Þjóðviljinn - 21.06.1963, Blaðsíða 3

Föstudagur 21. júní 1963 — 28. árgangur —> 136. tölublað. - — ■ WÓÐVILIINN
SÍÐA 3
Profumálið í Englandi:
Miklar líkur taldar á falli
Macmillans í haust
LONDON 20/6 — Mál það, sem ýmist er kennt viö
John Profumo eða ljósmyndafyrirsætuna Ohristine
Keeler heldur áfram og verður stjórn Macmillans æ
erfiðara viðureignar. Síðari hluta fimmtudags samþykkti
neðri deild enska þingsins einróma tillögu frá formanni
þingflokks íhaldsmanna, Ian Macleod, þess efnis, að her-
málaráðherrann hefði sýnt þinginu megnustu lítilsvirð-
ingu. Eíns og menn muna gaf Profmno þá yfirlýsingu
í enska þinginu 22. marz síðastliðinn, að ekkert „ósæmi-
legt“ hefði farið þeim ungfrú Keeler á milli, en neydd-
ist til að viðurkenna ósannindi sín síðar. Mál þetta
hefur orðið þess valdandi, að talað er nú um það full-
um fetum, að Macmillan láti af embætti 1 haust.
George Brown, landvarnar-
málaráðherra í væntanlegri
stjóm Verkamannafiokksins,
hafði orð fyrir stjómarandstöð-
unni. Fórust honum svo orð,
að vissar hliðar á málinu væri
viðurstyggð að nefna, en Neðri-
deildin yrði að lýsa yfir van-
þóknun sinni. Þingmenn Verka-
mannaflokksins greiddu síðan at-
kvæði með þingsályktunartillög-
unni.
Macmillan átti á fimmtudag
hálfrar stundar viðtal við leið-
toga Verkamannaflokksins. Har-
old Wilson. Ræddu þeir um það,
hvemig bezt megi halda áfram
rannsókn á þeirri hlið málsins,
er að öryggismálum lýtur, en eins
og kunnugt er var rússneskur
sendiráðsmaður, Ivanoff að
nafni í þingum við Christine
Keeler. Ekki komust þeir að
samkomulagi, en hafa mælt sér
mót síðar. Hyggst Macmillan á
meðan ræða málin betur á rikis-
ráðsfundi.
Fréttastofa Reuters skýrir svo
frá. að það beri á milli, að
VerkamannafLokkurinn vilji
skipa rannsóknamefnd þingsins,
en Macmillan vilji láta fram
fara réttarrannsókn. Slík rann-
sóknarnefnd ætti þá að hafa til
þess fullt vald að kalla fyrir sig
hvem og einn — jafnvel for-
sætisráðherrann sjálfan — og
spyrja þá í þaula hvað þeir viti
um gerðir hins afsetta hermála-
ráðherra.
Af málinu er það ella að frétta,
að lögreglan x Lundúnum setti
í gærkvöld öflugan vörð til
þess að vernda ljósmyndafyrir-
sætuna Christine Keeler. Hefur
henni þrisvar sinnum verið hót-
að lífláti í síma. Talsmaður lög-
reglunnar lét svo um mælt, að
litið væri alvarlegum augum á
hótanir þessar, og álitið sé, að
líf hennar geti verið í hættu.
Ungfrú Keeler býr ásamt „starfs-
félaga" sínum Paulu Marshall.
Gættu einkennisklæddir lögreglu-
þjónar íbúðarinnar, og Christ-
ine Keeler hefur verið tilkynnt,
að hún megi ekki fara út nema
undir lögregluvernd.
Macmillar. er þó ekki búinn
að bíta úr nálinni, þó málið fari
í enn nánari rannsókn. 1 dag
eru háðar aukakosningar um
þingsæti Hugli Gaitskells, hins
látna foringja Verkamanna-
•flokksins. Þingsætið hefur ver-
ið talið Verkamannaflokknum
örúggt, en atkvæðagreiðslan
getur gefiö tii kynna, hver vandi
steðjar nú að Ihaldsflokknum.
Vilja fresta
réðsfefnunni
GENF 20/6 — Sovétríkin lögðu
það til í dag, að Alþjóðlega
vinnumálastofnunin frestaði láð-
stefnu sinni. Ástæðan er sú, að
ágreiningur hefur risið vegna
þátttöku Suður-Afriku, en eins
og kunnugt er af fréttum hafa
sendinefndir Afríkulandanna á-
kveðið að taka ekki þátt í störf-
um ráðstefnunnar. Er það gert
til að mótmæla því, að Suður-
Afríka sé meðlimur stofnunar-
innar. Sendinefndir frá Asíulönd-
um og Alþýðulýðveldunum hafa
stutt Afríkuríkin í máli þessu.
Frambjóðandi íhaidsmanna,
John Udal lýsti því yfir í gær,
að hann hefði engan fyrir hitt,
sem ekki vildi veita sér kjör-
fylgi þrátt fyrir Profumo —
hneykslið. Hitt er þó táknrænt,
að á kosningafund íhaldsmanna
á þriðjudagskvöld, þar sem heil-
brigðismálaráðherrann Enoch
Fowell hélt aðalræðuna, komu
aðeins tíu menn. Voru þrír
þeirra starfsmenn flokksins, en
frambjóðandinn sá fjórði.
Innan íhaldsflokksins eru nú
veður öll válynd. Því var hald-
ið fram í gær, að fjármálaráð-
herrann Reginald Maudling,
sem er einn af hinum yngri
forystumönnum flokksins, standi
nú næst því að taka við af
Macmillan, sem sennilega láti af
embætti í haust. Tæpast myndi
þó af því verða fyr en 1 byrj-
un ágúst, þar eð Macmillan vill
tryggja sér verðugan eftirmann
og rannsaka Profumo — málið
niður í kjölinn.
Nokkra þýðingu getur það
haft, að Neðrideildin samþykkti
í gær án atkvæðagreiðslu til-
lögu þess efnis, að aðalbomir
menn geti sagt frá sér titlinum
til þess að vera í kjöri til
Neðrideildar, en það er hefð í
Englandi, að forsætiráðherrann
eigi þar jafnan sæti. Utanríkis-
ráðherrann Lord Home og Hails-
ham lávarður öðlazt þannig
möguleika til þess að taka þátt
í kapphlaupinu.
Þegar kunnugt varð í þinginu
um ágreining þeirra Wilsons og
Macmillans var forsætisráðherr-
ann að því spurður, hvort ekki
væri rétt að fresta fundi þeirra
Kennedys í London. Macmillan
svaraði stuttlega nei, og bætti því
við, að forsetinn ætti að fá tæki-
færi til þess að hitta nýja for-
sætisráðherrann.
Áður en þingið samþykkti
vanþóknunaryfirlýsingu sína
varð harður árekstur í þinginu,
þegar einn þingmaður Verka-
mannaflokksins hélt þvf fram
að login yfirlýsing Profumos
hefði verið samin að fimm með-
limum ríkisstjómarinnar við-
stöddum. Brugðust íhaldsmenn
hinir veristu við og sögðu þing-
manninum að skammast sín og
þegja.
Rússinn Ivanoff
Stephen Ward
Christine Keeler
1 húsi þessu hefur ljósmyndafyrirsætan Christine Keeler búið
við „auknar vinsældir og vaxandi aðsókn“. Hiingað komu þeir
m.a. vinir hennar skottulæknirinn Stephen Ward og hermála-
ráðherrann John Profumo, að ógleymdum rússneska sendiráðs-
manninum Ivanoff. Um Ivanoff og Profumo er svo sagt, að
„einn hafi komið þá annar fór“.
Innrás á Kábn?
MIAMI 20/6. — Hið svonefnda
Byltingarráð útlægra Kúbumanna
tilkynnti það í dag í Miami á
Florida, að hensveitir þess hefðu
gengið á land á Kúbu. Talsmað-
ur ráðsins gat engar frekari upp-
lýsingar gefið um málið.
Um það bil einni klukkustund
eftir að fyrsta tilkynningin barst
frá Byltingarráðinu tilkjmnti
það, að landgönguliði þess hefði
verið vel tekið af íbúunum. Seg-
ir ráðið, að sveitir þess hafi
gengið á land allvíða, og muni
þessar hernaðaraðgerðir að lok-
um leiða til „frelsunar“ eyjarinn-
ar. Utanríkisráðuneytið í Wash-
ington kveðst ekkert um málið
vita, og segist hafa farið fram
á nákvæmari upplýsingar frá
Miami.
Því heyrist fleygt í Washing-
ton, að ekki sé um raunverulega
innrásartilraun að ræða, heldur
sé tilgangurinn að koma liði og
vopnum til andstæðinga Kastr-
ós á eynni.
Fórnardýr nazista
hljóta bætur
BONN 20/6. — Vestur-þýzka
stjómin samþykkti það í gær,
að koma á fót sérstökum sjóð
að upphæð 600 milljón vestur-
þýzk mörk (um það bil 6600
milljónir ísl. króna). Verkefni
sjóðsins er það, að greiða skaða-
bætur fómardýrum nazismans í
hinum ýmsu löndum.
Tilkjmnt er í Bonn, að þetta
msuni koma til góða ýmsum þeim,
er af margvíslegum ástæðum
hafa enn ekki fengið neinar slík-
ar bætur.
★
Eftir þessa samþykkt hefur
vestur-þýzka stjómin alls látið
af hendi rakna 29.000 milljónir
marka í þessu augnamiði, segir í
fréttum frá Bonn.
Geimfari á skólabekk
Þau geimfaramir Valentína og Bikovskí komu í gær að bæ
nokkrum við Volgu, og sögðu þar vísindamönnum nánar af
ferðum sinum. Til Moskvu koma þau á sunnudag, og er mikill
viðbúnaður í borginn að taka sem bezt og glæsilegast á móti
þeim. Iþróttasan.band Sovétríkjanna hefur sæmt geimfarana tvo
sæmdartitlinum „ágætur iþróttamaður" og munu flestir því sam-
mála. Á myndinni hér fyrir ofan sjáum við Valentínu Teresjkovu
í kennslustund I stjörnufræði, en fyrir framan hana situr enn
óþekkt geimsystir hcnnar. A töflunni munu standa stjörnuheiti
auk annars.
Övfst um eftirmann
Jóhannesar 23.
RÓM 20/6. — Svartur reykur
steig til himins frá skorsteini
sixtínsku kapellunnar í Róm og
gaf til kynna, að ekki hefði enn
tekizt að ná samkomulagi um
eftirmann Jóhanncsar XXIII.
Fjórar atkvæðagreiðslur fóru
fram í dag, en báru ekki árang-
ur.
Því hefur verið svo fyrir kom-
ið, að hvítur reykur gefi það til
kynna, að páfi sé valinn, en
svartur reykur þýði neikvæðan
árangur. Mikill fjöldi trúaðra
manna safnaðist saman fyrir ut-
an og beið gleðitíðinda, sem ekki
komu. Fjórar atkvæðagreiðslur
skulu fara fram daglega unz
páfi hefur verið löglega kjörinn.
Af 82 kardínálum sækja 80 kjör-
fundinn. Til þess að páfi sé lög-
lega kjörinn þarf tvo þriðju
hluta atkvæða, það er að segja
54 atkvæði.
Flestir höfðu búizt við því, að
atkvæðagreiðslur þær, er fram
fóru fyrri hluta dags myndu
verða árangurslausar. Hefur
rejmslan sýnt, að jafnan tekur
nokkum tíma fyrir kardínálana
að fylkja sér um menn og hefur
oft liðið langur tími áður en
línur tóku að skýrast. Ýmsir Ital-
ir urðu þó fyrir vonbrigðum yf-
ir þvi, að ekki skyldu nást úr-
slit í atkvæðagreiðslu síðari hluta
dags. Þykir sýnt, að tveir vin-
sælustu kardínálar Italíu, þeir
erkibiskupamir Giovanni Batt-
ista Montani, frá Mílanó, og
Giacomo Lercaro, frá Bologna,
hafi ekki i fyrstu lotu náð nægi-
legu fylgi kardínála. Gæti það
orðið til þess, að þeir drægjust
Washington 20/6 — Jafnan ber-
ast fréttir af kynþáttaóeirðum í
Bandaríkjunum. og hafa t.d. slík-
ar óeirðir verið nær samfellt í
Savannah síðustu viku.
aftur úr siðar.
Páfakjörið allt er mikilli hulu
vafið, og þess vandlega gætt, að
enginn óviðkomandi komist á
snoðir um neitt því að lútandi.
Fleiri menn en trúaðir einir
fylgjast af áhuga með kosning-
unni og bíða úrslita í ofvæni.
Italir veðja sem sé í stórum stíl
um úrslitin, og of fjár rennur til
spilabanka í landinu. Veðmála-
spekingar í Róm skýra svo frá,
að flestir veðji á annanhvom
þeirra Montanis og Lercaros, og
kemur það heim við spádóma
annarra. Veðmál í sambandi við
páfakjör eru bönnuð, en eiga
sér jafnan stað eigi að síður. Er
það í samræmi við gamla hefð.
Kynþáttafrumvarpið:
Hörð andstaða
mætir Kennedy
WASHINGTON 20/6. — Stjórn-
málafréttaritarar í Washington
spá því í dag, að bitrar og lang-
varandi deilur verði í banda-
riska þinginu, er frumvarp
Kennedys forscta um aukin
mannréttindi blökkumanna verð-
ur til umræðu. Frumvarpið verð-
ur fyrst lagt fyrir eina af nefnd-
um þingsins. Búizt er við, að það
verði i byrjun næstu viku.
Frumvarpið mun að öllum lík-
indum mæta mestri andstöðu í
Senatinu. Fulltrúar Suðurríkj-
anna munu nota sér þar hina
gömlu bardagaaðferð sína, mál-
þóf, og rejma þannig að draga
málið á langinn, og ganga svo
endanlega af því dauðu. Demó-
kratar hafa öruggan meirihluta
bæði í Senati og Fulltrúadeild-
inni, og munu hafa fullan hug á
því að koma í veg fyrir, að mál-
þófið nái fram að ganga. Helzta
leiðin til þess er svonefnd closure
— tillaga, sem lýtur að því, að
tvedr þriðju hlutar þingmanna
geta ákveðið að gengið sé til at-
kvæða, ef umræður fara út í
málþóf. Má þannig þvinga fram
atkvæðagreiðslu.
Hins vegar er á það að líta,
að í Senatinu hefur aldrei tek-
izt að fá þá tvo þriðju hluta
atkvæða, sem til þarf. Getur svo
enn farið.
1 frumvarpi því, er Kennedy
forseti leggur nú fyrir þingið, er
lagt til, að bannað sé kjmþátta-
misrétti á gistihúsum, veitinga-
stöðum, verzlunum, leikhúsum
og gleðistöðum jrfirleitt. Hann
fer einnig fram á það við þing-
ið, að það veiti dómsmálaráð-
herranum fullt vald til þess að
hefja lögsókn á hendur þeim
skólum, sem enn viðhalda kjm-
þáttamisréttinu.
Frá Birmingham berast þær
fréttir, að skólayfirvöldin við há-
skólann í Tuscaloosa hafi ákx'eð-
ið að leita til dómsstólanna, til
þess að mega reka blökkustúd-
entana Vivian Malone og James
Hood úr háskólanum. Eins og
menn muna, þurfti Kennedy for-
seti að beita valdi til þess, að
þeim yrði leyfð innritun í skól-
ann. Enginn býst þó við þvi, að
skólayfirvöldunum heppnist þetta
áform sitt.