Þjóðviljinn - 01.09.1963, Blaðsíða 9

.
Sunnudagur 1. september 1963
ÞJÚÐVILJINN
s(ða g
!
!
Aukin þekking á hafínu undirstaða
aukinnar veðurfræðiþekkingar
Sovézka hafrannsóknaskipið Poljus, sem
sagt var frá hér í blaðinu í gær, kom hingað
í fyrradag til að 'taka vatn og aðrar vistir, en
skipið er nú ’í rannsóknarleiðangri á hafinu
umhverfis ísland. Skipið hefur áður farið í
einn leiðangur og beindust athuganirnar þá
að hafsvæðunum í vestanverðu Atlanzhafi.
Rannsóknir skipsins eru liður í áætlunum sov-
ézku^vísindaakademíunnar vegna Alþjóðajarð-
eðlisfræðiársins.
Kotseffub skipstjóri tók á
móti fréttamanni í lítilli setu-
stofu. Vjðstaddir voru túlkur
og stýrimenn skipsins. Við
spurðum hve langam tíma
svona leiðangrar tækju.
— Því er ekki gott að svara.
Við erum allmikið háðir
veðri og öðrum skilyrðum, en
hægt er *þó að segja að með-
allengd leiðangranna séu 80—
100 dagar. Um borð eru 124
menn. 80 meinn í áhöfn, 14
yfirmenn og 30 vísindamenn
aðallega veðurfræðingar og
haffræðingar.
— Hvemig er vinnu háttað
um borð?
— Við vimnum á þrískipt-
um vöktum. Hver maður
vinnur 7 klst. á sólarhring
þar af einn eftirvinnutíma,
sem hann fær borgaðan með
lengra frii í lamdi.
Skipstjórinn fór síðan að
lýsa fyrstu landsýn sinni hér
við suðurströndina. Hann
sagðist hafa hrifizt sérstak-
lega af því, hvað hún var
svipmikil og fögur og fengið
strax þá hugmynd að hér
byggi dugmikið og gott fólk.
Þá hafi innsiglingin til
Reykjavíkur hrifið sig mjög.
Og ekki hefði það spillt fyrir,
að fyrstu orðin, sem þeir
heyrðu í landi voru: „Vel-
komnir félagar", sögð á rúss-
nesku.
Poljus tekur ekki þátt i
fiskirannsókmum þeim, sem
undanfarið hafa farið fram i
N-Atlanzhafi og Norðmenn,
fslendingar og Rússar hafa
haft samvinnu um. Skipið
stundar eimgöngu hafrann-
sóknir, en auðvitað géta nið-
urstöður þeirra komið fisk-
veiðunum að gagni. Hafið og
himingeimurinn er bað
tvennt, sem við höfum lík-
lega minmsta þekkingu á og
hafið þekur 70.8% yfirborðs
jarðar, þannig að aukin þekk-
irig á því mun svo aftur auka
þekkingu okkar á sveiflum í
veðurfari á hnettinum. Poljus
mun síðar fara til ann-
arra hafsvæða til rannsókna
og ætlunin er að ranmsaka
sem víðast.
Allt þetta sagði Kotsegub
skipstjóri og raunar miklu
fleira.
T.d. fræddi hann okkur á
því að þeir hefðu nú verið
réttan mánuð í hafi, síðan
þeir lögðu upp frá heimahöfn
skipsins, Kalimingrad. Skip-
stjórinn kvað mikinn ís vera
í grennd við landið. T.d.
hefði skipið lent í ísihröngli
ekki lamgt undan og sæjust
þess merki á, stefni og kinn-
ungum. Skipið er ekki byggt
sem ísbrjótur, en er að
nokkru styrkt til siglinga i
lausum ís.
Aðbúnaður skipshafnarinn-
ar er mjög góður. Menm búa
yfirleitt í rúmgóðum 2ja
manna herbergjum. Eidhúsið
er stórt og fullkomið og mat-
salur vistlegur, í honum eru
lika tæki til kvikmyndasýn-
inga. Stórt bókasafn er um
borð, haldnir eru fyrirlestrar,
umræðufundir og leshringir
ef þess er óskað.
Skipið er knúið 4000 ha.
díselrafvél, þánnig að margar
stórar díselvélar knýja raf-
ala, sem aftur knýja skrúfu-
öxullinn. Ganghraði þess eru
rúmar 14 mílur. Stjórntæki
öll eru mjög fullkomin, einn-
ig rannsóknarstofur.
Að lokum sagðist skipstjór-
imn vera sannfgerður um að
þær rannsóknir, sem skipið
fæst við muni verða öllum
þjóðum í hag. Hafið mótar
veðurfarið að miklu leyti og
þekking á því getur skýrt i
hverju loftslagsbreytingar eru
fólgnar. Hann sagði að menn
sínir væru staðráðmir í að
gera dvöl sína hér þanriig
að þeim fylgi hlýjar kveðjur
þegar þeir láta í haf.
Klukkan 2—4 i gær fékk
almenningur að skoða skip-
ið. — G.O.
Myndin er tqkin um borð í sovézka rannsóknaskipihu og sést skipstjórinn sitjandi fyrir
miðju. — (Ljósm. Þjóðv. G. O.).
Vegna samvinnu við Kína
!
Skoða&ar Skuggamyndir
úr læ, 1

Bandaríkin fresta
láni til Pakistans
Fyrir skömmu barst mér
f hendur skemmtileg bók,
Skuggamyndir, eftir Þorstein
Björnsson úr Bæ. Kallar Þor-
( steinn bókina alþýðlegar frá-
sagnir úr sögu pávadómsins,
og er það að því leyti rétt-
mætt, að vísindarit er bókin
ekki.
Þorsteinn úr Bæ, eða Bauta-
Steini, eins og hann var gjam-
an nefndur, var að sögn ein-
kennilegur um fíést og raunar
allt. Nafn sitt hlaut hann af
heljar miklum doðranti, er
hamn nefndi Bautasteina, og ér
safn af lofkvæðum um sam-
tímamenn. Vildu sumir kalla
bókina Þorsteina, fyrir þá of-
dirfsku höfundar að þora að
gefa slt'kan leirburð út. en
aðrir töldu Gallsteina betra
nafn Hefur lengi verið til
Bautasteina vitnað, m.a. gef-
ur Kiljan þjóðhátíðarskáldum
íslendinga þann vitnisburð, sð
þeir yrki „sýnu ver en Þor-
steinninn úr Bænum" — og
þótti latngt til' jafnað.
Hér er ekki rúm að rekja
missannar, en skemmtilegar
-4>
6 U O | m
innheimta
LÖ0FRÆQ/3TÖRF
frásagnir Þorsteins af glæpum
kaþólsku kirkjunnar allt frá
þeim tíma, er Atli Húnakon-
ungur deyr „af blóðnösum,
meðan hann sat brúðkaup
sjálfs sín og Hildigunnar hinn-
ar fögru, dóttur Búrgunda-
konungs“, og allt fram til
sinna daga. Bókin er „af al-
hug“ tileinkuð „sönnum vinum
ljóss og frelsis“, og höfundur
kveðst vonast til þess, að við
Iestur hennar verði mönnum
ljóst „fals hins katólska kenni-
lýðs“.
Fáein dæmi verða að nægja
um sérstæðan frásagnarmáta
Þorsteins. Á blaðsíðu 16 segir
svo: „Skömmu eftir þetta (b.e.
rúmri hálfri öldj kemur afar-
einkennilegur atburður fyrir í
pávasögunni. Það er það, að
kvenmaður komst í pávasætið,
að því er sagan seigir. Þessi
kona var ítölsk að,ætt (aðrir
segja frönsk); og er mælt að
skírnarriafn hennar hafi verið
Jóhanna. Hún var gáfuð kona,
og hefir vafalaust ekki unað
því, að geta ekki notið hæfi-
legleika sinna. Klæddist hún
því karlmannsbúningi og fór
til Róms; og er mælt, að hún
hafi komjzt þar fyrst að sem
skrifari hjá einum af kardí-
nálunum Er það ekki að orð-
leingja að hún varð pávi 855,
þegar Leó pávi IV. féll frá,
og nefndist Jóhannes VIII.(?)
Gekk þetta klakklaust um
nokkum tíma; og hefir öllum
vafalaust verið hulið hið sanna
kynferði pávans. En til allrar
ógæfu tó'kst honum sjálfum
ekki að gleyma því. Og einn
góðan veðurdag kom upp sá
einkennilegi kvittur, að pávinn
Væri prðinn' þúngaður! Voru
það talin býsn mikil og þótti
gánga undri næst. Því slíkt
hafði aldrei fyr við borið —
enda hefur heldur ekki orðið
síðar En fregnin kom á dag-
inn, þótt kynleg væri. Því sú
stund koni, að pávinn varð
léttari og ól sveinbam. Og
stendur sá atburður jafnan
einstakur 1 í pávasögunni. En
ekki þótti heilögum kirkjunn-
ar mönnum Jóhannes pávi
jafngildur í valdastólnum eftir
að hann varð léttari, sem ekki
var við að búast; og kom
mönnum til hugar að víkja
honum frá völdum. En á því
þurfti þó aldrei að halda. Þvi
einn góðan veðurdag var hann
horfinn úr borginni með sinn
únga son; og varð ekki kunn-
ugt, hver afdrif rans urðu“.
Ekki verður annað séð sf
bók Þorsteins en pávarnir í
Róm hafi verið hinir verstu
menn, haldnir trúleysi og fé-
girni þegar bezt lét, en sér til
dægrastyttingar stundað eink-
um það. er hann nefnir „ó-
eðlis-fúllífi“ og „nauðungartak
á konum“. Litlu betur lætur
Þorsteinn af munkum og nunn-
um, en hrósar þó munkum fyr-
ir matargerð, enda talinn mat-
maður sjálfur. Af helgum
mönnum kann hann margt að
segja, og rekur ýmsar kynja-
sagnir, er af þeim spunnust,
svo sem er heilagur Helenus
reið krókódíl á sundi yfir ána
Níl. Að lokum skal tilfærð frá-
sögn Þorsteins af ábóta nokkr-
um: ,,Þvert á móti fór ábóta-
tetrinu, sem loksins lét undan
árásum freistinganna og lét
sækja til sin tvær ungar og
léttlátar yngismeyjar. En þeg-
ar þær voru komnar, hefur
guðsmaðurinn ,vist ekki þótzt
eins vel fyrirkallaður og áður.
og tautaði gremjulega fyrir
munni sér: „Bölvaðar freist-
ingarrfar. — nú geta þær eklci
komið!" “
Aftan við Skuggamyndir
Þorsteins er fjöldinn allur af
auglýsingum, og bregða þær
upp skemmtilegri mynd sf
auglýsingatækni þeirra tíma.
en bðkin er gefin út 1908. E>
nokkur Östlund auglvsir Fræ-
korn, kristilegt-heimilisblað, og
hefur Þorsteinri ekki til einsk-
is barizt, þvj tekið er fram í
auglýsingunni, að blaðið sé
mótfallið „allri pávatrú". Leif-
ur Th. Þorleifsson kveðst
stækka myndir ,,ljómandi fal-
lega af öliu mögulegu, og alves
eins og fólki þóknast." Eitt-
hvað, sem nefnist Dan, kveðst
vera lang-bczta líftryggingar-
félaeið á fslandi, „enda hefir
aðsóknin að því verið alveg
stórkostleg“. Er hér D. Östlund
enn að verki og auglýsir auk
' bess „sérstök hlunnindi fyrir
bindindismenn". Þá setur
Magnús Ólafsson, Ijósmyndari.
heldur' ekki Ijós sitt undir
mæliker. fjegist hann hafa á
boðstólum „um 500 tegundir
ísl. rúmsjármynda (Stereoitkop-
mynda), sem eins og allir vita
eru svo náttúrlegar. að þær
töfra mano gersamleya á stað-
inn“. Sjórnmálabaráttan læð-
ist einnig inn í auglýsingarn-
ar. Jónas Sveinsson tilkynnir
mörinum það. að „bó að frum-
varpið falli“ þurfi almenning-
ur allt að einu að láta binda
bækur sínar, og sé það hvergi
bctur gert né ódýrara en hjá
sér. ( Að loiéum hvetur svo Þor-
■átéinn ' Jónskon járnSmiður,
mpnn eindregið til þess sð
„renna-ekki-blint- -í-. sjóinn til
annara‘% en halda beint til sin
á Vesturgötu 33.
Fleiri hafa ritverk Þorsteins
verið en Skuggamyndir og
Ba,utastcinar, og er eipna skáld-
legastur titill á bók, er hann
gaf ,út 1926 og nefnir Sólar-
frón. tiOf 'sungið fslenzku
sveltaiífi. Þó munu Skugga-
myndir hans hafa' orðið honum
afdrifaríkastar, Sagan segir
nefnilega, að eitt slnn hafi
Bauta-Steini ætlað að vinna
sér það til matar að gerast
kaþólskur, en ekki fengið inn-
göngu í söfnuðinn • sökum bók-
arinnar. Rétti bannia heilög
kirkja hlut sinn, þó siðar vrði.
J.Th.H.
WASIIINGTON 30/8 — Banda-
ríkjastjórn kunngerði í dag að
hún hefði afráðið að fresta um
óáfeveðinn- tíma ákvörðun um
hvort veita skuli Pakistan 4.3
milljón dollara lán, sem landið
hafði fengið fyrirheit um í því
skyni að gera stóran flugvöll
skammt frá Dacca.
Ekki er talinn minnsti vafi á
að þessi afstaða Bandaríkja-
stjórnar eigi rætur að rekja til
þess að í gær var tilkynnt sam-
tímisí í Karachi og Peking að
undirritaður hefði verið loft-
ferðasamningur milli stjórna
Pakistan og Kína.
Talsmaður bandaríska utanrík-
isráðuneytisins, Richard Philips,
neitaði því að vísu í dag á fundi
með fréttamönnum að nokkuð
samhengi væri þama á milli, en
hann sagði það skoðun ráðuneyt-
isins að loftferðasamningurinn
væri mjög óheppilegur og til bess
fallinn að veikja samstöðu ríkj-
anna í „hinum frjálsa heimi“.
Fyrstu
huustvörurnur
komnur
Nýjar sendingar:
Enskar vetrarkápur
★ ★
★
Enskir hattar
%
Meira úrval en nokkru sinni ?yrr
MARKAÐURINN
Laugavegí 89
4
1