Þjóðviljinn - 02.07.1963, Blaðsíða 4

4 SlÐA
Ctgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: ívar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason. Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Dæmt af reynslunni
k llar götur frá því að „viðreisnin“ hófst hafa ís-
lendingar átt því að venjast að hingað væru
kallaðir við og við ýmsir erlendir „sérfræðingar",
sem af miklum ákafa hafa síðan lofað og prísað
þetta sköpunarverk ríkisstjórnarinnar, enda mun
ýmsum þeirra hafa runnið blóðið til skyldunnar,
og þótzt kenna á „viðreisninni" ýmis einkenni eig-
ín afkvæmis. Hefur þar sannazt máltækið, að
„hverjum þykir sinn fugl fagur“, en hins ber þó
að gæta, að þessir „sérfræðingar“ hafa að sjálf-
sögðu eingöngu stuðzt við þau gögn, sem lögð hafa
verið upp í hendurnar á þeim af ríkisstjórninni.
Og alþjóð er kunnugt, að á þeim pappírum er ekki
einungis „sannað“ með ýmsum reikningsbrellum
að afkoma út á við hafi stórbatnað, heldur einnig
að lífskjör almennings hafi stórbatnað síðustu árin,
ITinir erlendu „sérfræðingar“ hafa hins vegar
ekki kynnzt kjörum almennings hér; þeir hafa
einungis dæmt eftir snotrum tölum stjómarliðs-
ins. En sá hópur Vestur-íslendinga, sem hér hefur
starfað undanfarið og kynnzt lífskjörum launa-
stéttanna, hefur nokkuð aðra sögu að segja, eins
og fregnir bera með sér pg Þjóðyiljinn hefur skýrt
lesendum sínum frá. Þeir hafa komizt að raun um
það, að hér á landi er slík óðaverðbólga, að það
er útilokað með öllu að sjá meðalfjölskyldu far-
borða fyrir tekjur 8 stunda vinnudags; fólk er
neytt til þess að allt að því tvöfalda þann vinnu-
tíma, sem yfirleitt er talinn hámark með öðrum
þjóðum, til þess að geta lifað menningarlífi. Það I
er þungur áfellisdómur um afleiðingar „við-!
reisnarinnar“ sem kemur fram í áliti Vestur-ís-
lendinganna. Og það er vitnisburður, sem byggð-
ur er á eigin reynslu, en ekki pappírsgögnum
þeim, sem sérfræðingarnir“ fara eftir við upp-
kvaðningu sinna dóma um ágæti „viðreisnarinn-
ar“.
Sækjast sér um h'kir
A lþýðuflokkurinn hefur nú gengið til samsfarfs
við Sjálfstæðisflokkinn í Hafnarfirði og lætur
honum eftir alla forustu þar, þótt nokkrir bitling-
ar hrjóti einnig af borðum til Alþýðuflokksins.
Mun nú margur minnast lýsingarinnar, sem Al-
þýðublaðið gaf í fyrrasumar á þessum núverandi
samstarfsmönnum sínum, en hún var á þessa leið:
„Það er ekki venjulegt íhald, sem leitt hefur
verið til valda í Hafnarfirði. Jafnvel Sjálfstæðis-
menn sjálfir viðurkenna, að meginuppistaðan í
þeirri valdaklíku sem nú stjórnar þar, sé ribbald-
ar á pólitíska vísu, fullir af margþættri minni-
máttarkennd, haldin pólitískri ósvífni svo að fá
dæmi finnast önnur eins á landinu. Hvað sem um
það er, er það vitað, að forystumennimir eru af
gamla nazistaskólanum: hatursfullir, tillitslausir
og fyrirhyggjulausir, völdin eru þeim aðalatriðið,
en ekki málefnin, sem mest eru aðkallandi“. Sam-
starfið í Hafnarfirði sýnir betur en flest annað,
hve alger skuggatilvera Alþýðuflokksins er orðin,
og er greinilegt, að þar hafa sameinazt flokkar,
sem líta fyrst og fremst á „völdin sem aðalat-
riðið“. — b.
---- MÖÐVILJINN-----------
Staða konunnar í
nútíma þjóðfélagi
í maí 1962 gekkst ritstjórn
tímaritsins World Marxist
Review fyrir ráðstefnu um
stöðu kvenna í nútíma þjóð-
félagi. Marxistar frá 22 lönd-
um tóku þátt í ráðstefnunni,
sem haldin var í Prag.
1 framsöguerindi sínu sagði
A. M. Rumjantsev, aðalrit-
stjóri tímaritsins:
1 umræðum um starf komm-
únista meðal kvenna, rekum
við okkur enn á tvö öfgafull
sjónarmið, sem á yfirborðinu
virðast ólík, en eru bæði jafn
röng og skaðleg. Annað er að
ekki séu til nein sérstök vanda-
mál kvenna, heldur sé aðeins
um að ræða almenn pólitísk
og félagsleg vandamál. Það er
að sjálfsögðu rétt að kvenfrelsi
er þáttur í hinni sósíalísku
byltingu, félagslegu frelsi alls
mannkyns. Af þessu skyldi þó
enginn draga þá ályktun að
ekki sé þörf á neinu sérstöku
starfi meðal kvenna. Það væri
sama og að neita þeirri á-
þreifanlegu staðreynd, að staða
konunnar í framleiðslunni hef-
ur sín sérstöku einkenni, að
ekki sé minnzt á stöðu henn-
ar innan fjölskyldunnar og
reyndar þjóðféiagsins í heíld.
Þessvegna er kvennamálið i
sjálfu sér mikilvægt vandamál.
Hitt sjónarmiðið er, að mál-
ið sé svo sérstakt, að það verði
ekki leyst sameiginlega með
hinum almennu félagslegu
vandamálum. Þetta er einnig
röng afstaða, sem einangrar
kvennahreyfinguna frá barátt-
unni fyrir lýðræði og sósíal-
isma og leiðir að lokum til
hnignunar hennar.
Málið hefur margar hliðar.
Fyrst pg fremst er það aðkall-
andi pólitískt vandamál, þar
sem það er óaðskiljanlega tengt
stéttabaráttunni. Aðeins með
stétrfcabaráttunni verður fullum
réttindum kvenna náð. Lenín
leit þannig á málið: „Ekki er
hægt að fá alþýðuna til þátt-
töku í stjórnmálalífinu, án þess
að tryggja þátttöku kvenna í
stjómmálum".
Þessi orð eru enn í fullu
gildi. Aldrei fyrr hefur þörfin
fyrir þátttöku kvenna í stjóm-
málum verið svo aðkallandi,
eða aðstæður til hennar svo
góðar sem nú.
I öðru lagi er málið fræði-
legt, þar sem það er tengt
grundvallaratriðum sögulegrar
efqishyggju. Engels skrifaði i
„Uppmna fjölskyldunnar,
einkaeignarinnar og ríkisins":
„Samkvæmt efnalegu sögu-
skoðuninni er það framleiðslan,
þ.e. viðhald og endumýjun
lífsins sjálfs, sem kveður end-
anlega á um gang sögunnar“.
(Formáli 1. útgáfu 1884, þýð.).
Án framleiðslu (þ.e. vinnu)
og án endurnýjunar lífsins (og
þetta er tengt fjölskyldunni)
getur mannkynið hvorki lifað
eða þróazt.
Bæði þessi atriði em óað-
skiljanlega tengd og í þessari
sameiningu náttúmlegra og fé-
lagslegra tengsla er hið ráð-
andi afl óefað vinna. Þróun
vinnunnar ræður einnig breyt-
ingum á skipan fjölskyldunnar
sem grundvallareiningar samfé-
lagsins.
Lenín framfylgdi þessum
kenningum Marx og Engels.
En á tímaþili Stalíndýrkunar-
innar í Sovétríkjunum var
þeim hafnað á þeirri forsendu,
að þær væru ekki í samræmi
við heimsskoðun hinnar díal-
ektisku efnishyggju. Gagnstætt
öllum staðreyndum var Engels
sakaður um að hafa ofmetið
þýðingu „endumýjunar lífsins
sjálfs“. Spurningin um fjöl-
skylduna var álitin aukaatriði
og þetta leiddi til þess að hún
var í reynd algerlega vanrækt.
öðm aðalatriðinu í kenningu
Engels og þar með hinni djúp-
sæju hugmynd um samband
vinnu og fjölskyldu var sleppt.
Þessi hugmynd var þó einmitt
grundvöllur að réttri fræðilegri
skilgreiningu á vandamálum
kvenna. Og það er þessi hug-
mynd sem í dag vekur hjá
okkur þessar spumingar.
a) Hver em (við lítum á
vinnu sem hið ráðandi afl)
aðaleinkenni á sambandi vinnu
og fjölskyldu?
b) Á hvern hátt hafa breytt
vinnuskilyrði áhrif á fjöl-
skyldulífið?
Og á hinn bóginn: Á hvern
hátt hefur breytt staða kon-
unnar í fjölskyldunni áhrif á
stöðu hennar sem verkamanns?
Til að gera sér glögga grein
fyrir þessum gmndvallaratrið-
um er nauðsynlegt að minnast
hinnar öru fjölgunar kvenna í
framleiðslunni. Fjöldi kvenna í
iðnaði var í byrjun aldarinn-
ar að meðaltali ekki meiri en
20% af vinnuaflinu, en í dag
er meira en þriðjungur verka-
fólks í mörgum auðvaldslönd-
um konur. Dæmi um þennan
vöxt er sú staðreynd að á síð-
ustu 10 ámm vom 8 af hverj-
um 10 nýjum verkamönnum í
Bandaríkjunum konur. Aukn-
ingin er misjöfn eftir starfs-
greinum. Auk þess er hún mis-
munandi í hinum ýmsu lönd-
um.
Þessar staðreyndir leiða til
nokkurra ályktana. Við þurí-
um að ákveða í hvaða starfs-
greinum kommúnistar, starfandi
meðal kvenna, ættu að efla
starf sitt og hvaða kröfur
skuli sérstaklega hafðar á odd-
inum í þessum greinum. Óþarft
er að taka fram, að höfuðat-
hygli verður áfram beint að
konum í iðnaði og sérstaklega
að kenningunni um verksmiðju-
verkamenn sem kjarna verka-
lýðsstéttarinnar.
En er ekki ef til vill til-
hneigingin til að vanmeta starf
meðal kvenna í öðrum grein-
um, sérstaklega með tilliti til
hinnar öru fjölgunar kvenna
í þjónustustörfum? Auðsjáan-
lega mun verða nauðsynlegt að
ákveða á grundvelli fræðilegr-
ar rannsóknar hvaða stefnu
þátttaka kvenna í framleiðslu
muni sennilega taka og skipu-
leggja starf flokkanna í sam-
ræmi við það.
Kapitalistarnir líta á vinnu-
afl kvenna sem auðugustu
uppsprettu verðmætisaukans.
Marx sagði að með þvi að
senda alla meðlimi verka-
mannafjölskyldunnar á vinnu-
markaðinn yrði vélvæðing auð-
valdsins til að dreifa verðgildi
vinnuafls hans og lækka þannig
vinnu hans í verði.
Ef bæði maður og kona
vinna verða raunar heildarlaun
fjölskyldunnar eitthvað hærri.
1 flestum tilfellum eru þó laun
konunnar aðeins viðbót við
laun mannsins, viðbót sem er
ætlað að bæta upp að nokkru
vaxandi misræmi milli verð-
mætis vinnuaflsins og þess
verðs sem greitt er fyrir það.
Fá konur í auðvaldslöndum
alltaf sömu laun fyrir sömu
vinnu, enda þótt alþjóðasam-
þykkt sé til fyrir því?
Hafa þær möguleika til að
afla sér hærri menntunar í
samræmi við köllun sína?
Verða ekki konur hart úti
af völdum atvinnuleysis?
Þátttaka kvenna í framleiðslu
auðvaldsins leysir ekki vanda-
mál kvenna heldur eykur þau.
Ný vandamál koma upp. Staða
konunnar verður t,d. erfiðari
vegna þess, að auk vinnu sinn-
ar í verksmiðjum eða á skrif-
stofum heldur hún áfram að
bera byrðar húsverkanna.
Þess vegna gera kvennahreyf-
ingar. margra landa kröfu til
ýmiskonar þjónustu svo sem
vöggustofa, dagheimila, mötu-
neyta í verksmiðjum o.s.frv.
Frá sjónarmiði kommúnista
eru spurningar um fjölskyldu,
hjónaband og uppeldi bama
ekki ótímabært eða ómerkilegt
mál. Þær eru mjög mikilvægt
póiltískt og félagslegt vanda-
mál. Með því að setja fram
og leysa þessi vandamál leiða
kommúnistamir fjöldann í átt
til sósíalismans. Að líta á þau
sem ómerkileg er að vanrækja
hagsmuni alþýðunnar. Starf að
heilsuvernd bama, barátta fyr-
ir lýðræðislegum hjúskaparlög-
um, starf meðal húsmæðra og
verndun hagsmuna þeirra, get-
ur aðeins verið „ómerkilegt" og
„ónauðsynlegt" í augum sér-
trúarmanna, því að þessi
vandamál eru frækornið. sem
tréð vex upp af .
Að sjálfsögðu verða vanda-
mál kvenna aðeins leyst til
fulls með kommúnismanum.
En það er enginn efi á því,
að jafnvel í auðvaldsþjóðfélagi
Þriðjudagur 2. júlí 1963
er hægt að fá framgengt ýms-
um kröfum kvenna. Gætir hér
áhrifa hinna nýju þjóðfélags-
afla.
Hversu erfið sem þátttaka
kvenna í framleiðslu auðvalds-
ins er flýtir hún fyrir skiln-
ingi þeirra á aðkallandi félags-
legum vandamálum. Á okkar
tímum dragast konur meira
en nokkurn tíma fyrr inn í
stéttabaráttuna, fyrir friði, lýð-
ræði og sósíalisma. Þáttur
kvenna í verkföllum, kröfu-
göngum og fundum eykst. Mjög
oft eru konur t.d. frumkvöðl-
ar og brautryðjendur í barátt-
unni fyrir friði. Þær eru sann-
arlega hinir áköfustu andstæð-
ingar styrjalda. Veitum nána
athygli þátttöku kvenna í bar-
áttu efnahagslega vanþróaðra
landa gegn heimsvaldastefnu,
fyrir fullkomnu þjóðlegu sjálf-
stæði og fyrir afnámi hins þre-
falda oks — hins þjóðerhisléga,
félagslega og heimilislega, sem
hvílir á konum þessara landa.
Þróunin i sósíalísku löndun-
um er öflugur stuðningur við
kvenfrelsisbaráttuna í auðvalds-
löndunum. Með framkværnd
stefnuskrár Kommúnistaflokks
Ráðstjómarrikjanna verður
byggt upp samfélag, þar sem
vinna, friður, frelsi, jafnrétti,
bræðralag og hamingja allra
mun ríkja. Þetta vekur
ákveðnar kröfur hjá konum i
auðvaldsheiminum. Þær á-
lykta sem svo: Fyrst hægt er
að skapa slíkt samfélag gét-
um við það líka.
Stefna sósíalismans, að leysa
vandamál kvenna, og framtíð-
arviðhorf hans eru örfandi. Það
væri mjög fróðlegt að heyra
hvað félagarnir frá alþýðulýð-
veldunum hafa að segja um
reynslu sína í að leysa vanda-
mál kvenna. Hvemig þeir hafa
snúizt við erfiðleikum sem þeir
hafa mætt og mæta ef til vill
enn á þessu sviði.
öll fræðikenning okkar og
pólitík er mótuð í baráttu. En
tökum við alltaf fmmkvæðið
í að berjast gegn þeim fjand-
samlegu kenningum, sem ætlað
er að bægja konum frá póli-
tík friðar, lýðræðis og sósíal-
isma og gera þær að talsmönn-
um andkommúnismans? Segja
má að atþurðir síðustu ára-
tuga hafi lamað alvarlega hina
borgarlegu kenningu um hin
þrjú K: „Kirkju, eldhús, böm“
(Kirche, Kúche, Kinder). Það
er rétt. En auðvaldsáróðurinn
er „moderniseraður". Það er á-
ríðandi að vita, hvaða brögð
eru notuð í þessum áróðri.
Hvaða áhrifum nær klerka-
veldi og hvað er gert til að
vinna gegn því?
Hverjar eru kenningar nú-
tímaendurbótanna í sambandi
Framhald á 2. síðu.

Frú heimsþingi kvenna íMoskvu
Heimsþingl kvenna scm haldið hefur verið í M oskvu síðustu daga fer senn að ijúka. Þingið hef-
ur verið nokkuð róstusamt og hefur ítalska sendi nefndin þannig tvívegis gengið af fundi, vegna
þess að henni þótti skorta á umburðariyndi í ræðum sumra þingfulltrúa. Kínverskar og indverskar
konur hafa deilt á þinginu og þær fyrrnefndu hafa í ræðum sínum kallað kenninguna um friðs
amlega sambúð ríkja með ólík hagkerfi undanláts-semi við heimsvaldasinna. Um eitt hafa þó allar
konurnar verið sammála: að hylla Valentínu: Teresjkovu, fyrstu konuna sem fór út í geiminn.
Hún sést hér á myndinni Iengst til vinstrl við hliðina á Bikovski félaga sfnuin. en á hina hlið hans
situr kona hans, sem einnig heitir Valintína. I næstu röð er Nína, kona Krústjoffs forsætisráð-
herra.

«
*