Þjóðviljinn - 27.08.1963, Blaðsíða 5

SfÐA §
Modigliani:
anna sem hetja. ón hess þó að
hafa unnið til þess á siðferði-
legan hátt. Höfundi tekst
stundum vel upp, begar hann
spilar á léttari tóna. en ef
hann bregður út af því, renn-
ur allt út í væminn grát
klökkva, þannig að þá langar
mann til að hlæja.
Eftir þessi ósköp var mjög
'hressandi og uppörvandi að
koma í Traverse og horfa á
sprenghlægilega paródíu eftir
eftir Alfred Jarry; .enda þót1
Traverse sé atvinnuleikhús
verður maður ekki var við
þessa atvinnuþreytu, sem er
svo oft áberandi í slíkum
stofnunum. Starfsliðið er allt
ungt fólk, fullt af orku og
nýjum hugmyndum, eða þannig
áhrif hefur það á áhorfand-
ann. Alfred Jarry var fransk-
Jeanne Hebutérne.
ur sérvitringur. um aldamótin;
hann var í læri hjá Bergson
og skrifaði hneykslanleg leik-
rit. „Ubu Roi“ er skrifað rétt
fyrir aldamótin og var ýmist
rakkað niður sem heimskuleg-
ur þvættingur eða hrósað sem
meistaraverki. Það fjallar um
fánýti valdagræðginnar og gæti
verið ádeila á Napoieon og
önnur slík stór nöfn mann-
kynssögunnar, sem er haldið
i lofti fyrir grimmd og fíkn.
Hann reynir að sýna okkur
bað, sem sagan reynir að fela
á bak við dýrð og frægðar-
Ijóma. Jarry var alger absúrd-
isti, aðeins hálfri öld á
undan samtíð sinni. Á sama
hátt leyfist leikurum að hegða
sér á hinn fáránlegasta máta,
■ án þess þó, að það eyðileggi
Framhald á 6. síðu.
ÞriÓjudagur
1963
Eftir tvær heldur lélegar
leiksýningar hér á hátíðinni,
er mér næst að álykta, að við
íslendingar megum prísa okkur
sæla fyrir að eiga slíka leik-
ara og höfunda, sem raun ber
vitni, því að enginn, nema sá
sem reynt hefur. getur hugsað
sér neitt meira þreytandi og
gremjulegra en að sitja í heila
tvo tíma undir lélegum leik,
jafnvel þó að leikritið sjálft sé
gott. „The Unshaven Cheek“
nýtt ástralskt leikrit eftir. Ray
Lawler, höfund Sautjándu
brúðunnar, sem sýnt hefur ver-
ið víða við mjög góðar undir-
tektir, veldur almennum von-
brigðum. Efnið nær hvergi
nærri tökum á manni. rökin eru
of veik til að sannfæra, og per-
sónur of óskýrar til þess að
maður geti tekið einhverja til-
finningalega afstöðu til þeirra.
Þetta er harmsaga brezks beyk-
is, sem gerðist ungur innflytj-
andi til Ástralíu og naut til að
byrja með miikillar virðingar og
velsældar sem forystumaður í
sinni grein. Þegar tjaldið er
dregið frá, er hann orðinn rosk-
inn maður, stétt hans úrelt. og
þar með hefur hann sjálfur
verið sviptur því. sem réttlætti
líf hans, því, sem hann fann
sjálfan sig í. Til þess að rifja
upp liðna atburði beitir Lawl-
er sama bragðinu og Priestley
í Tíminn og við; áhorfandinn
lifir upp með beykinum honum
Hitt leikritið var „The Rabbit
Race“ eftir Martin Walser, ung-
an vesturþýzkan höfund, =em
hlaðinn hefur verið verðlaun-
um í heimalandi sínu fyrir verlc
sín. og á síðastliðnu ári var
The Rabbit Race eða Eiche und
Angorra eins og það nefnist á
frummálinu, sýnt í Berlín við
mikinn fögnuð. En annaðhvort
hefur efnið brenglazt í þýðingu
eða því má bera við, að vegna
slæmra aðstæðna fari það al-
gerlega fram hjá áhorfendum,
hvað slíkt hnoð hefur á sviðs-
f jalir að gera; leiksviðið er pallur,
sem nær frá vegg og út í miðj-
an sal, þannig að áhorfendur
sitja umhverfis þennan stóra
pall, og vesalings leikaramir
verða að beina orðum sínum
til skiptis hingað og þangað
til þess að gera ekki upp á
milli gestanna. með þeim ár-
angri að setningar, eflaust gull-
vægar, fljúga út og suður. og
brandarar, sem skírskota kannski
aðeins til þýzkrar kímnigáfu,
missa algerlega marks í þessu
slitrótta umhverfi. Auk bessa
er húsið mjög stórt, og er ekki
erfitt að ímynda sér hvílíkt
feikilegt átak og einbeitingu
leikarans þarf til þess að halda
athygli áhorfandans vakandi í
slíku umhverfi. þar sem iafn-
vel leiktjöld koma ekki til að-
stoðar nema að mjög litlu leyti.
þegar sviðið er svona í laginu
Samt sem áður og þrátt fyrii
allt þetta liggur það í augum
uppi, hvað höfundur er að fara.
þetta er grínádeila á eftirstríðs-
árin í Þýzkalandi, áhrif stríðs-
ins á menn og konur; Alois.
höfuðpersónan, er enn ein út-
gáfan_af góða dátanum Schweik.
saklaus einfeldningur. geltur i
tilraunaskyni í þrælabúðum
nazista. er hafinn upp til skýj-
minnisstæða atburði aðeins með
fáeinum ljósbreytingum og mis-
munandi persónugervum; hér
verkar þetta bragð eins og á-
hrif frá kvikmyndatækni. Ung-
ur völubílstjóri, sem hafði orð-
ið það á að keyra gamla mann-
inn niður, er sá, sem höfund-
ur lætur flytja boðskap sinn,
og er mórallinn sá. að jafnvei
þótt beykjar séu stétt sem
ekki sé þörf á lengur, þá skipti
það i sjálfu sér engu máli,
heldur hitt, að svo leogi sem
maðurinn velur sér starf, sem
hann er reiðubúinn að fórna
sér fyrir og finnur sjálfan sig
Eftir
Bryndísi Schram
í, hefur hann ekki lifað til
einskis. líf hans er réttlætt. Sem
sagt boðskapur existensialista í
mjög svo hefðbundnum bún-
ingi. Leikurinn var heldur
andlaus og þreytulegur, og enda
þótt glimti í mjög góðan leik
hjá sumum, var heildarmyndin
sundurslitin vegna lélegs leiks
hjá öðrum.
ÞJðÐVILJINN
FRÁ EDINBORGARHÁTÍDINNI
Um leiksýningar
og Modigliani
i
!
VIKUDVOL VID
EYSTRASALT
Meðal gesta á hinni ár-
legu Eystrasaltsviku í Rost-
ock að þessu sinni var Ás-
gelr Bl. Magnússon, mál-
fræðingur. Þjóðviljinn hitti
Ásgeir nýlega að máli og bað
hanra að segja lesendum
blaðsins frá för sinni og
varð hann fúslega við þeim
tilmælum.
— Eg var þarna með 4
Islendingum öðrum, og
dvöidum við lengst af í
Rostock. Við fórum að heim-
an 6. júlí með flugvél ti)
Kaupmannahafnar og kom-
umst til Rostock um kvöldið
Daginn eftir hófust hátiða-
höldin með mikilli skrúð-
göngu og útifundi á aðal-
torginu í Rostock.
Dagskrá hátíðahaldanma
var mjög fjölbreytt og gafst
gestum tækifæri til að kynn-
ast mörgu. Meðal annars
hafði verið komið upp í
Rostock geysimikilli fram-
leiðslusýningu og voru þar
eingöngu framleiðsluvörur
Austur-Þýzkalands. Einkum
voru þetta allskonar iðnað-
arvörur, vélar og því um
líkt. Þá var okkur sýnt sam-
yrkjubú skammt frá borg-
inni; meðalstórt bú á þeirra
mælikvarða, en búskapurinn
er að mestu rekinm með þvi
fyrirkomulagi þama.
1 Rostock gafst ökkur
tækifæri til þess að skoða
margar merkar byggingar og
gamlar minjar. Við heimsótt-
um m.a. háskólann og hina
frægu klausturkirkju í
Dúbenau. Ýmsar skemmtani
voru einnig á boðstólum
eitt kvöldið sáum við t.d
rriikla balett- og þjóðdanr-
sýningu í Palace der Jugen-
Einum degi eyddum við
Berlín.
—- Hefur þú komið
til Austur-Þýzkalands ?
áðm
— Já, ég kom þar 1956,
var þá á germanistaþingi í
Berlín. Mér fanmst mjög á-
berandi að þes%u sinni, hve
vönival var nú miklu meira
í verzlunum. Klæðnaður
fólksins er nú einnig almennl
miklu betri, og gat ég ekki
séð neinn mun á klæðnað;
þar og á Norðurlöndum. í
fljótu bragði virðast lífskjör
nokkuð svipuð og á Norður-
löndum, og áberandi var,
hve bifreiðum hefur fjölgað
frá þv’i 1956. Af litlum bil-
um bar talsvert á Trabanf
og Wartburg, en þeir eru
framleiddir í Austur-Þýzka-
landi; einnig var mikið af
Tatra og Volga. Stórar
r ólksbifreiðir eru einkum
’ingverskar, en Austur-Ev-
ópulöndin hafa með sér all-
víðtæka verkaskiptingu um
bílaframleiðslu. Ungverja-
land, Rússland og Tékkósló-
vakía framleiða mikið af
*
"VÍII böfninni í Rostock. Afgreiðsluskilyrði þar eru í
hvívetna hin fullkomnustu.
"ólksbifreiðum, en Austur-
Þýzkaland vöruflutningabif-
reiðir. I Rostock og Warne-
múnde hefur verið komií’
upp geysimiklum skipasmíða
stöðvum, og framkvæmdur
við raýbyggingu Rostock
hafnar er mjög langt komið.
en hún verður með fullkomn-
ustu höfnum á meginland-
inu. — Eitt af því, sem kom
mér mjög á óvart var að sjá
-ilíuborturna í héraði einu
kammt frá Rostock, en þa*
æfur fundizt nokkurt magn
f olíu 5 jörðu.
— Á ferð okkar nutum
við ágætrar leiðsagnar þýzks
!
lögfræðings, og var hann
mjög fróður um sögu Meckl-
enburgs. Það finnst vitan-
lega á öllum Austur-Þjóð-
verjum, að þeim finnst á-
kaflega erfitt undir því að
búa, að þeim er meinað að
ferðast til annarra landa
Vestur-Evrópu nema þeir fái
til þess sérstakt vegabréf frá
hernámsyfirvöldum í Vestur-
Berlín. Sambúð Austur- og H
Vestur-Þýzkalands er lfka k
miklum annmörkum háð, og \
er Berlínarmúrinn. órækasta b
dæmið um það. Flestir virt- *
ust á þeirri skoðun, að ekki
hefði verið annars úrkosta
en að reisa múrinn vegna
margvíslegrar ekemmdar-
verkastarfsemi og ágengni,
sem rekin var frá Vestur-
Berlín, meðan austurhlutinn
var „opin borg“. En það er
mjög ríkt í huga Austur-
Þjóðverja að friður haldist,
svo þeir fái færi á að halda
áfram uppbyggingu lands
síns. 1 stórum dráttum virt-
ist mér um hraðar framfarir
að ræða í landiniu, einlrum í
iðnaðinum.
— Okkur var tekið þarna
af mikilli vinsemd og geet-
risni, og veitt það tækifæri
til kynningar, sem unnt er
að búast við á svona stutt-
'im tíma.
(Vegna blaðamannaverk-
fallsins hefur viðtal þetta
beðið birtingar um nokkum
tíma).
!
!
i