Þjóðviljinn - 15.10.1963, Blaðsíða 7

Þriðj-'jdagur 15. október 1963
ÞJðÐVIUINN
SlÐA 7
Sigursveinn D. Kristinsson:
ÞRETTANDA GREININ
„Mikki refur"
1 tímaritinu SJÁLFS-
BJÖRG, sem samnefnt
landssamband fatlaðra
gefur út einu sinni á ári,
birtist á þcssu hausti
grein sú eftir Sigursvcin
D. Kristinsson sem hér fer
á eftir. Þar sem ætla má
að greinin cigi erindi til
fleiri en tímaritið sáu hef-
ur Þjóðviljinn fcngið leyfi
til að birta hana.
Sú löggjöf mun fágæt, ef
nokkur er, sem snertir jafn-
marga þjóðfélagsþegna á Is-
landi um þessar mundir eins
og lög um almannatryggingar.
Viðskiptin við þessa löggjöf
byrja með hreingemingu ljós-
móðurinnar um það leyti sem
við lítum dagsins Ijós í fyrsta
sinn og þau enda með loka-
baðinu í sjónum eða hinum al-
kunnu rekum, sem þjónar
drottins moka yfir okkur á
leiðarenda.
En þótt athafnasvið al-
mannatrygginganna hafi þann-
ig á síðari árum þanizt út, allt
þar til fáar mannlegar athafn-
ir eru þeim óviðkomandi, má
það ekki gleymast, að upp-
runalegur tilgangur löggjafar-
innar var fyrst og fremst sá að
tryggja afkomu þeirra þjóðfé-
lagsþegna, sem örðugast eiga
uppdráttar. Og það er enn þá
hinn eini raunhæfi mælikvarði
á gildi slíkrar löggjafar, hvem
stuðning hún veitir þeim þjóð-
félagsþegnum, sem lífsbaráttan
er erfiðust.
AUt frá upphafi var stefnan
sú, að bótaréttur skuli vera ó-
háður efnahag. Það var alltaf
litið á frávik frá þessari meg-
instefnu sem bráðabirgða-
ákvæði. Þannig var greinilega
tekið fram í lögunum frá 1956,
að skerðingarákvæði 22. gr.
skyldi niður falla í árslok 1960,
Enda var það líka gert.
Þetta sjónarmið er sérstak-
lega áréttað í nefndaráliti, sem
prentað er með hinu endui-
skoðaða frumvarpi til laga um
almannatryggingar, sem lagt
var fyrir síðasta Alþingi. Á
bls. 29 er rætt um ranglæti,
sem enn sé í gildi í lögum um
ríkisframfærslu sjúkra manna
og örkumla. Þar segir svo:
„Á því leikur ekki vafi, að
núverandi skipan þessara mála
getur hvorki talizt réttlát né
hagkvæm.“ — „Verður að telja
fráleitt, að trygging sjúkra-
húsvistar geti fallið niður eftir
svo stuttan tíma vegna efna-
hags hins tryggða, ekki sízt
þegar þess er gætt, að stöðugt
er stefnt í þá átt að gera bóta-
rétt óháðan efnahag."
I ljósi þessarar stefnu verður
hér rætt um reglugerð þá, sem
nú gildir um úthlutun örorku-
styrkja dags. 27. nóv. 1961 og
13. gr. laga um almannatrygg-
ingar sem taka gildi 1. janúar
1964.
Fyrsta málsgrein þrettándu
greinarinnar hljóðar svo:
„Rétt til örorkulífeyris eiga
þeir menn á aldrinum 16—67
ára, sem eru öryrkjar til lang-
frama á svo háu stigi, að þeir
eru ekki færir um að vinna
sér inn V4 þess, er andlega og
líkamlega heilir menn eru van-
ir að vinna sér inn í því sama
héraði við störf, sem hæfa lik-
amskröftum þeirra og verk-
kunnáttu og sanngjamt er að
ætlast til af þeim, með hlið-
sjón af uppeldi og undanfar-
andi starfa.“
Umreiknað í tölum, miðað
við núverandi ástand í launa-
málum, þýðir þetta hér um bil:
Sé miðað við 80 þúsund króna
árslaun, sem er miklu hærri
upphæð en árslaun fullvinn-
andi verkamanns, si>wi vinnur
löghelgan vinnudag, fellur nið-
Verðlagsráð sjávar-
átvegsins skipað
Sjávarútvegsm.ráðherra hef-
ur nýlega skipað fulltrúa 1
Verðlagsráð sjávarútvegsins til
tveggja ára samkvæmt ákvæð-
um laga nr. 97/1961. Skipunar-
tími hinna nýju fulltrúa er frá
1. október 1963 til 30. septemb-
er 1965.
Eftirtaldir menn eiga sæti í
Verðlagsráði næstu tvö ár:
Stofnanir: Landsamband Isl.
útvegsmanna.
Aðalmenn: Sigurður Péturs-
son útgm. Rvík. Ingimar Einars-
son, fulltrúi Rvík. Bjöm Guð
mundsson. útgm.. Vestmanna-
eyjum.
Varamenn; Mathhías Bjarna-
son alþm. Isafirði. Ölafur Tr.
Einarsson útgm. Hafnarfirði.
Kristján Ragnarss, fulltr., Rvík.
Alþýðusamb. lslands: Tryggvi
Helgason, Akureyri. Varamað-
ur: Sigurður Stefánsson, Vest-
mannaeyjum.
Sjómannasamb. íslands: Jón
Framhald á 10. síðu.
ur réttur til örorkulífeyris við
20 þúsund króna vinnutekjur.
Jafnvel þótt tekjumar næðu
aðeins 16 þúsund krónum gaeti
rétturinn til örorkulífeyris ver-
ið umdeildur. Þetta þýðir aft-
ur, að öryrkinn þyrfti óhjá-
kvœmilega að biðja um sveitar-
styrk sér til lífsframfæris, því
enginn gæti ætlazt til þess, að
maður héldi lífi á Islandi yfir
12 mánuði árið 1963 fyrir 16
til 20 þúsund krónur.
Efnahagsmannréttindi eru að
sjálfsögðu háð þjóðhagslegri
viðmiðun, ekki sfður en aðrir
þættir mannlegra viðskipta
1 fátæku þjóðfélagi eins
og okkar var fram undir miðja
öldina horfði setning þessarar
lagagreinar til stórbóta, en ár-
ið 1963 er hún ekki lengur
réttlát, miðað við efnahag
þjóðfélagsins. Þess vegna
þarfnast hún breytinga.
öryrkjar sem starfa með )ik-
um afköstum og heilbrigt fólk,
vinna að öðru jöfnu undir
þyngra álagi en þeir, sem heil-
brigðir eru. Er orkunýtingm
þeim mun meiri, sem örorkan
er á hærra stigi. Af þessu leið-
ir, að búast má við að starfs-
aldur öryrkja sé styttri en
heilbrigðs fólks. Þetta mkil-
væga atriði í lífi og afkomu
öryrkja verður að þessu sinni
ekki rætt nánar, en aðeins
bent á eitt atriði í reglugerð
um úthlutun öryrkjastyrkja,
sem umbóta þarf.
Margar húsmæður, sem eru
mikið fatlaðar, munu vera
meðal þess fólks, sem í síðustu
lög gefst upp fyrir eriiðleik-
unum í starii sínu, en annast
heimilisstörf sín svo lengi sem
kraftar endast, jafnvel þótt
þær bíði við það aukið tjón á
heilsu sinni, Um réttindi slíkra
húsmæðra segir í reglugerð um
úthlutun örorkustyrkja, út-
gefinni af félagsmálaráðuneyt-
inu 27. nóv. 1961:
„Ekki skal úrskurða húsmóð-
ur örorkustyrk, nema að sann-
að þyki, að um verulegan
aukakostnað sé að ræða við
heimilishaldið vegna örorku
hennar, svo sem aðkeypta
húshjálp, eða atvinnuleysi fyr-
irvinnunnar af þeim sökum.“
Þetta reglugerðarákvæði get-
ur hvorki talizt réttlátt né
hagkvæmt, svo að notað sé áð-
ur tilvitnað orðalag úr því
nefndaráliti, sem áður var
minnzt á. Það vekur jafnvel
nokkra undrun, að þeim ágætu
húsmæðrum, sem í nefndinni
voru, skyldi ekki takast að fá
þessu ákvæði breytt til betri
vegar.
Þetta ákvæði er óréttlátt m.
a. vegna þess, að það stefnir í
öfuga átt við almenna þróun
trygginganna um bótarétt án
tillits til efnahags og reyndar
í fleiri greinum.
Þctta ákvæði er óhagkvæmt,
séð frá þjóðhagslegu sjónar-
miði, vegna þess að hér er um
mikilvæg störf að ræða. Það er
þess vegna hagkvæmara að
veita húsmóður með mikið
skerta orku einhverja hjálp tal
þess að annast heimilisstörfin,
jafnvel þótt kostnaðurinn verði
ekki sannaður með reikningum
(að ekki sé minnzt á hitt at-
riðið, að i f jölskyldufaðirinn
þurfi að leggja niður vinnu),
heldur bíða þess, að kosta
þurii sjúkrahúsvist fyrir hana
sjálfa, þegar orka hennar er
tæmd vegna ofþreytu, og sjá
þá bömum hennar fyrir upp-
eldi eftir öðrum leiðum.
örorkulífeyrir á að greiðast
án tillits til efnahags, eins og
aðrar bætur almannatrygginga.
En meðan efnahagur þjóðfé-
lagsins þykir ekki bær þess, að
öryrkjar hafi full bótaréttindi,
þari að minnsta kosti að
hækka að mun frá því, sem nú
er, það tekjuhámark, sem nið-
urfeUing réttar til örorkulíf-
eyris er við miðuð.
Einnig þarf að breyta reglum
um útihlutun örorkustyrkja,
dags. í félagsmálaráðuneytinu
27. nóv. 1961.
Það er eitt af aðkallandi
verkefnum öryrkjasamtakanna
að fá framgengt breytingum í
þessa átt.
Á Jónsmessu 1963.
Sigursveinn D. Kristinsson.
Hið vínsæla barnaleikrit Thorbjörns Egncrs „Dýrin í Hálsa-
skógi“ verður sýnt aftur á næstunni í Þjóðleikhúsinu og verður
fyrsta sýningin næstkomandi sunnudag kl. 3. Leikurinn var
sýndur 42 sinnum á síðastliðnum vetri og ávallt fyrlr fullu
húsi. Um 24 þúsund leikhúsgestir sáu sýninguna þá. Aðalleik-
aramir í leiknum eru þeir Ámi Tryggvason, Bessi Bjarnason,
Baldvin Halldórsson, Ævar Kvaran og Jón Sigurbjörnsson.
— Myndin: Bessi í hlutverki „Rebba”.
<S>-
Allt er á hreyfingu og
ekkert stendur í stai

/#
Síðustu ár íhefur að nýju
vaknað áhugi á kenningu Al-
freds Wegeners um tilflutning
meginlandanna, Og það vakti
hina mestu athygli, er þrír
ástralskir jarðfræðingar, E.
Irving, W. A. Robertson og P.
M. Scott skýrðu frá því
snemma sumars, að þeir teldu
sig hafa mælt hreyfingu meg-
inlands Astralíu: Meginland-
ið flyttist úr stað tvo þuml-
unga á ári. iTlflutningur þessi
hefði varað nær 100 milljónir
ára. I öndverðu hefði megin-
landið legið þar sem syðra
suðurskautið er nú, í Suður-
lieimskautslandinu.
Þótt jarðfræðingar séu ekki
á einu máli um upphaf megin-
landanna, virðast þeir nokk-
umveginn sammála um þessi
atriði: I upphafi jarðsögunn-
ar fyrir um það bil 4 millj-
1
HLAUPUM UNDIR BAGGA
\
Þjóðviljinn er í f járþröng,
eins og oft áður. Og nú
er vandinn meiri en hann
hefur verið um langan
tíma. Orsakir þess eru
ýmsar, en þó fyrst og
fremst þær, að ráðizt hef-
ur verið í mikiar og fjár-
frekar framkvæmdir til
þess að bæta útgáfustarf-
semi blaðsins. Nýjar
prentvélar hafa verið
keyptar, miklar breyt-
ingar gerðar á húsnæði
og blaðið sjálft stækkað.
Allt hefur þetta kost-
að mikið fé og auðvitað
aukið á greiðsluerfiðleika
blaðsins í bili. En vonir
standa til, að þessar fram-
kvæmdir eigi eftir að
skila góðum árangri í
betra blaði, útbreiddara
blaði og kröftugra mál-
gagni.
Nú er Þjóðviljinn í
vanda staddur. Blaðið
vantar óhjákvæmilega all-
mikið fé, ef það á ekki að
dragast saman eða stöðv-
ast. Nú ríður því á, að
allir velunnarar blaðsins,
allir þeir sem vita að
Þjóðviljinn er þeirra blað,
sem berst fyrir þeirra
málstað, þeirra réttindum,
þeirra bagsmunamálum,
sýni blaðinu velvilja sinn
og skilning í verki.
Nú þurfa margir að
leggjast á eitt og færa
blaðinu
stuðning.
peningalegan
Ég vil beina því til
allra sósíalista og allra
stuðningsmanna Alþýðu-
bandalagsins að veita nú
Þjóðviljanum fjárhags-
stuðning og það sem allra
fyrst. Sameiginlegur
stuðningur margra verður
að bjarga Þjóðviljanum.
Lúðvík 'Jósepsson
örðum ára huldi jörðina sam-
felld skorpa, brennd í eldi úr
ryki og gösum úr geimnum.
Upp frá storknun jarðskorp-
unnar, sem sáðar kólnaði og
skrapp saman, hefur liðið
langt skeið, ef til vill milljarð-
ur ára, áður en lægsta lendið
fylltist vatni og úthöfin komu
fram á sjónarsviðið. Megin-
löndin eru talin hafa mynd-
azt þá um leið og hafa hald-
izt nokkurn veginn í sinni
upphaflegu mynd. Megin-
löndin ern sögð vera hvert
öðru áþekk að byggingu og
hvfla á hellum úr granít-
kenndu bergi að þykkt um 22
málur að meðaltali og hvíla
þær á þyngra efni.
Aður en Alfred Wegener
setti fram kenninguna um
hreyfingu meginlandanna,
höfðu margir veitt athygli, að
vesturhluti Afriku virðist
falla inn í austurströnd Suð-
ur-Afríku, þegar á þær er litið
á korti. Sú surning sem fyr-
irbæri þetta bauð heim, heill-
aði Alfred Wegener. Hann
varði mörgum árum til að
leita að verksummerkjum, sem
gætu verið prófsteinn þess,
hvort meginlöndin hefðu ein-
verju sinni verið samfelld.
Alfred Wegener gat bent á,
að jarðlög meðfram ströndum
Brazilíu og Vestur-Afríku
sviað svoi mjög hvomm til
annarra, að þau virtust hafa
myndazt samtímis. Þá gat
hann einnig bent á, að á korti
yrði Norður-Ameríka færð yf-
ir til Evrópu þannig, að í
ljós kæmu hliðstæðar jarð-
myndanir í Appalakeafjöllum
og í hálendi Skotlands og
Skandinavíu. Athuganir leiddu
einnig í ljós, að steingerving-
ar jurta og dýra sitt hvoru
megin Atlanzhafsins voru svo
áþekkir, að ekki yrði betur
séð en þessar steinmnnu lif-
verar hefðu lifað samtímis í
samskonar umhverfi. (Og
steingervingar einnar líf-
veru, skríðdýrsins Mesosourus,
hefðu fundizt í Brazilíu og
Suður-Afríku, en hveri annars
staðar). Þá varð Alfred Weg-
ener einnig starsýnt á, að
verksummerki ísaldar fundust
ekki aðeins á hálendi Norður-
Ameríku og á meginlandi Ev-
rópu og Asíu, heldur og í
Ástralíu, Indlandi, Afriku og
Suður-Ameriku, og verksum-
merki þessi voru í bergi frá
sama tímabili.
Kenning Alfreds Wegeners
um tilflutning meginlandanna
féll í góðan jarðveg meðal
veðurfræðinga og liffræðinga.
Hinum síðamefndu var nefni-
lega ráðgáta, hvernig á því
stóð, að þróun lífvera virtist
haldast í hendur í heimshlut-
unum. Jarðfræðingar tóku
aftur á móti þessari kenningu
hans fálega. Rök þeirra voru
fernskonar. Ekki var kunnugt
um neitt afl sem flutt gæti
meginlöndin úr stað. Jarð-
lögin undir meginlöndum virt-
ust föst. Ef meginlöndin væru
á hreyfingu, hlytu að finnast
verksummerki þess í samtið-
inni. Þessum mótbárum veitt-
ist Alfred Wegener erfitt að
svara. Hljótt varð um þessa
kenningu hans í nokkra ára-
tugi.
Nú er komin til sögunnar
fræðigrein sem rennt hefur
stoðum undir kenningu Al-
freds Wegeners, jarðsegul-
mælingar. Bergtegundir verða
segulmagnaðar. Af þessum or-
sökum verður lesin úr bergi
stefnan á pólana við storknun
þeirra. Og niðurstöður jarð-
Framhald á 10. síðu.