Þjóðviljinn - 27.09.1963, Blaðsíða 10

10 SÍÐA
H6ÐVILIKNH
Föstudagur 27. september 1963
æöi, hún hélt að hún væri ekki
veik í raun og veru. Hún hélt
— jú, sjáðu til. að guð væri að
refsa henni fyrir eitthvað og
þetta væri kross sem á hana
væri lagður. Og þetta var við-
horf hennar, þangað til við hitt-
umst
— Haltu áfram, sagði Adam.
— Ég hef aldrei sagt betta
neinum.
— Ég veit það, Sam. og ég
kann vel að meta trúnað binn.
Það segir sig sjálft að ég mun
ekki bregðast honum
Stóri maðurinn hreyfði sig
ekki. Hann sneri bakinu að
Adam. — Jæja við hittumst.
eins og ég sagði, og ég varð
ástíanginn af henni. Bakvið aT.a
þessa stórborgarharðneskju, sá
ég góða konu. Það er atvinna
mín að lesa fólk niður í kjöl-
inn. Og ég vissi þetta. Það tók
mig langan tíma að sannfæra
hana. en loks tókst mér það og
við giftum okkur. Hún sagðist
vera hamingjusöm og myndi
ekki fara á bakvið mig. Og nún
gerði það ekki. í fimm ár vor-
um við eins sæl og tveir grísir
f sólskini.
Það varð þögn.
— Já, ég er alveg hissa, sagði
Adam. — Þú segist hafa ein-
hverja skýringu á þessu?
— Ég held það, sagði Griffin.
—- Ég hef grun um að hún hafi
lent í vandræðum.
—■ Hvers konar vandræðum?
— Vandræðum útaf kari-
manni, sagði Griffin. — Einhver
náungi hlýtur að hafa hitt á
hana þegat verst gegndi. Og >• ún
hefur misst traust á sjálfri sér.
Hvað heldur þú. Adam? Held-
diöu að það gæti verið «kýr-
Ingin?
— Tja,- það er víst hugsan-
legt, sagði Adarn. — En ein-
hvem veginn finnst mér bað
ótrúlegt um frú Griffin. Hún
sýndist alls ekki vera af beirri
gerð, skilurðu? Sam — er það
ekki jafnhugsanlegt, að hún
hafi orðið leið á að vera hér
f Caxton? Kannski hefur hún
Hárgreiðslan
Hárgreiðslu og
snyrtistofa STEINU og DÖDÖ
Eangavegi 18 III. h. (Iyfta)
SlMI 24616.
P E R M A Garðsenda 21.
SfMI 33968. Hárgreiðslu- og
snyrtistofa.
Dömur! Hárgreiðsla við
ailra hæfi
TJARNAKSTOFAN,
Tjamargötu 10, Vonarstrætis-
megin. — SÍMI 14662.
hArgreiðslustofa
AUSTURBÆJAR
(Maria Guðmundsdóttir)
Laugavegi 13 — SÍMI 14656
— Nuddstofa á sama stað. —
verið gripin snöggum leiðindum
og eirðarleysi. Var hún kannski
með mánaðarveikina? Sumar
konur verða þannig þá. er mér
sagt. Þær verða miður sín.
— Nei, sagði Griffin. — Ég
er viss um að það er ekki skýr-
ingin. Það var karlmaður.
— En hver? Hver myndi gera
annað eins?
Sam Griffin sneri sér við.
— Þú, sagði hann. 1 hægri
hendinni hélt hann á byssunni
sem Preston Haller hafði gefið
Adam. Hún sýndist ósköp lítll
og óraunveruleg.
Svipurinn á andliti Griffins
var ólíkur því sem Adam hafði
séð þar áður eða haft grun nm
að gæti verið þar; lýsti hugar-
ástandi sem svona maður gat
alls ekki verið í. Augun voru
mjög skær. Og bros hans nýtt
og framandi, gerólíkt hinu
venjulega brosi Sams Griffin.
— Vertu ekki að hafa fyrir
því að tala einhver býsn, sagði
hann. — Ég veit hvað gerðist.
Þetta er gamalt gistihús. Vegg-
imir eru þuhnir. Gólfin eru
þunn. Frú Carstairs sagði mér
það allt saman.
Adam starði á byssuna eins og
dáleiddur. — Sam. sagði hann
lágt. — Ég ætlaði ekki að neita
því. Ástæðan til þess að ég sagði
þér það ekki strax, var sú að
ég vildi ekki særa þig meira
en þörf var á. Svei mér þá.
Þetta er heiiagur sannleikur.
Hann fann hvemig svitataum-
amir runnu saman og láku nið-
ur síðumar og hann fann hvem-
ig hjartað hamaðist í brjósti
hans. — Þú getur ásakað mig,
ef þú vilt. En áður en þú gerir
það — Sam, hlustaðu á, ég ætla
að vera hreinskilinn við big.
Auðvitað var þetta líka mér að
kenna, mér dettur ekki í hug að
neita því. En þú baðst mig um
að hafa ofanaf fyrir henni — bú
manst að þú gerðir það? — og
ég fór inn til hennar aðeins þess
vegna, skilurðu. Við vorum að
tala saman, rétt eins og þú og
ég, og þá — ég veit ekki, allt
fór einhvem veginn úr skorð-
um. Ég veit að það er ekki
gaman fyrir þig að hlusta á
þetta. Hún var í slopp, þessum
rósótta. Og hún losaði hann ein-
hvem veginn. Ég reyndi að
horfa ekki á það, en guð minn
almáttugur. Sam, þú veizt
hvemig maður er gerður — og
þú veizt að það er takmarkað
sem maður þolir. Og konan þín
er nú einu sinni mjög aðlað-
andi. Hann þagnaði og reyndi
að kyngja. — Jæja ég veit það
ósköp vel að þá hefði ég átt
að fara. En ég gerði það ekki.
Ég gat það ekki. Þetta gerðist
svo snögglega — geturðu ekki
skilið það?
— Ég skil það, sagði Griffin
og hélt byssunni í styrkri hendi.
— Ég vonaði það einmitt. Fyr-
irgefðu hvemig ég tala: reyndu
að setja sjálfan þig í mín spor.
Ég á við, þetta er ekki sérlega
gaman fyrir mig!
Griffin sagði ekki neitt.
— Jæja, ég svaf hjá henni.
Allt í lagi. Ég viðurkenni bað.
En þú verður að fá að vita
þetta. Þótt þú ásakir mig og
hatir mig og viljir skjóta nig,
þá var það ekki allt mér að
kenna. Og það kemur fleira til.
Ég ætti ekki að segja þér það,
vegna þess að þér sárnar áreið-
anlega svo. að þú hleypir af
byssunni í hugsunarleysi. En ég
má til. Hún sagði mér............
jæja, sleppum því. Sleppum því.
Griffin sat hreyfingarlaus og
mælti ekki orð.
— Nei, sagði Adam. — Nei,
það væri ekki rétt af mér að
leyna því. Sam, guð er til vitn-
is um að þetta er sannleikur.
Frú Griffin sagði mér að ég
væri ekki sá fyrsti — ég á við
síðan þið giftuð ykkur. Hún hef-
ur sofið hjá mörgum öðrum, og
hún sagðist vita að það skipti
engu máli. vegna þess að þú
myndir aldrei komast að bví,
Ég neyði sjálfan mig til að segja
þér þetta, Sam. Þetta er dag-
satt.
Sam Griffin færði byssuna
í vinstri höndina, steig fjögur
skref áfram og sló Adam Cram-
er utanundir með hægra hand-
arbakinu.
Adam fann snarpan sársauka,
síðan hitaverk. Nú var hann
logandi hræddur. En þegar hann
leit upp sá hann að Sam Griff-
in var brosandi.
— Seztu niður, sagði stóri
maðurinn og allt í einu var
hlýjan og alúðin komin í fram-
komu hans á ný. Hann hló. —
Heyrðu piltur minn, þú ert alls
ekki á réttri hillu. Þú hefðir
orðið afbragðs sölumaður. Ég
veit ekki hvar þú hefur lært
það, en þú kannt alveg að not-
færa þér aumu blettina hjá
fólki, rétt eins og þegar píar.ó-
leikari leikur lag — lágt og
hátt, lágt og hátt. blíðlega og
hörkulega. En þú gleymdir einni
meginreglu. Reyndu aldrei að
leika á annan kollega!
— Sam, hlustaðu á mig, hlust-
aðu: Ég er ekki að Ijúga.
Griffin hló enn hjartanlegar.
— Þetta er heilagur sannledk-
ur!
— Ég ætti að drepa þig, sagði
stóri maðurinn. — Ef satt skal
segja — þess vegna kom ég i
herbergið til þín. Ég ætlaði að
berja þig til bana, og ég gæti
það hæglega. hugsa ég. Ég er
skolli handsterkur. En svo fór
mér að leiðast biðin, svo að ég
fór að róta svolítið í dótinu
þínu. Það var býsna athyglis-
vert! Augu hans leiftruðu. —
Ég fann byssuna og hugsaði með
mér: Já, hvemig væri að skjóta
hann í staðinn? Splundra á hon-
um hausnum.
— Sam —
— Já, því ekki það? hugsaði
ég og ég tók þá ákvörðun. En
þú sýndir þig ekki og ég hafði
ekkert að gera nema sitja og
bíða. Og hugsa. Skilurðu. Aðeins
að sitja og hugsa. Ég hef ekki
gert það síðan ég var í skóla!
Stóri maðurinn hristi höfuðið.
Herbergið var loftlaust, það var
kæfandi heitt og svitinn bogaði
af Adam.
Griffin leit á byssuna, sneri
henni á fingrinum og fleygði
henni á koddann.
— Nú sneri ég á þig. var það
ekki? sagði hann.
Adam opnaði munninn.
— Nei, ég á við, þú hélzt að
nú væri komið að því, þegar þú
komst inn í herbergið. Svo kom
í ljós að Sam gamli var ennþá
vitlausari en þú hafðir haldið.
Er það ekki satt? Blessaður aul-
inn, hann fattar ekki neitt. Ha,
ekki satt? En. drengur — þú
hefðir átt að sjá á þér fésið þeg-
ar ég sneri mér við með byss-
una í hendinni. Griffin hló. —
Það var merkilegt rannsóknar-
efni. Og nú veiztu alls ekki
hvað þú átt að halda, eða hvað?
Dómhúsklukkan rauf bögnina
sem snöggvast.
— Jæja, bú ættir að láta bér
þetta að kenningu verða, hélt
Griffin áfram. — Eitt af undir-
stöðuatriðunum sem að sölu-
maður verður að læra er að
vanmeta aldrei neinn. Ég man
að einu sinni doblaði ég bónda-
blók til að kaupa bílavarahluti
fyrir fimmtíu dollara. Hann var
upplagður einfeldningur, skil-
urðu. Freknur og stráhattur og
skítugur samfestingur. Sagði við
mig: — Má ég fara með þetta
heim til konunnar og sýna henni
og svo skal ég koma með aur-
ana þína? Ég sagði: auðvitað, þvi
að ég hélt að svona auli væri
örugglega heiðarlegur. En þar
skjátlaðist mér. Hann kom
aldrei til baka. Og enginn kann-
aðist við nafnið sem hann gaf
mér upp. Og ég var fimmtíu
dollurum fátækari. En ég býst
við að þeim aurum hafi verið
vel varið, því að þama lærði
ég lexíu sem ég mun aldrei
gleyma. Veiztu hvað það var?
Adam þagði.
— Þetta héma, sagði Griffin.
— Þegar þú kemur fram eins
og auli, þá treysta þér allir.
Þeir telja víst að þú sért heið-
arlegur. Og þá verður allt svo
miklu auðveldara! Fólk hlær
svo hraustlega að þér, að það
finnur ekki einu sinni þegar þú
stingur hendinni í vasa þess!
Hann hló hrossahlátri. — En
hvað sem því líður, sagði hann.
— Þá ætlaði ég að drepa þig.
En svo hafði ég þennan tima
til að hugsa. Og ég gerði mér
ljóst, skilurðu að ég hafði leikið
þetta hlutverk svo lengi, að ég
var að leika á sjálfan mig. Það
er hættulegt. Ég gerði mér það
ljóst, þegar ég bað þig að hafa
ofanaf fyrir konunni minni og
með því undirbjó ég allt þetta.
Auðvitað vissi ég það ekki
héma uppi. Hann benti á ennið.
—- Stundum ertu sjálfur svo
slunginn og laumulegur, að þú
trúir ekki einu sinni sjálfum
þér fyrir áætlunum. En þannig
var þetta. Um leið og ég sá
þig fór ég að gera allt til þess
að þú héldir að ég væri aðeins
heimskur og geðgóður kjafta-
askur, skilurðu. Vegna þess að
ég sá allt sem gerðist í augun-
um á þér og Vy. Ég fylgdist
með því öllu saman.
— Og það mætti segja að ég
hefði sett þetta allt á svið. En
hvemig stóð á því? Af hverju
skyldi ég gera þvílikt og annað
eins? Griffin þurrkaði sér í
framan með vasaklútnum og
dæsti.
— Ég held það sé vegna bess
að ég hef alltaf verið hræddur
við þetta. Hræddur vegna þess
að við vissum aldrei hvort við
gætum tekið þvi. Og þess vegna
lokuðum við augunum og létum
sem það myndi aldrei koma fyr-
ir, ekki í alvöru. En um !eið
vissum við bæði að það myndi
koma fyrir. Og því lengur sem
við biðum, þvi erfiðara var þaö.
Eftir dálítinn tíma var það orðið
eins og dimmt ský sem grúfði
yfir okkur...... Griffin þurrk-
aði sér aftur um andlitið. — En
núna, sagði hann, — er það
liðið. Og Vy hefur sannað að
hún elskar mig. Ef hún gerði
það ekki, þá hefði hún ekki
hlaupizt á brott. Hún hefði bag-
að yfir því. En nú er betta
komið í dagsljósið og við getum
barizt við það sameiginlega.
Griffin reis á fætur.
Án þess að vera of persónu- Ég ætla að æfa mig, fyrir Innbrot eða hvað? Ég er ástfanginn.
legur í fyrirspurnum. Hvað nóttina.
ætlarðu að gera við þennan
stiga. Skröggur frændi?
S K OTTA
© Klng Features Syndicate, Ine., 1063. WorM rlRJrts reaervctl..
Herra kennari. Við skörum fram úr Rússum á einu sviði. Kennedy
forseti er meira krútt en Krústjoff.
Sósíalistaflokkurínn í 25 ár
Framhald af 7. síðu.
og KEA, en í Reykjavík kom
til mánaðar verkfalls, eins hins
harðasta, er Dagsbrún hefur
háð, unz sigur vannst á reyk-
víska auðvaldinu. — Kaup-
mátturinn í júlí 92 stig. En
með stjórnarverðbólgunni og
vísitölubanni er hann kominn
niður í 82 aftur í maí 1962,
þegar verkalýðuririn enn verð-
ur að knýja hann upp í 89
stig. Þá braut Félag járniðn-
aðarmanna ísinn með mán-
aðarverkfalli. Aftur sígur
kaupmátturinn niður í 82 í
janúar 1963, þegar 5% kaup-
hækkunin er gerð og svo
bráðabirgðasamningamir í júlí
1963 um 7% % hækkun til
október 1963. (Kaupmáttur 1.
ág. 88,5, 1. sept. 86,4)1.
Þannig hefur nú gengið í 16
ár. Þrotlaus barátta verka-
manna hefur að vísu bætt
kjörin, en vægðarlaus beiting
ríkisvalds af hálfu auðvalds
rýrt þau enn meir. Verkamenn
hafa síðustu árin bætt sér að
nokkru launaránin með 10—14
tíma dagiegum vinnuþrældómi.
fsiand er alræmt orðið fyrir
iengsta vinnudag í Evrópu.
Auðvaldið hefur reynt að
láta draga úr vinnunni, til þess
að skapa „hóflegt atvinnu-
leysi“. En slíkar tilraunir hafa
strandað á nýrri veiðitækni,
betri síldarvertiðum og ódrep-
andi dugnaði íslenzkrar alþýðu
og samhjálp hennar, sem býð-
ur öllum tilbúrium erfiðleikum
stjómarvalda byrginn.
☆ ☆ ☆
Það eru þurrar tölur, sem
hér hafa verið raktar, en bak
við þær býr veruleiki, er snert-
ir lífskjör hverrar alþýðufjöl-
skyldu. Ef samanburðinum .
við kappgetu tímakaups 1945^
— 100 er haldið, mun láta
nærri að kauogeta tímakaups
fyrir stríð hafi verið 66 (t.d.
1938). En fyrir þá sem aðeins
höfðu atvinnu annan hvem
dag að meðaltali, þýddi þetta
árskaupgetu er samsvarar
kaupgetu tímakaups = 33. Og
það þýddi eitt herbergi og lé-
legt eldhús eða eldunarpláss,
fisk eða tros sex daga vik-
unnar, oft aðeins einn klæðn-
að, hverfandi menntunarmögu-
Ieika fyrir börnin, engar bíó-
ferðir eða skemmtanir. Það
getur síðan hver litið í eigin
barm, til þess að skrifa þá
lífskjarabyltingu, er gerð var
1942'—47, með hinu sögulega
átaki verkalýðsins undir for-
ustu Sósíalistaflokksins.
Nú er svo komið að til þess
að halda uppi því lífsstigi, er
ba vannst, þarf alþýða manna
að leggja á sig hinn þrotlausa
eftirvinriuþrældóm. Það er nú
orðið jafn nauðsynlegt að út-
rýma þeim vinnubrældómi og
tryggja, að núverandi árs-
tekjur, er fást með 10—11 tíma
vinnudegi, fáist með 8 tíma
vinnudegi.
Bandalagi starfsmanna ríkis
og bæja hefur í ár tekizt fyrir
ötula forustu að vinna allmik-
ið á um kauphækkanir, þótt
verkfallsrétturinn hafi enn
ekki fengizt.
Sjómenn hafa fyrir harðvit-
uga baráttu notið nýrrar veiði-
tækni í auknum tekjum með
miklum þrældómi.
En lífskjör verkamanna, ó-
faglærðra og faglærðra, eru
fyrir aðgerðir fjandsamlegrar
ríkisstjómar, enn einu sinni
orðin óþolandi.
Enn einu sinni þarf venka-
lýður fslarids að leggja til at-
lögu og berjast til sigurs. Og
dýrkeypt reynsla hans sannar
honum að það er ekki nóg að
vinna sigra í kaupgjaldsmálun-
um, slík úrslitaáhrif sem það
þó hefur. Verkalýðurinn þarf
og að vinria þá stjórnmála-
sigra, er gera ókieift að beita
ríkisvaldinu til að ræna hann
ávöxtum kaupgjaldsbaráttunn-
ar.
Ranglæti það og kúgun, sem
alþýða manna nú hefur verið
beitt með kaupránsaðferðum
stjórnarvaldanna og frelsis-
skerðingum þeirra '(vísitölu-
banni, gerðardómum og verk-
fallsbönnum), og öngþveiti
það, sem afturhaldsstjórnin
hefur nú komið á í íslenzku
þjóðlífi, — sannar það enn
einu sinni, sem sagt var á Al-
þingi 1955 fyrir hönd Sósíal-
istaflokksins eftir sigursælt
sex vikna verkfall, að „það er
ekki aðeins illt verk að vera
að strita við að stjóma þessu
landi á móti verkalýðnum, það
er líka vonlaust verk“. Og það
á afturhaldið á íslandi eftir
að reyna enn, ef það ekki átt-
ar sig í tíma.
&
KIPAUTGCRÐ RIKISINS
SKJALDBREIÐ
fer vestur um land til Akureyr-
ar 1. október n.k. Vörumóttaka
í dag og árdegis á morgun til
áætlunarhafna við Húnaflóa og
Skagafjörð og Ólafsfjarðar. Far-
seðlar seldir á mánudag.
ESJA
fer vestur um land ti'l Akur-
eyrar 3. október n.k. Vörumót-
taka á mánudag til Patreksfjarð-
ar, Sveinseyrar, Bíldudals, Þing-
eyrar, Flateyrar, Suðureyrar,
Isafjarðar, Siglufjarðar og Akur-
eyrar. Farseðlar seldir á þriðju-
dag.
herðubreið
fer austur um land í hringferð
4. október n.k. Vörumóttaka á
þriðjudag
Djúpavogs,
Stöðvarfjarðar,
Borgarfjarðar,
til
Hornafiarðar,
Breiðdalsvíkur,
Mjóafjarðar.
Vopnafjarðar,
Bakkafjaðar, Þórshafnar, Rauf-
arhafnar og Kópaskers. Farseðl-
ar seldir á þriðjudag.