Þjóðviljinn - 16.07.1963, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 16. júlí 1963
ÞIÖÐVIUINN
ElÐA 7
SKIMÁL - Eftir Jóhann J. E. Kúld
SÍLDARIDNADUR
SVÍÞJÓDAR
Allt frá öndverðu, að síld-
veiðar hófust hér við Islands-
strendur, hafa Svíar verið stór-
kaupendur íslenzkrar Norður-
landssíldar, og um árabil
gerðu þeir út hingað álitleg-
an flota reknetaskipa, en á
síðari árum hefur sú útgerð
að mestu lagzt niður. Þó mun
nokkur hópur sænskra rekneta-
báta stunda veiðar á íslenzk-
um síldarmiðum nú á þessu
sumri.
Ástæðan til þess að Svíar
hefja hér nú aftur rekneta-
veiðar er sú, að á síðastliðn-
um árum hefur reknetaveiði
íslenzkra skipa algjörlega hætt,
og norsk reknetaveiði hér á
Norðurlandsmiðum hefur að
undanfömu verið það lítil að
síldin sem þau skip, hafa veitt,
hefur á engan hátt fullnægt
sænskri eftirspum eftir stórri
og jafnri Norðurlandssíld. Þetta
hefur nú á þessu vori komið
greinilega fram í viðtölum,
sem sænskir síldarkaupmenn
hafa átt við blaðamenn.
Staðreyndin er nefnilega sú,
að Svíum líkar bezt stærsta
síldin, þó að þeir kaupi síld
af miðlungs stærð þegar
nægilega mikið magn af stórri
síld er ekki á boðstólum. En
stóra og jafna síld er eingöngu
hægt að veiða með reknetum.
A ráðstefnu norskra sfld-
veiðimanna, sem haldin var í
Björgvin nú í vor, kom þetta mál
til umræðu, og töldu Norð-
mennimir nokkna hættu á
ferðum, ef Svíamir gerðu al-
vöru úr þeirri ráðagerð sinni,
að hefja hér aftur rekneta-
veiðar 1 stórum stfl. Niður-
staða þessara ráðstefnu varð
því sú, að norskar reknetaveið-
ar á íslandsmiðum þyrfti að
auka, í stað þess að þær hefðu
gengið mikið saman á síðustu
árum.
Svíar eru hreinir snillingar
( matreiðslu á sfld, enda búa
beir til úr íslenzku síldinni
ótal rétti sem eru eftirsóttir,
ekki einungis af Svíum sjálf-
um heldur líka af erlendum
mönnum sem til Svíþjóðar
koma. Síldariðnaður stendur
með miklum blóma í Svíþjóð,
og koma árlega á markað þar
margar nýjar tegundir niður-
iagðrar sfldar, en á því sviði
standa Svíar flestum þjóðum
'ramar. Þá er iðnaður þeirra
ir sykursöltuðum þorsk- og
nakrilhrognum löngu heims-
bekktur.
Eitt alstærsta fyrirtæki Sví-
þjóðar á þessu sviði, er fyrir-
tækið Abba-Fyrtom A.B., sem
Chr. Ameln veitir forstöðu.
Þetta mikla fyrirtæki var
myndað um áramótin 1961 og
1962, þegar stórfyrirtækjunum
A.B. Brödrene Ameln og A.B.
Sveriges Förenade Konserv-
fabriken var slegið saman i
eitt fyrirtæki. Eftir sameining-
una ræður þetta fyrirtæki yfir
9 stórum vel vélvæddum verk-
smiðjum, sem hafa samanlagt
11 hundruð manns í þjónustu
sinni árið um kring.
★
Fyrirtækið hefur eigin rann-
sóknarstofnun og gerir árlega
tilraunir með ekki færri en 20
nýjar tegundir af síidarfram-
leiðslu. Hinsvegar segja for-
svarsmenn fyrirtækisins, að
það sé góður árangur, ef 2
nýjar tegundir slái í gegn á
markaðnum árlega. Á þessu
geta menn séð að slík rann-
sóknarstörf eru ekki á valdi
nema geysilega stórra fyrir-
tækja, og að öðrum kosti verð-
ur slík rannsóknarstarfsemi
sem talin er lífsnauðsyn niður-
suðu- og niðurlagningariðnaði
að vera rekin af opinberri
hálfu sem stuðningur við slík-
an iðnað.
Árlega notar Abba-Fyrtomet
ekki minna en 40.000 tunnur
af Islandssfld til framleiðslu
sinnar, og er efldin keypt jöfn-
um höndum héðan frá Islandi
og Noregi, Þó hefur.verið keypt
miklu meira héðan síðustu ór-
in.
Til samanburðar má geta
þess, að árlega leggja Svíar
niður í dósir úr 110.000 tunnum
af Islandssíld alls.
Auk sfldarinnar af Islands-
miðum vinnur þetta fyrirtæki úr
20—23 þús. tunnum af bris-
lingi. (Brislingur er mjög ljúf-
feng smásíldartegund sem veið-
ist við Noreg og Svíþjóð).
Þá vinnur fyrirtækið úr 12 þús.
tunnum af sykursöltuðum
þorskhrognum árlega og eru ca
tveir þriðju hlutar þess magns
keyptir héðan frá Islandi. Þá
notar fyrirtækið 1,5 milljón kg.
af ýsu árlega til framleiðslu
á fiskibollum. Auk þessa er
unnið þama talsvert úr rækj-g,
um og fleiru sjávarfangi. En
höfuðmagn hráefnis þess sem
verksmiðjumar nota hefur ver-
ið sundurliðað hér að fram-
an.
Hve miklu nemur framleiðsla
slíks risafyrirtækis á ári?
Það er haft fyrir satt, að á
sl. ári, hafi Abba-Fyrtomet
A.B. framleitt sfldar- og fisk-
afurðir fyrir 65 mifljónir
sænskra króna, eða ca 539
milljónir íslenzkra króna. Af
þessari framleiðslu er 85% selt
í Svíþjóð en 15% fér á erlenda
markaði.
Verkafólk verksmiðjanna
skiptist þannig: 200 menn
vinna ma.r«vfciee rannsóknar-
og eftirlitsst;u" við framleiðslu-
og vélar. Þá koma 300 verka-
menn og 600 verkakonur.
Meðal-tímakaup við eina af
verksmiðjum fyrirtækisins hjá
konunum var sænskar kr. 4.70
sl. ár eða sem næst kr. 39.00
íslenzkar krónur.
Þessi verksmiðja framleiddi
nær eingöngu ansjósur úr
brislingi, ýmist beinlausar eða
með beinum.
Ákvæðisvinna var hjá kon-
unum, og komst kaup þeirra
hæst í kr. 7.00 sæ., ísl. kr. 58.10
en fór lægst í kr. 2.00 sænskar
eða kr. 16.60 ísl. Allt miðað
við klukkustund.
Þetta er ein at niðurlagningaverksmiðjum þeim sem Abba Fyrtornet rekur
fslandsmótið, 1. deild:
KR vann Akranes 3:1
í nokkuð jöfnum leik
NorBmenn hefja feitsí/d-
arveiBar á nýjum miðum
Þau tíðindi gerðust norður í
Barentshafi um miðjan júní-
mánuð, að skip, sem voru þar
að veiðum urðu vör við geysi-
lega mikið magn í sjónum af
feitsfld, þ.e. millisfld eins og
við íslendingar köllum hana.
Hópur veiðiskipa brá hart við,
þegar þetta fréttist til Noregs.
og hélt þangað norður. Síð-
ustu fréttir eru svo þær, að
vikuna 19.—26. jnr.í bárust á
land í Norður-Noregi 200 þús.
hektólítrar af feitsíld norðan
úr Barentshafi. Sfldin var sögð
á nokkuð hraðri göngu ausfcur
eftir í leit að átu. Sfldin er
sögð mögur eða með í kringum
9% fitumagn.
Norskir fiskimenn gera ráð
fyrir að síldin breyti stefnu
og haldi upp að strönd Norð-
ur-Noregs. Þess eru dæmi frá
fyrri tímum, að allir firðir
Norður-Noregs fylltust af feit-
sfld sem stóð þar langt fram
eftir hausti. Hvort svo verður
nú er ennþá óráðin gáta.
Þetta er sagt vera í fyrsta
sinn í síldveiðisögu Noregs, að
sfld er veidd norður í Barents-
hafi og þykir því frásagnar-
vert.
Þessi leikur Skagamanna og
KR-inga var nokkuð góður á
köflum, og sýndu bæði lið við
og við allgóða viðleitni til þess
að ná saman. 1 heild var leik-
urinn jafnari en mörkin benda
til.
Akranes hefði átt að fá meira
út úr sókn sinni í fyrri hálf-
leik. Fyrstu 15 mínútumar voru
Akurnesingar mun meira í sókn
'en þeim tókst aldrei að skapa
sér veruleg tækifæri. Þó skall
hurð stundum nærri hælum i
nokkur skipti, en Heimir í
markinu var vel á verði og tók
það sem kom í gegnum vöm-
ina. Á 15. mínútu t.d. skauzt
knötturinn fram og aftur um
markteiginn, og mátti ekki
neinu muna að ' hann hrykki
innfyrir en vöm KR hreinsaði
áður en til tíðinda dró.
Eftir þetta jafnaðist leikur-
inn heldur. Á 18. mínútu fá
KR-ingar tvö hom í röð og nær
Ellert að skalla á mark en
Helgi varði. Aftur eiga Skaga-
menn góða sókn, þar sem Skúli
Hákonarson á gott skot sem
sleikir hornið á markinu og
þaðan afturfyrir, og litlu síðar
á Ingvar skáskot sem skríður
rétt fyrir utan stólpann sem
er fjær.
Á 31. mínútu er nokkur þröng
á miðjum velli, og tekst Ellert
þá að sleppa svolítið innfyrir,
og fær þangað sendingu; hann
hleypur inn og einleikur inn
að markinu, bakverðimir eru
það langt úti að þeir eru of
seinir að stöðva hann og rólega
og hnitmiðað spymir hann
framhjá Helga sem kom út til
að loka, og hafnar knötturinn
í markinu mannlausu. Sjálfsagt
telja Skagamenn sig leika eftir
þriggja bakvarða kerfinu, en
það gerðu þeir ekki, og því fór
sem fór.
Enn sækja Skagamenn á og
á Skúli gott skot á KR-markið.
en Heimir ver. Á 38. mínútu
eiga KR-ingar ágætt áhlaup,
sem endar með góðu skoti frá
Gunnari Guðmannssyni, en það
hafnar í hliðametinu.
Síðari hálfleikur
Síðari hálfleikur er ekki
nema 5 mínútna gamall þegar
Sigþór skorar fyrir KR, fyrir
mistök milli Jóns Leós og
Helga. Jón ætlar að senda aft-
ur til Helga en Sigþór kemst
inn í mifli og nær að „rnoka"
knettinum yfir Helga í mark-
ið. 2:0.
Um þetta leyti færðist nokk-
ur deyfð yfir leikinn, og er
fátt sem geriet. Á 15. mínútu
hindrar Garðar gróflega á víta-
teig og dæmir Grétar víta-
spymu á KR, sem Skúli tekur
og spymir öruggt í mark. Við
þetta örfast Skagamenn sem
eiga góða sóknarlotu, og ógna
marki KR með þungri sókn, án
þess að þeim takist þó að skora,
en KR-ingar hrinda sókninni
og hefja gagnsókn. Varð Helgi
hvað eftir annað að láta veru-
lega til s£n taka og gripa vel
inn í á teignum.
Enn reyna Skagamenn að
jafna sakimar með góðri sókn-
arlotu, en vöm KR stendur fyr-
ir sínu og hrindir henni af sér.
Á síðustu mínútunum sækja
KR-ingar, og eru nærgöngulir
við Helga í markinu og á 44.
mínútu er Sveinn Jónsson kom-
inn inn á markteig, fær þangað
knöttinn frá Hafldóri Kjartans-
syni og skorar óverjandi fyrir
Helga. Eftir gangi leiksins hefði
jafntefli verið nærri sanni, en
það eru mörkin sem telja, og
KR-ingar notuðu þetur sín
tækifæri.
Liðin
Ferðizt í VoEkswagen — Akið sjálf rýjum bíl
Xöfum fil leigu Volkswagen og Land-Rover
Sé bifreiðin tekin á leigu.i einn mánuð eða lengTi tima, þá gefum við 10 — 20% afslátt á leigugjaldi. — Leigjum bifreiðir okkar allt niður i 3 tima.
AIMENMA BIFREIÐALEIGAN h.f.
REYKJAVIK
Klapparstíg 40 simi 1-37-7ö.
KEFLAVIK
Hringbraut 106 sími 1513.
AKRANES
Suðurgóiu 64 sími 170.
Aftasta vöm KR var sterk,
sérstaklega Hörður og Bjami,
og Heimir i markinu, en það
var eins og Hreiðar vasri ekki
vel upplagður og hafði hann
þó ekki erfiðan mann á móti
sér.
Garðar lék nú með KR, og
gaf leikur hans til kynna að
hann væri ekki í æfingu. Var
hann í fyrri hálfleik heldur
slappur og ónákvæmur, en mun
betri i síðari hálfleik, og sá
maður þá oft til hans sem mað-
ur hefur dáðst að undanfarið.
Sveinn var líka til að byrja
með heldur slappur og óná-
kvæmur en sótti sig er á leik-
inn leið.
Framlínan var ekki eins sam-
stillt og vömin. en tókst þó
stöku sinnum sæmilega upp.
Þeir nafnamir. Gunnar Guð-
mannsson og Felix, voru virk-
ustu menn línunnar. Sigþór var
oft svolítið silalegur, en i
kringum hann myndast tíðum
samleikur sem leysir oft úr
Framhald á 10. síðu.
♦