Þjóðviljinn - 27.10.1963, Blaðsíða 8
8
SÍÐA
ÞIÓÐVILJINN
Sunnudagur 27. október 1963
FYRIRISLENZK-
AN SOSÍALISMA
Islenzkir sósíalistar líta þessa
dagana yfir farinn veg í tilefni
þess, að aldarfjórðungur er
liðinn frá stofnun Sameining-
arflokks alþýðu- Sósíalista-
flokksins.
Baráttusaga íslenzkrar verk-
lýðshreyfingar frá upphafi oa
pólitískra flokka hennar hefur
enn ekki verið skráð. Er þar
óunnið mikilsvert nauðsynja-
verk. því að vart er nýrri kyn-
slóð íslenzkrar alþýðu betri
manngildisstoð í öðrum fræð-
um. Færi vel á, að aldarfjórð-
ungsafmæli Sósíalistaflokksins
yrði tilefni raunhæfra ákvarð-
ana og síðan framkvæmda á
þeim vettvangi.
Sjálfsagt hafa ýmsir þeirra,
er fylgja Sameiningarflokki al-
þýðu fyrstu skrefin fyrir ’5
árum, látið hugann reika fram
í tímann. Sú spuming hefur
verið upp borin. hvenær vænta
mætti, að stéttlaust samfélag
sósíalismans tæki við af auð-
valdsskipulagi á íslandi. —
Og víst mun einn og annar
hafa gert sér góðar vonir um.
að flokkurinn mundi á aldar-
fjórðungsskeiði ná þessu fcöf-
uðtakmarki sínu. Slíkar bjar'-
sýnisvonir hafa reyndar ekki
rætzt, og þykir stundum hægt
miða. En á þessum árum hef-
ur flokkurinn ekki eingöngu
fengizt við boðun sósialistískra
þjóðfélagshátta heldur sinnt
margþættum verkefnum á
vettvangi daglegs stjómmála-
starfs. Ber þar hæst þrjá höf-
uðmálaflokka. sem eru barátt-
an fyrir sjálfstæðu, menning-
arlegu íslenzku þjóðriki — fyr-
ir auknum hlut alþýðimnar
við skiptingu þjóðarframleiðsl-
unnar — og fyrir skynsamlegri
uppbyggingu og stjóm íslenzfcs
atvinnulífs. Á öllum þessum
sviðum dægurbaráttunnar hafa
sósíalistar sótt og varið bezt-
an málstað. Forheimskunar-
tæki gróðastéttarinnar og er-
lendir atburðir hafa að nofckru
hindrað réttmætan árangur, en
slfkt sæmir ei að gráta og sfcal
hertur róðurinn.
Barátta flokks okkar nú fyr-
ir sósíalisma og þjóðfrelsi er
ekki einangrað fyrirbæri í
tima og rúmi. Sósíalistísk
stjómmálastarfsemi á Islandi
er af sömu rót og margbreyti-
leg sókn sósíaismans hvar sem
er i heiminum gegn þjóðfélags-
háttum auðdrottnunar. Krafa
okkar um varanlegt fullvalda
íslenzkt þjóðriki er framhald
fyrri sjálfstæðisbaráttu Islend-
inga og nátengd sókn kúgaðra
þjóða heimsins frá neyð heims-
valdastefnunnar. Þessi tengsl
söguleg og alþjóðleg gefa okk-
ur kjölfestu og styrk. Er við
gerum okkur grein fyrir mikil-
vægi þessa samhengis. er ekki
síður ástæða til. að við íslenzk-
ir sósíalistar, minnumst sér-
stöðu okkar innan þess sviðs.
sem er grundvöllurinn, er við
stöndum á.
Sem marxistum ber ofckur
skylda til að rannsaka og meta
hinar sögulegu og þjóðfélags-
legu aðstæður á hverjum tima.
laga starfsaðferðir og tíma-
bundin stefnumið að stað-
reyndum nýs tíma án uppgjaí-
ar á grundvallarviðhorfum. Hér
kemur til sá vandi að greihá
aðalatriði frá aukaatriðum og
gera sér Ijóst hvenær við á
að sýna festu og hvenær
sveigjanleika. Hina réttu „Iínu“
í málunum verðum við íslenzk-
ir sósíalistar sjálfir að skapa
eftir því sem vandamálin bera
að höndum á hverjum t.íma
og varast jafnt hættur nei-
kvæðrar endurskoðunar og
hentistefnu sem stirðnaðrar
kreddufestu og bókstafatrúar.
Hugmyndafræðileg kjölfesta
og leikni í daglegri stjómmála-
starfsemi verða óhjákvæmi-
lega að haldast í hendur hjá
hverjum þeim verklýðsflokki,
sem leiðir sitt fólk heilt frá
gemingahríðum borgaralegs á-^
róðurs og fallgryfjum þjóð'é-
lagssiðferðis mangaranna. Það
hefur verið gæfa Sameiningar-
flokks alþýðu — Sósíalista-
flokksins, að hann hefur betur
en flestir sambærilegir verk-
lýðsflokkar kunnað að blanda
rétt í þessum efnum.
Því er oft haldið fram, að
léttara hafi verið fyrr á árum
en nú, að tendra með hugs-
andi mönnum þann eld og þá
sigurvissu. sem gefur sókn-
dirfsku og vamarþrótt. Ber
reyndar nokkuð á því, að f
stað oftrúar á góðan málstað
hafi komið vantrú og efnis-
hyggja um öryggi þjóðfélags-
legra Iausna mannlegra vanda-
mála.
Margir höfðu vænzt þess, að
sósíalisminn sem heimshreyf-
ing næði með einfaldari og á-
fallsminni hætti en orðið er
að lækna höfuðmeinsemdimar
í samskiptum manna. En sósí-
alisminn er að vísu ekkert
skjótvirkt undrameðal, er létti
af einstaklingum og þjóðum
hverju aldagömlu meini. Sósí-
alistar gera sér ljóst. að engu
að síður er afnám stéttaþjóð-
félags og einkaeignaréttar á
meiriháttar framleiðslutækjum
sjálfsagt og óhjákvæmilegt
skref á braut þjóðfélagslegrar
þróunar á sama hátt og afnám
lénsskipulags og þrælahalds á
sínum tíma. Enda er arðráns-
eðli stéttaþjóðfélags nútímans í
jafn augljósri mótsögn við ein-
földustu siðferðisboð og fráleitt
að nokkur skjmsamleg gagn-
rýni á stjómarhætti sósíalist-
ískra rikja geti beinzt gegn
samvirkum grundvelli sósfal-
ismans.
Sem kunnugt er eru megin-
atriði þjóðfélagslegrar þróunar
ekki háð tilviljunum einum,
en lúta lögmálum aðlögunar að
framleiðsluháttum og fram-
leiðsluafstæðum. Það er þess
vegna sem innri mótsetningar
stéttaþjóðfélagsins munu verða
því að falli, og sú þjóðfélags-
skipan, sem við hlýtur að taka
getur ekki grundvallazt á öðru
en samvirkni sósíalismans. Hér
skilur milli feigs og ófeigs i
þeim átökum. sem eru höfuð-
auðkenni söguþróunar okkar
aldar.
Meðan meirihluti mannkyns
býr við hungur og volæði og
laun verkamanns fyrir sóma-
samlegan vinnudag endast jafn
vel ekki fyrir húsaleigunni í
„velferðarríkinu“ á Islandi —
þá er skrefið frá kapítalisma
til samvirks þjóðfélags jafn
sjálfsagt og brýnt sem fyrr,
enda þótt reynslan hafi sýnt,
að þau þáttaskil sem slík séu
ekki örugg trygging slysalausr-
ar þróunar þaðan í frá.
Við íslenzkir sósíalistar 1963.
með 25 ára sögu flokks okkar
að baki, teljum okkur því
menn til að ganga vel uppréttir
og með hæfilegu sjálfsöryggi
að þeim verkefnum, sem fyrir
liggja. þó að sannfæring okkar
og sigurvissa byggi á nokkru
flóknari og gagnrýnni forsend-
um en 1938.
1 upphafi annars aldarfjórð-
ungs Sósíalistaflokksins snú-
um við okkur til íslenzkrar
alþýðu, og þá fyrst og síðast
til þeirrar kynslóðar Islend-
inga, sem á manndómsár sín
fyrir höndum.
Við tökum ekki þátt í keppni
borgaralegu hernámsflokkanna
þriggja, sem skapa sér aðdrátt-
arafl með skírskotun til lægstu
tegundar mannskemmandi sér-
hagsmunakenndar einstaklinga.
Við leitum liðs til sóknar
fyrir íslenzkum sósíalisma
gegn úreltum þjóðfélagshátt-
um einkaauðmagnsins. fyrir
stórbættum lífskjörum vinn-
andi fólks gegn vinnuþrælkun
og skammarlaunum, fyrir
tryggingu íslenzks þjóðemis,
fullveldis og sjálfstæðrar
menningar gegn niðurlægjandi
uppgjöf þjóðemisins og amer-
ískri afsiðun.
Við förum ekki með hrópum
eða halelújaprédikunum, en
skírskotum til vitsmuna- og til-
finningalífs hvers góðs Islend-
ings.
Við bjóðum ekki einfalda
allsherjarlækningu heimsins —
meina, en minnum á, að aðeins
með gagnrýnni en jákvæðari
samfélagshyggju og félagslegri
baráttu fyrir réttum málstað
gegnum við þeirri sjálfsögðu
skyldu að tryggja bömum okk-
ar betra mannlíf og heilla en
nú er boðið.
K.jartan Ólafsson.
Afmæliskveðja
GÍTARKENNSLA
Get bætt við nokkrum nemendum, (kenni
spænska aðíerð, einnig að leika með plect-
ar). — Innritun í síma 23822.
GUNNAR H. JÓNSSON.
Framhald af 7. síðu.
aðra flokka og þátttöku í rík-
isstjómum. Hefur flokkurinn í
þessari baráttu oft og tíðum
látið innanflokksmál sín sitja
á hakanum, stundum þanið sig
yfir stærra svið en hann hef-
ur getað valdið, og mætti ef
til vill færa honum helzt til
foráttu að hann hafi verið of
stórhuga og færzt of mikið f
fang.
Samhliða hinni þjóðlegu
stefnu hefur Sósíalistaflokkur-
inn einkennzt alla tíð af víð-
sýni og frjálslyndi. Hann hef-
ur að því leyti áreiðanlega
stungið mjög í stúf við ýmsa
kommúnistaflokka erlendis.
sem talið hafa sér skylt að
beita hörðum aga. Hefur því
verið furðulegt að hlusta á
þegar ungir menn, sem komið
hafa úr skólum frá rikjum
sósíalismans þar sem uppgjör
hafði farið fram við stefnu
Stalíntímabilsins, hafa ætlað
að fara að draga hliðstæðar
ályktanir af því hér heima og
telja sér trú um að eitthvert
einraeði hafi ríkt í Sósíalista-
flokknum á Islandi! Mætti víst
frekar bera honum á brýn að
of lauslega hafi verið tekið á
málum og lítið að því gert að
samræma skoðanir flokks-
manna.
Á þessu aldarf jórðungs afmæli
er sósíalistum það auðvitað
efst í hug hver verður fram-
tíð flokksins, hvemig hann
beitir sér á næstu árum fyrir
hagsmunum verklýðshreyfing-
arinnar og fátækrar alþýðu á
Islandi. hvemig hann rækir
sem bezt hlutverk sitt sem ís-
lenzkur stjómmálaflokkur,
hvemig hann getur stuðlað að
því að leiða íslenzku þjóðina
í heild út úr þeirri sjálfheldu
sem hún er komin í og bjarga
þjóðinni undan hersetu og
fjötrum Atlanzhafsbandalags-
ins og gefa íslenzkum stjóm-
málum íslenzka sósíalíska
stefnu. Enginn þarf að halda
að sá uppgangur úreltrar auð-
valdsstefnu sem dafnað hefur
hér síðustu árin geti staðið til
langframa, enda brakar orðið
hátt f viðreisminni. Enginn vafi
er á því að sóíalisminn, hversu
margvísleg form sem hann
kann að taka á sig með þjóð-
unum, verður sá segull er á
komandi árum dregur að hér
hugi milljóna manna um heim
allan. Það eigi eftir að ger-
ast miklar byltingar og heim-
urinn verður engin vær;ðar-
voð eða plussspfi, og sósíAlism-
inn á eftir að komast aftur í
sókn hér á landi svo að óþrjót-
anleg verkefni bíða Sósíalista-
flokksins á Islandi.
Fyrir nokkrum dögum var
einhver blaðspyrill í Höfn að
reyna að pína Halldór Lax-
ness til að viðurkenna að hann
hafi breytt um skoðun á Sov-
ríkjunum, þar til hann, að
sögn Morgunblaðsins. hreytti
loks út úr sér í vonzku að
kommúnisminn sé landplága
frá Eystrasalti til Kyrrahafs.
Þegar Karl Marx og Engels
gáfu út Kommúnistaávarpið
um miðja 19. öld, hófu þeir
það með þessum orðum: ,,Vofa
gengur nú ljósum logum um
Evrópu — vofa kommúnismans.
ö'll máttarvöld gömlu Evrópu
hafa tekið höndum saman um
heilaga ofsókn gegn vofu þess-
ari! Ég held að Halldór hafi
ekki tekið nógu djúpt í árinni.
Hann hefði átt að segja að
kommúnisminn væri orðin ver-
aldarplága, og að minnsta
kosti finnst Kennedy hann
vera kominn ískyggilega nærri
bæjardyrunum hjá sér. Jafn-
vel í háloftunum eru menn
ekki lengur óhultir fyrir vofu
kommúnismans.
Sósíálistaflokkurinn hefur
25 ára starfi verið orkugjafi
íslenzku þjóðfélagi, saga hans
er samtvinnuð sögu þjóðarinn-
ar á þessu tímabili. Mikið
af starfsþreki og orku hefur
gengið til að skapa alþýðunni
baráttutæki og þá framar öllu
dagblaðið Þjóðviljann. lslenzkri
þjóð er það mikil nauðsyn að
Sósíalistaflokkurinn eflist. Mér
finnst að sósíalistar megi vera
stoltari en þeir eru af flokkn-
um sínum, baráttu hans og af-
rekum, og ættu að vera skiln-
ingsrikari á verðleika hans,
og vildi ég beina því til þeirra
að þeir séu ekki um of með
augun utan flokksins heldur á
verkefnum hans sjálfs, gæti
þess að tvístra ekki kröftun-
um heldur sameina þá, séu
ekki að Ieita að brestum hver
hjá öðrum heldur miklu frem-
ur þeim kostum sem með
hverjum einum búa til að geta
einbeitt afli flokksins að þeim
verkefnum í þágu Islands sem
eru svo brýn og aðkallandi.
Megi Sósíalistaflokkurinn
verða gæfu sinnar smiður á
komandi árum, trúr þeirri
stefnu sem brautryðjendur
hans hafa markað, og íslenzkri
alþýðu sverð og skjöldur. Ég
óska formanni flokksins og
flokksmönnum öllum til ham-
ingju með afmælið.
Þessi grein er skrifuð að
beiðni Magnúsar Kjartanssonar
ritstjóra og ég hefði ekki nema
dagstund til að berja hana
saman, og bið ég lesendur að
afsaka hve hún ber þess aug-
ljós merki.
77/ unga fó/ksins
1 mörg ár hafa árásir á
kjör almennings ekki verið
harðari en um þessar mund-
ir. Unga fólkið sem er að
stofna heimili, eða búa sig
undir lífið með námi og ef
til vill hvortveggja. hefur
ekki hvað sízt orðið hart úti
í kjaraskerðingarstefnu stjóm
arinnar. Þjóðviljinn málgagn
alþýðunnar, hefur löngum
tekið málstað unga fólksins.
Nægir þar að nefria. sem
dæmi húsnæðismál og betra
fræðslukerfi. En betur má ef
duga skal. Þjóðviljinn er ekki
nógu útbreiddur og hann
hefur heldur ekki aðgang að
auð stórfyrirtækjanna eins
og sum önnur blöð. Skora ég
því á unga menn að leggja
eitthvað að mörkum í þeirri
söfnun er nú stendur yfir.
Þórarinn Jónsson.
Kveðja fró Sósíalista-
félagi Akraness
Sósíalistar á Akranesi senda félögum sínum um land
allt hugheilar ámaðaróskir og baráttukveðjur á þessum
merku tímamótum Sósíalistaflokksins, flokks framfara
og frelsis, flokks verkalýðshreyfingarinnar, flokks hug-
sjónamanna úr öllum stéttum.
Forystumönnum flokksins sendum við hlýjar kveðjur
og þökkum þeim fyrir þann baráttuvilja, kjark og þraut-
seigju, sem þeir hafa sýnt í gegnum árin. Við þökkum
þeim fyrir þá sólargeisla sósíaliskra framfara, sem alls-
staðar blasa við, þrátt fyrir skugga viðreisnarinnar og
aðra fúabletti kapítalismans.
Frjálsir menn í frjálsu landi, það er takmarkið.
Sósíalisminn boðar fegurstu hugs'jónir mannkynsins,
jafnrétti, frið, bræðralag. Samhjálparstefna sósíalista, trú-
in á manninn, mátt hans og megin, og hið góða í mann-
inum, hefur fært milljónum manna um allan heim frelsi
undan áþján sérhyggjunnar og eigingirninnar.
Megi ísland bera þá gæfu í skauti sér, að synir lands-
ins og dætur fái að búa í friði, við jafnrétti og bræðra-
lag um alla framtíð. Sú ósk mun vera hin bezta kveðja,
sem forystumenn flokks okkar og flokksmenn allir
helzt kjósa til handa ísl. þjóðinni á þessum tímamótum.
Lifið heil!
Draumur kommúnismans
A þessum degi fyrir 25 ár-
um var lagður grundvöllur
að sameiginlegum starfsvett-
vangi ísl. vinstri manna.
Reynslan hefur sýnt okkur
að menn geta mætzt á teið-
inni að takmarkinu og starf-
að saman ef viljinn er nóg-
ur.
Nú er ekki um vilja að
ræða heldur nauðsyn. ts-
lenzkir sósíalistar verða nú
sem áður að viðurkenna
nauðsyn samstarfsins og
koma starfsháttum sínum
þannig að enginn vinstri
maður geti skorazt úr leik.
Unga fólkið þarf á þvi að
halda að hér verði sem fyrst
starfandi sameinaður sterkur
vinstri flokkur. Flokkur sem
tali því máli er það skilur
og vill skilja. Á þeirri stundu
mun það sjá hver stígur í
hægri fótinn og hver f þann
vinstri og flokkur „jafnvægis-
listamannanna" verða sú öld-
ungasamkoma sem hann í
eðli sínu er og „viðreisnin“
ekki eiga sér viðreisnarvon.
Islenzkir sósíalistar munu
þá uppskera eins og til var
sáð.
Ósk mín nú á þessum tíma-
mótum er, að þetta megi tak-
ast.
Gísli B. Björnsson.
Enginn mó skorast úr leik
Sameiningarflokkur alþýðu-
sósíalistaflokkurinn er ung-
ur, aðeins 25 ára, en stefna
hans og störf eru hugsjónir
heillar aldar, hugsjónir um
sameinaða alþýðu, sem i
krafti samtakanna vinnur
bug á örbirgðinni og boðar
öllum mönnum allsnægtir
brauðs og klæða, vinnur
bug á fáfræði og sjúkdóm-
um og boðar mönnum neil-
brigði og menntun; vinnur
bug á ótta og úrræðaleysi,
en boðar mönnum frið og ör-
yggi.
Þessi hefur verið stefna
flokks okkar og öll hans
störf eru í anda þeirrar
'stefnu og ég á þá ósk heit-
asta að flokkurinn haldi á-
fram á þeirri braut sem hann
hefur markað og sameini alla
alþýðu um stefnumálin, bví
það er leið íslands til sósfal-
isma.
Tryggvi Emilsson.
verkamaður.