Þjóðviljinn - 22.10.1963, Blaðsíða 3
Þriðjudagur 22. október 1963
ÞIÖÐVILIINN
SfÐ4 3
Bandaríkin vörui v ið að láta
V-Þýzkaland fá kjarnavopn
Sovésk yfirlýsing um Natóviðræður
MOSKVU 21/10 — Sovétstjómin varaði í dag Bandarík-
in Við að láta Vestur-Þýzkaland fá nokkra hönd í bagga
með kjamavopnabúnaði Atlanzbandalagsins.
Þessi aðvörun er í yfirlýsingu
sem Tassfréttastofan birtí í dag,
en þar er vikið að viðræðum
aðildarríkja Atlanzhafsbanda-
lagsins um þá fyrirætlun Banda-
rikjastjómar að koma upp svo-
nefndum „marghliða" kjam-
orkuherafla bandalagsins.
— Þær viðræður sem sér-
fræðinganefnd Nato hóf fyrir tíu
dðgum í Parls og sams konar
viðræður í einni af nefndum
Bandaríkjaþings brjóta algerlega
í bága við andann að baKi
Moskvusáttmálanum um stöðv-
un kjamasprenginga, segir í yf-
irlýsingunni.
— Það er ekkert samræmi i
að segjast vera fús að halda á-
fram í friðarátt og ganga jafn-
framt til móts við vesturþýzku
hemaðarsinnana og verða við
kröfimi þeirra um kjamavopn
með þvi að koma á fót kjam-
orkuherafla innan Atlanzhafs-
bandalagsins, en með því móti
myndu hinir vesturþýzku hem-
aðarsinnar geta komið sér upp
birgðum kjamavopna.
Sovétríkin hafa varað Banda-
ríkin, segir ennfremur í yfirlýs-
ingunni, við þvi að kjamavopn-
um sé dreift á fleiri hendur. Ef
til þess kemur munu Sovétrík-
in verða að gera sínar ráðstaf-
anir sér og bandamönnum sín-
um tíl öryggis.
Upptaka Kína
i SÞ enn felld
NEW YORK 21/10 — ísland
varð enn eitt allra Norðurlanda
til að styðja ekkí upptöku Kína
í Sameinuðu þjóðimar, þegar
greidd voru atkvæði um það mál
á allsherjarþinginu f dag. Til-
laga um upptöku Kína var felld
með 57 atkvæðum gegn 41,
en 12 lönd sátu hjá.
Tillagan var borin fram af
fulltrúum Albaníu og Kambodju.
Hún hlaut stuðning Norðurilanda
allra nema Islands, aílra sós-
íalistísku ríkjanna, einnig Bret-
lands og flestra ríkja Afríku og
Asíu. Á móti. greiddu atkvæði
Bandaríkin og fylgiríki þeirra í
rómönsku Ameríku, Frakklaind,
Spánn, Kanada, Belgía og fleirL
Auk Islands sátu hjá m. a.
Austurríki, Israel, HoHand, Port-
úgal, Saudi-Arabía og nokkur
Afríkuríki.
1 fyrra féillki atkivæði þannig
að upptöku Kína var hafnað
með 56 atkvæðum gegn 42.
•
Kínverjar
ráðast enn
á Krástjoff
PEKING 21/10 — Kínversk
blöð birtu erin í dag mjög harð-
orðar árásir á leiðtoga sovézkra
kommúnista og Krústjoff sér-
staklega og sökuðu þá um kyn-
þáttahatur með því að þeir
hefðki tekið upp vígorð Vil-
hjálms annars Þýzkalandskeis-
ara um „gulu hættuna“ sem
Evrópumönnum stafaði frá Kín-
verjum.
Hinir sovézku leiðtogar hefðu
dregið sig í hlé frá þjóðfrelsis-
baráttu hirina undirokuðu þjóða
og byðu þeim nú upp á skottu-
lækningar eins og friðsamlega
sambúð, friðsamlega samkeppni,
aðstoð við variþróuð lönd, af-
vopriun og baráttu gegn nýlendu-
stefnunni á vettvangi SÞ, stóð
í forustugrein „Alþýðudagblaðs-
ins“ í Peking.
Óánægja í brezka
íhaldsflokknum
með Home lávarð
LONDON 21/10. — Home lá-
varður hefur nú lokið váð að
mynda stjórn sína og er Ijóst
að mikil misklið er innan Hofcks
ins vegna útnefningar hans.
Þannig hafa Macleod* formaður
þingElokksins, og Poole lávarður,
formaður flokksins, báöir eagt af
sér þeim störfum. John Hare
tekur við af þeim.
Butier var fengið embætti ut-
anríkisráðherra í sárabætur
Maudling verður áfraní fjár-
málaráðherra og IíailslIíalnS vís-
indamálaráð! ■ •• •'. Heath’ tekur
við embætti viðskiptamálaráð-
herra.
Tilkynning Nr. 25-1963
Verðlagsnefnd hefur ákveðið hámarksverð á eftiiix>ldum
unnum kjötvörum svo sem hér segir:
Heildsöluverð: Smásöluverð:
Vínarpylsur og kindabjúgu, pr. kg. Kr. 40.00 Kr. 50.00
Kjötfars, pr. kg.............. — 24.50 — 31.00
Kindakæfa, pr. kg.......... — 62.00 — 82.00
Tilgreint smásöluverð á vínarpylsum gildir jafnt, hvort
sem þær eru pakkaðar af framleiðanda eða ekki. Heild-
söluverðið er hins vegar miðað við ópakkaðar pylsur.
Söluskattur er innifalinn í verðinu.
Reykjavík, 19. október 1963.
VERÐEAGSSTJÓRINN.
Nauðangaruppboð
verður haldið að Síðumúla 20, hér í borg, (bifreiðageymsla
Vöku h.f.) eftir kröfu tollstjórans í Reykjavík o.fl., mið-
vikudaginii 30. október n.k. kl. 1,30 e.h. Seldar verða
eftirtaldar bifreiðir: R—592, R—1026, R—1275, R—1345,
R—2346, R—2940, R—3042, R—3601, R—3711, R—4728,
R—5170, R—5527, R—5848, R—6568, R—7098, R—7736,
R—7922, R—8316, R—8435, R—8552, R—8647, R—8649,
R—8829, R—8854, R—9046, R—9188, R—9244, R—9340,
R—9345, R—9448, R—9538, R—10144, R—10179, R—10200,
R- -10203. R—10396, R—10512, R—10647, R—10689,
R- -10850, R—11189, R—11317, R—11399, R—11434,
R- -12231, R—12373, R—12422, R—12453, R—12536,
R—12561, R—13624, R—13946, R—13981, G—911, G—2321,
G—2323 og X—747.
Greiðsla fari fram við hamarshögg.
BORGARFÓGETAEMBÆTTIÐ í REYKJAVlK.
Tilkynning Nr. 26-1963
Verðlagsnefnd hefur ákveðið eftirfarandi hámarksverð á
gasoMu og gildir verðið hvar sem er á landinu:
Gasoiía, hver lítri .................... Kr. 1,55
Heimilt er að reikna 5 aura á líter af gasolíu fyrir
útkeyrslu.
Heimilt er einnig að reikna 28 aura á líter af gasolíu
í afgreiðslugjald frá smásöludælu á bifreiðir.
Sé gasölía afhent í tunnum, má verðið vera 2% eyri
hærra hver olíulítri.
Ofangreint hámarksverð gildir frá og með 21. október
1963.
Söluskattur er innifalinn í verðinu.
Reykjavik, 19. október 1963.
VERÐLAGSSTJÓRINN.
k T dag er liðið ár síðan
J J. Kennedy Bandaríkjafor-
B seti kunngerði að stjóm hans
hefði sett hafnbann á Kúbu.
öll skip sem væru á leið
þangað myndu stöðvuð og
leit gerð í þeim að „árásar-
vopnum“. 1 ræðu sinni mánu-
B dagskvöldið 22. október 1962
k gaf forsetinn enga aðra skýr-
™ ingu á þessu einstæða fram-
b ferði en þá að „í síðustu viku
J fengust sannanir sem ekki er
■ hægt að vefengja fyrir því,
J að nú eru í undirbúningi
B margar árásarstöðvar á
Kúbu“. En sú skýring. studd
ljósmyndum sem bandarískar
k njósnaflugvélar höfðu tekið.
kom síðar: A ýmsum stöðurr
k á Kúbu var unnið að þvf
™ koma upp skotpöllum fyrn
k flugskeyti af sovézkum upp-
runa. Á þeirri forsendu að
B stöðvar þessar ógnuðu öryggi
J Bandaríkjanna, jafnvel áður
■ en þær væru komnar upp, var
hafnbannið sett — og með
1 því „ógnað öryggi" alls
k mannkyns, því að fáum duld-
ist að hótun Bandarikja-
k stjómar að láta herskip sín
stöðva sovézk kaupskip á leið
k til Kúbu — sökkva þeim ef
" ekki vildi betur — kallaði
| hættu kjamorkustríðs yfir
J heiminn. Aðalfyrirsðgn Þjóð-
viljans 24. október var þessi:
Kjamorknstríð vofir nú yfir
ölln mannkynj, — og nú. ári
k síðar. vita menn, að þar var
^ ekki orðum aukið.
\ í
!
k
Að einu árí liðnu
hefla vifeu vofði þessi Ögn-
k A arhætta yfir öllum jarð-
T arbúum. Henni var bægt frá;
k leiðtogar beggja stórveldanna
" gerðu sér ljóst í tæka t£ð, að
kæmi til hemaðar milli
þeirra, myndu þau bæði tor-
tímast í þeim ragnarökum.
Hér verða ekki raktir margir
atburðir þessarar örlaga-
þrungnu viku, aðeins stiklað
^ á stóru. Sovétstjómin varaði
k Bandaríkin við afleiðmgum
™ af hinu freklega broti þeirra
|| á alþjóðalögum, en lagði sig
™ frá upphafi alla fram við að
fá deiluna leysta á friðsam-
legan hátt. Hún boðaði ör-
yggisráðið á fund þegar i
stað og sneri við skipum sfn-
um sem voru að nálgast
Kúhu í því skyni að forða á-
rekstrum. Krústjoff forsætis-
k ráðherra lýsti yfir að Sovét-
B ríkin myndu fara að öllu
k með gát og kvaðst sjálfur
™ fús að hitta Kennedy forseta.
k Sovétstjómin bauðst til að
™ hætta vopnasendingum með-
an reynt væri að leysa deil-
una ef Bandaríkin vildu af-
létta hafnbanninu. Þegar því
tilboði var hafnað, gerði
I Krústjoff Bandaríkjaforseta
k það sáttaboð að lagðar yrðu
^ niður samtímis herstöðvar á
Kúbu og í Tyrklandi, en því
" boði var einnig hafnað um-
| svifalaust. Meðan á þessu
j stóð, ræddust fulltrúar Sovét-
B ríkjanna og Bandaríkjanna
J hjá Sameinuðu þjóðunum við
1 að frumkvæði tj Þants fram-
■ kvæmdastjóra og þær við-
ræður urðu til að auðvelda
B þá lausn sem um samdist
B sunnudaginn 28. október. Þá
sættust þeir Kennedy og
Krústjoff á að Bandaríkin
skyldu aflétta hafnbanni sínu
og um leið ábyrgjast að ekki
yrði gerð innrás á Kúbu,
Q gegn því að Sovétríkin létu
taka niður þau vopn á Kúbu,
^ sem Bandaríkin teldu sér
stafa hættu af. Stríðshætt-
^ unni hafði verið bægt frá.
^ T^aö er og verður um það
Þ deilt hvort stórveldið
hafi átt sök á þeirri hættu
sem yfir vofði októberdag-
ana í fyrra og hvora þeirra
beri að þakka að betur fór
erx á horfðist. Öforbetranlegir
| stríðsæsingamenn í Banda-
k ríkjiHKna hafa líka ásakað
Sj Kermedy forseta fyrir að
hafá ékfei látið til skarar
skríðá gegri KúbUj þegar
tæMfeeri bauðstj og Krústjoff
forsætisráðherra hefur sömu-
leKRs htotið ámæli fcfn-
J venSkra ráðamanna bæði fyr-
V tó íáS fífídirfsiku að senda
flugskeytin til Kúbu og þó
ekki síður fyrir hitt að flytja
þau þaðan aftur. Sagan á eft-
ir að kveða upp sinn dóm, en
þegar liggja þó fyrir for-
sendur að þeim dómi.
Veigamestu staðreyndir
málsins eru þessar:
Bandaríkjastjóm hafði ekki
farið í launkofa með þá fyr-
irætiun sína að steypa bylt-
ingarstjóm Castros á Kúbu,
með valdi ef þurfa þætti.
Hún hafði þegar í apríl 1961
staðið fyrir innrásinni í
Svínaflóa (Kennedy forseti:
„Ég tek alla áhyrgðina á
mig“) og í fyrrahaust voru
þess mörg merki að hún
hyggðist hefna hrakfaranna
þar með nýju stríðsævintýri.
Sovétríkin vom hins vegar
skhldbundin að koma Kúbu-
mönnum til aðstoðar ef á þá
vrði ráðizt. Það var þvi
hætta á stríði á Karíbahafi,
sem kveikt hefði ófriðarbál
um allan heim, löngu áður en
sovézk flugskeyti vom flutt
til Kúbu og sú hætta stafaði
eingöngu frá Bandaríkjunum.
Engum heilvita manni hefur
til hugar komið að Kúbu-
menn hafi nokkum tíma ætl-
að að leggja út í stríð við
Bandaríkin. Þeir höfðu hins
vegar fyllstu ástæðu til að
óttast árás af hálfu Banda-
ríkjanna eða bandarískra
málaliða og gerðu sínar var-
úðarráðstafanir, m.a. með
samningum við Sovétríkin.
Sem fullvalda þjóð vom þeir
að sjálfsögðu í fullum rétti
að gera slíka samninga og
búast öllum þeim vopnum
sem þeim buðust. Hafnbann-
ið var því í senn brot Ji al-
þjóðalögum sem tryggja eiga
fullveldi ríkja og ögrun við
Kúbu og bandamann hennar,
Sovétríkin.
Sú röfesemd fyrir hafnbann-
inu að Kúbumenn hefðu
fengið í hendur .,árásarvopn“
sem ekki væri ætlunin að
nota í vamarskyni fær ekki
staðizt. Einn helzti i;áðgjafi
Kennedys forseta, William P.
Bundy, afsannaði þá fullyrð-
ingu á sameiginlegum fundi
utanríkis- og landvama-
nefnda öldungadeildarinnar
um ástandið á Karíbahafi í
september í fyrra. Hann
sagði: j,Alltaf þegar rætt er
um árásar- eða vamarvopn
er auðvitað um að ræða
stigsmun. Það vopn er ekkl
til sem ekki má nota til árás-
ar“. önnur tylliástæða Banda-
ríkjanna fyrir hafnbanninu
var sú að flugskeytin hefðu
verið flutt til Kúbu „á laun“.
En náttúrlega bar Sovétrikj-
unum eða Kúbu engin skylda
til þess að skýra Bandaríkj-
unum frá hvemig þau ætl-
uðu að haga vömum sínum;
varla gefur Bandaríkjastjóm
Sovétríkjunum skýrslu um
hvar kjamorkukafbátar
hennar em staddir. Og til
lítils var fyrir Bandaríkja-
stjóm að bera fyrir sig Mon-
roekenninguna eða Riosamn-
inginn frá 1947 um gagn-
kvæma aðstoð Ameríkuríkja
sem er á þeirri kenningu
byggður. Þann samning höfðu
Bandaríkin fótumtroðið með
innrásinni á Kúbu vorið 1961.
Niðurstaðan verður því að
Kúbumenn höfðu fyllsta rétt
til að setja upp flugskeyti i
landi sínu, en hafnbann
Bandaríkjastjómar átti sér
enga heimildj ekki nokkra
stoð í alþióðalögum og hún
hafði ekki einu sinni nein
frambærileg rök fyrir þeirri
staðhæfingu að hafnbannið
væri sett í sjálfsvarnarskyni,
þar sem hin sovézku flug-
skeyti (sem vom vel að
merkja ekki einu sinni kom-
in upp þegar hafnbannið var
sett) ógnuðu öryggi Banda-
ríkjanna.
T1 frekari stuðnings því
mati sem hér hefur verið
lagt á atburðina á Karfba-
hafi í fyrrahaust skal vitnað
í erindi sem einn kunnasti
lögfræðingur Bandaríkjanna,
dr. F. B. Schick, prófessor í
alþjóðarétti við háskólann í
Utah, hélt í vísindaakademíu
þess fylkis. Hann kemst einn-
ig að þeirri niðurstöðu að
hafnbannið hafi ekki haft
neina stoð í alþjóðalögum.
Hann bendir á að Bandaríki-
unum hafi ekki stafað slík
yfirvofandi hætta af hinum
sovézku vopnum á Kúbu sem
hafi réttlætt þá hemaðarað-
gerð sem hafnbannið var og
sú hætta myndi ævinlega
hafa verið lítilfjörleg miðað
við þá miklu ógnun sem
Bandaríkjunum stafaði löngu
áður af „langdráegum flug-
skeytum á sovézku landi,
flugskeytum sem er miðað á
bandarísk skotmörk, eða af
hinum mikla sovézka kaf-
bátaflota, búnum kjama-
vopnum, eða af langfleygum
sovézkum sprengiflugvélum
með sama vopnabúnaði, eða
af sovézkum geimskipum. Því
verður að viðurkennast, hvort
sem mönnum líkar betur eða
verr“s segir prófessor Schick,
„að sovétstjómin fer með
rétt mál, þegar hún segir að
vopnin og hergögnin sem
send voru til Kúbu hafi verið
ætluð einvörðungu í vamar-
skyni. Sovétríkin þurfa ekki
að koma fyrir í neinu öðru
landi, á Kúbu til dæmis,
þeim tækjum sem þau eiga
til að hrinda árás og endur-
gjalda hana. Sovétríkin eiga
svo öflugar eldflaugar og
burðartæki fyrir flugskeyti,
að þau hafa enga þörf á að
koma þeim fyrir nokkurs
staðar utan síns lands“. Fyr-
ir ári stóð að lesa á þessum
stað í Þjóðviljanum: „Þótt
þessi vamarskeyti kynnu að
draga til Bandaríkjanna væri
það engin sönnun fyrir þvl
að þau væru á Kúbu í árás-
arskyni. Það er í sjálfu sér
fjarstæðukennt að ætla að
halda því fram að Kúbumenn
gætu haft i hyggju að ráðast
á Bandaríkin og Sovétríkin
sjálf ráða yfir svo öflugum,
langdrægum og hárnákvæm-
um flugskeytum að þau hafa
enga þörf fyrir stöðvar fyrir
þau utan Sovétríkjanna."
Skyldi prófessor Schick lesa
Þjóðviljann? ás.