Þjóðviljinn - 22.09.1963, Blaðsíða 7

Sunnudagur 22. septeníber 1963
ÞlðÐVILTINN
SlÐA 7
,EN HJARTAD
ÞAD VAR GOTT'!
Við sátum síðast á fjöru-
steinunum við Gufuskála þar
sem mætast í þríhymdum
brennidepli forneskjan og at-
ómöldin og virtum fyrir okk-
ur Natóstand. í>ar er sú „litla
lóranstöð“ er Ragnar teikni-
stofumaður íhaldsins gerði
landskunna þegar Mogginn
sprengdi reyksprengjuna sína
fyrir síðustu alþingiskosning-
ar. Þjóðsagan segir að Ragnar
þessi hafi komið til Hellis-
sands í áætlunarbíl og síðan
ekki stigið út fyrir húsdyr
fyrr en hann fór aftur upp í
bíl á leið suður. Þá „litlu
mynd af lóranstöð" er hann
framkallaði í miklu pukri í
baðherbergi með njósnaranum
Alipov hljóti hann því að hafa
tekið í rökkri út um glugga
áætlunarbíls, er skókst á
snæfellska hraungrýtinu. Fer
þá að verða skiljanlegt hvers-
vegna gáfnaljósið hann Ali-
pov (sem Alþýðublaðið upp-
lýsti að væri „njósnari á
heimsmælikvarða"!) var svo
„harðánægður með myndina"
sem Ra.gnar, vitnar um í
Mogganum.
Spumingin er: Tók Ragnar
mynd eða tók hann ekki
mynd?! Við skulum vona til
guðs að hann ha.fi teklð mynd
en ekki logið á sig glæpnum.
„Amma sefur”
Já, sannarlega er Snæfells-
nesið ríkt af sögum allt frá
dögum Bárðar Snæfellsáss til
vorra síðustu hérvistardaga.
Flestar hafa þær sögur fjall-
að um harða lífsbaráttu hóg-
láts alþýðufólks, enda lítt ver-
ið á loft haldið, en sumar
einnig um baráttu gegn er-
lendri ásælni. En njósnir
munu hafa verið óþekkt starf
á Snæfellsnesi — þar til
Ragnar og Alipov komu til
sögunnar.
Láklega hafa Islendingar
sjaldnast stundað aðrar
njósnir en eftirgrennslanir um
skrítna karla og kerlingar —
og hver héldi við hverja!
Njósnir eru þó alls ekki nýtt
fyrirbæri á lelandi. T.d. mun
einn æðsta prest íslenzku
kirkjunnar, svo og virðulegan
alþingismann Sjálfstæðis-
flokksins, reka minni til þess,
af sérstökum ónefndum á-
stæðum, að í réttarbókum sé
eitthvað skráð um njósnir
fyrrverandi þingmanns Sjálf-
stæðisflokksins fyrir brezka
togaraeigendur um ferðir ís-
lenzku varðskipanna. Og
gamla menn minnir endilega
að fyrirtæki tiginna útgerðar-
manna sendi á sinni tíð út
skeyti til to^ara sinna á
þessa leið: „Amma sefur“.
Þeir sem muna þrjá áratugi
aftur í tímann minnast þess,
að sama þjóðin og vildi herða
efnilegt foringjaefni, Bjarna
Benediktsson að nafni, með
því að lofa honum að horfa
á aftöku, sendi hingað margt
,túrista“ með myndavélar.
Þetta voru rómaðir „Islands-
vinir“ sem höfðu séj-staka að-
dáun á söndunum á öræfum
íslands. Vart mun fyrir það
að synja að þeir hafi einnig
beint vináttuaugum sínum og
linsum á lítinn sand á Snæ-
fellsnesi. — I þá daga voru
sprengjur,
sem þyrftu
aðeins flugvélar
lendingarstaði.
USIS—Gröndal
Og svo kom heimsstyrjöld.
Við eignuðumst nýja Islands-
vini. Sumir voru raunar var-
búnir því að tjá þeim hjálp-
fýsi sína, því hinir nýju Is-
landsvinir töluðu aðra tungu
en hinir fyrri. Þessir nýju
Islandsvinir komust ekki hjá
því, frekar en aðrar styrjald-
arþjóðir, að afla sér margvís-
„Vlð
elgnuðumst nýja lslands-
vinl.“
Hann tók
við fyrirmælunum
i lóranstöð.
legra upplýsinga. Það var þá
sem ungur maður að nafni
Benedikt Gröndal réðist tii
Upplýsingaþjónustu Banda-
ríkjanna, og munu ekki marg-
ir landa hans geta státað af
nær 25 ára sögu að baki i
þeirri þjónustu. Síðan hafa
margskonar fuglar haft fram-
færi sitt af allskonar „fræða-
grúski“ í sambandi við ætt og
athafnir ótrúlegustu Islend-
inga. Vart mun það hérað á
Islandi að einhverjir þaðan
hafi ekki orðið þess áþreifan-
lega varir, hafi þeir þurft að
fá áritun til Bandaríkjanna,
að bandaríska sendiráðið vissi
ekkj aðeins flest um ættingja
þeirra og lífshlaup, heldur og
einkanlega pólitískar skoðan-
ir. Að visu ekki ævinlega hið
rétta. Og allir eru löngu hætt-
ir að taka þá skýringu gilda
að sendiráðið hafi öðlazt
þessa vitneskju á andafund-
um, heldur hafi þar aðrir
„miðlar" að verki verið.
Guðmundur
sannsögli
Víkur nú sögunni til Snæ-
fellsness. Það bar til tíðinda
meðan vinstri stjómin sat að
völdum, að bandaríska stjóm-
in óskaði þesg að koma upp
kafbátastöð í Hvalfirði, með
tilheyrandi lóranstöð til leið-
sögu fyrir kafbáta sína. Þetfia
var nokkru áður en Hermann
r--pólitískt
sjálfsmorð er Islandssagan
getur um til þessa, og því
hafnaði hann þessum tilmæl-
um, þegar Guðmundur 1 hinn
sannsögli flutti þau — á bak
við ráðherra Alþýðubanda-
lagsins. En strax 1959 þegar
Guðmundur hinn sannsögli og
meðkratar voru einir með í-
haldinu beið hann ekki boð-
anna að leyfa vinum sínum að
reisa lóranstöð á Snæfellsnesi.
Alipov—Ragnar
Þá er það að þeir Alipov
hjnn rússneski og Ragnar
teiknistofumaður íhaldsins
koma til sögunnar. Sam-
kvsemt frásögn Ragnars sjálfs
í Mogganum tók hann að sér
að fara vestur á Snæfellsnes
og taka iriynd af lóranstöð
þessari. Löngu síðar ákvað
hann að skýra frá verknaðin-
um. Vitneskjan um að eitt
herveldið enn hefði hafið
njósnir á Islandi var kunn-
gjört með óvenju dramatískri
sviðsetningu. Lögregluþjónar
í blóma lífsins voru látnir
hætta lífi sínu í kústaskáp
Ragnars í Mosfellssveit og
bakhluta báls hans, unz há-
punktinum var náð og hinir
tveir hættulegu Rússar voru
staðnir að verki. Blöðunum
voru sendar myndir af slíkri
rausn sem væri um meirihátt-
ar frumsýningu í Þjóðleikhús-
inu að ræða.
Mannkærleiki og
sannleiksást!
Lífshætta lögregluþjónanna,
fórnfýsi og hetjuskapur Ragn-
ars hvarf þó algjörlega og
ómaklega í skuggann fyrir því
sem á eftir kom. Á þrem til
fjórum dögum birtu blöðin
slík feikn um atburð þenna að
jafngildi 1—2ja binda leyni-
lögreglusögu. en það sem
sérstaka athygli vakti og varð
strax aðalumræðuefni manna
var hitt, hvemig var skrifað
um málið. Aldrei áður höfðu
slík firn af mannkærleka og
sannleiksást birzt á síðum
Morgunblaðsins, og er þá mik-
ið sagt.
I Morgunblaðinu lásu menn
m.a. eftirfarandi:
Það sem sannazt(!) hefur^
....“ er „að þeir (njósnar-
amir) hafa náið samband við
forystumenn íslenzka komm-
únistafloksins .. heill stjóm-
málaflokkur, kommúnista-
flokkurinn, sem sannanlega cr
í nánum tengslum og sam-
vinnu við njósnarana.“
„Kommúnistar kveinka sér
nú mjög undan því að á-
byrgð hefur verið lýst á hend-
ur ÞEIM vegna njósnastarf-
semi Rússa hér á Islandi".
„Hin kommúniska for-
usta hér telur engan mann
geta verið ,,sósíalista“ nema
hann sé tilbúinn að svíkja
þjóð sína og þjóna hinum er-
lendu húsbændum í Kreml.“
„Hvenær sem á reynir
stendur hann (Einar Olgeirs-
son) með sovézkum stjórnar-
völdum á móti Islendingum.“
(Þetta síðasta gladdi alveg
sérstaklega gömlu rógsaugu
Tímans).
„Þeir (ráðamenn Sósíalista-
flokksins) telja það megin-
skyldu hvers þess manns scm
Áþreifanlegt dæmi um hernám í áföngum. Fyrst lítil spira —
,,til öryggis fyrir íslenzka sjómenn” (!), siöan risastandur fyrir
kjamorkukafbáta búna Pólariseldflaugum.
gengur kommúnismanum á
hönd að þjóna RúsSum, svikja
land sitt og brjóta lög þess“
Þessar örfáu línur eru að-
eins lítið sýnishom af því
flóði göfugmennsku og eann-
leiksástar sem fyilti síður
Morgunblaðsins þessa daga —
og hin þríflokkablöðin sungu
eftir forsöngvara sínum.
Þegar svo við þetta var
bætt að enginn gæti treyst
framlbjóðendum slíks flokks
áttí allt að vera fullkomnað.
Aðeins eitt
gleymdist
Þrátt fyrir allt hafði eitt
gleymzt: íslenzk rökhyggja.
Fólk í öllum flokkum spurði:
Hvemig stendur á því að
Ragnar þessi hefur ámm
saman ætlað að koma upp
um njósnarana — Cn það
er ekki gert fyrr en nú,
einmitt þremur mánuðum
fyrir kosningar?
Hvernig stendur á því að
Mogginn, sem þagði um
njósnir í þágu brezkra tog-
araeigenda, þagði um
njósnir þýzkra nazista og
hefur alltaf þagað um
njósnir Bandaríkjanna um
íslendinga skuli nú allt í
einu skrifa af slíkri á-
fergju um njósnir?
Hvemig stendur á því að
í öllum þessum skrifum er
aðeing með örfáum línum
vikið að þvi hve hættulegar
þessar njósnir kunni að
hafa verið fyrir þann er
þær beindust gegn: Nató,
en megirlhluti orðaflóðsins
eða allt að 90% þess mið-
ar að því einu að sannfæra
lesendur um að „sannazt
hafi“ að „heill stjómmála-
flokkur, kommúnistaflokk-
urinn“ og sérílagi Einar Ol-
geirsson, standi ævinlega
„með sovézkum stjómar-
völdum en á móti Islend-
ingum“ ?
Þessum spumingum hefur
hvorki Moggihn né Varð-
bergsdeild Tímans svarað enn
— og þvi varð skjót og þung
þögn eftir drýgða dáð. Eftir
fáa daga hættu slkrifin og síð-
an hefur Mogginn ekki ótil-
neyddur minnzt á þjóðhetjú
sína Ragnar Gunnarsson og
afrek hans.
En tvennt hafði þessi svið-
setning leitt í Ijós: I fyrsta
lagi að rökhyggja almennings,
íslenzkm lesenda, var enn
heilbrigðari en viss öfl höfðu
búizt við, og jafnframt hitt
hvílikri ótæmandi auðlegð al-
veg sérstaks drenglyndis,
heiðarleika, mannkærleika og
sannleiksástar þeir menn em
em gæddir sem þannig skrif-
uðu. — Höfuð þeirra hefur
kannski ekki reynzt með öllu
óskeikult, — „en hjartað —
það var gott“!
Litlar lýs á löngu
hári
Við höfum ekki tima til
hugleiða þetta frekar að sinni.
Við stöndum upp af fjöru-
steinunum, röltum í bílinn og
ökum af stað. Nokkrum
augnablikum síðar sér þú
tugi manna fast við veginn
við ?\ð reisa nýjar bygging-
ar. Nokkm fjær möstrin tvö,
hið gamla pervisna og hið
mikla nýja, sem kvað eiga að
ná jafn langt x átt til guðs
himins og Snæfellsjökoll. I
hinum nýja Babelstumi má
líta litla depla á hreyfingu.
það em norskir Amerikanar.
Þeir segja að eigandi og
framkvæmdastjóri bygginga-
fyrirtækisins gangi um í
vinnufötum með skrúflykil í
hendi og veigri sér ekki við
að fara upp sjálfur. Kannski
er það þjóðsaga. Enda mun
nú svo komið á landi hér, að
ekki þyki mikið til slíki-a for-
stjóra koma.
Já. mikill er sá Natóstand-
ur á Gufuskálum. En samt —
RGamla Evrópa er þrjózk þrátt
fyrir allt: „Kom blot til
Norge far, sá kan du se en
lus som er sá stor som ele-
fant og biter som en tiger“
svai-aði Norsarinn í Amerík-
unni þegar Kaninn var að
skýra honum frá furðum
„Guðs eigins lands". — Og
hverju skyldu þeir fremur
líkjast þarna uppi en litlum
lúsum á löngu hári!
Nú er Hellissandur fi-am-
undan og lóranstöðin að baki,
en hvemig sem á því stendur
kliðar í eyrum þér gömul
vísa er þú heyrðir eitt sinn:
„Allir fara þeir fyrir bí
fjandamir a tama:
Svona fór fyrir Singman Rhee,
svona fór fyrir Singman Rhee,
— svona fer fyrir Guðmundi 1
— og Bjarna.“
En nú blasa við jórtrandi
rollur í brekku og uppi á
henni gömul lítil hús, stór
falleg ný hús, og böm að leik.
Við erum komin til Hellis-
sands.
J. B.
LeiBtogafundur um
Malasíusambandið?
KUALA LUMPUR 20/9 —
Tunku Abdul Raliman, forsætis-
ráðherra Malasíusambandsins,
sagði í útvarpsræðu í kvöld að
hann væri relðubúinn til að
taka til athuRunar hugmyndina
um að æðstu menn Malasíu.
Indónesíu og Filippseyja komi
saman til fundar til að ræða
ágreiningsefni sín. Forsætisráð-
herrann setti þó ýmis skilyrði,
meðal annars hau að Indónesíu-
menn vcrði á brott með hcrlið
sitt við Iandamæri Indónesíu ok
Sarawak á Borneó.
TilkjTint hefur verið að þjóð-
þing Malasíu muni koma saman
1. október. Á þinginu munu
sitja 159 ful’.trúa- Ennfremur
herma fréttir að ráðamennimir
í Kuala Lumpur, höfuðborg
sambandsins, séu að velta því
fyrir sér hvort þeir eigi að við-
urkenna stjóm Sjang Kaíséks
á Taivan sem löglega stjórn
Kina
Sukamo Indónesíuforseti til-
kynnti í dag að indónesísk yf-
irvöld myndu taka rekstur
brezkra fyrirtækja í landinu í
sínar hendur. Segir í tilkynn-
ingunni að ekki sé ætlunin að
þjóðnýta fyrirtækin heldur sé
gripið til þessara ráðstafana til
að tryggja framleiðsluna. Brezk-
ar flugvélar fluttu ; dag 28 kon-
vtr og börn frá Indónesiu til
Singapore.
íþróttir
ante til Bandaríkjanna í hópi
allmargra annarra argentínskra
atvinnu-hnefaleikara til bess
að freista gæfunnar og berjast
um meistaratign og fé. Þetta
varð ekki auðveld né ánægjuleg
leið fyrir Lavorante, Hann varð
að vinna fyrir sér við uppþvott
í veitingahúsum og átti erfiða
daga eins og flestallir blökku-
menn í USA. Hann var sleginn
í rot af ekki minni körlum en
Cassius Clay og Archie Moore.
Hann þótti berjast hraustlega,
og í ýmsum öðrum kappleikjum
bar hann sigur út býtum.
Sorglegur endir
Lavorante hafði vakið «vo
mikla athygli í Bandaríkjunum
í fyrra. að sjálfur Jack Demps-
ey tók hann upp á arma sma.
Og hann gat komið því í kring
að skipulagður var hinn cr-
lagaríki kappleikur við Riggirw
fyrir einu ári.
i
l
I