Þjóðviljinn - 11.06.1963, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 11. júná 1963
HÖÐVILIINN
AAikil ólga í Englandi:
Profumomálið vex senn
Macmillan yfir höfuð
Mál enska hermólaráðherrans John Profumos virð-
ist eftir öllu að dæma ætla að verða eitt hið mesta
vandræðamál Macmillans forsætisráðherra. Öryggi
íandins hefur mjög borið á góma í seinni tíö í sam-
bandi við þetta, og hefur Macmillan skipað Dilhorn
lávarð til þess að rannsaka þá hlið. Fréttamönnum
ber saman um, að Macmillan standi nú á einum
erfiðustu tímamótum á starfsferli sínum.
Macmillan kom á mánudag
úr leyfi sínu i Skotlandi, hress
og hvíldur, og þarf sannarlega á
öllum starfskröftum sínum að
hald. Hið svonefnda Profumo
mál æöar sem sé að vaxa hon-
vrm yfir höfuð. Eins og menn
muna neyddist John Profumo
hermálaráðherra Bretlands til
þess að segja embætti sinu
lausu, eftir að bert var orðið,
að hann hafði logið að enska
þinginu um samband sitt við
Ijósmyndafyrirsætuna Christine
Keeler.
Macmillan hefur ákveðið að
halda fund með ýmsum helztu
mönnum íhaldsflokksins og ræða
aðgerðir i máli þessu. Jafnframt
þessu hefur forsætisráðherrann
falið Dilhorn lávarði, sem er
forseti neðri málstofu þingsins
og einn æðsti embættismaður
landsins, að rannsaka þá hlið
málsins. er að öryggi landsins
lýtur. Christine Keeler hafði sem
sé sést í félagsskap rússnesks
sendiráðsmanns, og þykir það á-
samt fleiru uggvænlegt og benda
til þess, að hermálaráðherrann
kunni að hafa farið heldur gá-
lauslega með fleira en kvenna-
mál sín.
Samkvæmislæknirinn dr. Step-
hen Ward hefur nú verið hand-
tekinn og ákærður fyrir vændi.
Það var dr. Ward, sem varð
þess valdandi, að Profumo
neyddist til að viðurkenna, að
skýrsla sín til enska þingsins
hefði verið login. Auk þess að
vera sakaður um vændi hefur
Ward lækni verið það tilkynnt,
að hann megi eiga von á því,
að önnur og alvarlegri ákæra
verði lögð fram gegn honum.
Svaraði hann því borginmann-
lega, og kvaðst mundu afsanna
allar sakir, sem á sig væru
bornar. Réttur sá í Lundúnum,
er fjallar um mál dr. Wards,
r.eitaði að láta hann lausan
gegn tryggingu. Var sú skýring
gefin á því, að læknirinn hefði
allan tímann haldið sambandi
við fólk, sem flækt væri í mál-
ið. og væri hætta á því, að
hann reyndi að hafa áhrif á
framburð þess.
Sakarefni þau er læknirinn
verður borjnn auk vændis, er
væntanlega í sambandi við þá
hlið Profumomálsins, er að ör-
yggi landsins lýtur. Skýrsla
Dilhorn lávarðar berst Macmjll-
an væntanlega síðar í þessari
viku. Ekki er það enn ákveðið,
hvort hún verður birt almenn-
ingi, og fer það eftir efni henn-
ar. Ákveðið hefur verið, að
foringja Verkamannaflokksins í
Englandi, Harold Wiison. verði
sent eintak af henni.
Rússi sá er við málið er rið-
Von um bann við
kjarnorkutil-
raunum
WAíSHINGTON 10/6 — Sovét-
ríkin, Bandaríkjn og Bretland
hafa komizt að samkomulagi um
það. að halda ráðstefnu í
Moskvu. Á þeirri ráðstefnu er
ætlunin að komast að skjótu
samkomulagi um bann við
k j arnorkuvopnatilraunum.
Það var Kennedy forseti, sem
tilkynnti þetta í ræðu, sem hann
hélt við háskóla í Washington.
Skömmu síðar var þetta einnig
tilkynnt í Moskvu Qg Lundúnum.
Á afvopnunarráðstefnunni í
Genf var þessari tilkynningu
tekið með fögnuði, enda tími
til kominn, að eitthvað jákvætt
gerist í þessum málum.
í ræðu sinni hvatti Kennedy
Bandaríkjamenn til að íhuga
vandlega afstöðu sína til Sov-
étríkjanna, og gleyma því ekki,
að þótt margt bæri á milli ættu
löndin þó mörg sameiginleg á-
hugamál. Til þess að sýna góð-
an vilja Bandaríkjanna kvað
Kennedy þau ekki mundu hefja
að nýju kjamorkutilraunir í há_
loftunum, svo lengi sem aðrir
gerðu ekki slíkar tilraunir.
Christine Keeler
Alabama:
Wallace þrjóskast
gegn hæstarétti
USCALOOSA 10/6 — Landstjór-
inn í Alabama, George Wallace,
sem frægur er orðinn að end-
emum fyrir ofstæki sitt gegn
blökkumönnum, heflur /ikveðið
að taka sér stöðu við inngang
Alabamaháskó'.a og mótmæla
formlega innritun blökkumann-
anna tveggja. Landstjórinn hef-
ur þannig neitað að hlýðnast
hæstarétti Bandaríkjanna, sem
bannað hefur honum að skipta
sér framar af máli þessu.
46 lögfræðingar hvaðanæva að
Wilson
í Moskvu
Moskvu 10/6 — Harold Wil-
son, formaður.Verkamannaflokks-
ins í Englandi, hefur verið í
Moskvu og rætt við Krústjoff
forsætisráðherra. Voru það eink-
um afvopnunarmál, sem þeir
ræddu, en áður hafði Wilson lýst
þeirri skoðun sinni. að mörg á-
greiningsefni í þeim málum
myndu stafa af misskilningi.
Forsætisráðherra Sovétríkjanna
skýrði Wilson svo frá, að Sov-
étríkin hefðu hætt smíði
sprengjuflugvéla og ákveðinni
tegund herskipa. Einnig hafði
Krústjoff sagt, að enskar og
franskar atomsprengjuflugvélar
hefðu enga hemaðariþýðingu, og
Sovétríkin hefðu ekkert að ótt-
ast af þeim sökum.
úr Bandaríkjunum hafa skorað
á landstjórann að brjóta odd af
oflæti sínu og gefa eftjr í þessu
máli. Segja þeir það vera í þágu
réttar og laga, Qg munu flest-
ir því sammála. Að áskorun
þessari stendur m.a. ejnn fyrr-
verandi dómsmálaráðherra
Bandaríkjanna. Það var i Phila-
delphia, sem áskorun þessi var
birt opinberlega.
Kennedy forseti ráðgaðist í
Hvíta húsinu í Washington við
ýmsa framámenn um kynþátta-
vandamálið í Bandaríkjunum,
og boðaði nýjar aðgerðir til að
tryggja blökkumönnum jafnrétti
á við hvíta. Einnig minntist
hann á kynþáttavandamálið í
ræðu sinni við háskóla í Wash-
ington, og kvað það skyldu
hvers borgara að virða réttindi
annarra.
í Denville í Virginíu var vatns-
slöngum beint að kröfugöngu
blökkumanna. Um hundrað
blökkumenn gengu að ráðhúsi
borgarinnar og kröfðust auk-
inna réttinda sér til handa.
Hópur þeirra tók sér sæti í
þröngum gangi, og var þá grip-
ið til þessa ráðs.
Undanfarið hafa kynþátta-
óeirðir verið naer daglegt brauð
í Bandaríkjunum. Hafa þröng-
sýnir og ofstækisfullir menn í.
hópi hvítra notað hvert tæki-
færi til að sýna blökkumönnun-
um lítilsvirðingu sina. Er fram-
koma Wallace landjtjóra gleggst
dæmið um starblint ofstæki
þessara manna.
Ingiríður drottn-
ing sjúk af
magasári
Kaupmannahöfn 10/6 — Ingi-
ríður drottning Danmerkur hef-
ur fengið magasár segir í til-
kynningu, sem gefin var út í
Höfn á mánudag. Liggur drottn-
ing á Fredensborg.
Búizt er við, að Ingiríður
drottning verði sj.úk næstu mán-
uði og hefur öllum opinberum
störfum hennar vetið frestað eða
aflýst.
Harold Wilson
inn, heitir Ivanov. Var hann
starfsmaður við sendiráð Sov-
étríkjanna í Lundúnum, og
fékkst einkum við mál er skip
Qg flota vörðuðu. Ivanov þótti
félagslyndur og samkvæmismað-
ur hinn mesti. Var hamn i
kunningsskap við Christine
Keeler. Ivanov hvarf úr landi
áður en upp kom mál Christine
Keeler.
Frá því er sagt, að fyrir
skömmu hafi Harold Wilson af-
hent Macmillan forsætisráðherra
nokkur skjöl, er fjalli um þá
hættu, er öryggi landsins sé bú-
ið af Profumo-málinu. Lúti þau
að samskiptum þeirra Ivanovs og
Christine Keeler, en hún um-
gekkst Rússann mikið um sama
leyti og kunningsskapur hennar
og hermálaráðherrans stóð sem
hæst. Þykir Bretum það allt í-
skyggilegt.
Frá því að vera tiltölulega sak-
laust mál um kvennafar ráðherra
hefur Profumo-málið þróast í þá
átt að verða eitt mesta hneykslis-
mál í Bretlandi síðustu ár. Veld-
ur þar bæði sú seinheppni ráð-
herrans að ljúga að þinginu og
neyðast til að viðurkenna brot
sitt, og svo gáleysisleg umgengni
hans við Christine Keeler og
e.t.v. Ivanov. Stjóm Macmillans
stendur mjög höllum fæti, og hef-
ur mál þetta sfst orðið til að
bæta kosningahorfur Ihaldsflokks
ins. Kveða fréttamenn svo að
orði, að Macmillan standi nú
frammi fyrir einu erfiðasta mál-
inu á löngum stjómmálaferli
BÍnum.
Bourgiba
í Svíþjóð
STOKKHÓLMI 10/6 — Forsel
Túnis, Bourgiba, er um þessa
mundir á ferð í Svíþjóð. Me
honum em í förinni kona han
og utanríkisróðherrstnn Mong
Slim. Bourgiba hefur dvali2
tæpa viku í Svíþjóð og orði
margs vísari. Hefur hann kynr
sér sænskt menningarlíf z
miklum áhuga, en til Oslóar fe
hann að Svíþjóðarförinni lok
inni. Á mánudag hafði Bourgib
ætlað sér til Kiruna til að skoð
hina sögufrægu miðnætursc
Skandinava, en neyddist til a
hætta við þá för sökum anr
ríkis.
Verðfall í
Englandi
London 10/6 — Um fátt er nú
meira rætt í Englandi en Pro-
fumo- hneykslið. sem talið er
geta riðið stjórn Ihaldsflokks-
ins að fullu. Það er til marks
um erfiðleika stjórnarinnar og
sýnir hve traust á henni hefur
þorrið, að í dag varð verðfall
í kauphöllum Lundúna.
Macmillan forsætisráðherra
hefur undanfarið dvalizt í or-
lofi sínu í Skotlandi, en er nú
kominn til Lundúna og tekinn
til óspilltra málanna að reyna
að rótta við hag flokks síns.
Þessi fyrirmannlegi forsætisráð-
herra hefur reynzst heldur ó-
heppinn með ráðherra sína og
er skammt um liðið síðan tveir
þeirra hrökkluðust úr stjóminni
sökum þess, að þeim var borin
kynvilla á brýn. Því er haft
eftir Macmillan þegar Profumo-
málið kom fyrst til tals: Guði
sé lof að það er þó kvenxnaður.
SfÐA 3
Blökkumenn ofsóttír / USA
Slíkar óeirðir sem þessar gefur nú að líta nær daglega I
Bandaríkjunum. Þegar blökkumcnn krefjast réttinda sér til
handa nota hvítir ofsamenn tækifærið til þess að svala verstu
hvítum sínum. Hér er það fyrrverandi lögregluforingi, sem sval-
ar reiði sinni.
Stríð gegn Kúrdum
Tólf milljónir
fyrir Barshani
Bagdad 16/6 — Fé, sem nemur tólf milljónum fsl króna hefur
nú verið lagt til höfuðs Barshani, foringja Kúrda. Slitnað hefur
upp úr samingaviðræðum, sem undanfarið hafa staðið yfir milli
íraksstjórnar og Kúrda, og hyggst stjómin nú gripa til öflugra
hernaðaraðgerða gegn þeim.
Mustafa al Barshani, foringi Kúrda, hefur um langt skeið ver-
ið foringl harðrar frelsisbaráttu. Kúrdar búa í fjórum löndum,
frak, fran, Tyrklandi og Sovétrikjunum. Hafa þeir jafnan gert
til þess kröfu, að stofna sjálfstætt ríki, en það ekki náð fram
að gar.ga. Helzt er það íraksstjóm, sem gegn þeim hefur
barizt, enda Kúrdar fjölmennastir í írak. Langar og erfiðar
samningaviðræður hafa staðið yfir undanfarið milli íraksstjóm-
ar og Kúrda. Var það lengi hald manna, að saman myndi
ganga og Kúrdar fá nokkurt sjálfsforræði. Nú hefur hins-
vegar sli'nad upp úr þeim viðræðum, og hyggst íraksstjóm
ganga milli bols og höfuðs á Barshani og fylgismönnum hans.
Það var varaforsætisráðherra íraks, Ali Saleh al Saadi, sem
frá þessu skýrði á fundi með fréttamönnum á mánudagskvöld.
Kvað hann íylgismönnum Barshanis hafa verið settir þeir úr-
slitakostir, að leggja niður vopn sín innan sólarhrings eða taka
afleiðingunum ella. Jalal Albani, sem var formaður sendinefnd-
ar Kúrda, sem viðræðumar átti við Iraksstjóm, var um helgina
staddur í Beirut, en hefur nú snúið heim.
A1 Saadi skýrði einnig frá því, að einn liðsforingi og fjórir
hermenn óbreyttir hefðu látið lífið í nýjum átökum við
Kúrda, einn'g hefðu nokkrir hermenn ríkisstjórnarinnar verið
teknir til fanga. Varaforsætisráðherrann kvað stjóm sína hafa
haft samráð við stjómir Egyptalands og Sýrlands um þessar
aðgerðir, en ekki kvað hann unnt að segja að svo komnu máli,
hvort liðsstyrkur yrði fenginn frá löndum þessum.
Þess má að lokum geta, að einn Islendingur hefur dvalizt
með Kúrdum og kynnst sjálfstæðisbaráttu þeirra. Er það Er-
lendur Erjendsson, sem blaðamaður var við Alþýðublaðið.