Þjóðviljinn - 01.06.1963, Blaðsíða 2

STEFNUSKRA I ÆSKULYÐSMALUM
ÞESSI STEFNUSKRÁ á erindi til alls íslenzks æskufólks, en þó einkum til æsku alþýðustéttanna. Þessum hluta þjóðarinnar
hyggst Sósíalistaflokkurinn og Æskulýðsfylkingin, samtök ungra sósíalista, kynna viðhorf sín til íslenzka þjóðfélagsins og boða
kenningar sínar um breytingar á því. Sósíalistar eru þess fullvissir, að við slíka kynningu muni stór hluti íslenzkrar æsku
skilja þörfina á því að breyta í grundvallaratriðum því þjóðfélagi, sem hún býr í, og skapa annað nýtt og betra.
Oréttlátt þjóðfélag
heftir þroska
Orsökin: blind lög-
mál auðs
Nýtt þjóðskipulag
Sósíalisminn er
lausnin
Þekkjum skyldur —
kref jumst réttar
Laun hækki
Vinnutími sé styttur
Menning ráði —
ekki gróði
Æskan hafi forystu
Unga fólkið á enga sök á göllum þess mannfélags,
sem það elst upp í. Frá sjónarmiði æskufólks er það því
óréttmætt, hve þjóðfélag okkar er því andstætt og set-
ur lífeamlegum og andlegum þroska þess þröngar skorð-
ur. Þær skorður koma fram við val starfsgreinar, skóla-
göngu, stofnun heimilis, í skemmtanalífi og allri menn-
ingarviðleitni, svo að það mikilvægasta sé nefnt. Ungu
fólki er eiginlegt að skapa sér mannshugsjón, ala í brjósti
háar hugmyndir um manngildi, reisn og tign mannlegs
lífs. En unga fólkið rekur sig á það, að vilji það rækta
með sér manndyggðir, svo sem menningarlegt og pólitískt
víðsýni, hjálpfýsi við náungann, félagslyndi og samfé-
lagskennd, þá torveldar umhverfið slíkt. Inntak þjóðfé-
lagsins er fólgið í blindum lögmálum peningavalds og
markaðar, framboðs og eftirspumar. Auðsöfnun einstak-
lingsins er skilyrði velferðar hans. Kapphlaup um pen-
inga og „aðstöðu" einkennir lífsbaráttu fólksins. Vinnu-
semi og hæfilekar eru metin miður en kunningjasam-
bönd og undirgefni við ríkjandi auðstétt.
Æskulýðurinn hefur engan hag af þessum þjóðfé-
lagsháttum, heldur afnámi þeirra. Og einmitt æskan er
til þess fallin að skapa nýja. Hún ætti sízt að aðlagast
spillingu auðvaldsþjóðfélagsins, vera óbundin vana og hefð
úreltra forma, og hún hefur til að bera lífskraft og
bjartsýni til að ryðja nýjar brautir.
Hagsmunir æskufólks eru hinir sömu og alþýðu
manna. En fræðikenningin um lífshagsmuni fólksins er
hinn vísindalegi sósíalismi. Sósíalisminn er lausn þeirra
öfga og öryggisleysis, sem við nú búurn við. Æskan er
til þess kjörin að ávaxta þann auð, sem orðinn er til í
baráttu og sigrum alþýðunnar, og fáera .henni nýja sigra.
í sókn sinni á hendur auðvaldinu stendur hún á traust-
um grunni: arfi íslenzkrar verkalýðshreyfingar og ís-
lenzkrar sjálfstæðisbaráttu.
í tækniþróaðri veröld er hugsjónin um þjóðfélag alls-
nægta orðin að raunverulegu takmarki. Þar eru fátækt
og kúgun horfin og auður og vald ekki til sem þjóðfé-
lagslegt vandamál. Slíkar framtíðarsýnir hvetja til dáða.
En meðan marki sósíalismans hefuT enn ekki verið náð,
hlýtur æskan að berjast fyrir bættum kjörum innan
ramma ríkjandi þjóðskipulags.
En hvers er vant? Hvað horfir til bóta? Hver'jum
uppvaxandi þjóðfélagsþegni er nauðsyn að móta viðhorf
sín til umhverfisins, læra að þekkja skyldur sínar og
krefjast réttar sem félagsvera. Þannig fáum við svarað
þessum spumingum.
Vinna — tömsfundir
Framleiðsla verðmæta er undirsfaða mannlegs sam-
félags. En vinnan skapar verðmætin, og það er skylda
sérhvers vinnuiærs manns að nýta starfskrafta sína
sjálfum sér og þjóðfélaginu til heilla. Því ber að tryggja
öllum rétt til avinnu og gera mönnum eftirsóknarvert
að öðlast starfshæfni, hverjum S vettvangi síns lffs-
starfs.
En holl skemmtun og tómstundaiðja er nauðsynlep
ekki síður en vinna. Þetta tvennt verður að haldast í
hendur.
Nú er þjóðlífi okkar þannig háttað, að það er brýnt
hagsmunamál æskurmar, að verkalýðshreyfingunni tak-
ist að stytta vinnudaginn og hækka launin. Uaunavinna
er athvarf æskumanna, hvort sem þeir velja hana að
ævistarfi eða eru að búa sig undir önnur störf. Eaun
fyrir átta stunda vinnudag eiu ekki til lífsframfæris,
hvað þá að þau hrökkvi fyrir útgjöldum við nám og
heimilisstofnun. Launin verður að hækka. Heilbrigður
æskulýðúr, sem á hæfilegar tómstundir, elur hugsjónir
í brjósti um háleit markmið eigin lífs og annarra. Tóm-
stundir slíkrar æsku bera menningarbrag. En örþreytt
fólk hefur ekki tíma til að átta sig á tilverunni og á ekki
orku afgangs til menningarlefgra athafna. Vinnuþræl-
dómur býður heim lítillækkun og spillingu. Vinnudag
Aukínn styrkur
við listir
Verjumst erlendri
ásælni
Herinn burt
Hlutlaust Island —
frið meðal þjóða
Kennslan fylgist
með tímanum
Jafnrétti til náms
Nýtt skipulag iðn'
fræðslu
æskufólks þarf að takmarka við 6—7 stundir og banna
bamavinnu með öllu.
Vinnuþrælkunin er önnur höfuðorsök þess, að skemmti-
þörf íslenzkrar æsku fær ekki útrás á eðlilegan og æski-
legan hátt. Hin orsökin er einkarekstur á skemmtistöð-
um. Það er með öllu óhæft, að gróðasjónarmið misviturra
einstaklinga ráði rekstri skemmtihúsa. Menningarleg sjón-
armið þurfa að verða þar ráðandi, ekki sízt í kvikmynda-
sýningum. Með góðum opinberum rekstri mætti tryggja
þetta. Félagssamtök æskunnar þurfa að hafa áhrif á
stjórn skemmtihúsa. Það þarf að koma upp raunveruleg-
um menningarhöllum, sem æskan hafi aðgang að.
En umfram allt er nauðsynlegt, að æskufólkið sjálft
hafi hér forustu til umbóta. Samtök þess þurfa að eiga
greiðan aðgang að húsnæði undir eigin skemmtanir og
tómstundaiðju. Og það er sjálfsögð krafa á hendur þjóð-
félaginu, að það veiti æskulýðsfélögum starfsskilyrði til
þessa, styrki þau m.a. fjárhagslega.
Sérstakar ráðstafanir þarf að gera til að búa ungum
sjómönnum mannsæmandi líf í verstöðvum. Þeirra þurfa
ætíð að bíða í landi menningarleg hvíldarheimili með að-
stöðu til fjölþættra tómstunda og menningarlegs skemmt-
analífs.
Æskulýðsráð þarf að starfrækja á vegum bæjar- og
sveitarfélaga og hafi æskulýðsfélögin beinan aðgang að
þeim.
íþróttaiðkan og líkamsrækt æskufólks þarf að auka,
einkum með bættri aðstöðu skólanna.
Menning — sjálfstæð þjóð
’ABáf éfnahagsiegár og félagslegar framfarir eíga að
vera liður 1 menningarsókn fólksins, þannig að hæfileik-
ar manna fái notið sín og nái fullum þroska. Eitt höfuð-
skilyrði þessa er virk þátttaka ungs fólks í menningar-
starfi og öflugur stuðningur ríkisins við það.
Stórauka þarf iframlag hins opinbera til lista og bók-
mennta. Aukinn verði styrkur við samtök þau og stofn-
anir, sem ástunda og útbreiða listir. Tónlist sé fullur
sómi sýndur í fræðslukerfinu. Tekin verði upp listfræðsla
í almennum og æðri skólum.
íslenzk menning hefur staðið á trausíum grunni. Reisn
hennar hefur þá orðið mest, er hún hefur getað hagnýtt á
sjálfstæðan hátt allt það bezta úr samtímamenningu ann-
arra þjóða. Aldrei hefur hún staðið betur að vígi til þess
en nú. Þjóð án sjálfstæðrar menningar á sér ekki langa
framtíð.
Hín þjóðlega menning er fallvölt án st'jórnarfarslegs
og efnahagslegs sjálfstæðis landsins. Því hljótum við að
verjast erlendri ásælni og varast innlimun í erlend ríki
eða ríkjasamsteypur. Og jafnframt þarf að ráða svo mál-
um, að íslendingar sjálfir nýti sem bezt sínar eigin auð-
lindir. í þessum málum á æskan forystu að gegna, þvi
að Hennar er framtíð þjóðarinnar.
Endurheimta verður þau réttindi, sem stjórnmála-
menn Atlanzhafsbandalagsins á fslandi hafa samið af
þjóðinni. Einkum er mikilvægt, að við komum hinu banda-
ríska herliði þegar í stað af höndum okkar. Herinn er
miðill fyrir það lakasta úr bandarísku þjóðlífi. og sam-
búðin við hann lamar siðgæðis- og þjóðemisvitund stórs
hluta æskunnar, auk þess sem hann kallar tortímingar-
hættu yfir þjóðina, ef styrjöld brytist út.
Æskan, sem erfa skal landið, á að beita sér fyrir
hlutleysi fslands í hemaðarátökum, alþjóðlegu banni við
kjamorkuvopnum og friði meðal þjóðanna.
Þjóðleg menntun - hagnýt fræðsla
Skólamir eiga að veita allt í senn, almenna, þjóð-
lega menntun, hollt uppeldi og hagnýta fræðslu.
Skyldunámið þarf að vera lifandi, gætt anda þjóð-
legra hugsjóna og menningar. Til þess að svo megi verða
þarf að búa vel að kennurum. hvað menntun og laun
snertir, og sfeapa skólunum góðar ytri aðstæður: rúmgóð