Þjóðviljinn - 30.08.1963, Blaðsíða 4

4 SÍÐA
NÝI TlMINN
Föstudagur 30. ágúSt 1963
OtRefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósialistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Fróítaritstjórar: Jón Bjarnason. Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust 10.
Sími 17-500 (5 b'nur). Áskriítarverð kr. 65 'á mánuði.
Hei/brígð viðskipta-
sjónarmið
l/"iðskipti íslendinga við löndin í Austur-Evrópu
" hefur oft borið á góma í skrifum blaða á und-
anförnum árum, enda ekki óeðlilegt, þar sem hér
er um að ræða einhvérja mikilvægustu markaði
fyrir ýmsar útflutningsafurðir okkar. Hafa þessi
viðskiptasambönd þráfaldlega bjargað útflutningi
okkar yfir erfiðan hjalla; þannig fór tilraun Breta
til þess að svelta íslendinga til hlýðni með lönd-
unarbanni á fiski í Bretlandi vegna fyrri útfærslu
landhelginnar með öllu út um þúfur, vegna þess
að unnt reyndist að selja þessa framleiðsluvöru
okkar til markaða í Austur-Evrópulöndunum.
Meginhluti útflutningsins til þessara landa er
fiskflök og síld, ýmist hraðfryst eða söltuð, og
skapar þessi útflutningur því geysimikla atvinnu
í landi. Mikill fjöldi fólks á afkomu sína undir
því að unnt reynist að halda þessum mörkuðum,
— eða afla annarra ekki lakari að öðrum kosti.
l^að má því teljast furðulegt ábyrgðarleysi, að
*- ýmsir áhrifamiklir aðilar skuli leynt og ljóst
reyna að spilla fyrir viðskiptum okkar við þessi
mikilvægu markaðssvæði með pólitískt ofstæki
eitt að leiðarljósi. Hefur það oftar en einu sinni
komið fyrir, þegar Þjóðviljinn hefur bent á stað-
reýhdir þessa máls, að blöð núverandi stjórnar-
flokka hafa rokið upp með brigzlyrði um, að skrif
Þjóðviljans væru „þjónkun við kommúnistarík-
in“ og annað þar fram eftir götunum. Alls kyns
rógi hefur verið beitt til að reyna að telja fólki trú
um, að þessi viðskipti væru í rauninni stórskað-
leg fyrir íslendinga, vörur frá þeim væru bæði
lakari og dýrari en við ættum kost á annars staðar.
í grein í Morgunblaðinu s.l. miðvikudag eru hins
vegar raktar meginstaðreyndir um viðskipti okk-
ar við þessi lönd, og sagði Þjóðvíijinn frá þeim í
gær og verða þær ekki endurteknar hér, en ein-
ungis lögð áherzla á nokkur atriði, sem 'þar koma
fram.
Mikið hefur verið rætf um þá byltingu, sem
orðið hefur á sviði veiðitækni íslenzkra fiski-
skipa síðustu ár. Þjóðartekjur okkar hafa stór-
aukizt af þessum sökum, og hafa haust- og vetrar-
síldveiðarnar við Suður- og Vesturland reynzt þar
drjúgur búhnykkur. En í umræddri Morgunblaðs-
grein er á það bent, að það sé „ekkert launungar-
mál, að sölur á frystri og saltaðri síld til Austur-
Evrópu eru bein försenda þess, að hægt væri að
gerp út á þessar veiðar“. Þá er og á það bent, að
aðrar þjóðir leggja nú hina mestu áherzlu á það að
auka viðskipti sín við' Austur-Evróp.u, fyrst pg
fremst til þess að geta komið framleiðsluvörum
sínum inn á markaði þar og séu það því „fleiri en
íslenzkir útflytjendur, sem geta hugsað sér aukin
viðskipti austur á bóginn, en því geta allir verið
sammála að forsenda þess að svo beri að gera af
hálfu íslendinga, hlýtur ætíð að vera sú, að við
fáum vörur í staðinn, sejn fullnægja kröfum okk-
ar“. Hér er um að ræða heilbrigð viðskiptasjónar-
mið laus við pólitíska fordóma og væri það
ánægjuefni, ef ritstjórar stjórnarblaðanna gætu
eitthvað af þeim lært. — b.
Kynþáttafordómarnir bitna einnig
á erlendum sendimönnum i
Þeldökkir menn í Bandaríkjunum ver'ða að sjálfsögðu
harðast fyrir barðinu á þeim kynþáttafordómum sem
þar eru landlægir, en þessir fordómar bitna einnig á
þeim mörgu sendimönnum frá ríkjum í Asíu og Afríku
sem þangað hafa verð sendir síðustu árin, bæði sem
stjómarerindrekar i Washington og fulltrúar hjá Sam-
einuðu þjóðunum í New York. Blaðið „New York Herald
Tribune” kallar líf þessara erlendu gesta og sendimanna
í Bandaíríkjunum „martröð”.
Þess eru nefnd fjölmörg
dæmi aö erlendir sendimenn
með diplómatísk réttindi hafi
orðið fyrir alls konar aðkasti
vegna hörundslitar síns. Þeim
hefur verið meinaður aðgangur
að gistihúsum, veitingastofum,
rakarastofum og skemmtistöð-
um, jafnvel þótt þeir sýndu
diplómatísk skilríki sín.
„Negrar fá ekkl
veitingar hér“
Þannig var aðstoöarutanríkis-
ráðherra Líberíu og fulltrúa
landsins hjá Sameinuðu þjóð-
unum, miss Argie Brooks. og
fimm öðrum líberískum sendi-
mönnum neitað um afgreiðslu
í veitingastofu í Raleigh, Norð-
ur-Karolínu: „Negrar fá ekki
Keeler í sama sæti
onnur
mannaritið „Der Joumalist"
á forsíðumyndum þriggja tölu-
blaða sjö útbreiddustu viku-
blaðanna 1 landinu. Athugumn
leiddi í ljós, segir í ritinu, að
kvikmyndastjömur hafa orðið
að víkja fyrir kóngafólki og
gleðikonum á forsíðum mynda-
blaða. Á forsíðum níu þeirra
vom myndir af Farah Diba, en
átta birtu myndir af Sorayu.
Elísabet drottning og begn
hennar, Christine Keeler,
voru á fjómm forsíöum. Fabi-
ola og Christa Wanninger á
þremur. Myndir af kvikmynda-
stjömum vom hins vegar að-
eins á þremur forsíðum sam-
tals.
veitingar hér“. Sama svarið
fengu þau í annarri veitinga-
stofu og þá fylgdi með að þeim
væri ekki einu sinni leyfilegt
að standa í biðröð með hvítu
fólki.
Svipaðar móðganir hafa
sendiherrar Nígeríu, Tsjads,
Kamerúns og Sierra Leone í
Washington orðið að þola,
Fá ekkl húsnæði
Afrískir sendimenn hafaverið
í stökustu vapdræðum að fá
leigðar íbúðir við sitt hæfi <
Washington. þar sem eigendur
húsa í þokkalegri hverfum höf-
uðborgarinnar neita að leigja
þau þeldökku fólki, jafnvel þótt
sjálf ríkisstjórnin hafi lagt að
þeim.
Takist þeim samt að ná sér
í viðunandi húsnæði verða þeir^
-<$ iðulega að greiða fyrir það ok-
urleigu. „Washington Post“
skýrði nýlega frá því að meiri-
hluti hinna afrísku sendimanna
í borginni byggju í lélegu eða
óhæfu húsnæði. Einn af emb-
ættismönnum bandaríska utan-
ríkisráðuneytisins, Pedro San
Juan, segir að þetta hafi vakið
sára reiði hinna afrísku dipló-
mata og hafi ýmsir þeirra beð-
ið stjómir sínar að senda sig
til annarra landa.
Aðkast og hótunarbréf
Afrískir sendimenn verða oft
fyrir aðkasti á götum Washing-
ton, kastað er í þá grjóti.1 hjól-
barðar bíla þeirra eru skomir
í sundur og bílrúðumar brotn-
ar. Starfsmenn sendiráða Ghana,
Kamerún og Malí hafa undan-
farið fengið hvert hótunarbréf-
ið af öðru. Svertingjahatarar
réðust inn i sendiráð Kamerúns
og brutu þar allt og brömluðu.
Arás Iögregluþjóna
Þessi annarlega gestrisni í
garð erlendra sepdimanna er
ekkert nýtt fyrirbæri í Banda-
ríkjunum og hvað eftir annað
hafa fulltrúar nýfrjálsu land-
anna borið fram mótmæli við
Bandaríkjastjóm, en þau mót-
mæli hafa lítinn árangur borið.
Þannig báru 25 Afríkuríki fram
harðorð mótmæli við banda-
rísku stjómina fyrir tveimur
árur.i, þegar lögregluþjónar í
New York réðust á Michel
Collet, einn af fulltrúum Gíneu
hjá SÞ, og misþyrmdu honum
harkalega. Fulltrúar Afríku-
ríkjanna og reyndar annarra
landa líka hafa haft við orð að
flytja yrði aðalstöðvar Samein-
uðu þjóðanna frá Bandaríkj-
unum. ef stjómarvöld þar í
landi gætu ekki tryggt friðhélgi
erlendra diplómata.
Uppreisn á Haiti
Undanfarið hafa borizt fréttir
af óeirðum víða á Haáti, þess
hluta nætstærstu eyjarinnar i
Karíbahafl, sem næstur er
Kúbu. Innrásarmenn frá Dóm-
inikanska lýðveldinu, sem er
austur til á cynni, eru sagðir
hafa reynt að steypa einvald-
anum Dúvalier af stóli. en hafi
alltaf oröið að hopa á hæl.
El,sabet í skrúði sínu
l
Verkamannaflokkurinn missir málgagn sitt
„Daily Herald" á al hætta
að koma út innatt skamms
Nú þykir fyrirsjáanleg!; aS eina dagblaSið í Bretlandi
sem talið hefur verið túlka sjónarmið forystu Verka-
mannaflokksins „Daily Herald”, muni hætta að köma út
á næstunni. Svo mikíð tap er á útgáfu blaðsins, að aðal-
eigendur þess telja sig ekki geta staðið undir því öllu
lengur.
Christine í SÍNU skrúði
Eiginkonur franskeisara, bæði
sú núvcrandl, Farah Diba, og
hin sem hann skildi við, Sor-
aya, skara fram úr öðrum kon-
um í vinsældum í Vestur-
Þýzkalandi, ef dæma má eftir
forsíðum vesturþýzkra viku-
blaða, sem birta oftast myndir
af þeim á forsiðum sínum. Ilins
vegar skipta þær á milli sín
þriðja sætinu Christine Keeler
og Elísabet drottning önnur.
Drottning og gleðikona eru
einnig saman um fjórða sætið.
Það eru þær Fabiola Belga-
drottning og þýzka fyrirsætan
Christa Wanninger, sem nýlega
vap myrt í Róm.
Það er vesturþýzka blaða-
sem hefur gert þessa athugun
„Daily Herald“ er eitt af
yngri dagblöðunum f Bretlandt,
en á þó að baki viðburðaríka
sögu. Það var stofnað skömmu
fyrir fyrri heimsstyrjöldina og
var á fyrstu áratugum sínum
mjög einbeitt og skeleggt mál-
gagn verkalýðshreyfingarinnar,
enda þótt hún stæði ekki f
fyrstu beint að baki því.
Samvinna við einkafyrirtæki
Þar kom þó að útgefendur
blaðsins risu ekki undir sívax-
andi kostnaði við útgáfuna og
komst það þá í eigu brezka al-
þýðusambandsins. Sambandmu
reyndist einnig ofviða að.halda
blaðinu úti upp á eigin spýtur
og leitaði samvinnu við öflugt
forlag og prentsmíðjufyrirtækl.
Odham’s Ltd„ um sameiginleg-
an rekstur á blaðinu. Odham’s
fékk 51 prósent hluta í blaðinu,
en jafnframt var gefið fyrirheit
um að það myndi áfram túlka
viðhorí alþýðusambandsins og
Verkamannaflokksins sem sam-
bandið er einn aðilinn að.
Útbreiddasta blaðið
Odham’s lagði offjár i dð
auka útbreiðslu blaðsins og var
hvers konar brögðum beitt í
því skyni, nýir áskrifendur
fengu stórgjafir fyrir að binda
sig til að kaupa blaðið í nokkr-
ar vikur. önnur blöð buðu enn
betur og þannig gekk koll að
kolli, þar til svo var komið að
heilar fjölskyldur gátu fatað
sig og jafnvel bætt búslóð sína
með því að skipta um áskrift-
ir að blöðum með réttu móti.
En þótt margir hættu að kaupa
blöðin eftir að skyldutíminn
var liðinn, voru hinir fleiri sem
héldu því áfram og hefur
blaðakaupendum aldrei fjölgað
jafnört í Bretlandi og meðan
á þessu kapphlaupi um áskrif-
endur stóð. „Daily Herald“ gekk
áskrifendasöfnunin svo vel að
um stutt skeið var það út-
breiddasta blað í Bretlandt,
hafði heldur betur en Dnly
Express".
Stöðugt tap
En þótt kaupendur „Daily
Herald" yrðu á þriðju milljón,
fór því fjarri að blaðið bæri
sig. Bæði var það ád kostnað-
urinn við öflun áskrifendanna
hafði verið gífurlegur og hitt
að blaðið fékk ekki þann tekju-
stofn af auglýsingum sem bú-
izt hafði verið við, þegar út-
breiðsla þess hefði verið auk-
in. Smám saman tók kaupend-
um blaðsins að fækka aftur og
hefur þeim farið fækkandi síð-
an, nema á stríðsárunum síð-
ari.
Tapar enn
Nú er upplag blaðsins eitt-
hvað um 1,2 milljón og er ein-
takafjöldi þess aðeins eitthvað
um fjórðungur af upplagi „Daily
Express”, sem það skaut aftur
fyrir sig fyrir þremur áratug-
um. Þótt þetta þætti mikið
upplag í fléstum löndum. nægir
það alls ekki til að halda uppi
útgáfu blaðs í Bretlandi, nema
það hafi því meiri auglýsinga-
tekjur.
Fyrir nokkrum árum skipti
Odham’s um eigendur. Hinir
nýju eigendur, „Intemational
Publishing Corporation", sem
blaðakóngurinn Cecil Harms-
worth King er aðaleigandi að,
gengu að því skilyrði að halda
áfram útgáfu „Daily Herald" (
sjö ár.
Þeir telja sig ekki hafa brugð-
izt því loforði þótt þeir krefj-
ist þess nú að skipt sé um nafn
á blaðinu og því um leið breytt,
þannig að það verði ekki af því
ráðið að það sé málgagn Al-
þýðusambandsins og Verka-
mannaflokksins.
Hvað sem því líður á félag
Kings meiríhlutann í „Daily
Herald“ og getur því hætt út-
gáfu blaðsins hvenær sem þvi
sýnist. Þá mun stærsti og öfl-
ugasti flokkur sósíaldemókrata
í heimi hafa misst úr höndum
sér eina dagblaðið sem hann
gat komið skoðunum. \
framfæri í.
i