Þjóðviljinn - 27.09.1963, Blaðsíða 6

T
SÍÐA
ÞJðÐVILJINN
Föstudagur 27. september 1963
Skýrsla Dennings lávarðar birt í Bretlandi:
í ellefu ár vissi enginn hver var
yfirboðari leyniþjónustunnar
LONDON 26/9. — Það sem vakið hefur mesta athygli
í skýrslu Dennings lávarðar um Profumohneykslið og
anga þess, en hún var birt í gærkvöld, er að svo virð-
ist sem enginn hafi haft hugmynd um hvaða ráð-
herra var æðsti yfirboðari brezku leyniþjónustunnar,
ekki einu sinni ráðherrarnir sjálfír. Það hafðí ver-
ið talið víst, að leyniþjónustan heyrði undir embætti
forsætisráðherra, en nú kemur á daginn, að samkvæmt
tilskipan allar götur frá árinu 1952 hefur leyniþjón-
ustan heyrt xmdir innanríkisráðherrann.
Annars er lítið um uppljóstr-
anir í skýrslunni og engar slfk-
ar sem gætu rýrt álit brezku
íhaldsstjómarinnar enn frek-
ar, nema sú sem áður var
nefnd og vafalaust gefur Verka-
mannaflokknum tilefni til
miskunnarlausrar gagnrýni á
stjómina.
þannig til komin. eft'r því
sem skýrt er frá í brezkum
blöðum, að á ljósmynd einni
sem tekin var af Denning ±á-
varði við skrifborðið sést upp-
kast að bréfi lá ryrir
framan hann og var til eins af
ráðherrum brezku stjómarinn-
ar. Uppkastið var læsilegt og
gaf fyllilega í skyn að ráð-
herrann hefði verið bendlaður
við gleðikonur.
Samræður ekki
samræði
Denning segist ekki hafa
fengið neinar sannanir fyrir
því að öryggi landsins hafi
nokkru sinni verið stefnt í
voða. Ivanoff hefði komið í í-
búð Wards til þess að éiga
samræður en ekki samræði við
heimilisfólk. Ekki sé hægt að
í ellefu ár
Málavextir eru þeir að fram
til haustsins 1952 lék enginn
vafi á þvi að leyniþjónustan
heyrði beint undir forsætisráð-
herrann. En í september bað ár
gaf þáverandi innanríkisráð-
herra sir David Maxwell Fyfe
út þá tilskipun til yfirmanns
leyniþjónustunnar að hann
væri ábyrgur gagnvart innan-
ríkisráðherranum. Hins vegar
gæti leyniþjónustan þegar sér-
staklega stæði á snúið sér beint
til forsætisráðherra.
Leynileg tilskipun
Að vísu er farið með allt
sem við kemur leyniþjónust-
unni sem mannsmorð. en þó
þykir mönnum fulllangt geng-
ið, að þessari tilskipun var
haldið svo vendilega leyndri,
að svo virðist sem Macmillan
forsætisráðherra hafi ekki hatt
hugboð um hana, og þá ekki
heldur Brooke, núverandi inn-
anríkisróðherra, Macmilian hef-
ur lýst því yfir á þingi að hann
bæri ábyrgð á gerðum leyni-
þjónustunnar, og öllum fyrir-
spumum á þingi varðandi
hana og þátt hennar í Profu-
momálinu var þá einnig beint
til hans. Svo gersamlega var
þessi ellefu ára gamla tilskip-
un virt að vettugi, að Brooke
innanríkisráðherra var aldrei
kvaddur til ráða í sambandi
við Profumomálið eða þann
þátt þess sem varðaði „öryggi
ríkisins“, en hann var sem
kunnugt er fólginn í því að
þeir Profumo hermálaráðherra
og sovézki flotafulltrúinn Iv-
anoff sænguðu hjá ungfrú
Keeler til skiptis.
Engar njósnir
Denning lávarður þykist hafa
komizt að raun um að engar
upplýsingar varðandi „örygg-
ismál“ hafi komizt í hendur
óviðkomandi vegna kvenna-
fars hermálaráðherrans. Hann
sýknar leyniþjónustuna af öl'-
um ásökunum um að hún hafi
ekki gert skyldu sína að korna
í veg fyrir samband beirca
Profumo og ungfrú Keeler,
enda sé það ekki á hennar
valdi né neinnar annarrar
stofnunar að ráða lífemi ein-
stakra ráðherra.
Engir aðrir?
Þá fullyrðir Denning lávarð-
ur að allar sögur um að fleiri
ráðherrar en Profumo hafi att
vingott við gleðikonur og tek-
ið þátt í svallveizlum séu
gripnar úr lausu lofti. Hann
segist hafa í yfirheyrslum sín-
um fengið spurnir af svívirð'-
legy og niðurlægjandi hátta-
lagi og lífemi, en þar hafi ekki
komið við sögu neinir ráðherr-
ar né aðrir háttsettir menn.
Saga um slíkt háttalag ónafn-
greinds ráðherra mun vera
setja út á leyniþjónustuna fyr-
ir að skýra ríkisstjóminni ekki
frá sambandi Profumo og ung-
frú Keeler. Það hafi ekki verið
nein öryggismál sem á milli
þeirra fóru. segir Denning lá-
varður.
„Gífurleg skyssa“
Enda þótt skýrsla lávarðar-
ins bjóði þannig ekki upp á
nein ný hneyksli verður hún
áreiðanlega blaðamatur og um-
talsefni næstu daga og búast
má við hörðum umræðum um
hana þegar þing kemur sain-
an að loknu sumarleyfi. Talið
er víst, að Wilson, leiðtogi
Verkamannaflokksins, muni þá
gera mikið úr þeim glundroða
sem greinilega er innan ríkis-
stjómarinnar, þar sem ráðherr-
amir vita ekki einu sinni
hvaða verkefni heyra undir þá,
enda tala brezk blöð. einnig
íhaldsblöðin, um „gífurlega
skyssu" í þessu sambandi.
SprengjuiilræÖi
í Austurríki
Einn austurrískur Ianda-
mæravörður lét lífið og tveir
starfsbræður hans særöust fyr-
ir fáeinum dögum þegar
sprengja sprakk við hinar
frægu saltnámur váð Ebensee
skammt frá ítölsku landamær-
unum. Talið er fullvíst að it-
alskir ofstækismenn hafi kom-
ið sprcngjum þessum fyrir.
Óamerískar stjörnur
Hér getur að líta nokkra fræga kvikmyndaleikara í Bandaríkj-
unum sem skipað hafa sér við hlið negranna í baráttu þeirra
gegn kynþáttamisréttinu. Myndin var tekin skömmu fyrir göngu
mikla í Washington 28. ágúst og sátu kvikmyndaleikararnir á
fundi þar sem þeir ræddu þátttöku sína í göngunni. Hér sjást
meðal annarra Judy Garland (önnur frá viinstri), Eartha Kitt
(með dökk gleraugu), Marlon Brando (annar frá hægri) og
James Garner (til hægri). Fjölmargir aðrir kvikmyndaleikarar
bandarískir hafa tekið þátt í mótmælaaðgerðum negranna, og er
því skiljanlegt að öldungadeildarmenn hafi vakið máls á þvi
að óameríska nefndin alrannda fari nú á stufana til að rann-
saka ,,kommúnistiska starfsemi” i Hollywood.
Hún kom fjaðrafokinu af stað: Síðasta myndin af Chrfstine Keel-
er ásamt vinkonu hcnnar og sambýliskonu, Paulu Hamilton-Mars-
hall. Þær eru á leið í réttinn vegna ákæru um að þær hafi
borið Ijúgvitni.
Fimmburarnir
dafna vel
Eins og kunnugt er fæddust
fyrir skömmu tvennir fiimm-
burar, aðrir í Aberdcen í Suð-
ur-Dakota, hinir í Maracaibo
I Venezuela. I.æknar á báð-
um þessum stöðum hafa iátið
það boð út ganga að þeir telji
að fimmburarnir séu úr allri
hættu. 011 ungbörnin tíu vaxa
jafnt og þétt og þyngjast dag
frá degi. Mæðurnar báðar eru
váð beztu heilsu og njóta mik-
illar hylli á sjúkrahúsunum.
Rændu kaþólskt
safn í Chicago
Þrír byssubófar rændu fyrir
skömmu safn eitt í Chicago
sem er í cigu samtaka pólskra
kaþólikka í Bandaríkjunum. Á
safninu voru geymdir forngrip-
ir og Iistmunir og er talið að
verðmæti safnmunanna sé
meira en 45 milljónir króna.
Safnvörðurinn, Leon Krem-
bec, sem er 72 ára að aldni, lá
bundinn á Iegubekk mcðan
ræningjarnir létu greipar sópa
um safnið í fjórar klukku-
stundir og unnu hervirki á
húsmunum.
Meðal munanna sem rænt
var er altariskaleikur úr gulli
og gimsteinum. Einnig höfð-u
ræningjamir á brott með sér
þrjú sverð sem á sínum tíma
tilheyrðu Stefáni Batory kon-
ungi og ýmsum munum sem
eitt sinn voru í eigu pianó-
leikarans Paderewskí og vis-
indakonunnar Marie Curie.
Ræningjamir skáru níu verð-
mæt olíuverk úr römmunum
og höfðu þau á brott með sér.
Ræningjarnir réðust einnig að
sýnisskápunum og brutu rúð-
ur þeirra til þess að klófesta
muni sem þar voru hafðir til
sýnis. Ennfremur skáru þeir
merki, hnappa og orður af
gömlum pólskum einkennis-
búningum og eyðilögðu gömul
og verðmæt húsgögn.
Eftir að hafa þannig rænt
eða spillt svo til öllum verð-
mætum safnsins stálu ræningj-
amir bifreið safnvarðarins og
óku á brott með ránsfeng sinn.
Gerbreytt tilhögun langskólanáms í Svíþjóð
Stúdentspróf verður afnumið
í sænskum menntaskólum
Ákveðið hefur vecrið að gerbreyta kennslufyrirkomu-
lagi í sænskum menntaskólum, og munu þær breyt-
ingar koma til framkvæmda á skólaárinu 1965 — ‘66,
en þegar liggur ljóst fyrir í höfuðatriðum hverjar
þær verða. Ein helzta breytingin og sú sem vekja
mun mesta öfund íslenzkra menntaskólanema er
sú, að stúdmtspróf verður afnumið með öllu.

1 staðinn fyrir stúdenfcs-
prófið verða haldin skrifleg
próf annað slagið síðustu tvö
námsárin og jafnframt verð-
ur sérstökum umsjónarmönn-
um falið að fylgjast með þvi
að kennslan samsvari þeim
kröfum sem gerðar eru til
hennar. Þessir umsjónar-
menn verða valdir úr hópi
kennara og skólastjóra há-
skóla, menntaskóla og ann-
arra æðri menntastofnana,
en einnig er ætlunin að hæf-
ir menn úr atvinnulífinu
verði valdir til þess að hafa
umsjón með kennslunni.
Engar hegðunar-
einkunnir
Gefnar verða einkunnir
fyrir frammistöðu í námi frá
1 upp í 5. Hegðunareinkunn-
ir verða felldar niður og
einnig einkunnin fyrir sænsk-
an stíl. Til þess að nemend-
ur fái aðgang að háskólum
og öðrum sambærilegum
menntastofnunum þurfa þeir
að fá að meðaltali 2,3. Þeir
einir sem fá þá meðaleink-
unn eða aðra hærri mega
kalla sig stúdenta.
30 prósent af
árgangnum
Gert er ráð fyrir að í hin-
um nýja sænska menntaskóla
muni um 30 prósent af hverj-
um árgangi stunda nám. Inn
í menntaskólana komast
menn úr hinum ýmsu ungl-
ingaskólum og menntaskóla-
árin verða þrjú, nema í hin-
um svonefnda tæknimennta-
skóla, þar verða þau fjögur.
Fimm deildir
Menntaskólunum verður
skipt_ í fimm deildir. Auk
tækniskðlans, sem búizt er
við að 22 prósent hvers ár-
gangs muni sækja, verður
húmanistísk deild (11 prós.),
fólagsvísindadeild (15 prós.),
raunvísindadeild (30 prós.)
og hagfræðideild (22 prós.).
Síðastnefnda deildin mun
samsvara núverandi verzlun-
arskólum.
Námsgreinum
fækkað
Námsgreinum verður fækk-
að. í fyrsta menntaskólabekk
verða 18 kennslutímar á
stundaskránni sameiginlegir
fyrir allar deildir. Þar verð-
ur um að ræða þessar náms-
greinar: Sænsku. ensku,
þýzku eða frönsku eftir vali,
sögu, fólagsfræði og leikfimi.
í öllum deildunum nema hag-
fræðideildinni verður 5 tima
kennsi-a í stærðfræði á viku.
Nemendur. fimm eða fleiri
geta farið fram á að fá
kennslu í rússnesku, spænsku.
ítölsku, portúgölsku, finnsku
eða einhverju fjarskyldara
tungumáli eins og t.d. ara-
bísku.
1 húmanistísku deildinni
verður samanburðarmálfræði
skyldugrein, einnig list- og
tónlistarsaga, en þessar tvær
greinar verða einnig kennd-
ar í félags- og raunvísinda-
deild.
6.700 nýir kennarar
Samanlagður stundafjöldi
í fyrsta menntaskólabekk-
verður 34 tímar á viku. 32
í öðrum og 30 í þriðja og
síðasta. 1 öllum deildum verð-
ur kennd grein sem hér er
ókunn, en kölluð er ,,náms-
tækni“ (studieteknik).
Gert er ráð fyrir, að með
þessu nýja fyrirkomulagi
þurfi að bæta við 67000
kennurum og viðbótarkostn-
aður er áætlaður 1.600 millj
ísl kr. á ári ef 30 prósent
hvers árgangs fara í mennta-
skóla. Kostnaður við nauö-
synlega fjölgun á skólastof-
um er áætlaður um 5.000
milljónir króna.
i
i