Þjóðviljinn - 11.11.1963, Blaðsíða 2

ÞJðÐVILTINN
Mánudagur 11. nóvember 1963
2 SlÐA
Ríkisstjórnin féll
frá ofbeldislögunum
Rœtt um uppgjöf ríkisstjórnarinnar
Myndin er tekin á fundi landsnefndar verk-
lýðsfélaganna og miðstjórnar ASÍ er hald-
inn var í fyrradag til þess að ræða um til-
boð ríkisstjórnarinnar um frestun á sam-
þykkt þvingunarlaganna og frestun verkfalla
en fundurinn mælti með því að verklýðsfé-
lögin féllust á tilboðið. Forseti ASÍ, Hanni-
- bal Valdimarsson, er að tala en auk hans
í sjást Eðvarð Sigurðsson og Snorri Jónsson.
27 félög boðuðu varkfall
Baráttan gegn ofbeldislögum
ríkisstjómarinnar var háð af
þvílíkum einhug af hálfu verk-
lýðshreyfin g arinn a r að sliks eru
naumast daemi áður. Verkföll
prentara og síðar bókbindara
voru í eðli sfnu pólitísk mót-
mælaverkföll gegn ofbeldislögun-
um, og fengu stjómarflokkamir
þá þegar kynni af afstöðu verka-
fólks án tillits til stjómmála-
skoðana. Daginn sem umxæður
hófusit í þinginu lögðu verka-
menn við höfnina, járnsmiðir í
smiðjunum og margt fleira
verkafólk niður vinnu til þess
að mótmæla lögunum. Á mánu-
dag. þegar hinn eftirminnilegi
fundur var haldinn á Lækjar-
torgi — og annar sögrolegur
fundur á Akureyri — mátti
heita ailsherjarverkfall verka-
fólks i Reykjavík, Hafnarfirði,
Akranesi, Akureyri, Vestmanna-
eyjum, í bæjunum á Austfjörð-
um og miklu víðar. Mótmælun-
um rigndi jrfir Alþingi, og voru
þar lögin fordæmd jafn harð-
lega af verklýðssamtökum þeim
sem stjómarflokkamir veita for-
stöðu sem öðrum; FuUtrúaráð
verfclýðsfélaganna í Reykjavík
heimtaði ,,tafarlausa kauphækk-
Dagsbrúnarfundur
Framhald af 4. síðu.
menn sem vilja ofbeldisleiðina.
Verkaiýðssamtökin þurfa á öll-
um styrk sínum að halda eigi
samningar að takast á viðunandi
hátt fyrir verkalýðssamtökin, —
og ég vænti þess að við Dags-
brúnarfélagar stöndum þar cin-
hnga að verki, sagði Eðvarð að
lotoum. Lagði hann fram eftirfar-
andi tillögu er var samþyJckt
með nær öllum greiddum at-
kvæðum gegn þremur:
„Fundur í Verkamannafélaginu
Dagsbrún, haldinn sunnudaginn
10. nóvember 1963, samþykkir þá
ti'Ilögu trúnaðarmannaráðs fé-
lagsins. að frestað verði tái 10.
desember n.k. framkvasimd þeirra
vinnustöðvana, er hefjast áttu
frá og með 11. þ.m.
Fundurinn samþykkir þennan
frest þar sem nú liggur fyrir að
frumvarp ríkisstjómarinnar um
launamál o. fl. verður dregið til
baka í jafn langan tíma og að
samningviðræður um kjaramálin
verði tefcnar upp nú þegar.
Fimdurinn leggur áherzlu á.
að það er stefna verkalýðsh reyf-
ingarinnar að kjaramálin beri að
leysa með frjálsum samningum
og ektoi toami til mála að leið
lögþvingunar verði reynd á ný.“
Svertan á þvingunarfrumvarp-
inu var varla þurr orðin þegar
mótmælasamþykktir verkalýðs-
félaga tóku að staflast upp á
skrifstofu Aliþingis. Það voru
forystufélögin (Dagsbrún, Hlíf,
Félag jámiðnaðarmanna, Ein-
ing o.fl.) sem riðu á vaðið, en
fyrstu dagana bættust tugir fé-
laga í hópinn og þegar stjórnin
guggnaði á að bola frumvarp-
inu fram á Alþingi voru mót-
mæli enn að berast og áskoran-
ir um að fella frumvarpið.
Eftirminnilegust munu þó
un“; stjóm Iðju mótmælti auk-
inheldur harðlega! Þegar stærsti
fundur sem haldinn hefur verið
í Verzlunarmannafélagi Reykja-
vikur, á sjötta hundrað manns,
mótmælti frumvarpi ríkisstjóm-
arinnar EINRÓMA og skoraði á
Alþingi að fella það, gat engum
manni dulizt að ríkisstjórnin var
komin i algeran og vonlausan
minnihluta með þjóðinni.
Afdráttariausustu mótmælin
komu þó frá milli 20 og 30
verklýðsfélögum um land alit
sem boðuðu verkfall frá og
með 11. nóvcmber og fóru
ekkert dult með það að þau
verkföll yrðu framkvæmd
hvað sem allri Iagasetningu
liði og háð tii sigurs þar íil
lögunum hefði verið hnekkt.
Slík baráttuaðferð hefur
aldrci fyrr verið boðuð af
verklýðssamtökunum á Is-
landi, en engu að síður var
Ijóst að hún var í samræmi
við réttarvitund alls þorra
þjóðarinnar.
Samningar í stað
ofbeldis
VerHýðssamtöfcin höfðu frá
upphafi borið fram þá toröfu að
fallið yrði írá ofbaldi og teknar
upp samningsviðræður við verk-
lýðssamtökin. Þegar Ólaíur
Thors ræddi við forustamenn
verklýðsfélaganna áður en frum-
varpið kom fram buðust þeir til
að beáta sér fyrir frestun á verk-
föDum gegn tafariausum samn-
ingum. Ólafur Thors hafnaði því
boði. Eftir að frumvarpáð kom
fram ítrekuðu fulltrúar verk-
lýðssamtakanna tilboð sín dag
eftir dag, en þeim var jafnóð-
um hafnað af málsvörum ríkis-
stjómarinnar. 1 útvarpsxrm ræð-
unum um vantraustiðlögðu
Hannibal Valdimarsson, Eðvarð
Sigurðsson og Bjöm Jónsson enn
áherzlu á tilboð um samninga í
stað ofbeldis, en ráðherramir
neituðu enn af fyllsta hroka.
Ósigur ríkisstjómarinnar er
þeim mun algerari og eftir-
minnilegri sem ráðherramir
höfðu í meira en heila viku
hafnað þeirri Iausn, sem sigr-
aði að lokurn, af einstæðu
yfiríæti og belgingi. Þeir
myndu eflaust gefa mikið fyr-
ir það núna að hafa aldrei
sagt mörg þau orð sem þjóð-
In hlustaði á í síðustu viku.
Vitað er að mikil átök áttu
sér stað innan stjómarflokk-
anna í síðustu viku. Eftir að
verða viðbrögð almennings hér í
Reytojavík og undirtektir á mót-
mælafundi Alþýðusambands ís-
lands síðastliðinn mánudag.
Fjölmennið, alvöruþunginn yfir
fundinum og undirtektir þær,
sem ræðumenn fengu, mun
framar öðru hafa orðið til þess
að gera valdstjóminni Ijóst
að þvingunarfrumvarpið yrði
aldrei að lögum.
ASÍ, veitoalýðsfélög í Reykja-
víto og Hlíf í Hafnarfirði höfðu
skorað á fólk að leggja niður
vinnu frá hádegi og varð þetta
hin harðvituga andstaða verka-
fólks var orðin Ijós, jafnt
stjórnarsinna sem annarra, hófst
geysilegur þrýstingur á forustu-
menn stjórnarflokkanna frá ó-
breyttum fylgismönnum. Ekki
sízt var ólgan mikil og vax-
andi innan Alþýðuflokksins, og
skýrðu kjósendur þingmönnum
sínum óspart frá því að þeir
þyrftu ekki að vænta fylgis
þeirra í næstu kosningum ef
þeir samþykktu Iögin. Mátti
fylgjast með því á þingi hvemig
dofnaði yfir þingmönnum stjóm-
arflokkanna dag frá degi. Að
lokum var svo komið að tveir
þingmenn Alþýðuflokksins, Bene-
dikt Gröndal og Eggert G. Þor-
steinsson, fóru ekkert dult með
það, að þeir væru orðnir á móti
málinu — þótt Benedikt Grön-
dal greiddi þrisvar atkvæði með
því í neðrideild og Eggert Þor-
steinsson tvisvar í þeirri efri!
Tfirlýsingar þessara tveggja
þingmanna um andstöðu sína
— þrátt fyrir atkvæðagrciðsl-
umar — sannaði að ríkis-
stjórnin hafði ekki einusinni
raunverulegan meirihluta á
þingi, og allan þorra þjóðar-
innar á móti sér. Henni varð
Ijóst að hún var að heyja
vonlaust stríð.
Stéttarleg sam-
staða
Sá málefnalegi sigur sem
verklýðshreyfingin hefur unnið
er mjög mikilvægur. Engum
manni duldist að ofþeldislög rík-
isstjómarinnar voru aðeins
hugsuð sem upjúiaf annars
meira; éf þáu hefðu staðizt var
ætiunin að framlengja þau í
einhverri mynd um áramótin um
ófyrirsjáanlegan tixna. Einnig
þeim fyrirætlunum hefur nú
verið hnekkt, ef verklýðsfélögin
halda vöku sinni.
En eftir er sjálft tilefni fmm-
varpsins, kjaramál verkafólks.
Það vandamál er enn jafn óleyst
og áður. Ríkisstjórnin hefur að-
eins fallizt á að samningar verði
teknir upp tafariaust, en verk-
Iýðssamtökin verða að tryggja
það með einhuga baráttu og
festu að samningamir beri
árangur. Átökin að undanförnu
hafa sannað hverju stéttarleg
samstaða — án tillits til stjóra-
málaágreinings — fær áorkað;
haldi verkafólk þeirri samstöðu
er sigur vís einnig í átökunnm
um kjaramálin.
verkfall nær algjört. Þannig
lagðist niður öll vinna við höfn-
ina, í slippnum, smiðjunum, í
fisk- og síldariðnaði, nær allir
verkamenn bæjarins hættu
vinnu, byggingarvinna stöðvað-
ist o.s.frv. f Hafnarfirði var
sömu sögu að segja. Auk þess
tók iðnverkafólk uiidir áskor-
unina með því að ganga sem
einn maður út úr fjölmörgum
verksmiðjum og úr öðrum hurfu
svo stórir hópar að þær urðu
óstarfhæfar. Þannig lamaðist
allt athafnalíf I horginni og all-
ar framkvæmdir sem máli skipta
stöðvuðust. Var fjölmennið á
Lækjartorgi og fundardvöl fólks
einnig eftir því.
Á Akureyri
Þennan sama dag boðaði full-
trúaráð verkalýðsfélaganna á
Atoureyri til mótmælafundar og
hvatti verkafólk einnig til að
leggja niður vinnu á hádegi og
fjölmenria á fundinn. Þar varð
verlcfallið algjört og fundurinn
stærsti fundur í sögu verkalýðs
Akureyrar.
Er ríkisstjórnin heyktist á
þvingunarlögunum höfðu 27
verkalýðsfélög um land allt
ýmist hafið verkfall eða boðað
verkfalL Eru þau talin upp hér
á eftir:
Verkamannafélagið Dagsbrún,
Reykjavík
Verkamannafélagið Hlíf, Hafn-
aríirði
Verkalýðsfélagið Eining, Akur-
eyri
Iðja, félag verksmiðjufólks
Akureyri
Verkalýðsfélag Vestmannaeyja,
V estmannaeyjum
Verkakvennafélagið Snót, Vest-
mannaeyjum
Iðja, félag verksmiðjufólks,
Hafnarfirði
Verkamannafélagið Þór,
Selfossi
Verkalýðs- og sjómannafélagið
Bjarmi, Stokkseyri
Verkamannafélagið Báran,
Eyrarbakka
Verkalýðsfélag Hveragerðis,
Hveragerði
Verkakvennafélagið Brynja,
Siglufirði
Verkamannafélagið Þróttur,
Siglufirði
Verkalýðsfélag Norðfirðinga,
Neskaupstað
Verkamannafélagið Árvakur,
Eskifirði
Verkalýðs- og sjómannafélag
Stöðvarfjarðar, Stöðvarfirði
Verkalýðsfélag Vopnafjarðar,
Vopnafirði
Verkalýðs- og sjómannafélag
Miðneshrepps, Sandgcrði
Verkamannafélag Húsavikur,
Húsavík
Verkakvennafélagið Framtíð,
Eskifirði
Hið íslenzka prentarafélag,
Reykjavík
Bókbindarafélag fslands,
Reykjavik
Félag járaiðnaðarmanna,
Reykjavík
Bókbindarar af-
lýstu verkfalli
I gærmorgun kl. 10.30 var
haldinn fundur í Bókbindarafé-
lagi Islands, Reykjavík, í Eddu-
húsinu og var hamn allfjölmenn-
ur. Á fundinum var samiþykict
einróma tiOlaga um frestun á
vertofalli því sem félagið hafði
hafið. Var tillagan sam-
hljóða tillögu þeirri er samþykkt
var á fundi HlP í gær og þirt
er á öðrum stað í blaðinu.
Dtgefandi: Sameiningarflcikkur
allþýðu — Sósíalistafloklrurlnn.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson,,
Magnús Kjartamsson (áb.),
Sigurður Guðmundsson,
Mjólkurfræðingafélag íslands,
Reykjavík
Verkamannafélag Reyðaríjarðar-
hrepps, Reyðarfirði
Um þrjúleytið í gær
valt stór kranabifreið
frá Kol & Salt útaf veg-
inum ofan við Kamba-
brún. Tveir menn voru
með bifreiðina og beið
annar þeirra, kranastjór-
inn, bana. Bifreiðar-
stjórinn skaddaðist á
fæti.
Nánari tildrög slyss þessa eru
þau að þegar bifreiðin, sem var
Verkalýðs- og sjómannafélag Fá-
skrúðsfjarðar, Fáskrúúsfirði
Bílstjórafélag Akureyrar,
Akureyri.
á leið úr Reykjavík austur á
Eyrarbakka, var toomin á svo-
nefndan Urðarháls ofan við
Kambabrún tókst bifreiðarstjór-
anum ekki að skipta herini nið-
ur og hemlar dugðu ékki til að
draga úr ferð þessa þunga far-
artækis.
★
Frekar en að renna fram af
Kambabrúninni tók bifreiðar-
stjórinn þann kost að aka útaf
veginum og þar valt bifreiðin
með þeim afleiðingum að mað-
ur sem var í kranahúsi ofan á
henni beið bana. Hann hét Ást-
ráður Krístófer Hermaníusson,
26 ára gamall, úr Reykjavík.
Al-
þingi götunnar
í útvarpsumræðunum á
miðvikudaginn var vakti það
athygli að Bjarni Benedikts-
son var venju fremur dauf-
ur í dálkinn. Hann brýndi
aðeins róminn einu sinni,
þegar hann hrópaði að það
skyldi aldrei gerast að al-
bingi götunnar færi að segja
tnnanhússalþinginu við Aust-
urvöll fyrir störfum. Og tónn-
inn i röddinni var slíkur að
ráðherrann var greinilega að
stappa stálinu í sjálfan sig
ekki síður en aðra; nú skyldi
barizt til þrautar.
Þremur dögum síðar höfðu
þau tíðindi gerzt að Bjarni
Benediktsson hafði beygt sig
fyrir alþingi götunnar. Það
„löglega" ofbeldi sem ætlun-
in var að fremja í steinhús-
inu við Austurvöll hafði lot-
ið í lægra haldi fyrir til-
kynnlngu verklýðssamtak-
anna um „ólögleg“ verkföll;
sjálfur dómsmálaráðherrann
varð að viðurkenna að hann
væri ekki maður til þpss að
setja og framkvæma lög sc
brytu gersamlega í bága t
réttarvitund _ þjóðarinnar.
í þessum átÖkum hafa bii
gagnstæðar hugmyndir i
lýðræði. Bjarni Benediktss
hefur ævinlega lagt á þ
megináherzlu að fólkið
iandinu hefði það eitt hlt
verk að kjósa fulltrúa á þi
á fjögurra ára fresti
beygja sig þess á milli fy:
ákvörðunum þingmanna, hve
ar svo sem þær væru. H
í blaðinu hefur verið lögð
það áherzla að því aðei
væri lifandi lýðræði í lar
inu að hinir kjörnu fulltrú
þjóðarinnar hefðu samba
við almenning og létu vi'
og réttarvitund þjóðarinn
skera úr um öll meirihátt
málefni, einnig milli kos
inga. Bjarni Benediktss
hefur nú í verki beygt s
fyrir því sjónarmiði sc
hann hefur hrakyrt og ha
árum saman. Á þetta er elt
bent til að hælast um gaje
vart honum; hann er mað
að méiri þegar hann vitkí
og lærir af reyririirn->i Ve
„„hí VioM bati 'tiist
,ifiðreisn"
Þeir sem ólu þá von í brjósti að alþýðusam-
(Eökin í landinu væru sundruð orðin og lægju vel
við höggi, hafa orðið fyrir sárum vonbrigðum
imdanfama daga, eða allt frá því að ríkisstjóm-
ín dirfðist að leggja þvingunarfrumvarpið 'fyrir
Alþingi. Mun lærdómur þessara daga án e'fa
marka tímamót í sögu verkalýðshreyfingarinnar
og íslands, en viðbrögð almennings gegn þessari
árás á lýðréttindin vom með eindæmum í sögu
stéttabaráttunnar í landinu.
Reisn gegn
Banaslys á veginum
á Kambabrán í gær