Þjóðviljinn - 23.10.1963, Blaðsíða 1

Miðvikudagur 23. október 1963 — 28. árgangur — 229. töublað.
LÚÐVlK JÓSEPSSON i útvarpsrœðu
y/ð 1. umrœSu f]árlaga i gœrkvöld:
Afmæiishátíð SósíaEista-
flokksins er á sunnudag
ALDARFJÓRÐUNGSAFMÆLIS Sameiningarflokks alþýðu — Sósíal-
istaflokksins verður minnzt með hátíð að Hótel Borg n.k. sunnudags-
kvöld.
AÐALRÆÐUNA flytur Sverrir Kristjánsson sagnfræðingur, en aðrir
dagskrárliðir verða tilkynntir síðar.
Undirbúningsnéfndin.
<s>-

VIÐREISNIN ER HRUNIN
öngþveitið í efnahagsmálunum má rekja beinttil hennar
þegasamtökin, við undirstöðuafl
þjóðfélagsns, sterkustu skipu-
lagsheildina í Iandinu“.

■ „Viðreisnin er hrunin, — þeirri efnahagsstefnu verður ekki haldið á-
fram nema með vaxandi tjóni og erfiðleikum fyrir þjóðarheildina“, sagði
Lúðvík Jósepsson í fjárlagaumræðum í gærkvöld.
■ Fyrsta umræða um fjárlög fyrir árið 1964 fór fram á Alþingi í gær og
var að venju útvarpað. Lúðvík Jósepsson talaði af hálfu Alþýðubanda-
Iagsins; ræddi hann einkum vandamál efnahagslífsins, eins og þau blasa
við á þessu hausti og í því sambandi vék hann sérstaklega að þróun verð-
lags og kaupgjalds.
Lúðvík benti meðal annars á
að nú værl svo komið að 42.300
krónur skorti á, til þess að árs-
tekjur fyrir átta stunda vinnu-
dag, samkvæmt gildandi dag-
vinnukaupi, hrökkvi fyrir út-
gjöldum vísitöluf jölskyldu.
Árið 1959 vantaði verkamann
16.573 krónur á ári til þess að
dagvinnukaup hrykki fyrir
meðalútgjöldum vísitölufjöl-
skyldu og nú skorti því 25.727
krónum meira en þá gerði til
þess að átta stunda vinnudagur
Mörg íélög undirbúa kaupgjaldsbaráftuna
Verkakvennafé
lögin krefjast
sömu hækkana
★ Verkakvennafélögin í Reykjavík og Hafnarfirði, Verka-
kvennajélagiö Framsókn og VerkakvennafélagiÖ Framtíð-
in hafa sent atvinnurekendum kröfur sínar um breytingar
á kaup- og kjarasamningum félaganna.
★ Mun þar vera farið fram á sömu kauphækkun og al-
mennu verkalýðsfélögin hafa samþykkt, og aðrar aðal-
kröfur einnig hinar sömu eða svipaðar.
A. S. B:
★ A.S.B., félag afgreiðslustúlkna í mjólkur- og brauða-
sölubúðum hélt félagsfund í gærkvöld og voru þar lagðar
fram tillögur um aðalkröfur félagsins til breytinga frá
fyrri kaup- og kjarasamningum. Voru tillögumar sam-
þykktar einróma, en þær eru miðaðar við sömu hækkanir
og hjá verkamannafélögunum. A.S.B. samþykkti einnig
aðild að landsnefndinni.
Hið íslenzka prentarafélag
★ Annar sameiginlegur fundur samninganefnda Hins ís-
lenzka prentarafélags og Félags íslenzkra prentsmiðjueig-
enda var haldinn í gærkvöld.
★ Undanfarna daga hefur farið fram atkvæðagreiðsla inn-
an Hins íslenzka prentarafélags um heimild til vinnu-
stöðvunar, og lýkur þeirri atkvæðagreiðslu í kvöld.
★
★ Mörg verkalýðsfélög eru nú að undirbúa kröfur sínar
um breytingar á samningura.
geti staðið undir útgjöldum
meðalheimilis.
Lúðvik sagði: „orsök þessarar
óheillaþróunar er að rekja beint
til efnahagsstefnu ríkisstjómar-
innar“.
Lúðvík rakti því næst í stór-
um dráttum þær kaupgjalds-
breytingar, sem orðið hafa á síð-
ustu árum, og sýndi fram á að
kaup verkafólks hefur hækkað
miklu minna en hið almcnna
vcrðlag og mun minna en kaup
annarra starfsstétta. Sagði Lúð-
vík. að viðreisnarstefnan væri
hrunin. Þeirri efnahagsstefnu
verður ekki haldið áfram nema
með vaxandi tjóni og erfiðleik-
um fyrir þjóðarheildina.
„Það sem skiptir mestu máli
í íslenzkri pólitik í dag, sagði
Lúðvík, er að viðurkenna þá
staðreynd, að Iandinu verður
ekki stjómað svo vel sé og til
heilla fyrir þjóðarheildina. nema
í vinsamlegu samstarfi við laun-
Umræðunum um
Hvalfjörð frestað
ÞingsályktunartiIIaga Alþýðu-
bandalagsins um Ilvalfjarðar-
samningana mun ekki koma til
umræðu á Alþingi í dag eins
og Þjóðviljinn hafði gert ráð
fyrir og er frestað til næst-
komandi þriðjudags. Eins og
áður er getið mun Ragnar Arn-
alds hafa framsögu með til-
lögunni og verður það jómfrú-
ræða hans á þingi. Ragnar
er yngstur þingmanna, nýlega
tuttugu og fimm ára.
Brýnt að
laun iðn-
nema hækki
Ályktun 21. þings INSl
um kjaramál:
„21. þing INSl telur að
vegna síaukinnar dýrtíðar
sé það enn brýnna en fyrr
að lágmarkskaup iðnnema
hækki og verði:
á fyrsta námsári 49% af
kaupi sveins
2 ............... 50%
3 ............. 65%
4 ............... 75%
Um Ieið og þingið þakk-
ar sveinafélögunum þann
stuðning sem þau hafa
veitt Iðnnemasambandinu
í baráttu þess fyrir bætt-
um kjörum iðnnema þá
væntir þingið þess að
sveinafélögin taki upp nú
sem fyrr kaupkröfur INSÍ“

★ Menntamálaráðs- og ritnefnd-
★ armenn sem viðstaddir vorn
•k blaðamannaviðtalið í gær
k‘, ásamt nitstjóra orðabók-
★ arinnar. Talið frá vinstri:
★ Gils Guðmundsson, Árni
★ Böðvarsson, Jakob Bene-
★ diktsson, Vilhjálmur Þ.
★ Gíslason, Magnús Kjartans-
★ son og Kristján Benedikts-
★ son. — (Ljósm. Þjóðv. A.K.).
ísienzk orðabók með
íslenzkum skýríngum
Ámi Böðvarsson,
ritstjóri orðabókarinnar.
Kjarnorkuvísinda-
menn mótmæltu
árásinni á Hiros-
hima - sjá bls. 5
■ í dag kemur 1 bókabúðir stórmerk bók frá Bóka-
útgáfu Menningarsjóðs: íslenzk orðabók handa
skólum og almenningi. Er hér um að ræða fyrstu
íslenzku orðabókina sem er með orðaskýringum
á íslenzku og hefur Árni Böðvarsson cand mag.
rifstýrt henni.
■ Munu vera í bókinni skýringar á rúmlega 70
þúsund orðum og eiga að vera í henni öll ósam-
sett orð í íslenzkri tungu, forn og ný, auk fjölda
samsettra orða, mállýzku orða, sér'fræðiorða o.fl.
Bók þessi er eins og að lýk-
um lætur afarmikið verk. Hún
er 852 síður að lengd sett á
smáu letri og mun jafngilda um
2500 blaðsíðum í skímisbroti,
Mun kostnaður við útgáfuna
nema um hálfri fjórðu milljón
króna.
Menntamálaráð tók ákvörðun
um útgáfu bókarinnar sumarið
1957, en þá áttu sæti í ráðinu
Helgi Sæmundsson ritstjóri, for-
maður. Birgir Kjaran hagfræð-
ingur, Kristján Benediktsson
kennari, Magnús Kjartansson
ritstjóri og Vilhjálmur Þ. Gísla-
son útvarpsstjóri. Um haustið
var kjörin ritnefnd og skipuðu
hana þessir menn: Eiríkur
Hreinn Finnbogason, cand mag.,
Gils Guðmundsson rithöfundur,
Jakob Benediktsson ritstjóri
Orðabókar Háskólans, Magnús
Kjartansson og Vilhjálmur Þ.
Gíslason. Var Ámi Böðvarsson.
cand. mag. ráðinn ritstjóri bók-
arinnar. Auk Áma hafa þeir
Bjami Benediktsson frá Hof-
teigi og Helgi Guðmundsson
unnið lengst af að ritstjóm bók-
arinnar, samningu hennar og
prófarkalestri, en ennfremur
hafa Baldur Jónsson, mag. art,
Guðrún Magnúsdóttir cand. mag.
og Svavar Sigmundsson stúd.
mag. unnið að bókinni um
lengri eða skemmri tíma, auk
margra fleiri sem að einstökum
þáttum hafa unnið eða leitað
hefur verið til um sérfræðileg
atriði.
í formála fyrir bókinni segir
ritstjórinn, Ámi Böðvarsson, að
við samningu hennar hafi verið
notaðar allar tiltækar íslenzkar
orðabækur og orðasöfn, bæði
um fommál og nýmál. Segir
hann síðan að orðabók Sigfúsar
Blöndals hafi verið lögð til
grundvallar og byrjað á að taka
efni úr henni upp á seðla, cn
síðan hafi verið safnað á seðla
úr öðrum orðabókum og ýmsum
öðmm ritum og að því loknu
tekið til við að flokka merking-
ar orða og skýra þær. Allt verk-
ið var unnið í húsakynnum
Orðabókar Háskólans segir Ámi
og það hafi verið ómetanlegur
styrkur að geta leitað til seðla-
safns stofnunarinnar um heim-
ildir auk þess sem starfsmenn
Orðabókar Háskólans hafi lagt
af mörkum ómetanlegt lið i ráð-
leggingum og leiðbeiningum.
Sérstök áherzla hefur verið
lögð á það að bókin yrði sem
notadrýgst öllu skóiafólki og
reynt að miða við það að hún
Framhald á 2. síðu.