Þjóðviljinn - 19.10.1963, Blaðsíða 7

Laugardagur 19. október 1963
ÞlðÐVILIINN
SlÐA 2
BERJAST
Ben Bella
Ben Bella forseti Alsír hefur
í mörg hom að líta um
þessar mundir. Ekki var her
bans fyrr búinn að baela niður
hálfs mánaðar gamla uppreisn
í Kabylíu en bardagar bloss-
uðu upp á landamærum Alsír
og Marokkó Stóð sú viður-
eign enn þegar þetta var ritað
og varð ekki séð hvorum veitti
betur. Þessir atburðir sýna
hve ótryggt ástandið er í fyrr-
verandi nýlendum Frakka í
Norður-Afríku, og er reyndar
engin furða eins og Frakkar
skildu þar við. S.iö ára grimmi-
leg nýlendustyrjöld í Alsír, á-
rásin á Bizerta í Túnis og
margvíslegur yfirgangur í
Marokkó af Frakka hálfu er
ekki til þess fallið að búa í
haginn fyrir rólega og sn-urðu-
lausa þróun hinna nýfrjálsu
ríkja. Margir af frumherjum
sjálfstæðisbaráttu Serkja áttu
það lokamarkmið að sameina
löndin þrjú í eitt voldugt
Serkjaríki, svokallað Mahgreb,
eins og svæðið frá Sidraflóa
4>
Samið um
svínakjöt
:AUPMANNAHÖFN 17/10 —
'anska síðdegisblaðið Ber-
ngskc Aftcnavis segir frá því
dag, að náðst hafi samkomu-
ig milli Englands og Danmerk-
r um sölu á svínakjöti. Samn-
ígurinn er til fimm ára.
Inntak samningsins er það,
ð Danir selji Englendingum
7% af því svínakjöti, er neytt
r í Englandi, og gildir þetta
ifnt þó að neyzlan aukizt.
amningurinn tekur gildi 1.
príl næstkomandi.
til Atlanzhafs nefnist á þeirra
máli. Nú hefur svo til tekizt
að ári eftir að Alsírbúar, sem
lengst og harðast börðust við
Frakka fvrir frelsi sínu, hlutu
sjálfstæði, berast þeir og
bræðraþjóðin í vestri á bana-
spjótum.
Ofan á viðureignina milli
ríkja bætast innanlands-
átök, þar sem fyrrverandi fóst-
bræður úr sjálfstæðisbarátt-
unni við Frakka sýna hver
öðrum fullan fjandskap. Bcurg-
iba Túnisforseti lét dæma and-
stæðing sinn Saleh ben Youss-
ef til dauða að honum fjar-
stöddum fyrir fjörráð við sig
og öðrum forustumanni stjórn-
arandstöðunnar í Túnis var
byrlað eitur í Sviss. Hassan
Marokkókonungur hefur bælt
niður starfsemi þeirra stjórn-
málaflokka í landinu, sem
stefna að breytingum og um-
bótum á þjóðfélagsháttum, og
skipað ríkisstjórn að sínum
geðþótta. f Alsír hefur Ber,
Bella komið á eins flokks kerfi.
Þeir menn sem fremstir stóðu
ásamt honum í frelsisstríðinu
hafa ýmist hætt stjórnmálaaf-
skiptum, farið úr landi eða
verið hnepptir í fangelsi. Það
var einn úr þessum hópi sem
stóð fyrir uppreisninni í hér-
uðum Kabýla.
Skömmu eftir lok heimsstyrj-
aldarinnar síðari kynntust
þeir Ahmed Ben Bella og
Hoohine Ait-Ahmed í leyni-
hreyfingu ungra manna sem
sett höfðu sér það mark að
kollvarpa yfirráðum Frak.ka í
landi sinu. I sameiningu lögðu
þeir á ráð um að framkvæma
bankarán í Oran til að afla
sjálfstæðishreyfingunni fjár.
Ben Bella náðist en slapp úr
haldi, Ait-Ahmed komst und-
an til Kairó. Ásamt fjórum
mönnum öðrum ákváðu þeir
félagar að hefja skyldi skæru-
hernað gegn Frökkum í Alsir
í nóvember 1954. Báðir störf-
uðu í stjóm Þ.jóðfrelsísfylk-
ingarinnar utan Alsír og kom-
ust Frökkum á vald í október
1956, þegar flugvél sem flutti
þá og fleiri úr forustuliði
frelsisbaráttunnar var neydd
til að lenda í Algeirsborg. Upp
frá þvi og fram í marz 1962
sátu fangarnir í haldi i Frakk-
landi. í fangavistinni kom upp
ágreiningur milli Ben Bella
og Ait-Ahmeds og í átökunum
innan Þjóðfrelsisfylkingarinn-
ar sem stóðu í allt fyrrasumar
voru þeir andstæðingar. Fyr-
ir rúmu ári tók Ben Bella
við stjómarforustu en Ait-
Ahmed gerðist óbreyttur þing-
maður. Hann var fremstur i
flokki þeirra sem héldu uppi
gágnrýni á stjórn Ben Bella.
í júní í sumar var Mohammed
Boudiaf, einn úr hópi „sögu-
legu foringjanna“ sex semhófu
baráttuna gegn Frökkum 1954,
handtekinn og sakaður um að
gangast fyrir samsæri gegn
ríkisstjórninni. Ait-Ahmed mót-
mælti handtökunni á þingi, og
skömmu siðar hvarf hann á
brott til Kabylíu.
Landshluti þessi er fjallahér-
að upp frá Miðjarðarhafs-
strönd ekki langt austan Al-
geirsborgar. Þar eru aðalheim-
kynni Berba, þjóðflokks sem
telur tíunda hluta landsmanna
í Alsir og er í ýmsu frábrugð-
inn hinum arabiskumælandi
meirihluta. Berbar eru her-
menn miklir og eitt höfuðvígi
þjóðfrelsishersins í baráttunni
gagn Frökkum var í fjalla-
heimkynnum þeirra. Um síð-
ustu mánaðamót kom á dag-
inn að Ait-Ahmed hafði feng-
ið á sitt band Mohand ou el
Hajd ofursta, yfirmann Alsír-
að uppreisnarmenn hafi að
gömlum sið hörfað til fjalla og
undirbúi þar skæruhemað.
Eins og gefur að skilja eru
átökin í Alsír annað og
meira en valdabarátta milli
einstaklinganna Ben Bella og
Ait-Ahmed. Hvor um sig er
dæmigerður fulltrúi þjóðfé-
lagsafla sem hafa mismunandi
hagsmuna að gæta. Ait-Ahm-
ed er Berbi og af velmegandi
landeigendum kominn. Ben
Bella er arabi og sonur fá-
tæks leiguliða. Báðir segjast
aðhyllast sósíalisma en leggja
sinn hvora merkingu í orðið.
Ait-Ahmed telur hægfara um-
bætur affarasælastar og vill að
megináherzla sé lögð á að
að glæða atvinnulííið í borg-
unurn, þar sem atvinnuleysi
er mikið. Hann er fylgjandi
dreifingu valdsins milli hér-
aðsstjórna. Ben Bella leggur
megináherzlu á að framkvæma
þjóðfélagsbyltingu í þágu blá-
Alsírbúa sem héldu fram frá
öndverðu að leyniþræðir lægju
miili hirðar Hassans konungs
í Rabat og uppreisnarforingj-
anna í Alsír. í félagslegum
efnum er Marokkó enn að
ýmsu leyti á stigi lénsskipu-
lags, og upp á síðkastið hef-
ur konungur reitt sig æ meira
á aðalsstétt ættarhöfðingja,
sem hann telur að reynast
muni styrkasta stoð sín gegn
lýðveldissinnuðum umbóta-
mönnum. Hussan og ættar-
höfðingjunum í Marokkó er
lítið gefið um byltinguna sem
Ben Bella knýr áfram af vax-
andi hraða handan landamær-
anna. Ofan á bætist gömul
landamæraþræta milli ríkj-
anna. Til skamms tíma réðu
Frakkar bæði yfir Alsír og
Marokkó, en sá var munur
að Alsir var nýlenda þeirra en
Marokkó verndarsvæði. Segir
Marokkóstjórn að af þessum
sökum hafi franskir land-
stjórar innlimað í Alsír mikil
Uppreisnarhennenn og óbreyttir borgarar við varðstöð á vegi í Kabylíu.
hers í Kabyliu og fræga hetju
úr frelsisstríðinu. Skáru þeir
upp herör gegn Ben Bella,
héldu ræður á fjöldafundum
í borgum Berba og hétu á alla
landsmenn að rísa upp gegn
stjóminni. Undirtektir urðu
litlar undir uppreisnarboðskap-
inn. Ben Bella bauðst til að
semja við þá Ait-Ahmed Og
el Hadj en þeir höfnuðu öll-
um viðræðum við „harðstjór-
ann“. Var þá herlið sent til
Kabyliu og eru nú allar borg-
ir héraðsins á valdi stjórnar-
innar. Vopnaviðskipti urðu lít-
il sem engin, og herma fréttir
Stólræðum frambjóðenda
útvarpað á 212 metrum
Sunnudaginn 20. okt. n. k.
byrja þeir prestar, er sótt hat'a
um hin auglýstu prestaköll hér
í Reykjavík að flytja messur
1 hinum einstöku prestaköllum
og verður því haldið áfram til
17. nóv. n. k. Verða þrjár mess-
ur hvern sunnudag, kl. 11, kl.
2 og kl. 5, og verður þessum
messum útvarpað á sérstakn
bylgjulengd eða 212 metrum
(eða 1412 kílóriðum).
Messuútvarp á tímanum kL
11—12, á hinni venjulegu út-
varpsbylgju rikisútvarpsins fell-
ur niður, þegar þessum sérstöku
messum verður útvarpað.
Er þetta gert til þess að sem
flest fólk í þeim sóknum, sem
hér eiga hlut að máli, geti
fylgzt með guðsþjónustum
hinna einstöku umsækjenda.
Úvíst er, að þeir láti oftar
til sín heyra, þar til kosið
verður, og er safnaðarfólki því
einnig bent á að nota tækifær-
ið og sækja guðsþjónustur
þeirra presta, er um prestaköll
þeirra hafa sótt.
Messumar verða auglýstar í
dagblöðunum og í útvarpi, fyr-
ir hvem sunnudag.
(Frá Dómkirkjunni)
snauðrar sveitaalþýðu sem er
meirihluti þjóðarinnar. Hinu
sterka ríkisvaldi sem forset-
inn hefur fengið í hendur
beitir hann til að þjóðnýta á
skömmum tima stórfyrirtæki
franskra landnema í borgun-
um og víðlenda búgarða þeirra
í frjósömustu sveitum Alsír.
Landinu er ekipt milli jarð-
næðislausra landbúnaðarverka-
manna og reynt að búa svo í
haginn að þeir geti með sam-
vinnubúskap haldið afrakstri í
horfinu. Erlendir fréttamenn í
Alsír segja engan vafa á að
stefna Ben Bella hafi tryggt
honum eindregið fylgi alþýðu
manna úti á landsbyggðinni.
Helzt telja þeir forsetanum
hættu búna af óánægju fyrr-
verandi hermanna í skæruliða-
sveitunum sem börðust gegn
Frökkum. Skæruliðunum finnst
þeir litla umbun hafa hlotið
fyrir að taka á sig hita og
þunga baráttunnar, því fasta-
herinn mynda þær sveitir þjóð-
frelsishersins sem þjálfaðar
voru á stríðsárunum í útlegð
í Túnis og Marokkó. Yfirmað-
ur þessa liðs, Boumedienne
ofursti, er hægri hönd Ben
Bella.
Einmitt þegar miklum hluta
Alsírshers hafði verið
stefnt til Kabylíu til að bæla
niður uppreisnina þar lagði
Marokkóher til atlögu á landa-
mærum ríkjanna í Vestur-
Sahara. Með þeim aðgerðum
sannaði Marokkóstjórn mál
eyðimerkursvæði í Vestur-
Sahara sem réttilega tilheyri
Marokkó. Gerir Hassan kon-
ungur annar kröfu til þess
lands sem fornir Marokkó-
soldánar réðu, og það þvi
fremur sem nú er komið í
ljós að undir eyðimerkursand-
inum eru mikil auðæfi hulin.
Þar hafa fundizt í jörðu olía,
jarðgas og járngrýti.
Fyrir u. þ. b. ári hófust við
ræður milli ríkisstjórna
Alsír og Marokkó um landa-
mæraþrætuna. Lágmarks-
krafa Marokkó virðist sú að
olíuleiðsla frá lindunum í Vest-
ur-Sahara komi til sjávar í
marokkóskri höfn og sömuleið-
is verði útskipunarhöfn járn-
grýtisins í Marokkó. Samn-
ingaviðræður hafa farið fram
af og til en engin niðurstaða
náðst. Þrátt fyrir nokkurra
daga orustu á landamærunum
dvelja samningamenn frá Alsir
í Marrakesh í Marokkó og leit-
ast við að leysa deiluna.
Fregnir af bardögum eru óljós-
ar, en svo virðist sem báðir
aðilar beiti eyðimerkurskrið-
drekum og flugvélum. Báðum
virðist ljóst að fásinna væri
að berjast til þrautar, en
Hassan konungur hyggst nota
tækifærið sem hann telur
uppreisnina í Kabylíu hafa
lagt sér upp í hendur til að
baka Ben Bella að minnsta
kosti álitshnekki ef ekki fella
stjórn hans. Rökstuddur grun-
ur leikur á að Kennedy Banda-
Námsstyrkir
Eins og mörg undanfarin ár,
hefur Islenzk-ameríska félagið
milliigöngu um útvegun náms-
styrkja til Bandaríkjanna. Er
hér um tvenns konar styrki að
ræða:
Annars vegar eru styrkir fyr-
ir íslenzka framhaldsskólanem-
endur til eins árs náms til
bandarískra menntaskóia á
skólaárinu 1964 — ‘65, á vegum
American Field Service. Styrk-
ir þessir nema skólagjöldum,
húsnæði, fæði, sjúkrakostnaði
og ferðalögum innan Bandaríkj-
anna. en nemendur búa hjá
bandarískum fjölskyldum f
námunda við viðkomandi skóla.
Ætlazt er til að þeir, er styrk-
ina hljóta, greiði sjálfir ferða-
kostnað frá Islandi til New
York og heim aftur. Ennfremur
þurfa þeir að sjá sér fyrir ein-
hverjum vasapeningum. Um-
sækjendur um þessastyrki skulu
vera framhaldsskólanemendur
á a'ldrinum 16 til 18 ára, jafnt
piltar sem stúlkur. Þeir þurfa
að hafa góða námshæfileika,
prúða framkomu, vera vel
hraustir og hafa nokkurt vald
á enskri tungu.
Hins vegar eru námsstyrkir
fyrir íslenzka stúdenta til náms
við bandaríska háskóla, á veg-
um Institute of Intemational
Eduacation. Styrkip þessir eru
veittir af ýmsum háskólum í
Bandaríkjunum, og eru mis-
munandi, nema skólagjöldum
og/eða húsnæði og fæði, o.s.
frv. Styrkirnir eru eingöngu
ætlaðir námsmönnum, er ekki
hafa lokið háskólaprófi. Þess
skal getið að nemendum, er
Ijúka stúdentsprófi á vori kom-
anda og hyggjast hefja háskóla-
nám næsta haust, er heimilt
að sækja um þessa styrki, on
hámarksaldiur umsækjenda er
22 ar,
Hassan II.
ríkjaforseti espi Marokkó-
stjórn til atlögu gegn Alsír í
því skyni að koma bragði á
höfuðandstæðing sinn innan
A-bandalagsins, de Gaulle
Frakklandsforseta. Meðal
þeirra staða í Vestur-Sahara
sem Marokkó gerir tilkall til
er, auk oliusvæðisins, bærinn
Reggane, kjarnorkutilrauna-
stöð Frakka. Það vakti ekki
litla athygli að lýst var yfir
í París fyrir hönd Frakklands-
stjómar þegar uppreisnin i
Kabyliu brauzt út, að Frakk-
ar myndu ekki láta það nein
áhrif hafa á afstöðu sína til
stjórnar Ben Bella að hún tók
eignarnámi milljón hektara af
jarðeignum franskra manna í
Alsír. Sögðu fréttamenn i Par-
is að frönsk stjómarvöld legðu
megináherzlu á að tryggja í-
tök franskra fyrirtækja í olíu-
lindunum í Sahara, en olían frá
Sahara gerir Frakkland óháð
brezk-bandarísku olíuhringun-
um. Ben Bella hafði ítrekað
að við þeim yrði ekki haggað,
enda er Alsírbúum um megn
að hagnýta sér oliulindirnar án
erlendrar aðstoðar. Stjórn
Alsír sakar Bandaríkjamenn,
sem hafa herstöðvar í Mar-
okkó, um að veita Marokkó-
her fulltingi við innrásarað-
gerðimar, meðal annars með
því að flytja lið til vígstöðv-
anna í bandarískum herflutn-
ingaflugvélum.
M. T. Ó.