Þjóðviljinn - 09.10.1963, Blaðsíða 6

f SÍÐA
w wb' m
I
I
ÞJÓÐVILIINN
Miðvikudagur 9. október 1963
AthyglisverSur árangur kvenlœknis i Uppsölum
Kafhátur Irnúinn kiumorku
HORMÓNALÆKNiNGAR VALDA
TVÍBURAFÆÐiNGUM
Kouan, sem fyrir ári
fæddi fyrstu fjórburana,
sem faeðzt hafa áratugum
saman í Sviþjóð, var einmitt
útskrifuð frá Gemzell próf-
essor. Gemzell segir, að það
sé tiltölulega iitill hluti
barnlausra kvenna, sem þeir
geti hjálpað, — aðeins 5%,
og einungis konur, sem eru
ófrjóar vegna hormónatrufl-
ana. Hinum sé ekki hægt að
hjálpa með þessari aðgerð.
Gemzell, sem er frægur í
heimalandi sínu sem „tvi-
buraprófessorinn“ hefur
fundið upp aðferð til þess að
láta eggið þroskast og egg-
losið fylgja í kjölfarið.
Margar þessara kvenna hafa
þurft að ganga oft undir
sömu aðgerðina, en í sumum
tilfellum hafa þær borið á-
rangur þegar í stað, meira
að segja þegar sjúklingar
voru konur, sem aldrei höfðu
haft tíðir.
Meðalið, sem notað er. er
aðallega sett samn úr gona-
dotrópínum, þ. e. svokölluð-
um yfirkynhormónum, sem
myndast í framhluta heila-
dinguisins og stjóma hor-
mónamyndun kynkirtlanna.
Einn þessara yfirkynhor-
móna er lúteimseringarhor-
mónn, eða IjH, sem kallar
fram egglos, eftir að eggið
er þroskað.
Yfirkynhormónar voru
fyrst unnir úr heiladingliun
dýra, en svo kom í ljós, að
þeir örvuðn myndun mót-
efna, sem unnu gegn tilætl-
uðum áhrifum hormónanna.
Nú eru þeir unnir úr heila-
dingli látinna manna.
Sjúklingurinn fær yfir-
kynhormóna í tiíu daga og á
þeim tima þroskast eggið, en
til þess að fá fram egglos
þarf konan síðan að fá
skanrmt af EH, sem unninn
er úr þvagi þungaðra kvenna
gert sér ferð til Svíþjóðar
til þess að ráðfæra sig við
prófessor Gemzell, einkum
frá Austurlöndum, þar sem
bamleysi er oft enn þung-
bærara en hér á Vesturlönd-
um, vegna rakjandi erfða-
venja og þjóðfélagshátta.
Nokkur sænsk hjón hafa
flutt um stundareakir til
Uppsala í sömu erindagjörð-
um.
Gemzell prófesor segir, að
þessi aðferð gefi ekki endan-
legan bata, heldur sé einung-
is unnt að skapa líkt ástand
■ Carl-Axel Gemzell, prófessor í Uppsöl-
um, hefur fundið tvíburauppskriftina. Hann
hefur með hormónaaðgerðum ráðið bót á ófrjó-
semi margra barnlausra kvenna, og meira en
helmingur þeirra fæðir tvíbura.
eða kvenna, sem komnar eru
úr bameign. Þegar konan
hefur tekið inn UH hormón
í 3 daga, losnar eggið. Hægt
er að segja nákvæmlega til
um hvenær eggið losnar með
mælingum og rannsóknum.
Samfarir eiga að fara fram
á næstu 12 tímum eftir egg-
losið.
Mörg útlend hjón hafa
endurtekin. Þess vegna sé
ekki um endanlega bót á ó-
frjósemi að ræða. Á hinn
bóginn er aðgerðin ekki
skaðleg og börnin, sem fæð-
ast eru að engu leyti frá-
brugðin öðrum bömum.
Og svo eiu það tvíburarn-
ir. Gemzell brýnir alltaf fyr-
ir sjúklingum sínum, að ef
og við tíðir, en ef aðgerðin
hefur engin áhrif er hún
þær verði þungaðar, megi
þær búast við að fæða fleiri
en eitt barn. Tvíburafæðing
undir slikum kringumstæð-
um er svo algeng að líta
verður á hana sem reglu
frekar en undantekningu. Og
sjúklingamir virðast hæstá-
nægðir með þessa skipun
mála.
Við venjulegar aðstæður
þroskast vanalega aðeins
eitt egg, og hin ná ekki
þroska. En mannslíkaminn
er afar fíngerð vél, og erfitt
að likja eftir starfsemi hans.
Þegar honum em gefnir inn
slikir hormónar, veltur mik-
ið á magninu, sem þær fá.
Ef þær fá of lítinn skammt
til þess að áhrifin séu tryggð
vaxa líkurnar á því, að fleira
en eitt egg þroskist og losni,
en egglos er skilyrði fyrir
þungun. Fræðilega séð eru
engin takmörk fyrir því, hve
mörg egg geta þroskazt og
losnað í einu, en aðrar að-
stæður vega upp á móti og
valda því, að sjaldan losna
fleiri en þrjú egg í einu. Með
stöðugum rannsóknum er
reynt að finna rétta skamt-
inn. En Gemzell prófessor
segist enn um hríð verða að
búa sjúklinga sína undir
a.m.k. tvíburafæðingu.
ÓGNARÖLDIN í ALABAMA’
12 MORÐARASIR OG
AÐEINS EIN UPPLYST
Það var við ffuðsjónustu í Alabama. Texti
dagsins hljóðaði svo: „Ástin, sem fyrirgefur“.
Og ástin sem, fyrirgefur, er sú ást, sem Jesús
talaði um í fjallræðunni, þegar hann sagði: Elsk-
íð óvini yðar!
En það er erfitt að elska óvini sína. Sérs'tak-
lega er það erfitt í Alabama, þar sem negrarn-
ir hafa um aldir rétt fram hinn vangann til þess
að taka við nýjum kinnhesti.
Það kom einmitt í Ijós
þennan dag í Alabama, hve
erfitt er að fyrirgefa. Sunnu-
dagaskólanum var lokið og
börnin voru að ljúka við að
skipta um föt. Nokkur þeirra
áttu að syngja með kórnum i
kirkjuhvelfingunni fyrir ofan
skrúðhúsið, þar sem kennslan
hafði farið fram. önnur áttu
að þjóna kirkjugestum og
visa fólki til sætis.
Skyndilega kvað við gífur-
leg sprenging. Það var eins og
kirkjan öll myndi hrynja til
grunna. Múrsteinar og loft-
bitar þyrluðust yfir kennara
og nemendur, ljós slokknuðu
og allt huldist í miklum ryk-
mekki. Kveinandi bamaskar-
inn ruddist til dyra skelfingu
lostinn, og skerandi sársauka-
kvein bárust frá hinum særðu.
Pjórar litlar stúlkur, ellefu
til fjórtán ára gamlar, æptu
hvorki né grétu. Þær láu
kramdar undir múrsteina-
hrúgunni.
Ein af 42
Sprengjuárásir eru ekki
neitt nýtt fyrirbrigði í Ala-
bama. Pjörutíu og tvisvar
sinnum hefur sprengjum verið
varpað að svertingjum þar um
slóðir síðan 1947 og 21 sinni
í Birmingham. Af þessum 42
morðárásum er aðeins ein
þeirra til lykta leidd af lög-
regluyfirvöldunum.
Þetta er heldur ekki í fyrsta
sinn sem árás er gerð á kirkj-
ur. 1 seinni tíð hafa ofstækis-
mennimir einbeitt sér sér-
staklega að kirkjum og heim-
ilum presta. Venjulega eru
kirkjumar eini staðurinn, þar
sem negrarnir geta hitzt ó-
truflaðir, og þess vegna hafa
þær verið mikið notaðar sem
samkomustaðir. þar sem mót-
mælaaðgerðir eru skipulagðar,
dreifimiðum er útbýtt og fjár-
framlögum safnað. Og því
telja ofstækismennimir sig
hafa fullgilda ástæðu til að
varpa að þeim sprengjum. En
það sem var nýtt við árásina
15. september síðast liðinn
var, að þá voru í fyrsta sinn
valin böm sem skotmark fjT-
ir dínamítsprengjur.
Trúaðir negrar í Birming-
ham leggja nú mikla áherzlu
á eitt af því sem gerðist þenn-
an dag: Þegar sprengjan
sprakk brotnuðu allar rúður
í kirkjunni á samri stundu,
meðal annars stór kristmynd
sem gerð var úr lituðu gleri.
Myndin er óskemmd að öðru
leyti ttt því, að ásýnd Krists
hefur algjörlega þurrkazt út
Þeir segja, að frelsarinn hafi
ekki megnað að horfa á þau
ósköp, sem framin vom í
hans nafni.
Olía á eldinn
Þessi svívirðilega sprengju-
árás hafði lík áhrif og þegar
oliu er skvett á opinn eld.
Þegar fréttin barst um svert-
ingjahverfin í Alabama, varð
hið hörundsdökka fólk gripið
æðisgenginni reiði. Það æddi
út á götur og stræti og tók
á móti lögreglunni með grjót-
kasti. Margir telja það krafta-
verk, að þennan dag skyldu
aðeins tveir láta lífið til við-
bótar. Þessi tvö fórnarlömb
vom negradrengir, — annar
var skotinn af lögreglunni,
þegar hann hlýddi ekki fyrir-
mælum um að hætta að kasta
grjóti, en hinn, þrettán ára
unglingur, var hreinlega myrt-
ur af hvítum mönnum, og við
yfirheyrslu lýstu þeir því yfir,
að þeir hefðu ekki haft hug-
mynd um, á hvað þeir skutu.
Þessi atburður vakti gifur-
lega athyglí um heim allan og
Framhald á 9. síðu.
Bandarískur kjarnorkukafbátur á siglingu ofansjávar. Báturinn
er af sömu gerð og „Thresher“ sem fórst fyrir nokkrum mánuð-
um með allri áhöfn. Fyrsti kjarnorkuknúni kafbátur Bandaríkj-
anna var sjósettur 21. janúar 1955.
Goulart hættir við umsátursástand
Margir drepnir í óeirðum
vegna verkfalls í Sao Paulo
RIO DE JANEIRO 7/10 —
Franska fréttastofan AFP
skýrir frá því að margir
menn hafi fallið og aðrir
særzt hættulega þegar lög-
regla hóf skothríð á verka-
menn sem lagt hafa niðnr
vinnu við hið mikla Usiminas-
stáliðjuver í Sao Paulo í dag.
Nánari fréttir hafa ekki bor-
izt af þessum atburði, en for-
seti Brasilíu, Joao Goulart,
hætti í dag við að lýsa yfir
umsátursástandi í landinu,
sem hann hafði boðað fyrir
helgina.
Hann segist hafa hætt við
það eftir að hemaðarráðu-
nautar hans höfðu fullvissað
hann um að ekki væri þörf á
slíkri ráðstöfun. Goulart hafði
viljað fá aukin völd í hendur,
samkvæmt lögum um umsát-
ursástand, í 30 daga vegna
hinnar miklu ólgu sem er á
vinnumarkaðnum í landinu.
Verkamenn í flestum helztu
starfsgreinum hafa ýmist lagt
niður vinnu eða boðað verk-
föll til að fylgja eftir kröf-
um sínum um miklar kaup-
hækkanir, allt að 40 prósent.
Óðaverðbólga hefur verið i
Brasilíu siðustu misseri og
launamenn ekki fengið hana
bætta að neinu ráði.
Talið er að Goulart hefði
einnig ætlað sér að nota aukin
völd til að láta til skarar
skríða gegn svamasta and-
stæðingi sínum, Carlos Lac-
erda fylkisstjóra i Guanabara-
fylki, sem ásakaður hefur
verið fyrir að efna til innan-
landsóeirða.
Sedoff ber til baka blaðafregnir
Mannað geimfar verður ekki
sent til tung/sins i bráð
BRUSSEL 7/10 — Hinn
kunni sovézki geimvísinda-
maður, Leoníd Sedoff, bar til
baka í Brussel í dag blaða-
fregnir þess efnis að Sovét-
ríkin hefðu í hyggju að senda
mannað geimfar til tunglsins
á næstunni. Fréttamenn höfðu
haft þetta eftir Teresjkovu
geimfara sem ræddi við þá í
Havana á Kúbu.
Hins vegar, sagði Sedoff, að
á næstu fimm áram væri von
til þess að aflað myndi slíkrar
vitneskju að hægt yrði að
senda slíkt geimfar á loft.
Meginvandinn sem væri úr að
ráða væri að finna ráð til að
vemda líf og heilsu þeirra
manna sem veldust til slíkrar
ferðar, en þar skorti mikið á
enn.
Sedoff er gestur sovétvina-
félagsins belgíska, en kom til
Brassels frá París, þar sem
hann sat 14. þing geimvís-
indamanna. Hann vildi ekki
segja neitt frá þeim geim-
skotum sem væra í undirbún-
ingi í Sovétrikjunum, en
sagði að áður en öldin væri
liðin, myndu þau geta sent
mörg hundruð lesta gervitungl
á loft.
Aðspurður sagði hann að
vafalaust myndi samstarf
Bandarikjanna og Sovétríkj-
nnna um geimrannsóknir gefa
góða raun, en slíkt samstarf
væri háð margvíslegum vand-
kvæðum, ekki sizt pólitísks
eðlis. Hann bætti við að rík-
in hefðu í hyggju að taka upp
samstarf um veðurathugana-
tungl.
■ 1