Þjóðviljinn - 21.06.1963, Blaðsíða 4

4 SÍÐA
CTtgefandi: Sameiníngarflokkur alþýðu — S6síalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Préttaritstjórar: Jón Bjamason, Sigurður V. Friðþjóísson.
Ritstjóm. afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
S(mi 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Reynir á heilindin
^ðaverðbólgan gerir það að verkum að allir
mælikvarðar efnahagskerfisins breytast dag
frá degi, þannig að upphæðir eru ekki sambæri-
legar nema skamma stund. Eigi til að mynda að
vera hægt að bera saman kaupgjald frá ári til árs
verður að reikna með breytingum á verðlagi og
ýmsum öðrum aðstæðum ef samanburðurinn á að
vera raunverulegur. Þessar forsendur misnota áróð-
ursmenn stjórnarvaldanna einatt til þess að villa
um fyrir almenningi. Það er alaeng rökemdafærsla
í stjórnarblöðunum að fráleitt sé fyrir verklýðssam-
tökin að fara fram á t.d. 20% kauphækkanir á
sama tíma og þjóðarframleiðslan vaxi aðeins um
2—3% á mann á ári. En meginþorrinn af kröfum
verklýðssamtakanna er yfirleitt aðeins tilfærslur
vegna þess að mælikvarðinn hefur breytzt, og
reynslan hefur orðið sú undanfarin ár, að óðaverð-
bólgan hefur verið svo mögnuð að verklýðssam-
tökunum hefur ekki einu sinni tekizt að halda í
horfinu með raunverulegt kauo. Ljóst dæmi um
þetta eru kauphækkanir bær sem norðurlandsfé-
lögin hafa samið um á þessu ári. Þær nema yfir-
leitt um 13%, og ef allt væri með felldu í efna-
hagskerfinu mættu það teljast mjög mvndarlegar
kauphækkanir. En eins og rakið var í blaðinu í gær
jafngildir þessi kauphækkun aðeins verðhækkunum
þeim sem dunið hafa yfir á einu ári; verkafólk fyr-
ir norðan stendur þessa stundina í sömu sporun-
um og það stóð í maí í fyrra oa hefur ekki fengið
neina raunverulega kauphækki’-
Jjessi óðaverðbólga er óþolandi meinsemd í
efnahagslífinu og hefur óhjákvæmilega í för
með sér eina kollsteypuna af annarri. Sé einhver
alvara í tillögum ríkisstjórnarinnar um gagngera
könnun á greiðlugetu efnahagskerfisins til laun-
þega, hljóta þær að fela í sér fyrirheit um að bund-
inn verði endir á óðaverðbólguna, þannig að laun-
þegar semji um raunverulegar kjarabætur og var-
anlegar. En á þann vilja ríkisstjórnarinnar reynir
tafarlaust. Eigi verklýðssamtökin að fallast á
vopnahlé um skeið í trausti á að varanlegra sam-
komulag geti tekizt, er það frumskilvrði að vopna-
hléð sé ekki notað til þess að ganga á hlut laun-
þega. En fái óðaverðbólgan að magnast hindrunar-
laust eins og hún hefur gert um þriggja ára skeið er
gengið á hlut launþega með hverri einustu verð-
hækkun, kaupið heldur áfram að lækka jafnt og
þétt meðan rannsóknin er framkvæmd, og eftir
nokkra mánuði standa launþegasamtökin verr að
vígi en nú og neyðast til að nefna hærri og hærri
prósentur. Og sjá menn þá ekki í huganum fyrir-
sagnir stiómarblaðanna um „óraunhæfar kröfur"?
’x,
j>að er ævinlega meginatriði vopnahlés að hvor-
ugur aðili megi nota það til að ganga á hlut
1 'ns. Samkvæmt því ber ríkisstjórninni — ef henni
er alvara — að gefa tryggingu fyrir því að raun-
verulegt kaup verði í engu skert meðan leitað er
varanlegri lausnar. Er það ekki auðsótt mál? — m. I
----MÖÐVILJINN -—-
LENDINGIN
Föstudagur 21. júní 1963
Siqurður Guðnason 75 ára:
Þessl ínynd af Sigurði Guðnasyni var tekin nýlega í þinghúsgarðinum.
en menn urSu
aS faka á í
landróSrinum
og hafa óro-
lagiS - o g
þurfa þess enn
Sólin skín og Alþingisgarð-
urinn er opinn. Alþingiskosn-
ingar nýafgtaðnar. þingmenn á
búum sínum og því rúmt í
garðinum. Og líklega eru flest-
ir þeirra lítt kuntlugir þessum
garði nema úr mátulegri fjar-
lægð því á vetrum kjósa þeir
fremur innanveggjaskot til
klíkufunda.
Þetta er sögufrægt hús. Verð-
ur það þó enn meir síðar. Hér
ákváðu þingmenn eínróma
lýðveldisstofnun. Og rúmum
áratug síðar lýstu íhaldsmenn
og kratar einmitt hér afsali
yfírráða yfir landgrunninu sém
stórsigri í fullveldissögu þjóð-
arinnar. — Var annars ekki
einhver maður að tala um það
að hús föður síns hefði verið
gert að ræningjabæli? Æ, það
var í öðru landi, og þetta var
víst einhver ofstopamaður sem
æsti fólkið upp gegn löglegri
stjóm landsins og ögraði sjálf-
um landsfeðrunum með stríðs-
boðun líkt og Hannibal já,
þetta var víst einhver ótíndur
æsingamaður sem viðreisnar-
flokkur landsins kendu lýðræði
á krosstré.
Ja. það sem getur rifjazt
upp undir júnísól í þessum
skjólsæla garði þar sem turn-
inn á kirkjunnj hans sr.
Bjama rís yfir mosagráan
steinvegginn og bendir með
vindhananum upp á braut
hundheiðinna rússneskra spút-
nika!
Það situr miðaldra kona ein
á bekknum undir Kringlu-
veggnum. Hún horfir á mig
begar ég geng framhjá henni
líkt og ég væri sjálfur högg-
ormurinn. Furðulegt hvernig
annars elskulegar konur geta
horft — og það í svona fögru
iúnísólskini.
Og stendur ekki Sigurður
Guðnason þarna allt í ejnu,
sólskinsdrengur með sólskins-
bros; alltaf sami Jjúfi drengur-
inn sem hlaut lífsvizku kyn-
slóðanna í vöggugjöf. Já, i
þessum garði er það nefnilega
Sigurður Guðnason sem ræður
ríkjum: gaetir garðsins. Þetta
er hans garður; og þetta hús
er hans hús. f þetta hús sendi
reykvísk alþýða hann sem
fulltrúa sjnn þar til hann ósk-
aði hvíldar og vaktaskipta. Og
Sigurður Guðnason þarf ekki
að bera kinnroða fyrir neitt
sem hann aðhafðist inni í
þessu húsi. Slík ummæli væri
synd að viðhafa um framferði
ýmissa þeirra sem ólán Islands
hefur laumað inn í þetta hús.
—Nei, ert þú kominn! seg-
ir Sigurður og brosir nú enn
meir en áður. Heldur siðan
viðstöðulaust áfram: — i>að
kom hingað rétt áðan góður
kunningi minn og ég kom hon-
um út, — og hann kyssti mig
þegar ég hafði komið honum
útfyrir!
■— Nú. hann hefur verið full-
ur.
— Heldur þú virkilega að
enginn geti kysst mig nema
hann sé fullur!
Og þar sem ég er ekki fylli-
lega viss um nema Sigurður
hafi verið með framansögðum
orðum að búa mig undir það
að hann lokkaði mig lika út-
fyrir, þá þorði ég ekki annað
en taka fram neftóbakið. En
svo sannfærðist ég um að Sig-
urður hefur ekki haft neitt
slíkt í huga — og hálfsé éftir
tóbakinu.
Enn standa trén í þessum
sumarfagra garði ber og blað-
laus. Og mér verður á að
fjargviðrast yfir þessu. En Sig-
urður Guðnason hlær að mér.
Jú, það er að vísu leiðinlegt,
en engan barlóm! Hvað er eitt
áhlaup í apríl og blaðlaust
sumar í þúsund ára þjóðar-
sögu? Aftur kemur vor í dal!
Og Sigurður Guðnajon sér í
anda hvernig trén svigna und-
an blaðþunga komandi sumra.
Það er mikil hamingja að
vera gefin lífsvizka kynslóð-
anna og hugsa ekkj í árum.
hvað þá einu vori! En þeirri
gjöf fylgir mikil ábyrgð: að
taka aldrei flónsku stundarinn-
ar í misgripum fyrir reynslu
kynslóðanna.
— Þú ert alltaf jafn ungur
og bjartsýnn, Sigurður.
— Já. og mér hefur íarjð
fram síðan ég varð sjötugur.
Ég fékk áfall þegar ég var um
69 ára gamall, en nú er ég að
mestu hættur að finna fyrir
því. Ég ætlazt ekki til þess, að
ég fái aftur mína fyrri krafta;
er ánægður méð þétta eing og
það er.
— Þótt þú verðir ekki aftur
eins og þegar þú varst strákur
f Biskupstungunum! Varstu
annars ekkj eitt af vandræða-
bömunum á þeim tfma?
— Nei. ég var talihn gæfur
og frekar þægur. Hef al]a tíð
verið hógvær og engin vand-
ræði með mig, ekki heldur
þegar ég var strákur.
— Þú ætlar þó ekki að telja
mér trú um að þú hafir ekki
eitthvað flogizt á sem strákur.
— Já, — ég var töluvert
seigur í áflogum Þá og dálítið
glíminn. Annars var ég krafta-
lítill fram eftir ævi — en ég
glímdi samt!
— Já. fórstu ekki i bænda-
glímu við norðanmenn í haust-
leitum inni á Kili?
— Nei. ég fór ekki í bænda-
glímu á Kili, en dálítið við sjó-
inn •— í Grindavík.
— Það er rétt. þú varst víst
lengi sjómaður?
— Já, ég réri 9 éða 11 ver-
tíðir á sama skipi. hjá Gii8-
mundi Benónýssynj og Benóný
föður hans. Ég réri ein 15
ár — en kom aldfei á sjó
néma í árabát og hætti fyrir
1920 að róa.
— Skelfing hafa Grindvik-
ingar verið seinir með vélam-
ar.
— Ég held það hafi verið
setfar vélar í teinæringana ár-
ið eftir að ég hætti að róa, —
það var víst komin vél í bát
f Staðarhverfinu eitthvað fyrr.
Það var hvergi lega fyrir
bétana þá; eftir að settar
höfðu verið vélar í bátana
varð að setja þá á þurrt land.
— En þótt þú færir aldrej í
bændaglímu á Kilj þá stökkstu
þar yfir Fúlukvísl í gljúfrinu
— og ég hef ekkj frétt af
öðrum sem hefur gert það.
— Já, það er rétt að ég
stökk yfir Fúlukvísl. En það
stökk var bara vitleysa! Ann-
ars er ekkert að stökkva þetta
þarna — aðeins ef menn líta
ekki niður í gljúfrið og
strauminn og missa kjarkinn
og stéypast niður.
— Þú varst mikið inni á
Kili á yngri árum — og oft
einn?
— Já, ég veit hve sterk ör-
æfaþögnin getur orðið. Við
vorum einu sinni þrfr í eftir-
léit. Ég fór inn Hvítárnesið og
var kominn einn inn i Bald-
héiði og ætiaði austur f Buga.
Það var farið að dimma fé-
lagarnir einhversstaðar langt
fjarri á öræfunum. Það var
alveg steinhljóð. þögnin var
aigér, þung og þjakandi.
Og þó hef ég líklega i ann-
að sinn fundið fullt eins fyrir
öræfaþögninni — bað var i
stórum hópi. Við vorum á leið
til Arnarvatns og fórum fyrir
norðan Lyklafell og Krák os
á Stórasandi og ein sandaid-
an tók við af annarri. Við
héldum alltaf að við myndum
sjá eitthvað á næstu öldu en
svo var það lengi bara ný
sandalda; sandur. dauði. þögn.
— Og ef þú ættir nú ejna
ósk, Sigurður?
•— Einu sinnj, þegar ég var
i baráttunni, segir Sigurður og
verður alvarlegur, þá ségir
maður við mig: Þeir hugsa
öðruvisi þeir sem haía brauð-
ið en þeir sem vantar það. Mér
hefur alltaf fundizt þetta einn
megin-leyndardómur lífsbarátt-
unnar.
Og ef það væri nokkuð sem
ég óskaði værj það. að þeir
sem hafa bráuðið skjidu þá
sem vantar það.
— Þú nefndir baráttu.
Finnst þér þetta ékki ggnga
grátlega seint og bamingur*
inn harla þungur?
— Sem gamall róðrafkarl
þekki ég það, að öldumar
stækka alltaf eftir því sem
nær dregur landi. Mér finnát
ekkert til að undrast yfjr þótt
öldumar stækki, það er und-
anfari landtökunnar. — Og
landtakan er viss.
Hitt er annað mál, að ménn
urðu að taka á i landróðrirt-
um áður fyrr — og hafa ára-
lagið, og það þurfa menn að
gera enn.
Veiztu hvað gömlu menn-
imir sögðu þegar þeir sáu 6-
lag vera að koma í landróðr-
unum áður fyrr? ..Passið þið
áramar. drengir!“ — til þess
að þeir væru viðbúnlr að taka
á af fullum kraftj þegar 6-
lagið var gengið yfir.
Nei, mig undrar ekki þótt
öldumar stækki við landið. Og
landtakan er viss., Bézt gæti
ég trúað að ég lifi hana.
☆ ☆ ■&
Það er 21- júhí í dág, þjárt-
aáti dagur ársins. Þennan dag
fyrir 75 árum fæddist Sigurð-
ur Guðnason austur í Biskups-
tungum. Við þökkum honum
öli fyrir ævistarfið jafnframt
því að óska hðnum allrar
gæfu og þeirrar Sleði að lifa
landtökuna — sem hann segir
að sé örugg og viss. S.B.