Þjóðviljinn - 16.07.1963, Blaðsíða 4
4 SlÐA
ÞIÖÐVILIINN
Þriðjudagur 18. júlí 1983
Ctgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson,
Fréttaritstjórax: Jón Bjamason. Sigurður, V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólávörðust 19.
Sími 17-500 (5 iinur). Askriftarverð kr. 65 á mánuði.
Þar og hér
J sambandi við norraénu húsnæðismálaráðstefn-
una, sem haldin var hér fyrir skemmstu, hafa
orðið nokkrar umræður um þau mál 1 blöðunum.
Alþýðublaðið kvartar undan því í leiðara sínum s.l.
sunnudag, að Þjóðviljinn hafi borið ástandið hér
saman við hin Norðurlöndin og bent á þá þróun,
sem orðið hefur í íbúðabyggingum undir núver-
andi ríkisstjórn. Hér hefur fullgerðum íbúðum
fækkað ár frá ári, frá því að núverandi stjórnar-
flokkar tóku við völdum, en á hinum Norður-
löndunum hefur verið stefnt markvisst að því að
fjölga fullgerðum íbúðum árlega. Þar eru lán til
íbúðabygginga veitt til 40—60 ára með mjög lág-
um vöxtum, og nema þau frá 75—100% af á-
ætluðu kostnaðarverði íbúðanna. Hér nema lánin
ekki 30% af byggingarkostnaði, þau eru yfirleitt
til helmingi skemmri tíma og eitt af fyrstu verk-
um núverandi ríkisstjórnar var að hækka vexti
svo gífurlega, að til þess þurfti hún að nema úr
gildi lög um bann gégn okurlánum.
það er athyglisvert, að Alýðublaðið gérir ekki
minnstu tilraun til þess að vérja ríkisstjórn-
ina og afleiðingarnar af stefnu hennar í húsnæðis-
málum. Þess í stað segist blaðið vilja „minna Þjóð-
viljann á, að jafnaðarmenn hafa um langt árabil
stjómað Norðurlöndum,“ og ber víst að skilja þetta
svo, að fyrst jafnaðarmenn hafi náð svo langt sem
raun ber vitni í þessum efnum á hinum Norður-
löndunum, þá sé það alveg nægileg syndakvittun
fyrir Alþýðuflokkinn og íslendingar geti glaðir
unað við sína háu vexti, lítil lán og stuttan láns
tíma. Enda lýstu málsvarar ríkisstjórnarinnar því
þrásinnis yfir á Alþingi í vetur, að ekki kæmi til
mála að lækka vextina, eða gera aðrar ráðstafan-
ir í húsnæðismálunum. Þingmenn Alþýðubanda-
lagsins fluttu einmitt tillögur í þessa átt á síðasta
Alþingi, en stjórnarflokkarnir felldu þær allar og
létu þingmenn Alþýðuflokksins sitt ekki eftir
liggja í þeim efnum.
Of ekki verður annað séð af framkvæmdum rík-
isstjórnarinnar en að hún sé ráðin í að fylgja
sömu stefnu og að undanförnu að þessu leyti. Þar
segir skýrum stöfum, að ríkisstjórnin telji það
nægilegt að fjárfesting í íbúðarhúsum verði „álíka
mikil á ári hverju næstu árin eins og
var að meðaltali árin 1957—1961“. Hin Norður-
löndin leggja aftur á móti hið mesta kapp á að búa
svo að þegnum sínum, að um stöðugar framfarir
sé að ræða en ekki kyrrstöðu eins og framkvæmda-
áætlun ríkisstjórnarinnar gerir ráð fyrir. Það stoð-
ar því lítt fyrir Alþýðuflokkinn að minna á það
að jafnaðamenn hafi unnið gott verk á sviði hús-
næðismála á hinum Norðurlöndunum, þegar hann
framfylgir allt annarri stefnu hér. Það undirstrik-
ar einungis að í þessum efnum — sem mörgu öðru
— er Alþýðuflokkurinn hér „aumastur allra.“ — b.
vr a
FERD TIL TUNGLSINS
eftir JÚRI MARINÍN
Eitt stigið í rannsókn
tunglsins mun verða það, að
send verður þangað sjálfvirk
stöð og látin lenda þar svo-
kallaðri „mjúkri lendingu“.
Nákvæmnitseki, sem höfð
verða í þessari athugunarstöð,
munu gera vísindamönnum
fært að afla vitneskju um að-
stæður á tunglinu og búa í
haginn fyrir mannaferðir
þangað.
Ráða verður fram úr mörg-
um mikilvægum og torveldum
vandamálum, áður en slík
fjaðurlending verði fram-
kvæmanleg. Fyrst af öllu
verður að tryggja, að stöðin
komist á rétta braut, svo að
hún hæfi í raun og veru
tunglið. Það er mjög vanda-
samt að skjóta upp eldflaug
með þeirri nákvæmni, sem til
slíks þarf, jafnvel þó að
stöðin verði látin leggja upp
frá millibraut. Þess vegna
mun verða að hafa í henni
stefnuleiðréttingarvél. Burð-
areldflaugin myndi koma
stöðinni á braut, sem væri
mjög nálægt rétt reiknaðri
braut, en stefnuleiðréttingar-
vélin myndi síðan koma
henni á sjálfa hina fyrirætl-
uðu braut.
Stefnuleið-
rétting
Fyrsta viðfangsefnið er þvi
að smíða áreiðanlega stefnu-
Ieiðréttingarvél.
Vél þessi verður að geta
*
það er sama sem þrýstingur-
inn sinnum verkanartíminn).
Villa i starfsemi vélarinnar
gæti sem sé orðið til þess,
að í stað þess að leiðrétta
brautina, skekki hún hana
ennþá meira. Atverkanin verð-
ur bezt stillt með því að hafa
sem nákvæmast vald á
brennslutímalengdinni. Ger-
um ráð fyrir, að til nauðsyn-
legrar leiðréttingar þurfi 3000
sekúndu-kílógramma atverk-
an, en það táknar, að gos-
hreyfill með 1000 kílógramma
þrýsting yrði að vera í gangi
í 3 sekúndur, hreyfill með
500 kílógramma þrýsting í 6
sekúndur o.s.frv. Hreyflamir
munu verða settir í gang og
stöðvaðir eftir merkjum frá
stjómstöð á jörðu niðri.
Venjulega mun heppilegra að
framkvæma leiðréttinguna í
nokkrum áföngum. Segjum,
að þörf sé á 3000 sekúndu-
kílógramma atverkan, þar
sem gosþrýstingur hreyfilsins
sé 500 kílógrömm. Þá rnætti
framkvæma leiðréttinguna í
einum áfanga á 6 sekúndum
eða i tveim áföngum með
þriggja sekúndna gosi í hvort
skipti eða þá í þrem áföng-
um með tveggja sekúndna
gosi í hvert sinn, o-s.frv.
En það er ekki aðeins nauð-
synlegt að tryggja rétta at-
verkan. Það er ekki minna
um vert, að tryggt sé, að
þrýstingurinn beinist í rétta
átt. Til þess þarf að sjá svo
um, að áttum („óríentéring")
stöðvarinnar sé rétt á meðan
stefnuleiðréttingarvélin er í
gangi. Segjum, að hægja
þurfi á stöðinni. Hún verður
þá að vera þannig áttuð, að
gosstúturinn viti frám á við
i flugstefnuna. Þurfi að auka
hraðann, verður stúturinn að
stefna aftur.
Áttunarkerfi
Annað viðfangsefnið er því
að búa til áreiðanlegt og ná-
kvæmt áttunarkerfi.
Stöðin verður að vera rétt
áttuð, eigi aðeins á meðan
stefnuleiðréttingarvélin er i
gangi, heldur allan flugtím-
ann. Þetta er nauðsynlegt, svo
að sólarrafhlöður viti að stað-
aldri i átt til sólar, en loft-
netið, sem á að tryggja út-
varpssamband milli stöðvar-
innar og jarðar, viti í jarðar-
átt. Áttun stöðvarinnar mun
verða sjálfvirk. Sólnæmistæki
(sólar-„sensorar“) myndu átta
stöðina gagnvart sólu, jarð-
næm tæki myndu átta hana
gagnvart jörðu, en stjam-
næm tæki yrðu höfð til að
tryggja, að áttun hennar yrði
rétt gagnvart fyrir fram til-
tekinni sólstömu. Vitneskja
sú, sem bærist frá þessum
skyntækjum, yrði fengin vél-
heilum til meðferðar, og þeir
myndu svo úrskurða, hvort
áttun stöðvarinnar gagnvart
sólu, jörðu og stjarnkerfi væri
samkvæmt því, sem reiknað
hafði verið fyrirfram. Reyn-
ist um áttunarvillu að ræö:i
gefur vélheilinn villumerki.
sem svo er kallað, það er lát-
ið berast vélkerfi áttunar-
tækjanna, sem leiðréttir þá
stefnu stöðvarinnar. Þessi átt-
unartæki geta verið smáar
aflvélar eða útblástursstút-
ar, sem blása út samþjöppuð-
um lofttegundum eða klofn-
ingsþáttum vetnistvíildis.
Villumerki nauðsynlega magn-
að yrði til þess að opna loka.
er veittu eldsneyti til véla
áttunarkerfisins eða hleyptu
samþjöppuðum lofttegundum
(svo sem vetnistvíildi) til út-
blástursstúta. Þegar áttunin
er orðin rétt, hverfur villu-
merkið, lokarnir falla í samt
lag, og vélarnar og útblásturs-
tækin hætta, þangað til
þeirra er aftur þörf til að
leiðrétta nýja áttunarvillu.
Gerum nú ráð fyrir. að stöð
vor sé farin að nálgast tungl-
ið. Sé för hennar ekki seink-
að, mun hún falla til tunglsins
með hraða, er nemur hér um
bil 2.7 km á sekúndu, en það
er nokkrum sinnum meira en
hraði fallbyssukúlu. Áður en
farið er að hemla, skyldi
stöðin áttuð með sárstaklega
nákvæmum hætti. En það er
ekki nægilegt. Það er nauð-
synlegt, að hemlunarvélin
hægi á stöðinni nákvæmlega
eins og reiknað hafði verið
fyrirfram og einmitt, þegar
hún er í fyrirhugaðri hæð yf-
ir tunglinu.
Hemlunarvél
Þriðja viðfangsefnið er því
að búa til áreiðanlega og
trygga hemiunarvéi
Sú vél verður að vega á
móti 2.7 km sekúnduhraða
hlutar, sem hefur efnismagn
geimstöðvarinnar. Það er
miklu örðugra að stilla ná-
kvæmlega atverkan svo öfl-
ugrar aflvélar en tiltölulega
smárra stefnuleiðréttingar-
véla. Atverkan hemlunarvél-
arinnar verður að stilla mjög
nákvæmlega. Hraða stöðvar-
innar gagnvart tunglinu verð-
ur að minnka niður í O, þeg-
ar hún er í mjög lítilli hæð
yfir tunglfletinum, það er að
segja, aðeins fárra metra hæð.
Ef þetta gerist í talsverðri
hæð, getur það orðið til þess,
að stöðin falli til tunglsins og
brotni. Hún getur líka brotn-
að, ef hraði hennar er ekki
minnkaður nægilega, er hún
nálgast tunglflötinn. Hemlun-
arvélina má setja af stað eða
stöðva á víxl eftir merkjum
frá ratsjárkeríi því, sem verð-
ur í stöðinni og mæla mun að
staðaldri fjarlægð hennar frá
yfirborði tunglsins.
Viðfangsefni þau, sem nú
hafa verið nefnd, eru mjög
margbrotin. Dæmi þess má
sjá af misheppnun þriggja til-
rauna Bandaríkjanna að
koma hylki með mælitækjum
til tunglsins með Ranger-eld-
flaug. Hemlunarvélin fóraldr-
ei í gang. Stefnuleiðréttingar-
vélin var ekki sett í gang í
einni tilraunanna, og jafnvel
þá gat hún ekki tryggt það,
að hylkið hæfði tunglið. Svo
mikið varð vikið frá hinni
reiknuðu braut vegna truflana
á staríi burðareldflaugarinnar.
Stefnuleiðréttingarvélar eru
ekki ennþá komnar á mjög
Operuhús
Myndin er af óperubygging-
unni í Ulan-Ude, höfuðborg
el”r ~* lýðveldum SovétriH-
anna.
Þannig hugsa sovézkir geimvísindamenn sér að geimför þau
muni líta út sem schda veröa frá jörðinni til tunglsins og
annarra reikistjarna.
fullkomið stig. Geimskipið
„Mariner II“, sem flaug um-
hverfis Venus, lét til dæmis
ekki að stjóm stefnuleiðrétt-
ingarvélarinnar með nægilegri
nákvæmi, svo að tækið fór
fram hjá Venus í 34.000 kíló-
metra fjarlægð í stað 16.000
kílómetra, eins og fyrirhugað
hafði verið. Þó er ekki nema
sanngjamt að viðurkenna, að
18.000 kílómetra skekkja er
tiltölulega lítil á við 60 millj-
óna kílómetra fluk. Stefnu-
leiðréttingarvélin í fjarskipta-
gervitunglinu „Syncom", sem
Bandaríkjamenn sendu á loft
starfaði einnig heldur óná-
kvæmlega. Stefnuleiðrétting-
arvélin átti að koma gervi-
hnettinum á braut með 24
klukkustunda umferðatíma,
sem er tímabil eins jarð-
möndulsnúnings. En hún
beindi honum á braut, þar
sem umferðartími hans er 25
klukkustundir. Truflun sú,
sem stefnuleiðréttingarvélin
varð fyrir við uppskotið. gerði
jafnframt mælitækin óstarf-
hæf. Stefnuleiðréttingarvélin
gerði því í það sinn meira
ógagn en gagn.
Vandamál þau, sem hér
mæta vísindamönnum og
verkfræðingum. eru vissulega
stórkostleg, en um það er
ekki að efast, að þeim mun
verða ráðið til lykia.
I J'