Þjóðviljinn - 19.06.1963, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 19. júní 19&3 ----------, þJÖÐVILIINN -■■títít.-i--
Geimför þeirra Valentínu og Bikovskís
Gcimfarar verða að iðka alhliða líkamlega þjálfun, og það átti einnig við um Valentínu. Hún fór
Iangar ferðir á reiðhjóli sínu.
- SlÐA 3
Vaíeníína Teresjkova og Valerí Bikovskí á götu í Moskvu.
Val/a Teresjkova, ósköp
venjuleg sovézk stúlka
Framhajd af 1. síðu.
loft, að ekki vœri ætlunin að
tengja það við geimfar Bikovsk-
ís, eins og sögur höfðu gengið
um. Enda þótt Vostok 5. og Vo-
stok 6. hafi komizt mjög nálægt
hvort öðru á ferðum sínum um
geiminn, hefur fjarlægðin milli
þeirra þó verið meiri en það að
eðlilegt væri að reyna slíka teng-
ingu.
Það bendir einnig til þess að
tenging hafi ekki verið fyrirhug-
uð, að menn þykjast geta reikn-
að út að geimför þeirra séu af
tveimur mismunandi gerðum og
sé geimfar Valentínu af sömu
gerð og hin fyrri sovézku geim-
för, en Bikovskís af nýrri gerð
stærri og fullkomnari.
Þriðja geimfarið á oft?
Það kom því upp sá orðrómur
meðal fréttamanna i Moskvu að
ætlunin myndi vera að senda
enn eitt geimfar á loft og myndi
því ættað að tengjast Vostok 5.
Ekki varð þó úr þessu í dag og
þykir þetta nú heldur ólíkleg til-
gáta.
FuIIkomin stjórntæki
Af tilkynningu um ferð Bikov-
skis má ráða að sögn sérfræð-
inga á vesturlöndum að Vostok
5. sé búið miklu fullkomnari
stjómtækjum en öll fyrri geim-
för, þannig að geimfarinn geti
ráðið miklu betur ferð sinni,
Umræður fóru fram á brezka
þinginu í gær um Profumomálið
og afskipti Macmillans af því.
leiðtogi Verkamannaflokksins,
Harold Wilson, hélt langa ræðu
og saumaði mjög að Macmillan
og forystu íhaldsflokksins, sem
hann sakaði um sofandahátt og
6keytingarleysi gagnvart öryggis-
málum landsins, eins og Prof-
umohneykslið hefði greinilega
sannað. Macmillan reyndi að
verja hendur sínar, en umræð-
umar sem á eftir fóru sýndu að
flokksbræður hans voru ekki
allir á hans máli. Það kom einn-
ig greinilega á daginn í atkvæða-
greiðslunni að umræðunum lokn-
hraða og stefnu, en fyrirrennur-
um hans hefur verið unnt. Það
eitt bendir til þess að geimfar
hans sé mun þyngra en fyrri
Vostok-geimförin, svo að ekki sé
minnzt á Mercury-geimförin
bandarísku.
Nálgast jörðu
Þú rúma fjóra sólarhringa sem
Bikovskí hafði verið á lofti
seinnipart þriðjudagsins hafði
braut Vostoks 5. færzt nær
jcrðu, sagði Tassfréttastofan.
Jarðfirðin hefur minnkað um níu
km og jarðnándin um sex km
síðasta sólarhring, en sólarhring-
inn þar áður minnkuðu fjar-
lægðimar um þrjá og tvo km.
Stöðugt sjónvarp
Allt frá því að þau fóru á oft
hefur við og við verið sjónvarp-
að úr geimförunum. 1 sjónvarps-
sendingum síðdegis í dag mátti
sjá Bikovskí neyta matar og var
ekki annað að sjá en matarlyst
hefði hann góða. Hins vegar hef-
ur honum vaxið skegg þessa
fjóra sólarhringa og hafði þulur-
inn um það þau orð: Við send-
um upp Bikovskí og fáum Fidel
Castro til baka.
Fyrst í sjónvarpssendingu frá
Vostok 6. sást Valentina sofa
vært, en hún brosti blítt til á-
horfenda þegar hún vaknaði.
Þetta er fríðleiksstúlka sem sum-
ir fréttamenn segja að minni á
Ingrid Bergman.
um. Stjómin hélt að vísu velli,
en með mun naumari meirihuta
en búizt hafði verið við. eða 69
atkvæða. Ástæðan var sú að 27
þingmenn Ihaldsflokksins sátu
hjá við atkvæðagreiðsluna. Þeir
voru úr öllum örrnurn flokksins
og gefur það til kynna að and-
staðan gegn Macmillan sé miklu
almennari en úrslit atkvæða-
greiðslunnar sýna.
„Macmillan: Endalokln"
Brezk blöð eru þá heldur ekki
í neinum vafa um það í dag að
nú fari að síga á seinni hlutann
af stjómmálaferli Macmillans.
Fyrirsögn íhaldsblaðsins „Daily
Ferðinni að Ijúka
1 Bretlandi töldu menn sig síð-
degis í dag hafa tekið við boðum
frá Valentínu sem gætu bent til
þess að hún væri að undirbúa
lendingu. Þeir kváðust hafa heyrt
hana biðja um fyrirmæli um
hvemig hún ætti að stjóma far-
inu til lendingar. En rétt á eftir
sagði hún að hún hefði ekki
fengið samband og að blýants-
oddur sinn hefði brotnað.
1 Washington er það haft eftir
geimferðafræðingum að h'klegt
megi telja að geimförin verði
látin lenda aftur á jörðinni á
næsta sólarhring. Haft er eftir
sömu heimildarmönnum að hða
muni á löngu áður en Banda-
ríkjamenn geta farið svo langar
ferðir um geiminn sem þau Bi-
kovskí og Valentína.
Sami brautarhalli
Geimskip Valentínu, Vostok 6.,
var skotið á loft kl. 9.30 á
sunnudagsmorgun að íslenzkum
tíma. Þá hafði félagi hennar
Bikovskí verið á lofti síðan á
hádegi á föstudag og farið 37
umferðir um jörðina. Umferðar-
tími Vostoks 6. er 88 mínútur og
3 sekúndur, jarðnánd þess 183 og
jarðfirð 233 kílómetrar. en
brautarhallinn sá sami og hinna
sovézku vostokanna. 65 gráður
frá miðbaug.
Tassfréttastofan tilkynnti að
Valentína hefði þolað geimskotið
og hina miklu þyngdaraukningu
Mail“ á Profumoumræðurnar var
þannig: „MacmiUan: Endalok-
in“.
Hitt er óvíst hvort hinir mörgu
andstæðingar Macmillans i !-
haldsflokknum munu taka hönd-
um saman strax um að fella
hann. Það myndi verða mikið á-
fall fyrir flokkinn, og varla
myndu bæta úr skák þau átök
sem yrðu um eftirmann hans.
Þrír ráðherra, hans eru nú helzt
tilnefndir til að taka við af hon-
um: Brooke innanríkisráðherra,
Maudling fjármálaráðherra og
Hailsham lávarður, vísindaráð-
herra.
Málið rannsakað
Macmillan lofaði í umræðun-
um í gær að mál Profumos yrði
rannsakað, en lagði til að það
yrði gert af dómstól. Stjómar-
andstaðan vill hinsvegar að þing-
nefnd fjalli um málið, svo að
hún fái einnig að kynnast öllum
málsatvikum.
vel og einnig þyngdarleysið, eftir
að á braut var komið.
Þegar hún hafði verið á lofti
hálfan annan klukkutíma birtist
andiit hennar í sjónvarpstækjum
á jörðu niðri. Hún var brosandi
og greinilegt að ekkert amaði að
henni. „Hér er Máfurinn (það er
kallorð hennar)" sagði hún. „Ég
sé jörðina, mér líður prýðilega,
allt gengur að óskum“. Skömmu
áður höfðu þau Bikovskí sent
Krústjoff forsætisráðherra sam-
eiginlega kveðju: „Við höfum
hafið sameiginlega geimferð okk-
ar. Komið hefur verið á tryggu
útvarpssambandi á milli okkar.
Það er stutt á milli okkar. Allt
i geimskipunum vinnur eins og
til var ætlazt. Okkur líður vel“.
Krústjoff sendi Valentínu eftir-
farandi kveðju: „Sovétþjóðimar
eru hreyknar af afreki þínu. Við
fylgjumst af athygli með sögu-
merkri ferð þinni og við óskum
þér alls hins bezta og færsælla
ferðaloka".
Skömmu eftir að Valentína var
komin á braut sagði Tassfrétta-
stofan að tilgangurinn með geim-
ferð hennar væri m. a. sá að
halda áfram rannsóknum á þvi
hvernig hinar óvenjulegu að-
stæður úti í geimnum verka á
líkama mannsins og þá fyrst og
fremst hvort þær verkanir eru
aðrar á konur en karla.
Sovézkur sálfræðingur, Alexei
Lenotéff, segir að geimferð Val-
entínu sé ekki aðeins merkur
viðburður fyrir þá sök að hún
sé fynsta konan sem fer út í
geiminn, heldur einnig vegna
þess að hún sé yngri en hinir
geimfaramir, hafi minni reynslu
að baki og hafi ekki komizt í
hann krappan eins og þeir, sem
allir voru þrautæfðir herflug-
menn.
MfBstjórnin
heldur fund
/ Moskvu
MOSKVU 18/6 — í dag hófst
fyrir luktum dyrum fundur mið-
stjórnar Kommúnistaflokks Sov-
étríkjanna og fjallar hann að
þessu sinni um hugmyndafræði-
leg vandamál. Fundinn sitja
einnig fulltrúar iðnaðar og vís-
inda og hinna ýmsu samtaka
listamanna. Ilitjoff, einn af rit-
urum flokksins sem hefur haft
sig mjög í frammi í þeim um-
ræðum um listir sem undanfarið
hafa staðið yfir í Sovétríkjunum
hafði framsögn á fundinum ídag
og ítrekaði þar þá skoðun að
„friðsamleg sambúð“ fjandsam-
legra hugmyndakerfa kæmi ekki
til greina.
Fyrsta konan sem leggur leið
sína út i geiminn, Valentína
(kölluð Valja) Teresjkova er
ung að aldri og með yngstu
geimförum sem sendir hafa
verið á loft. Hún er fædd 6.
marz 1937 í nágrenni Jaroslavl
fyrir norðan Moskvu og hún er
þannig þrem árum yngri en
Bikovskí sem hún fylgist með
um geiminn Faðir hennar var
traktorsstjóri á samyrkjubúi,
en féll í byrjun stríðsins. Móðir
hennar, Élena, er iðnverka-
kona í vefnaðarverksmiðju.
Ævi hennar hefur fram að
þessu verið ósköp svipuð ævi
hundruð þúsunda sovézkra
stúlkna á hennar reki.
Að loknu skólanámi, þegar
Valentina var sautján ára göm-
ul., hóf hún vinnu í hjólbarða-
verksmiðju í Jaroslavl, en fékk
ári síðar vinnu í sömu vefnað-
arverksmiðju og móðir hennar.
Jafnframt vinnunni stundaði
hún nám á kvöldskóla og tók
mikinn þátt í hvers konar fé-
lagsstarfi, gekk í deild ung-
kommúnista í verksmiðjunni og
gegndi þar trúnaðarstörfum.
Hún fór að stunda fallhlífarstökk
árið 1959, en það er vinsæl
iþrótt í Sovétríkjunum, ári síð-
ar lauk hún iðnnámi og enn
tveimur árum síðar fékk hún
flugpróf. Hún hefur stokkið
126 sinnum með fallhlíf og var
kennarí í þeirri íþrótt á vinnu-
stað sínum.
Ekki er þess getið hve lengi
hún hefur verið þjálfuð undir
geimferðina, en hins vegar á-
stæða til að benda á, að hún hef-
ur miklu minni undirstöðu-
menntun en félagar hennar,
sem allir hafa verið þrautreynd-
ir herflugmenn. Vakin hefur
verið sérstök athygli á þessu,
þar sem geimferð hennar sýnir,
að ósköp venjulegt fólk getur
farið í geimferðir án mikillar
þjálfunar, ef það hefur aðeins
til að bera andlega og líkamlega
hreysti.
Valentína er ógift. Hún á tvö
systkini, Vladimir sem er bíl-
stjóri og Élenu, sem vinnur í
vefnaðarverksmiðjunni í Jaro-
slavl eins og móðir þeirra.
Það kom ekki á óvart að
kona yrði send út í geiminn
frá Sovétríkjunum. Konur eru
af lífeðlisfræðingum taldar síð-
ur en svo verr fallnar til geim-
ferða en karlar. Að vísu er
vöðva- og beinabygging þeirra
veikari, en í geimferðum reynir
ekki aðallega á stælta vöðva,
heldur miklu fremur á hejl-
brigða blóðrás og umfram allt
á sálarró og taugastyrk, og að
því leyti eru konur síður en
svo veikari fyrir en karlar.
Ummæli Gagarins
Fyrsti geimfarinn. Júrí Gag-
arín, segir um Valentínu:
— Ég hef þekkt þessa indælu
ungu stúlku i rúmt ár, en mér
finnst að við höfum þekkzt frá
því að við vorum börn. Þegar
Valja kom í geimfaraskólann,
hændumst við öll að henni strax,
ekki aðeins við flugmennimir
og kennarar okkar, heldur einn-
ig konur okkar. Hún átti auð-
velt með að samlaga sig hinu
nýja umhverfi, var jafnan glöð
og reif. en sótti námið af miklu
kappi. Geimfari þarf ekki að-
eins á hugrekki að halda — á
dirfskunni einni komast menn
ekki langt. Meiri þörf er fyr-
ir þekkingu og dugnað. Ég
fylgdist með henni í kennslu-
stundum. Hún átti erfitt með að
botna í eldflaugatækni og kynn-.
ast öllum hinum flókna útbún-
aði geimskipanna. En hún sló
aldrei slöku við og notaði hverja
frístund til námsins. Hún var
ósmeyk við að spyrja okkur
hina spurninga.
Moro gafst
upp á Ítalíu
RÓM 18/6 —■ Framkvæmdastjóri
Kristilegra demókrata, Aldo
Moro, gafst í dag upp við mynd-
un samsteypustjórnar með stuðn-
ingi sósíalista. Ilann hafði náð
samkomulagi við foringja sam-
starfsflokkanna og Ncnni, leið-
toga sósíalista, en meirihluti
flokksstjórnar þeirra síðasttöldu
hafnaði samkomulaginu, þar sem
hann taldi að Nenni hefði teygt
sig of langt til hægri.
Hefur giatað trausti flokksmanna sinna
Stjórnmálaferill Macmillans
nú talinn vera senn á enda
LONDON 18/6 — Lítill vafi er talinn á því í London að
dagar Macmillans sem forystumans í brezkum stjórnmál-
um séu brátt taldir, enda þótt hann kunni að reyna að
lafa við völd eitthvað enn. Augljóst er að hann hefur
glatað trausti a.m.k. hluta af þingmönnum flokksins og
líklegt að andstaðan gegn honum muni enn harðna.