Þjóðviljinn - 30.08.1963, Blaðsíða 7

F&tudagur 30. ágúst 1963
HðDVIUINN
SIÐA J
Sextugur í dug:
Jens Guðbjörnsson
formaBur Ármunns / 38 ór
Hugarstarfsemi
Eins og nú horfir í félags-
málum okkar fækkar þeim óð-
um sem leggja áratug við ára-
tug í áhugastarf fyrir íþrótta-
hreyfinguna í landinu; þeim er
bjömsson. Hann komst í kynni
við eldlegan áhuga brautryðj-
endanna. Þar sem tókst að
kveikja þennan lifandi áhuga,
hefur lengi logað elja og at-
hafnir fyrir hygjjón íþróttanna.
Einn þessara manna er af-
mœlisbam dagsins Jens Guð-
bjartsson. Hann komst í kynni
við íþróttimar ungur að aldri
og hefur verið starfandi fyrir
þær í 40 ár, þar af sem for-
maður í Ármanni í 39 ár.
Þó Jens hafi fyrst og fremst
verið Ármenningur í öll þessi
ár má segja að hann hafi verið
á vissan hátt alþjóðlegur í
starfi sínu fyrir íþróttimar, og
eru þá nöfð í huga öll þau
störf sem hann hefur gegnt fyr-
ir íþróttamálin. Hér verður
ekki reynt að rifja það allt upp,
en geta má að hann sat í stjórn
Melavallarins í 18 ár, í Laugar-
dalsnefnd í 21 ár, í Olympíu-
nefnd í 18 ár, bókaútgáfunefnd
ÍSf. og þjóðhátíðarnefndum í
f jölda ára, og er þó mikið ótal-
ið.
Það er líka kunnafa en frá
þurfi að segja, að Jéns hefur
hlotið verkskuldaða viðurkenn-
ingu, heiðursmerki bæði inn-
lend og erlend fyrir störf sín
1 þágu íslenzks æskulýðs og
samskipti um íþróttamál við
önnur lönd, en þar hafa flokfe-
ar Armanns«verið góðir fulltrú-
ar íslenzkrar æsku og góð land-
kynning. Þar hefur Jens staðið
á bak vð með elju sinni og
áhuga.
1 tilefni af þessum tíma-
mótum i ævi Jens fór ég heim
til hans og bað hann að segja
örlítlð frá þessum liðnu 40 ár-
um, og tók hann því vel. Það
kom raunar í Ijós að hann hafði
frá svo mörgu að segja, að fátt
eitt kemur hér1 í þessu stutta
rabbi við hinn sextuga ungling
og verður hitt að bíða þar til
síðar. Því vonandi gefast enn
öll þau æfintýri og viðburði
sem orðið hafa á vegi hans
í öU þessi ár.
—- Hvemig byrjaði þetta?
— Félagshyggjan hefur víst
verið strax ofarlega í mér, því
við nokkrir strákar sem áttum
heima á Grettisgötunni stofnuð-
um íþróttafélag sem við kölluö-
um Baldur. Þetta var alvöru-
félag og formlega frá því geng-
ið. Við áttum fótbolta, spjót og
kringlu. Æfingasvæðið var á
túnunum nokkurnveginn þar
sem húsið mitt stendur nú og
svo vorum við á öskuhaugun-
um þar sem heilsuvemdarstöð-
in er nú.
Svo var það rétt fyrir 17. júni
að við erum á æfingu, og til
okkar kemur Guðmundur Kr.
Guðmundsson úr Glímufélaginu
Ármanni, og spurði okkur hvort
vi<|> værum í nokkru félagi, og
sögðumst við ekki vera í neinu
félagi, þetta væri bara stráka-
félag. Þá bauð hann okkur að
ganga í Ármann og keppa fyrir
það á næsta 17,-júnímóti. Við
slógum til og þar með var ég
kominn inn í Armann. Þetta
var vorið 1923.
— Hver urðu svo fyrstu verk-
efnin?
— Ég tók þátt í hlaupum og
kastaði krjnglu. og árið eftir
er efnt til hlutaveltu og næsía
ár þar á eftir, því þá var alltaf
fjárskortur eins og nú, og gerð-
ist ég virkur í þeirri fjáröflun.
Hefur það ef til vlll orðið ti!
þess, að árið eftir er ég kjörinn
í stjórn félagsins, og aðeins tveim
árum síðar er ég svo kosinn
"íormaður, bg hef verið þaö síð-
an.
Síðan hafa verkefnin hlaðizt
' upp -eitt 'eftir annað, og hefur
verið reynt að leysa þau eftir
beztu getu. Þar hafa margir
lagt ötula hönd á plóginn, og
erfitt að segja hvert var þýð-
ingarmest eða stærst, það hefur
verið reynt að leysa vandann
á hverjum tíma eftir því sem
efni hafa staðið til.
— Hvað er minnisstæðast úr
starfinu fyrir Ármann?
slá föstu hvað sé minnisstæð-
ast. Byggingar skíðaskálanna.
bygging bátaskýlisins í Skerja-
firði og síðast en ekki sízt bygg-
ing íþróttasvæðisins og húsanna
þar verða mér alla tíð ókaf-
lega minnisstæðir atburðir. Ég
gleymi seint þegar til sjálfboða-
vinnu komu á Ármannssvæðið
50—60 manns, og að sjá ungar
stúlkur bera steinrör á öxlum
sér langar leiðir þangað sem
þau voru lögð niður til þurrk-
unar á svæðinu vekur aödáun,
og það gefur marini aukinn
kraft að finna að maður vinn-
ur með fólki sem hefur vilja
og kraft eiris og fólkið sýndi
yfirleitt við byggingar þeirra
mannvirkja sem ég nyfndi, auk
margs annars sem nefna mætti.
Þá eru mér minnisstæðar all-
ar þær ferðir sem ég hef farið
með flokkum Ármanns, bæði ut-
anlands og innan. Og þótt mörg
utanförin hafi verið skemmti-
leg og þar margt nýtt að sjá,
þá er það nú samt svo að ferð-
imar innanlands eru mér enn-
þá minnisstæðarl.
Kemur þar fyrst til sá inni-
leiki, sem við mættum á ferð-
um okkar, og hjálpfýsi sem all-
ir sýndu.bæði hvað snertir að
ferðast milli staða, því þá
þurfti stundum að nota vöru-
bíla. og ég minntist þess að
við urðum að nota Sæbjörgu
til að fara með okkur milli
hafna á Vestfjörðum, en við
heimsóttum Vestfirði, Norður-
land og Austurland á árunum
1943—1945. Þess má t.d. geta
að þegar við komum til BoT-
urigárvíkur og úrðum að sýna
úti um miðjan dag, lét Einar
Guðfinnsson loka búðum í
þorpinu, svo allir gætu séð
flokkinn og var bærinn fánum
skreyttur. i
1 þá daga voru slíkir flokkar
sjaldséðir, og þótti þetta stór-
viðburður í hinu tilbreytingar-
litla. lífi staðanna.
Þó minnist ég lengi þegar
við komum til Stpðvarfjarðar
í Austurlandsferðinni. Á bryggi-
unni þar sem lagzt var við
borðum: „Velkomin", Daginn
eftir var komið fyrir ó sama
stað á sama hátt: „Þökk fyrir
komuna“. Á sýningunni sera
við héldum þar mátti sjá kon-
ur með ungböm í fanginu, þær
vildu ekki á neinn hátt missa
af þessum sjaldgæfa viðburði.
Þetta eru aðeins tvö dæmi
um þá vinsemd sem mætti okk-
ur, og eins og ég segi, þá sitja
þessar minningar efst í huga
þegar maður rifjar upp hinar
mörgu og skemmtilegu ferðir
innanlands og utan.
— HVað vilt þú segja um
Ármann?
— Ármann var lengi vel dá-
h'tið öðruvísi en önnur félög
hér. Við höfðum Jón Þorsteins-
son sem okkar höfðingja og
kennara. Hann tók á móti fólk-
inu sem langaði að æfa. Þetta
var nokkurskonar skóli. Ég
minnist t.d. að eitt árlð vorum
við með 10 kvennaflokka í leik-
fimi. Við höfum leitazt við og
lagt kapp á að hafður sé að-
búnaður fyrir fólkið svo að það
geti komið og æft sér til hress-
ingar. Eftir að Jón Þorsteins-
son byggði hús sitt fengum vió í
góða aðsjöðu og notuðum við
hana eftlr béztu getu.
A sfðari árum hefur áhugi
fyrir fimleikum minnkað og er
það ef tll vill eðlilegt þar sem
skólamir hafa tekið leikfimina
upp á sína arma. Það er lika
áberandi að æskan hefur meira
gaman af að taka þátt 1 keppni
og flokkaleikjun.
Hinsvegar álít ég að fólkinu
almennt sé nauðsynlegra nú að
stunda æfingar, göngur og í-
þróttir sér til hressingar en
nokkru sinni fyrr, véltæknin,
innisetur og einhliða vinna gera
það nauðsynlegt.
— Ert þú ánægður með sam-
starfið inná vlð og útá við?
— Svo sannarlega, og ég er
þakklátur hinum mörgu kenn-
urum, forustumönnum innan
Ármanns og í öðrum félögum
fyrir samstarfið. Við þetta fólk
hefur samstarfið tekizt ári bess
aö snurða hafi komið á.
— Hvað vilt þú segja að lok-
um?
— Æska Islands hefur aldrei
veriö hraustari og fegurri en
hún er í dag.
Ef lögð er rækt við hana og
henni gefin tækiíæri, og hún
gefur sér tima til að æfa og
þjálfa, eru henni allir vegir
færir. Efniviðinn ér allstaðar
að finna í byggð og bæ. Þótt
við séum í öldudal núna á bað
f flestum tilfellum sína skýr-
ingu sem er hin mikla vinna
sem er freistandi fyrir ungt fólk
að sinna. en það verður naum-
ast hægt að sameina það þannig
að mikill árangur náist í íþrótt-
um. Það er þvi mín einlæga
ósk að takast megi að finna
leiðir til þess að vinnan og
leikurinn geti haldizt hóflega
f hendur.
En þótt ég dái afreksmennina
og hafi gaman af að horfa á
afrek þeirra, þá óska ég þess
að allir sem til þess eru færir
æfi íþróttir í einhverri mynd
sér til hressingar andlega og
likamlega, að sem flestir skynji
að það dýrmætasta sem
maður á er hraustur líkami og
að hann ber að varðveita, og
þar eru íþróttirnar tilvalið
hjálparmeðal, segði Jens að
lokum. i
Hér er Jens ómað heilla með
sextugsafmælið.
Framhald af 5. síðu.
Dr. Hofman segir þær: „koma
og hverfa, og eru ofurskýrar
meðan þær standa við“. Ot-
sýnið er kristalskært með
fjöllum úr gulli, skreyttum
gimstelnum. cg þar eru lika
skrautleg blóm, fiðrildi, fuglar,
litskrúðugir gosbmnnar. En auk
þess geta komið fram atburðir,
dýr, hlutir, fólk, raddir löngu
liðinna, og jafnvel frá fyrstu
bernsku, og þessum löngu
liðnu endurminningum fylgja
sömu hugrenningar og tilfinn-
fngar sem þá, er þetta gerð-
ist.
Sá sem þetta reynir getur
orðið að þola mestru hugarkvöl,
en samt finnst honum hann í
rauninni ekki vera þótttakandi,
heldur miklu fremur áhorfandi.
Annað einkennið er það, að
manninum finnst hann með
nokkrum hætti vera mnninn
í eina heild með mannkyniriu,
þannig að hvað sem hann þyk-
ist reyna, hvort héldur gleði,
eorg, einmanaleiki eða líkam-
legar þjáningar, fær það á
hann eins og væri þetta sam-
eiginleg reynsla allra manna
á öllum ttímum og í öllum
löndum.
Þessi áhrif vara nokkurnveg'
inn óbreytt í nokkrar klukku-
stundir, en fara svo að dofna.
Venjulega em þau horfin að
átta klukkustundum liðnum, en
þó geta komið fram á næstu
dögum dauf eftirköst, góð eða
ill, eftir því hvernig áhrifin
voru.
Svo mikils megnar örlítill
moli, ósýnileg ögn, lyktarlaus,
bragðlaus, óskynjanleg með
öllu venjulegum skynfæmm
(án hjálpargagna) áður en hún
er tekin inn. Fyrst svona er,
fyrst svo litið getur valdið
svona miklu, má álykta, að
eðílegt sálarástand og hegðun
sé updir einhverju hárfínu
jafnvægi efnahlutfalla komið,
jafnvel hin augljósustu fróvik
frá venjulegu ástandi manns
kunna að vot,ta sh'kar örlitl-
ar efnabreytingar. Að einu
leyti er þetta ekki allskost-
ar skemriltilegt tilhugsunar, því
það gefur í skyn að leitin að
orsökum og afleiðingum breyt-
inga muni ekki reynast auð-
veld, heldur vera hið mesta
vanda- og yfirleguverk. En
einmitt vegna þess hve hót-
íyndis- og kyrfilega þessu er
niður skiþað, má búast við. að
sú fyrirhöfn1 margborgi sig
og að takast megi að ná á
þessu þeim tökum sem duga,
og finna þau efnasambönd,
sem við eiga eftlr þvi hvernig
ástatt er.
LSD er í sjálfu sér mjög
hagkvæmt tæki til að hafa i
leitinni að þessum duldu breyt-
ingum. Sumar af breytingunum,
sem það veldur, Hkjast mjög
einkennum geðrofsins (schizi-
ophrenia), og það framlpiðir
það sem kalla mætti „gervigeð-
veiki“. Með því að athuga þetta
fyrirbrigði ætti að mega tak-
ast að fá mjög aukinn skiln-
ing á þvi hverskonar fefna-
breytingar verða þá er maður
brjálast skyndilega, og þafa
hliðsjón af því við lækninguna.
Dr. Ralph W. Gerard hefur
sett fram þessa setningu, sem
fræg er meðal sálfræðinga.
Sérhver geðtruflun á rætur í
truflunum á mólikúlurii, Ef á-
kveðnar efnabreytingar geta
valdið truflun á móiikúli, má
álykta að aðrar geti fært þetta
í lag, og að réttir skammtar
gefnir á réttum tíma gefi
komið í veg fyrir tmflanir,
Enda er það svo, að nú þeg-
ar er íarið að nota LSD við
sálrænar lækningar, ekki sizt
til að koma í veg fyrir trufl-
anir, en raunar eru eldri að-
ferðir oftast hafðar jafnframt.
Sumt af þessu hefur þegar ver-
ið drepið á hér: þetta efni
er tilvalið til að grafa upp
gamlar, bældar endurminning-
ar, sem illa næst til með öðru
móti, og fylgja þá flestar þær
tilfinningar og geðbrigði, sem
atburðurinn vakti þá er hann
gerðist. ásamt hlutlægum,
þroskaðri skilningi á eðli at-
burðarins. Það greiðir fyrir
vinsemd og trausti sjúklingsins
til læknisins, gerir honum auð-
veldara að blanda geði við
hann, gerir hann opinskárri
og hrifnæmari, en þetta eru
skilyrði fyrir því að lækning-
in megi takast. Dr. Cohen tal-
ar líka um „sálarleg einingar-
áhrif“, og segir þau algeng „Við
LSD-lækningar getur kom-
ið að því að sjúklingurinn sjái
sjólfan sig og honum hverfi
um leið að mestu sú óánægja
og sjálfsásakanir serii þjáðu
hann, en jafnframt finnist
honum sem líf sitt só snúið
inn á aðra betri leið og þarf-
legri. Einmanaleiki og hryggð
hverfa af sjálfu sér, við þessa
breytingu .... Með því að at-
huga ýms hvflík dæmi kemst
maður að Kélrri niðurstöðu, að
skjót og varanleg breyting á
sálariífi sjúklingsins hafi gerzt“.
Með tilliti til ofskynjunar-
lyfja almennt segir dr. Cohen:
„Mig langar til að bera fram
óvísindalega 6taðhæfingu . . .
Það mun seinna þykja minna
máli skipta að efni þessi valda
ofskynjunum hugsanavillum
o.s.frv. Ef takast má að kom-
ast yfir höft, sem viðteknar
merkingar orða geta valdið,
munu þessi efni verða ómetan-
leg hjálp til að komast til
skllnings á frumleik í hugsun
og skynjunum sem ofar eru þvf
sem venjulega gerist, vizku og
víðsýni“.
Samt getur LSD verið stór-
hættulegt ef skakkt er farið
að, jafnt og önnur geðsjúk-
dómalyf, áfengir drykkir, og
einnig asperín, pensillín og
fjöldi annarra alþekktra og
dýrmætra lyfja. Ekld þarf
annað en að minna á reynslu
dr. Hofmanns til þess að sann-
færast um það hve skelfilegt
vopn LSD gæti orðið annað-
hvort gegn persónulegum óvini
eða heilli þjóð. Með þvi að
koma óskynjanlegri agnarögn i
kaffibolla hjá grandalausum
manni, mundi fijótgert að
koma því áliti á, að hann
væri ekki með öllum mjalla.
Slíkan óþokkaskap jrrði engin
leið að sanna á hinn seka, þvf
svo undarlega vill tll, að LSD
er gersamlega horfið úr Hk-
amanum að hálftima liðnum,
án þess að eftir það sjáist
nokkur merki. Væri sá sem
fyrir þessu yrði eitthvað veill
geðsmunum, mundi þetta
geta valdið algerri og ólækn-
andi brjólsemi. Af þessu má
sjá, að meðal þetta eða
nokkurt annað ofskynjunar-
lyf skyldi aldrei gefa nokkr-
um manni nema eftir grand-
gæfilega athugun sérfróðra.
vandaðra manna og að
fengnum dómi þeirra, um að
það sé óhætt.
mörg tækifæri til að rifja upp — Það er ákaflega erfitt að var komið fyrir með litríkum
Kurlmunnuföt — Frukkár — Jukkur
STÓRKOSTLEC VERBUEKKUN
Aðeins fáa daga
t
ANDERSEN & LAUTH H.F.
GARDAR GÍSLASON H F
115 00 , BYG.GINGAVÖR-.JP
Mótavír Bindivír
Múrhúðunarnet Rappnet
HVERFISGATA 4-6
Frimann.