Þjóðviljinn - 18.10.1963, Blaðsíða 7

Föstudaguj ia ofctóber 1963
MÖÐVILJINN
SÍÐA 1
október
Húsnæðisþörf Borgar-
bókasafns Reykjavíkur
íslenzkt au'ö'vald hefur
nú um alllangt skei'ö
magnaö óhemjulegri
veröbólgu í landinu en
dæmi eru til áður. Nú
eins og ævinlega bitnar
hún haröast og með öll-
um sínum þunga á laun-
astéttunum, og því mun
öllum almenningi þykja
mál aö linni. Á því eru
þó ekki horfur, en öll
merki þess aö sótt verði
að íslenzkri alþýðu með
sífellt meira harðfylgi og
íslenzkt auðvald láti
kenna aflsmunar við
hvert tækifæri sem býðst.
Til vamar gegn þessum
árásum auðstéttarinnar
verður íslenzk alþýða nú
einsog ávallt áður að
treysta á sig sjálfa og
þau vopn sem henni eru
tiltæk í baráttunni. Eitt
þessara vopna er mál-
gagn Sameiningarflokks
alþýðu, Sósíalistaflokks-
ins, ÞJÓÐVILJINN, en
það er það vopn sem
mestur máttur hefur
fylgt og bezt hefur bit-
ið þegar mest á reyndi.
Nú eins og svo oft áður
stöndum við frammi fyr-
ir þem vanda að safna
lágmarksfjárhæð til á-
framhaldandi starfsemi
þessa málgagns, þ.e. 500
þúsund krónum. Þetta
verkefni glímum við viö
þessa haustdaga. Og get-
um við ekki öll sagt, sem
unnum málstað alþýö-
unnar, að þetta sé okkur
kærkomið tækifæri til
þess að sýna í verki nú
á aldarfjórðungsafmæli
Sameiningarflokks al-
þýðu, Sósíalistaflokksins,
hve mikils við metum
baráttu flokksins, og
málgagns hans ÞJÓÐ-
VILJANS, fyrir málstað
íslenzkrar alþýðu?
íslenzk alþýða hefur i-
vallt lifað við skort og fá-
tækt og haft efni á fáu,
en einu verður hún að
hafa efni, þ. e. að veita
málgagni sínu framgang
og þá ekki sízt þann fjár-
hagslegan stuðning að
þaö geti haldið áfram að
koma út og eflzt til
sóknar og varnar fyrir
málstað hennar.
íslenzkur verkalýður,
sem átt framundan hat-
ramma baráttu fyrir lífs-
afkomu þinni, minnztu
þess fram að 24.
að þú átt málgágn sem
veitir þér skilyrðislaus-
an stuðning og berst
þinni baráttu. íslenzkur
verkalýður, efldu mátt
þinn til sóknar og varn-
ar. Rödd þín heyrist því
aðeins að blað þitt,
ÞJÓÐVILJINN, geti bor-
ið hana til fjöldans. Efl-
um baráttu alþýðunnar
fyrir réttindum sínum
og bættri lífsafkomu.
Lifi málgagn alþýðunnar,
Þ J ÓÐ VILJINN!
Guðni Guðnason
vera auðvelt að tryggja úrvals-
byggingarlóð, ef það ej gert
án verulegrar tafar. Sá staður
er rnjög miðsvæðis í borginni,
og samgönguleiðir þangað eru
greiðar. Er vart hægt að hugsa
sér heppilegri stað fyrir þá,
sem aka í saínið í einkabíhim,
en fjöldi þeirra mun fara vax-
andi á naestu árum. Fjölmenn
íbúðahverfi, byggð eða ráigarð.
umlykja staðinn og riætt hefur
verið um að koma þar upp borg-
arkjama eða nýjum ,,miðbæ.”
Færi á ýmsan hátt vél á því að
nýtt aðalsafn yrði eitt af þvi,
sem laðaði fólk að þessu nýja
svæði.
Byggingarkostn-
aður 20 mil
1 greinargerðinni er þessu
næst fjalilað um æskilega bygg-
ingarstærð og áaetlun um bygg-
ingarkostnað. Niðurstaða frum-
áætkmar er sú að, gólfflötur
herbergja þurfi samanlagt að
vera um 2625 fermetrar og
rúmtak þyggingarinnar 10.500
rúmmetrar. Ekki er fjarri lagi
að áætla að hver rúmmetri
slíkrar byggingar kosti 1900 kr.
eða þar um bil, og verður bygg-
ingarkostnaður þá um 20 millj.
króna. Ötalinn er þá kostn-
aður við bókahillur, húsgögn,
lyftur og annan sérstakan út-
búnað, og má gróft áætla hann
um 3 millj. króna. Heildar-
kostnaður verður þá um 23
milljónir króna.
Einhverjum kann nú að
þykja, segir í greinargerðinni,
að' stofnkostnaður sá, sem hér
er gert ráð fyrir, sé mjög há
upphæð, og skal því ekki neit-
að, að 23 milljónir króna er
mikið fé. En þess ber að gæta,
að menningarstarfsemi er yfir-
leitt dýr. Ber að hafa í huga,
að Borgarbókasafnið getur ver-
ið og á að vera mjög öflugt
tæki til sjálfsmenntunar, og
má að vissu leyti líkja þvi við
skóla, sem sóttur er af mörgum
þúsundum borgarbúa. Er því
ekki óeðlilegt að kostnaður við
byggingu aðalsafnsins geti ver-
ið sambærilegur við byggingar-
kostnað eins af skólum borgai-
innar. Þótt hér sé lögð megin-
áherzla á hlutverk safnsins sem
fræðslu- og menningarstofnun-
ar, má þó ekki gieyma öðrum
tilgangi þess, sem einnig er
mikilvægur, en hann er sá að
veita borgarbúum skemmtun og
holla dægradvöl og stuðla með
Þetta er húsið Þingholtsstræti 29 A þar sem Bo rgarbókasafn Reykjavíkur (aðalsafn) «■ til húsa
en býr við vaxandi húsnæðisörðugleika. — (Ljósm. Þjóðv. A. K.).
Hnlda Sigfúsdóttir bókavörðnr hefur í samráði
við Snorra Hjartarson borgarbókavörð samið
greinargerð um húsnæðisþörf Bogarbókasafns
Reykjavíkur. yerður hér getið helztu atriða í
greinargerð þessari, en þar er fyrst vikið að þörf-
inni fyrir nýtt aðalsafn og gerðar frumathugan-
ir á æskilegri staðsetningu, byggingarstærð og
byggingarkostnaði og síðan fjallað um heildar-
skipulag á starfsemi safnsins, rekstri og stað-
setningu útibúa.
tvöfalda bókaeignina og rúm-
lega það.
1 aðalsafni færi fram öll
spjaldskrárgerð og undirbún-
ingsvinna fyrir útibú safnsins
sem og fyrir aðalsafnið sjálft.
Þar væri og æskilegt að reka
bókbandsstofu, sem sæi um
viðijald á bókum safnsins.
I útlánadeild hjá fullorðnum
yrði væntanlega um gífurlega
aukningu á starfsemi að ræða.
Þar sem íslenzk bókaötgáfa er
af eðlilegum ástæðum mjög
takmörkuð, þyrfti að koma unp
stóru og völdu safni erlendra
bóka, einkum á norðurlanda-
málum og ensku. Gildir þetta
að verulegu leyti skáldrit, en
þó einkum og sér í lagi ýmsar
fræði- og tæknibækur.
1 lestrarsal fyrir fullorðna
nægir ekki að veita safngest-
um sæti og aðgang að bókum,
heldur þarf einnig að veita
þeim aðstoð við að finna fróð-
leik, rit og greinar, um tiltek-
ið efni. Er hér um mjög mikils-
verða þjónustu að ræða, og
þarf að undirbúa hana vand-
lega með öflun handbóka og
sérstakri spjaldskrárgerð.
Æskilegt er og að hafa i
sérstöku herbergi tæki til lestr-
ar á filmum og mikrokortum,
og séu mikilsverðar greinar
I
I
ekki fáanlegar hérlendis, ætti
safnið gegn greiðslu kostnaðar-
verðs að útvega þær á filmum
eða á annan hátt frá erlend-
um bókasöfnum.
1 sambandi við lestrarsalian
þarf að vera sérstakur tíma-
ritasalur, þar sem nýleg hefti
af flestum íslenzkum tímarit-
um liggja frammi til lestrarvið
þægileg skilyrði. Nokkur erlend
tímarit þarf að kaupa og hafa í
þessum sal.
Ekki verður sagt, að bama-
deild sé í núverandi aðalsafni,
og er það mikil vöntun, sem að
sjálfsögðu þarf að bæta úr í
hinu nýja safnhúsi. Þarf að
starfrækja þar lesstofu fyrir
böm, auk útlánsdeildar. Slíkar
bamadeildir eru nú þegar rekn-
ar í 2 fef útibúum safnsins og
hafa gefizt mjög vel.
Undanfarið hefur Borgar-
bókasafnið lánað íslenzkum
skipum hókakassa, og hafa ver-
ið 40 bækur í hverjum. Er hér
um að ræða þjónustu, sem rétt
er að auka, og þarf að ætla
sérstakt herbergi til geymsluog
afgreiðslu á kössunum.
Æskilegt er, að tekið verði
upp útlán á hljómplötum og ef
til vill einnig nótum. Kemur
þá til greina að veita aðstöðu
til að hlýða á tónlist af plötum
og hljómböndum í safnhúsinu.
Þarf að ætla nokkurt húsnaeði
til þessarar starfsemi. Mál þetta
var fyrir skömmu til umræðu í
borgarstjóm og í nýsamþykkt-
um lögum um almenningsbóka-
söfn er söfnunum, að fengnu
samþykki viðkomandi bóka-
safnsstjómar. heimilað að kaupa
og lána út hljómplötur og
hljómbönd.
Æskilegt er ennfremur að
hafa i aðalsafninu nokkur her-
bergi, sem lána má til les-
hringastarfsemi og fundahalda
um bókmenntir og menningar-
málefni. Mætti ef til vill nota
sömu herbergi til að hlýða á
tónlist af plötum og hljómbönd-
um. eins og áður var vikið að.
Eins og kunnuet er hefur Há-
skóli Islands tekið upp kennslu
f bókssafnsfræðum. en bvi mið-
ur hefur enn sem komið er ver-
ið örðugt að veita nemendum
aðstöðu til að öðlast nauðsyn-
lee kynni af almennlnesbóka-
söfnum ob hlálfun f vmsum
ereinum bókavörzlu. Væri mjðg
æskilegt. að hæet vært sð vetta
nemunum nokkra aðstöðu +11
námsvinnu 5 ■pnr<TnrV*Vncafn-
Framhald á 8. síðu.
Undanfarin ár hefur aðal-
safnið verið til húsa í Þing-
holtsstræti 29 A, en söfcum
vaxandi bókakosts er nú svo
komið, að safnið á þar við
mikla húsnæðisörðugleika að
stríða. Er vandamál þetta marg-
þætt og mjög fcnýjandi að taf-
arlaust sé hafizt handa um úr-
bætur. Þarf safnið í rauninni
á margfallt stærra húsnæði að
halda til að geta sinnt hlutverki
sínu í samræmi við kröfur
tímans og þannig að til sómasé
fyrir ört vaxaridi höfuðborg.
Nauðsynlegt er að auka bóka-
kost til mikilla muna og taka
upp ýmsa nýja starísemi, sem
nú er ókleift að stunda vegna
húsnæðisleysis.
Ekki eru horfur á að ráða
megi fram úr húsnæðisvanda
þessum á viðunandi hátt með
viðbyggingu við núverandi
safnhús, og er því naumast
um anmað að rseða en að byggja
nýtt hús fyrir aðalsafnið. Mætli
þá væntanlega nota húsið við
Þingholtsstræti sem útibú.
er að fá þar heppilega lóð.
Sem gimilegan byggingarstað á
þessu svæði mætti nefna lóð,
sem lægi að Bankastræti, Skóla-
stræti og Lækjargötu.
2. Hlemmtorg. Því miður er
búið að ráðstafa lóðinni, þar
sem gasstöðin stóð áður, en ef
til vill er þó enn hugsanlegt
að fá þarna mjöggóða lóð, er
lægi að Laugavegi, Rauðarár-
Staðsetning nýs
aðalsafns
Miki'll vandi er á höndum, er
veöija skal stað fyrir nýtt að-
aíéafn, enda þarf þá margs að
gæta. Ekki þarf lengi að hug-
leiða þetta til að sjá, að ekki
er margra góðra staða völ, og
augljóst er að nothæfum stöð-
um fækkar óðum samhliða
fækkun óbyggðra lóða á því
svæði, sem borgin stendur nú
aðallega á. Er því nauðsyn-
legt að taka mál þetta hið
skjótasta til athugunar í sam-
vinnu við skipulagsyfirvöid
borgarinnar. Þótt ýtarleg at-
hugun hafi enn ekki farið fram.
þykir rétt að nefna þrjá staði,
sem einna helzt virðast koma
til greina:
1. Núverandi miðbær, ef unnt
!

því að velláðan þeirra og far-
sæld.
Rekstur nýs
aðalsafns
Rétt þykir að fara hér nokkr-
um orðum um rekstur hins
nýja aðalsafns og að vekja sár
staka athygli á að reksturskostn-
aður þess hlýtur að verða mikl-
um mun hærri ne núverandi
aðalsafns. Bókakaup verður til
dæmis að auka mikið og starfs-
fólki þarf að fjölga, einkum
sérmenntuðum bókavörðum.
Eriendis er talið æskilegt, að
bókaeign aðalsafna sé um IV2
bindi á fbúa, og er þá gert
ráð fynir að allar bækur séu
aðgengilegar fyrir safngesti í
opnum hillum, þ. e. bókaeign í
lokuðum bókageymslum er ekki
talin með, né heldur bókaeign
útibúa.
Ibúafjöldi Reykjavíkur mur,
nú vera rúmlega 74.000, og má
gera ráð fyrir, að hann verði
orðinn um 80.000 um þær
mundir, sem nýtt aðalsafn yrði
fullgert. Samkvæmt ofansögðu
þyrfti bókaeign aðalsafnsins
þegar í upphafi að vera um
120.000 bindi, ef vel ætti að
vera. 1 núverandi aðalsafni eru
um 53.000 bindi og þarf því að
Snorri Hjartarson,
borgarbókavörður
stíg, Þverholti og Stakkholti.
Kostir þessara staða eru svo
miklir og samgöngur við hann
svo góðar, að vert er að at-
huga málið gaumgæfilega.
3. Valinn staður í ráðgerðum
,,miðbæ” milli Miklubrautar og
Bústaðavegar. til dæmis horn-
lóð við Miklubraut og Kringlu-
mýrarbraut (sunnan Miklu-
brautar, austan Kringlumýrar-
brautar).
Án efa eru ýmis vandkvæði
á að fá lóð á tveim fyrsttöldu
stöðunum, en rétt er að leita
um það álits sérfróðra manna
í þjónustu borgarinnar. Á þriðja
staðnum ætti hins vegar að
Lifi málgagn alþýðunnar, Þjóðviljinn!