Þjóðviljinn - 16.08.1963, Qupperneq 1

Föstudagur 16. ágúst 1963 — 28. árgangur — 172. tölublað.
Tveir bátar fengu 3000
mál síldar á Selvogsbanka
Sl. nótt fengu tveir síldarbát- I Selvogsbanka. Fékk Höfrungur
ar frá Akranesi sem voru að II. 2000 tunnur og Keilir 1100
koma að austan ágæta veiði á I tunnur. Síldin er talin sæmilega
l<S>-
Samningar um Hvalfjörð hafa
verið undirbúnir í mörg ár
Ríkisstjórnin er að framkvæma í áföngum kröfu
sem Atlanzhafsbandalagið bar fram fyrir áratug
■ Samningar þeir sem ríkisstjórnin hefur ákveðið að gera við Atlanz-
hafsbandalagið um olíubirgðas'föð, hafnarmannvirki og kafbátalægi í
Hvalfirði eru mjög alvarlegir. Þó eru þeir aðeins áfangi. Atlanzhafs-
bandalagið hefur unnið að því í heilan áratug að breyta Hvalfirði í öfl-
uga kafbátamiðstöð með stórfelldustu hemaðarmannvirkjum.
■ Vegna andstöðu þjóðarinnar hafa hernámssinnar ekki þorað að verða
við þeim kröfum; því var fyrir nokkrum árum horfið að því ráði að ná
markinu í áföngum, og með samningunum nú hyggst Atlanzhafsbanda-
lagið öðlast þá fótfestu í Hvalfirði að næstu skref verði auðveldari.
Kafbátahöfn í
Þyrli
Kröfumar um stórfellda flota-
höfn í Hvalfirði voru fyrst bom-
ar fram fyrir um það bil áratug,
í utanríkisráðherratíð Kristins
Guðmundssonar. Var þá lögð
fyrir rfkisstjómina áætlun um
stórframkvæmdir f Hvalfirði; m.
a. átti að grafa höfn inn f Þyril
þannig að kafbátar hefðu þar
lægi sem stæðist öflugustu kjarn-
orkusprengjur. Miklar samninga-
viðræður fóru fram um þessa
áætlun bæði hér og vestanhafs,
en um þær mundir fór andstað-
an gegn hemámsstefnunni mjög
vaxandi með þjóðinni, eins og í
ljós kom þegar Alþingi sá þann
kost vænstan að samþykkja
brottför hersins 1956. Því treyst-
ist ríkisstjómin ekki til þess að
fallast á kröfumar um sprengju-
helda kafbátastöð í Hvalfirði,
heldur hafnaði henni.
Nýjar kröfur 1957
Árið 1957, þegar Framsóknar-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn
höfðu svikið loforð sín um brott-
för hersins, var krafan um Hval-
fjörð enn endumýjuð; auk áætl-
unarinnar um Þyril og aðrar
stórframkvæmdir í Hvalfirði
sjálfum var þá einnig farið fram
á lóranstöð á Snæfellsnesi og að-
stöðu á Akranesi til fjarskipta-
þjónustu. Guðmundur 1. Guð-
mundsson var þá utanríkisr'áð-
herra, og hann lagði þessar kröf-
ur aldrei fyrir rikisstjórnina og
skýrði ráðherrum Alþýðubanda-
lagsins aldrei frá þeim. Hlns
vegar ræddi hann um þær við
ráðherra Framsóknarfiokksins,
varð niðurstaðan sú að þar sem
samningar um slík atriði myndu
varða tafarlausum stjómarslitum
af hálfu Alþýðubandalagsins yrði
enn að hafna þeim. Hins vegar
tók Guðmundur 1. Guðmunds-
son þá upp einkasamninga við
Atlanzhafsbandalagið og þá voru
lögð á ráðin um að ná markinu
í áföngum.
Þegar eftir að stjóm Alþýðu-
flokksins hafði verið mynduð eft-
ir fall vinstristjómarinnar 1958,
var tekið til við að framkvæma
hina nýju áætlun. I marz 1959
samdi ríkisstjómin um það að
Atlanzhafsbandalagið fengi að
koma upp lóranstöð I Snæfells-
nesi og er nú verið að gera hana
að einhverri stærstu stöð sinnar
tegundar í heiminum. Lóranstöð
þessi er viti sem kafbátar um
allt norðanvert Atlanzhaf geta
notað, og staðsetning stöðvarinn-
ar er hugsuð út frá væntanlegri
miðstöð í Hvalfirði. Næsti áfangi
var það að ríkisstjómin samdi
um það að mæla allan botn
Faxaflóa fyrir Atlanzhafsbanda-
Iagið. en þær mælingar höíðu
þann einn tilgang að eftir þeim
yrðu gerð fullkomin kort handa
kafbátum, þannig að þeir gætu
athafnað sig sem greiðast á leið
inn á Hvalfjörð.
Sérstakt hættu
svæði
Þessar framkvæmdir sýndu að
ríkisstjómin hafði þegar skuld-
bundið sig til þess að semja um
Hvalfjörð. Sú staðreynd kom
einnig í ljós af skýrslu þeirri
sem Holtermann hershöfðingi
gerði fyrir ríkisstjómina í sam-
bandi við frunwarpið um al-
Framhald á 2. síðu.
feit og voru tekin sýnishom til
rannsóknar til þess að vita hvort
hún væri sötlunarhæf.
Það er mjög óvenjulegt að
svona mikil og góð síldveiði
hafi fengizt á Seivogsbanka á
þessum tima árs og verðurfylgzt
vel með því hvort síld þessi
reynist söltunarhæf og hvort á-
framhald verður á veiðinni.
Báturinn Ver fékk fyrir
skömmu 200 tunnur síldar á
þessum sömu slóðum er hann
var á heianleið að norðan og í
fyrrinótt voru nokkur skip þama
á bankanum í leit síldar en ekki
er blaðinu kunnugt um hvort
fleiri hafa fengið einhverja síld
en þessir tveir Akranesbátar.
Þá mun einnig hafa orðið vart
sQdar á innanverðu ísafjarðar-
djúpi og er verið að leita þar
frekari síldar.
Atóm-
sprenging
/ U5A
WASHINGTON 15/8. I
dag sprengdu Bandaríkja-
menn kjamorkusprengju
neðanjarðar í tilraunastöðv-
um sínum í Nevada-auðn-
inni. Þetta er í annað sinn
sem Bandaríkjamenn gera
kjarnorkutilraunir neðan-
jarðar siðan Moskvu-samn-
ingurinn um takmarkað til-
raunabann var undirritað-
ur.
Bandaríska kjarnorku-
málastjómin hcfur tilkynnt
að Bandaríkjamenn hafi nú
sprengt 70 kjarnorku-
sprengjur frá því í septem-
ber 1961.
Lengi hefur venið kunnugt um fyrirætlanir Atlanzhafsbandaiags-
ins í Hvalfirði, og ýmsir (hafa búið sig undir þær. Þannig hóf Olíu-
félagið h.f. að endurnýja allan útbúnað sinn i Hvaifirði 1961 til
þess að geta þjónað Atlanzhafsbandaiaginu sem bezt, og er myndin
af mikilli nýrrí olíuleiðslu sem þá var iögð. Alþýðublaðið segir
hins vegar i gær að fyrirhyggja Olíufélagsins muni koma fyrir
lítið: hermangarar Framsóknarflokksins verðS ekki látnir komast
að nýju herstöðvunum í Hvalfirðti. — Sjá grein Austra á 2. síðu.
i
r
*
Alþingi verði þegar kvatt saman til
að fjalla um Hvalfjarðarsamnmgana
Jarðskjálfti
NEW YORK 15/8. — í kvöld
bárust fréttir af því að mæl-
ingastöðvar í Bandaríkjunum
hefðu orðið varar við óvenju-
Iega öflugan jarðskjálfta, Iík-
Iega í Perú.
Samkvæmt upplýsingum frá
stöðvum þessum stóð jarðskjálft-
inn í klukkustund og var álíka
öflugur og jarðskjálfti sá sem
lagði San Francisco í rústir
árið 1906 og varð 450 mönnum
að bana. í janúarmánuði 1960
varð síðasti meiriháttar jarð-
skjálfti í Perú. Þá fórust 60
menn en 200 særðust.
!
Ríkisstjórn íslands voru í gær send eftir-
farandi mótmæli frá Sósíalistaflokknum
vegna Hvalfjarðarsamninganna:
„Reykjavík, 15.
ágúst 1963.
Ríkisstjórn fslands,
Forsætisráðuneyti,
Reykjavík.
Sameiningarflokkur al-
þýðu — Sósíalistaflokkur-
inn vill bera fram við
ríkisstjórn íslands harð-
orð mótmæli gegn þeim
ráðagerðum um stóraukn-
ar hernaðarframkvæmdir
í Hvalfirði, sem utanrík-
isráðherra hefur skýrt
fulltrúum stjórnarand-
stöðuflokkanna frá.
Sósiíalistaflokkurinn tel-
ur, að upplýsingar utan-
ríkisráðherra um væntan-
legar framkvæmdir Atl-
anzhafdbandalagsih^ í
Hvalfirði sýni, svo ekki
verði um villzt, að stefnt
sé að því að koma hér
upp meiriháttar varan-
legu herskipalægi, sem m.
a. mætti nota fyrir kjarn-
orkukafbáta.
'Sósíalistaflokkurinn vek-
ur athygli á þeirri stað-
reynd, að fyrirhugað her-
skipalægi og staðsetning
mikilvægustu hemaðar-
tækja nútímans í Hval-
firði stóreykur enn á þá
tortímingarhættu, sem ís-
lenzku þjóðinni er búin
af erlendri hersetu í land-
inu.
Sósíalistaflokkurinn mót-
mælir harðlega þeirri
ráðagerð íslenzku ríkis-
stjórnarinnar að ljá máls
á slíku, og það einmitt
nú, er óvenju friðsamlega
horfir í alþjóðamálum.
Skal í því sambandi
minnt á margendurtekn-
ar fyrri yfirlýsingar ís-
lenzkra forráðamanna um,
að erlendum herstöðvum
á íslandi skyldi aflétt með
öllu, svo fljótt sem á-
stand í alþjóðamálum
kæmist í friðsamlegt horf.
Það er sem ávallt fyrr
eindregin krafa Sósíal-
istaflokksins, að her-
stöðvasamningnum frá
1951 við Bandaríki Norð-
ur-Ameríku verði sagt
upp nú þegar og eng-
ar hernaðarframkvæmdir
leyfðar á landi hér.
Flokkurinn telur, að
ríkisstjórnin hafi enga
heimild til að semja um
áðurnefndar framkvæmd-
ir án samþykkis þings og
þjóðar, og krefst þess, að
Alþingi fslendinga verði
kvatt saman til að ræða
fyrirhugaða samninga ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar
við Atlanzhafsbandalagið
um Hvalfjörð.
Miðst'jórn Sameiningar-
flokks alþýðu — Sósíal-
istaflokksins“.
!