Þjóðviljinn - 24.10.1963, Blaðsíða 4

4 SIÐA
Ctgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósfalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason, Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 80 á mánuði.
Aldar-
fjórðungur
T dag er liðinn réttur aldarf jórðungur síðan stofn-
þing Sósíalistaflokksins hófst; það sfóð í fjóra
daga og lauk 27. október 1938 með því að stofn-
aður hafði verið sameiningarflokkur alþýðu í því
skyni að fylkja saman öllum sósíalis’tum í land-
inu, berjast fyrir félagslegum og menningarlegum
endurbótum og stefna að sósíalisma.
C|aga Sósíalistaflokksins í 25 ár er mikil og árang-
ursrík afrekasaga, áhrif flokksins, bein og óbein,
hafa orðið mun víðtaekari en fylgi flokksins gefur
til kynna; saga Sósíalistaflokksins er á órjúfan-
legan hátt samtvinnuð sögu íslenzku þjóðarinnar
þennan aldarfjórðung. Það er fyrst og fremst verk
Sósíalistaflokksins og hinnar sósíalistísku verk-
lýðshreyfingar að kjör alþýðu hafa gerbreytzf á
þessu íEímabili; þótt nú sé barizt við víðtækan og
mjög alvarlegan vanda í kjaramálum er hann
á engan hátf sambærilegur við öryggisleysið og
allsleysið á kreppuárunum fyrir s’tríð. Að þessu
verkefni he'fur Sósíalistaflokkurinn m.a. unnið
með því að hafa forustu fyrir gerbreytingu á ís-
lenzkum atvinnuháttum, með framleiðslubylting-
unnl í tíð nýsköpunarstjórnarinnar og ale’flingu
framleiðslunnar í tfð vinstristjórnarinnar. Bar-
áttan fyrir sjálfstæði íslenzku þjóðarinnar
hefur einnig verið meginverkefni Sósíalista-
flokksins á þessu tímabili; þar hafa skipzt
á sigrar eins og stofnun lýðveldis og stækk-
un landhelginnar í 12 mílur, og ósigrar fyrir
bandarískri heimsvaldastefnu; en einnig hún hef-
ur beðið sína afdrifaríku ósigra eins og þegar Sós-
íalista’flokkurinn kom 1945 í veg fyrir kröfuna um
herstöðvar til 99 ára og þegar áformum Banda-
ríkjanna um stórauknar hemámsframkvæmdir
var hnekkt með samþykki Alþingis 1956 og mynd-
un yinstristjórnarinnar. Sjálfstæðisbaráttan he'f-
ur verið nátengd baráttu flokksins í menningar-
málum sem oft hefur risið á glæsilegan hátt, og
því skal ekki gleymt að Sósíalistaflokkurinn hafði
forustu fyrir þeirri breytingu á fræðslumálum
sem fryggt hefur íslenzku æskufólki meira ja’fn-
rétti en dæmi eru um í nokkru öðru landi Vest-
ur-Evrópu. Raunar er sama hvert litið er í þjóð-
'félaginu, hvarvetna sér merki um áhrif Sósíalista-
flokksins, í tryggingamálum, heilbrigðismálum,
húsnæðismálum o.s.frv. o.s.frv.
En slíkar félagslegar og menningarlegar endur-
bætur voru aðeins annar þátturinn í verkefn-
um Sósíalistaflokksins; hann he’fur einnig se’tt sér
það mark að koma á íslenzkum sósíalisma. Ekki
sta’far það af neinni kreddufestu, eins og stundum
er haldið fram. heldur þeirri augljósu vitneskju að
auðvaldsskipulaginu er um megn að leysa vanda-
mál þjóðarinnar; aðeins samvirkir þjóðfélagshætt-
ir sósíalismans munu tryggja sjálfstætt fram-
fararíki á íslandi. Þetta hefur aldrei verið ljósara
en nú, þegar tilraunir til að hressa upp á auð-
valdsskipulagið á íslandi hafa leitt til glundroða
og hruns. Því mun baráttan fyrir sósíalisma ein-
kenna störf Sósíalistaflokksins í sívaxandi mæli
næsta aldarfjórðunginn. — m.
ÞJðÐVILJINN
Fimmtudagur 24. október 1963
ÁVARP á degi Sam-
einuðu þjóðanna 1963
Á Degi Sameinuðu þjóðanna
1962 var heimurinn kominn
nær því að leiða yfir sig tor-
tímingu en nokkru sinni fyrr
í sögu mannanna, og mann-
kynið stóð á öndinni. En sjálf-
stjórn og dómgreind báru
hærra hlut. Mannkynið fékk
dómsfrest, og þess vegna er 13.
afmælisdagur Sameinuðu þjóð-
anna okkur tilefni til að færa
þakkir og játast enn á ný þeim
gnxndvahaiTeglum, sem felast
í sáttmála samtakanna.
Á hinni örlagaríku stund fyr-
ir tólf mánuðum voru Samein-
uðu þjóðimar ekki algeriega
úrræðalausar. Voldug bæn um
friðsamlega lausn deilunnar
steig upp frá miklum fjölda
ríkja á Allsherjanþinginu. Á
aðalstöðvum samtakanna lét
framkvæmdastjórinn deiluað-
ilum í té hjálp sína og milli-
göngu, og veitti þeim hlutlaus-
an vettvang til samningaum-
leitana. Þrátt fyrir þá gagn-
rýni sem Sameinuðu þjóðimar
verða sífellt fyrir frá ýmsum
sérhagsmunahópum, jókst sið-
ferðilegt vald þeirra, sem stutt
er af flestum jarðarbúum, við
þessa raun og eykst jafnt og
þétt.
Þróun þessa siðferðilega
valds hefur þó kannski orðið
hvað Ijósust, þegar hið sögu-
lega afnám nýlenduskipulags-
ins hefur leitt til hættulegra
átaka í sjálfum nýlendxmum,
eins og átti sér stað í Kongó,
Vestur-Afríku og á öðrum svæð-
um róttækra breytinga. Með
því að einangra þessi land-
svæði að verulegu leyti frá á-
rekstnxm og viðsjám stórveld-
anna hefur verið dregið úr
hættunni á algerri upplausn.
reglu hefur verið komið á að
vissu markí, og brautin til
endurreisnar hefur verið radd.
Með þessu móti gera sam-
tökin öllum þjóðum ómetan-
legt gagn, og jafnframt auka
þau við reynsluforða sinn, sem
kemur alþjóðlegu samstarfi til
góða.
Samt er engan veginn nægi-
legt að draga fána að hún og
fagna þessum degi með skrúð-
göngum og ræðuhöldum. Við
verðum að sameina heiminn
í þágu friðar og frelsis. Tím-
inn er ekki bandamaður okkar.
Þegar við staðráðum ,,að
bjarga komandi kynslóðum
undan hörmungum ófriðar", þá
verðum við líka að staðráða
að bjarga sjálfum okkur; að
öðrum kosti vera engar kom-
andi kynsióðir.
Afvopnun, afnám nýlendu-
skipulags og þróun allra landa:
þetta eru þær þrjár lífsnauð-
synjar, sem mikill meirihluti
mannkyns heimtar, og sem
fullnægja verður, ef grundvall-
arreglur jafnréttis og jafnra
tækifæra, sem kveðið er á um
í sáttmála samtakanna, eiga
að ná fram að ganga. Afvopn-
un: svo að heimurinn standi
ekki um aldur og ævi á bax-mi
glötunar. Afnám nýlenduskipu-
Iags: svo að allir menn sku'ii
alls staðar og ævinlega vera
frjálsir og jafnir með tilliti
til þjóðlegs réttar og virðingar.
Þróun allra landa: svo að bilið
sem nú er milli ríkra þjóða og
fátækra, verði brúað og marki
„þróunaráratugsins" loks náð
með almennri og alþjóðlegri
viðurkenningu og framkvæmd
á Mannréttindayfiriýsingunni,
sem á 15 ára afmæli í desem-
ber næstkomandi.
Hver fjölskylda veit að hún
verður að borga jafnvel fyrir
allra brýnustu lífsnauðsynjar.
Er þá ekki undariegt til þess
að hugsa, að svo sáralítið skuli
vera aflögu fyrir allra brýn-
ustu nauðsynjum, þegar fjöl-
skylda þjóðanna á í hlut? Þeg-
ar tveir þriðju hlutar jarðar-
búa hafa ekki einu sinni ör-
uggt drykkjarvatn, hvemig
skyldi brauðið þeirra þá vera?
Synjun um brýnustu nauðsynj-
ar handa öllum þessxim fjölda
er móðgun við sjálfsvirðingu
allra manna um heim allan.
Það þarf engar fómir eða
sjálfsafneitun til að opna öll-
um heiminum hlið velmegunar
og auðsaaldar. Eftir tilkomu
nútímavísinda eru það ekki
lengur auðiindimar sem hefta
ákvarðanir okkar, heldur miklu
fremur ákvarðanir okkar sem
skapa auðlindimar. Þetta er
kjaminn í byltingu nútímans.
Við verðum aðeins að taka
ákvörðxm.
Á þessum Degi Sameinuðu
þjóðanna, sem við höldum há-
tíðlegan þakklátum huga, skul-
um við enn einu sinni hafa
yfir inngang sáttmálans, til að
rifja upp heitið, sem var und-
irritað í okkar nafni fyrir átján
ámm:
Vér, hinar Sameinuðu
þjóðir, staðráðnar
í að bjarga komandi kyn-
slóðum undan hörmungum
ófriðar, sem tvisvar á ævi
vorzi hefur leitt ósegjan-
legar þjáningar yfir mann-
kynið, að staðfesta að nýju
trú á grundvallairéttindi
manna, virðingu þeirra og
gildi, jafnrétti karia og
kvenna og allra þjóða, hvort
sem stórar eru eða smáar,
að skapa skilyrði fyrir því,
að hægt sé að halda uppi
réttlæti og virðingu fyrir
skyldum þeim, er af samn-
ingum leiðir og öðrum heim-
ildar, þjóðarréttar, að stuðla
að íélagslegum framförum
og bættum lífskjörum án
frelsisskerðingar,
Og ætlum í þessu skyni
að sýna umbui'ðarlyndi og
lifa saman í friði, svo sem
góðum négrönnum sæmir,
að sameina mátt vorn til að
varðveita heimsfrið og ör-
yggi, að tryggja það með
samþykkt gnmdvalllarreglna
og skipulagsstofnun, að
vopnavaldi skuli eigi beita,
nema í þágu sameiginlegr3
hagsmuna, og að starfrækja
alþjóðaskipulag til eflingar
fjárhagslegum og félagsleg-
um framfönim allra þjóða,
Höfum orðið ásáttar um að
sameina krafta vora tll að
ná þessu markmiði.
(Frá 8.Þ.).
Athyglisverðar staðreyndir
— merkilegar játningar
Á sólfögrum sumardegi 1963
var ég snemma morguns á ferð
með kunningja mínum, um-
hverfis hinn sögufræga Hval-
fjörð. Þar sem við vorum á
leið frá víxlsporakenndum
hraðgengistímum borgarlífsins,
og vorum fyrst og fremst ,,Dal-
anna menn“, nutum við í rík-
um mæli: kyrrðar morgunsins,
fegurðar fjarðarins, og hrein-
leikans í svaia fjalialoftsins.
Mér varð litið niður til
strandarinnar, og vakti athygli
félaga míns á hreyfingum
nokkurra manna, sem auðsjá-
an'lega voxu ekki landbúnaðar-
starfsmenn þessa byggðalags.
„Hvaða morgunhanar skyldu
þetta vera?“ sagði kunningi
minn.
..Sermilega einhverjir útsend-
arar A tlan zhafsbandal agsins, í
nýjum hemaðarhugleiðingum“,
svaraði ég, en vonaði þó, að
sú tilgáta reyndist röng, því
að sú hugmynd var reyndar
í mótsögn við þann unað og
sumarró, er fram að þe&su
hafði fyllt hug okkar, Dala-
félaganna, þennan kyrra morg-
un.
En fyrr en varði upplýst-
ist, hvað þessir árrisulu mæl-
ingamenn væru hér að vilja.
1 kvöldfréttum Ríkisútvarps-
ins, þenna sama dag, var frá
því skýxrt að fulltrúar Nató, (
hefðu farið þess á leit við
ríkisstjómina, að mega halda
áfram framkvæmdum í HvaL
firði.
Síðan hefur það komið æ
betur í ljós, að þá þegar var
hafinn undirbúningur þeirra
framkvæmda; og einnig, eftir
því sem málin skýrast, að hér
er fyrst og fremst um hern-
aðaraðgerðir að ræða, enda
þótt biöð ríkisstjómarinnar
hafi reynt að læða öðru að
íslenzku þjóðinni. —
Þegar ég hripa þessar línur,
fletti ég um leið tveim hin-
um svokölluðu ,,lýðræðisblöð-
um“ stæreta stjómmálaflokks
landsins, þar sem skýrt er frá
því, að utanríkisráðherra hafi
upplýst á Alþingi, að á und-
anfömum áium, eða frá 1951,
hefðu æðstu valdamenn þjóðar-
innar. þ.e. ríkisstjómin. leyít
vamarliðinu að ráðast í fram-
kvæmdir hér á landi, fyrir
þxisundir milljóna króna; og
alltaf án þess að leyfi Alþing-
is kæmi til!!
Augljóst er einnig á tónin-
um í nefndum „lýðræðisblöð-
um“, að þau hafa ekkert við
það að athuga, þótt þannig sé
haldið á jafn alvarlegum mál-
um. — En hvað segir þjóðin?
Og enn er svo óhugnanlega
hér að unnið, þegar verið er
að leyfa erlendum hemaðar-
aðilum, — á bak við Alþingi,
og þjóðina — nýjár striðsað-
gerðir, í einum sérkennilegasta
og fegureta firði Islands, þar
sem einnig er fjölfarin sam-
gönguleið, þá er reynt að telja
hrekklausum, ti'úgjömum Is-
lendingum trú um það, að ver-
ið sé að gæta hagsmuna ís-
leozks .siávarútvegs, „þar sem
olíugeymar í Hvalfirði geti
orðið varasjóður hvað eldsneyt-
isforða snertir. Heyr á endemi!
Er það kannski ný ,,viðreisn-
ar“-siðfræðL að hernaðarríki
Nató eigi að annast olíubirgð-
ir íslenzkra fiskiskipa?
Þegar verið er að sljógva
sjálfsvitund og trúna á landið,
lxtilsvirða Alþingi, og troða á
rétti þjóðaxinnar, þá er þörf
hiklausra og djarfra mótmæla.
Allir sannir Islendingar verða
að krefjast þess, að seð&tu
menn þjóðarinnar brjóti ekki
sínar eigin lýðræðisreglur —
og stjómarekrá — í þágu hem-
aðarframkvæmda stórvelda.
Eða á þróun mála á Islandi
að verða sú, að litið verði á
Alþingi sem gamamsamt
„brúðuleikhús" — eða nokkurs-
konar „handauppréttingarstöð“.
þar sem óbreyttir liðsmenn fái
góðfúslega að samþykkja hin-
ar ótrúlegustu fjarstæður,
misviturra ráðherra; en mál
séu þar lítt krufin til mergj-
ar?
Ég vona að svo verði ekkb
heldur endurheimti Alþingi
sem fyret, fyxri reisn og virð-
ingu, og þar verði mikil
mannaskipti. —
Þjóðin verður að fá að njóta
þess frelsis, sem hún hafði
endurheimt, svo að hxin öðl-
ist þann frið, sem hún kýs,
og geti fagnandi gengið til
móts við þau verkefni, sem
Ikvarvetna bíða, og kalla á
vituira manna ráð. Enn hefur
hernaðarstefnan, smituð efnis-
hyggju og fjármunavaldi, ekki
deytt þá íslenzka þjóðarsál,
sem er kjami okkar þjóðmesnn-
ingar; þann kjama, sem eftir
vináttu og frið, en fordæmir
mannhatur og mannvíg.
Og þjóðin metur einnig svo
mikils sitt eigið líf, að hún
hefur engan séretakan áhuga
á því, að deyja fyrir aðrar
bjóðir.
Heldur vill hún lifa fyrir
þær allar, þess vegna:
Rís upp, íslenzka þjóð!
Vakna þú, íslenzka móðir!
Ólafur Jóhannesson
frá Svínhöli.
PILOT-V
Pilot V penninn hefur bæöi venjulega blekfyllingu
og blekhylki fyrir sama pennann.
Converter
6 blekhylki
fylgja pennanum
Ink Sparo
Pilot V penninn er í glæsilegum gjafakassa
og fylgja 6 blekhylki hverjum penna.
Me5 hverju blekhylki má skrifa 10,000 orö
VerðiÖ aöeins kr. 215. 00
Faest hjá bóka og ritfangaverzlunum
vfða um land