Þjóðviljinn - 28.09.1963, Blaðsíða 7

Laugardagur 28. september 1963
s»>a j
VIÐSKIPTABANN
HELJARÞROM
Jakastíflur kalda stríðsins
bresta hver af armarri. Und-
anfama daga hefur spranga
við sprungu myndazt í beirri
íshrönninni sem nefnist við-
skiptabann Bandaríkjanna gagn-
vart Sovétríkjunum, svo nú
er fullvist að straumur tím-
ans skolar henni brátt út
í hafsauga. Enginn bjóst við
slíkum stórtíðindum begar
200 bandarískir kaupsýslumenn
komu saman á ráðstefnu í
Washington í síðustu viku.
Kennedy forseti hafði hóað
þeim saman til að ræða hvað
til bragðs skuli taka til að
bæta óhagstæðan greiðslujöfn-
uð Bandaríkjanna gagnvart
umheiminum. Viðskiptastefnan
gagnvart Sovétríkjunum og
öðrum sósíalistískum ríkjum
var ekki einu sinni á dagskrá
fundarins, en þegar nefndir
skiluðu álitum fyrra miðviku-
dag kom í Ijós að kaupsýsla-
mennimir höfðu tekið það mál
upp af sjálfsdáðum í flestum
nefndunum og fjórar af ellefu
gerðu ályktanir þar sem hvatt
er til gagngerðrar endurskoð-
unar á hömlum sem bandarisk
lög og reglugerðir setja nú á
viðskipti bandarískra fyrir-
tækja við sósíalistísku ríkin.
Ein nefndin benti á, að til lít-
ils væri að skeggræða um auk-
inn útflutning bandarísks
varnings, en loka augunum
fyrir að bandarísk viðskipta-
stefna sér fyrir þvi að hlut-
deild Bandaríkjanna í inn-
flutningi hins sósíalistíska
........— - <S
Sjómenn
afíið ykkur
réttinda!
Farmanna- og fiskimanna-
samband íslands hefur beðið
Þjóðviljann að birta eftirfar-
andi:
Farmanna- og fiskimanna-
samband íslands vill hérmeð
vekja sérstaka athygli á þeirri
staðreynd, að stærð íslenzkra
fiskiskipa fer nú stöðugt vax-
andi.
Minni fiskmannaprófin verða
því í æ ríkara mæli gagns-
laus.
Svo hefur virzt. að skip-
stjórnarmenn hafi ekki gert
sér fyllilega grein fyrir þess-
ari þróun, enda hefur i ríkum
mæli yerið leitað eftir und
anþágum frá lögum um at-
vinnu við siglingar, en það
ekki athugað sem skyldi að
slíkt getur aldrei orðið nema
stundarfyrirbrigði.
I>að þykir því tímabært nú,
við upphaf nýs skólaárs, að
brýna fyrir þeim sjómönnum,
sem ætla sér að verða, eða
halda áfram að vera skip-
stjómarmenn. pðkallandi nauð-
syn þess að afla sér réttinda
með því að fara á Stýrimanna-
skólanh og taka hið méira
fiskimannapróf, sem veitir
réttindi til skipstjórnar á öll-
um fiskiskipum, eftir lög-
bundinn siglingatíma.
Farmanna- og fiskimanna-
samband íslands vill þvi, að
gefnu tilefni, eindregið hvetja
sjómenn til þess, að hika ekki
við að afla sér þeirrar mennt-
unar, sem lögin um atvinnu
við siglingar krefjast, og minna
enn eínusínni á, að undanþág-
ur Mjóta að hverfa úr sög-
unni við tilkomu nægra létt-
indamanna.
heims frá Vestur-Evrópu og
Ameríku er einungis fjögur
prósent, 200 milljónir dollara
af 5000 milljónum.
Tilefni uppreisnar kaupsýslu-
manna gegn viðskiptahöml-
um kalda stríðsins var það
sama og kom Hubert Hump-
hrey, öldungadeildarmanni frá
Minnesota og aðstoðarleiðtoga
þingflokks demókrata í deild-
inni. til að taka undir kröfur
þeirra á þingfundi. Humphrev
benti á nýgerðan samning
Sovétríkjanna og Kanada um
mestu komsölu sem um getur
á einu ári og sagði: „Gífurlegt
magn af hveiti og annard
komvöru er flutt frá vestri til
austurs .... en þrátt fyrir
stórkostlega framleiðslugetu
okkar og miklar birgðir erum
við afskiptir með öllu ........
Ástæðan til að við erum af-
skiptir er útflutningsstefna
okkar — úrelt stefna, stefna
sem ekki þjónar raunveruleg-
um hagsmunum lands okkar
Stefna sem meinar okkur. sé
haldið fast við hana, að beita
framleiðslugetu okkar hvort
heldur er sjálfum okkur eða
öðrum til góðs .......... Henni
verður að breyta. ef við eig-
um að fá réttmæta hlutdeild
í heimsmarkaðinum". Aðrir
öldungadeildarmenn einkum
frá hveitiræktarfylkjum, tóku
undir mál Humphreys. Aðeins
einn maldaði í móinn, Karl
Mundt frá Suður-Dakóta. gam-
all vopnabróðir McCarthy.
Hann lagði til að Bandaríkja-
stjóm reyndi að þvinga Kana-
damenn til að hætta við að
selja Sovétríkjunum 198 millj-
ón skeppur af komi fyrir 500
milljónir dollara.
Enginn virti Mundt svars.
Aftur á móti tók Luther
Hodges viðskiptamálaráðherra
tafarlaust undir ályktanir
kaupsýslumannanna um afnám
viðskiptahafta og gaf í skyn
að hann væri því hlynntur að
lögum yrði breytt til að heim-
ila bandarískum aðilum að
selja sósíalistískum ríkjum
vörur með lánskjörum. Hodges
skýrði frá að hann hefði beg-
ar rætt málið við Kennedy
forseta en þeir enga ákvörðun
tekið. Af frásögnum banda-
rískra blaða er Ijóst að Banda-
rískir ráðamenn gera sér mikl-
ar vonir um að komsala Kana-
damanna til Sovétríkjanna
veiti þeim tækifæri til að
höggva skarð sem um munar
í offramleiðslubirgðir sem
lengi eru búnar að vera þung-
ur baggi á bandaríska ríkis-
sjóðnum. Harður vetur og
sumarþurrkar hafa ekki aðems
valdið rýrri uppskeru í Sovét-
ríkjunum heldur einnig í Vest-
ur-Evrópu. Eftir söluna til Sov-
étríkjanna eiga Kanadamenn
ekki eftir neitt að ráði óselt
af uppskeru þessa árs, svo
Bandaríkjamenn búast við að
geta setið einir að því að upp-
fylla óvenjumiklainnflutnings-
þörf ríkja V-Evrópu. Vonast
þeir nú til að geta slegið tvær
flugur í einu höggi. losnað við
verulegt magn af gömlum
hveitibirgðum, sem nema um
1,1 milljarði skeppa, álíka
miklu og uppskera bessa árs,
og þar að auki fært ríkjunum
í Efnahagsbandalagi Evrópu
heim sanninn um að ekki sé
neitt vit fyrir þau að reyna
að gerast sjálfum sér nóg um
framleiðslu landbúnaðarafurða
Viðskiptabannsstefnan semnú
er að taka andvörpin hefur
fyrir löngu gengið sér til húð-
ar, þótt bandarískir valdhafar
þrjózkuðust við að viðurkenna
það jafnt fyrir sjálfum sér og
öðrum. Viðleitni Truman-
stjórnarinnar bandarísku til ið
koma Sovétríkjunum á kné
með verzlunarhömlum hófst
skömmu eftir lok styrjaldar-
innar, þegar láns- og leiguað-
stoð við þau var hætt íyrir-
varalaust og beiðwi sovét-
Bréf til
Frjáisrar
þjóðar
á veitingahúsum. Enginn tið-
skiptavinur í brauðasöium fær
keypt meira en þrjú kíló af
brauði í einu, og er það gert
til að spoma við að bændur
ali búpening sinn á brauði oins
og mjög hefur tíðkazt í Sovét-
ríkjunum. Svo er mál með
vexti að kom og brauð er af-
ar ódýrt en kjöt aftur á móti
dýrt. Það borgar sig því fyrir
bændur að kaupa brauð í
borgum og flytja það útísveit-
imar til fóðurs fyrir svín sín
og alifugla. Slíkt er nú bannað
að viðlagðri refsingu, en erfitt
er að framfylgja banninu og
því eru sölutakmarkanir sett-
af.
Óskar Garibaldason, formað-
ur Verkamannafélagsins Þrótt-
ar á Siglufirði, hefur sent
Þjóðviljanum eftirfarandi afrit
af bréfi til Frjálsrar þjóðar:
hu..u.uvu.iu i iuuu,.Mi ouu al Kiiiiiuuiutiungniioinuin Ivaiuuia, þar sem Koriuuu sem auvet-
ríkin hafa keypt verður skipað út.
Meðal komkaupmanna í
Bandaríkjunum ganga sög-
ur um að sovézkir kaupendur
hafi falað bandarískt korn í
viðbót við komkaupin í Kana-
da og Ástralíu. en ekki hafði
frétzt af formlegum kauptil-
boðum þegar þetta var ritað.
Hvort sem verður af komsölu
frá Bandaríkjunum til Sovét-
ríkjanna eða ekki að bessu
sinni, njóta Bandaríkin eóðs
af viðskiptum Kanadamanna
og Ástralíumanna við Sovét-
ríkin. Sovétstjómin borgar
komið sem hún kaupir í reiðu-
fé, dollurum sem aflað er með
því að selja gull. Sérhver gull-
sala sovétstjórnarinnar dregur
úr ásókn ríkja með hagstæðan
greiðslujöfnuð í gulli af forða
Bandaríkjanna og auðveldar
þar með Bandaríkjastjóm að
hemja útfallið úr gullgeymsl-
unum i Knoxvirki.
M. T. Ó.
„Siglufirði, 23. sept. 1963.
Blaðið Frjáls þjóð,
Reykjavík.
Hefi um nokkurt skeið feng-
ið sent blaðið „Frjáls þjóð'* án
þess þó. að ég hafi um það
beðið, og greitt hefi ég það af
mínum litlu efnum.
Þetta gerði ég einfaldlega
af þeirri ástæðu, að ég hélt,
að íslenzkri alþýðu væri að
bætast liðsmaður sem helga
myndi samstarfi alþýðunnar
krafta sína.
Þar sem ég tel mig hafa
orðið fyrir algjörum vonbrigð-
um með þessa skoðun mína,
bið ég yður að hlífa mér við,
að fá blaðið sent framvegis.
Til þess, að lesa hatursgrein-
ar um það blað, og þá menn
sem lengst og bezt hafa bar-
izt fyrir málstað íslenzkrar al-
þýðu nægir mér: Mogginn,
Visir og Alþýðublaðið.
Virðingarfyllst.
Óskar Garibaldasos,
Siglufirði."
TECTYL
ei ryðvörn
BUfii ||
Klapparslíg 26.
Á sovézkum kornakri (t.v.) og dráttarvélar tilbúnar til afhendingar. Vélakostur sovézks landbún-
aðar er ófullnægjandi og vélanýting léleg, þótt miðað hafi fram á við hin síðari ár.
stjómarinnar um fimm millj-
ara dollara vörukaupalán til
að greiða fyrir endurreisn
stríðseyddra héraða ekki svar-
að. Árið 1947 var svo gengið
feti framar og bandarískum
aðilum bannað að selja til Sov-
étríkjanna nokkum þann vam-
ing sem eflt gæti atvinnulíf
þeirra. Þá var það trúaratriði
hjá ráðamönnum í Washing-
ton að Sovétríkin væru ails-
endis ófær um að hafa í fullu
tré við Bandaríkin af eigin
rammleik. Viðskiptabannið átti
að tryggja að stríðshrjáð Eov-
étríkin drægjust æ lengra aft-
ur úr Bandaríkjunum í tækni,
framleiðslugetu, lífskjörum os
hernaðarmætti. Lagt var ofur-
kapp á að knýja bandameon
Bandaríkjanna til að taka bótt
í viðskiptabanninu gagnvart
Sovétríkjunum og bandamönn-
um þeirra. Um stund tókst bað
að nokkru leyti. en síðasta ára-
tuginn hafa flest ríki Vestur-
Evrópu smátt og smátt aflétt
hömlum á sölu flests bess
varnings sem ekki kemur - ð
beinu gagni í hernaði til Sov-
étríkjanna.
Bandarísku viðskiptahöml-
urnar sem áttu að halda
Sovétríkjunum niðri hafa bvert
á móti orðið tækni þeirra og
iðnaði lyftistöng. 1 stað þess
að flytja inn verksmiðjuvélar
og vísindatæki urðu sovét-
menn að smíða slíkt sjálfir og
komust við það á ýmsum svið-
um fram úr keppinautum sín-
um í Bandaríkjunum. eins og
geimflaugamar og geimförin
sýna bezt. 1 stað þess að drag-
ast aftur úr hafa Sovétríkin
jafnt og þétt dregið á Banda-
ríkin, unz nú er svo konuð
að hemaðarlegt jafnræði ríkir
með þeim. Á hernaðarsviðinu
er kalda stríðinu að ljúka með
jafntefli. Þau málalok vo-u
formlega staðfest með Moskvu-
samningnum um stöðvun til-
rauna með kjarnorkuvopn. Þar
með er hugmyndafræðilegri
undirstöðu kippt undan banda-
ríska viðskiptabanninu gagn-
vart Sovétríkjunum og eðé-
legir verzlunarhagsmunir fá
tækifæri til að láta til sín taka.
lls hafa Sovétríkin fest kaup
á um fimm milljónum lesta
af komi í Kanada og Ástralfu.
Þetta er álíka mikið magn og
þau hafa síðustu árin selt úr
landi, einkum til annarra Aust-
ur-Evrópuríkja og Kúbu. Bend-
ir það til að lítið eða ekkert
af kominu eigi að fara til
neyzlu í Sovétríkjunum, held-
ur verði það endurselt til _ð
uppfylla viðskiptasalminga við
önnur ríki, enda þegar búið
að semja um flutning á hluta
af kanadíska hveitinu til
Kúbu. Engar tölur hafa enn
verið birtar um uppskem <
Sovétríkjunum á þessu hausti,
en Krústjoff forsætisráðherra
er búinn að halda rétt eina
þrumuræðuna um það sem af-
laga fer í sovézkum landbún-
aði. Sérstaka áherzlu lagði
hann í þetta skipti á þörfina
fyrir aukna áburðarnotkun og
áveituframkvæmdir til að sjó
við þurrkum eins ög þeim sem
gengu í sumar.
IMoskvu þer mikið á ráðstöf-
til að spara kom. Aílagð-
ur er sá rússneski siður að
bera ókeypis brauð eins og
hver vill hafa með máltíðam
mmm
i