-
verða reynslu í þessum efnum
Frá upphafi hefur flokkur okk-
ar barizt af h'eilum hug fyrir
samstöðu íslenzkrar alþýðu.
þrátt fyrir allt, sem skilur. Og
við höfum náð talsverðum á-
rangri. Fyrsti stóri sigurinn
var sameining Kommúnista-
flokksins og vinstri manna Al-
þýðuflokksins í Sósíalista-
flokknum árið 1938. Annar
mikli sigurinn var sameining
hinna klofnu verkalýðsfélaga í
Alþýðusambandinu, sem þá var
gert að óháðu verkalýðssam-
bandi. Þriðji sigurinn var
stofnun Alþýðubandalagsins
1956. Síðasti áfánginn á bess-
ari braut er svo það, sem nú
hefur gerzt, að Þjóðvarnar-
flokkurinn hefur bætzt f hóp-
inn í þessum kosningum.
Stundum hefur þetta verið
'erfitt. Alda samfylkingarinnar
hefur stundum hrundið vissum
forustumönnum lengra áfram
en þeir hafa viljað, svo að þeir
hafa orðið að dansa nauðugir.
Og það hefur stundum valdið
miklum erfiðleikum. I bæjar-
stjómarkosningunum í janúar
árið 1938 tókst að koma á sam-
vinnu milli Kommúnistaflokks-
ins og Alþýðuflokksins um
land allt að heita má. Stefán
•Jóhann Stefánsson var í kjöri
hér í Reykjavík. Á opinberum
fundi! sem haldinn var þremur
dögum fyrir kosningar, lýsti
hann yfir því. að fulltrúar Al-
þýðuflokksins teldu sig ó-
bundna af stefnuskrá þeirri,
sem flokkarnir höfðu komið sér
saman um og birt hafði verið.
Þetta var eins og reiðarslag. En
skamma stund verður hönd
höggi fegin. Það tókst í þessum
kosningum þrátt fyrir allt að
halda alþýðumeirihluta í Hafn-
arfirði, Isafirði og Norðfirði og
vinna hann á Siglufirði. Og
það tókst betur en til var stofn-
að í Reykjavík. Þetta varð upp-
haf sameiningarinnar í Sósíal-
istaflokknum. Stefán Jóhann
varð sjálfur fyrir því höggi.
sem hann ætlaði að greiða öðr-
um. Liðhlaup hans urðu upp-
haf að miklum sigrum íslenzkr-
ar alþýðu. En þetta sýndi mik-
inn pólitískan broska. mikinn
siðferðisþroska og andlegan
styrk hinnar róttæku alþýðu
í Reykjavík. Hún stóðst raun-
iná og sigraði.
Wetfin-átökin hér
Það er mikið í húfi og mikil
nauðsyn, að Alþýðubandalagið
vinni stórsigur um land allt í
þessum kosningum. En þó er
mest í húfi í Reykjavík og hér
verður orrustan erfiðust. Hér
erum við i návígi við megin-
styrk andstæðinganna. hér er
mikill þorri kjósenda, en hér
er líka kjarni verkalýðshreyf-
ingarinnar, kjami Alþýðu-
bandalagsins og kjarni Sósíal-
istaflokksins. Ýmsír mundu
gráta þurrum tárum og hjá
öðrum yrði mikill óvinafagnað-
ur, ef Alþýðubandalagið næði
ekki góðum árangri hér í
Reykjavík. Nú reynir enn á
stjórnmálaþroska og andlegan
styrk reykvískrai' alþýðu. Það
er trú mín og von. að hún
njuni standast þessa raun. nú
sem fyrr. Og ég skora á ykkur
öll, sem hér eruð inni. að gera
allt, sem í ykkar valdi stend-
ur, til þess að það megi tak-
ast. Þvi meiri sem vandinn er,
þeim mun meira verðum við
að leggja að okkur. Og nú
liggur mikið við.
Ykkar er valdið
Styrkleiki okkar að kosn-
ingum loknum fer ekki bara
eftir atkvæðatölunni um land
allt eða þingmannatölunni einni
saman. Úrslitin hér í Reykja-
vík skipta meginmáli. Reykvísk
alþýða. sem ræður yfir öflug-
ustu verkalýðssamtökunum,
verður að skiija hvaða valdi
hún býr yfir. Ýmsir spyrja og
af ýmsum og stundum fjar-
skyldum ástæðum hvort hægt
sé að treysta Alþýðubandalag-
inu og forustu þess til þess að
leysa rétt hin stóru og erfiðu
vandamál, sem nú eru fram-
undan. Víst er um það. að eng-
um öðram er hægt að trevsta.
En þessir góðu félagar og sam-
'nerjar ættu ekki síður að
spyrja: Getum við tre.yst sjálf-
um okkur? Það getur engin
vinstri stefna þrifizt á Islandi
og engin vinstri ríkisstjóm get-
um staðizt stundinni lengur, sem
hefur reykvíska alþýðu og hin
sterkustu samtök hennar á
móti sér. Reykvísk alþýða get-
ur ráðið stefnunni. ef hún víll.
Þessvegna eigið þið öll, sem
bannig spyrjið. og hafið á-
huga á að rétt sé stefnt, að
taka þátt í þeim samtökum
reykvískrar alþýðu. sem úrslit-
um ráða. Þið, sem eruð sðsíál-
istar, eigið að gerast virkir
liðsmenn i Sósíalistafélagi
Reykjavíkur. sem nú hefhr
mikilvægara hlutverki að gegna
en nokkur önnur stiórnmála-
samtök alþýðunnar og barf á
öllum kröftum ykkar að haida.
Ykkar er valdið. Notið bað.
Notið það til að tryggja Al-
þýðubandalaginu í Revkiavík
mikinn sigur í kosningunum 9.
júní. Og notið það. til bess að
tryggja rétta stefnu að kosn-
ingunum loknum. Ég treysti
ykkur. Og ég veit að þið mun-
uð ekki bregðast því trausti.
Þessvegna horfi ég vongiaður
fram til kosningadagsins og til
bróunar mála á næsta kjör-
tímabili.
Ég trúi því, að hýtt vor sé
framundan í samtökum hinnar
róttæku alþýðu á Islandi. Vor-
hretin geta stundum verið nöp-
ur. En þeim linnir. Lífið rís
upp að nýju í allri sinni reisn
og fegurð. Gangiö' í lið með
þvi í þessari kosningabaráttu
og sevinlega.