Þjóðviljinn - 15.11.1963, Blaðsíða 4

Otgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.»,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason. Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Simi 17-500 (5 lfnur). Áskriftarverð kr. 80 á mánuði.
Verítrygging kaups
k ndstæðingablöð verkalýðshreyfingarinnar klifa
nú á því dögum oftar að skipulagsleysi á sam-
'tökum launþega og atvinnurekenda torveldi lausn
kaupgjaldsmálanna, og talað er um það sem allra
meina bót í þeim efnum ef takast mætti að gera
heildarsamninga, helzt við alla verkalýðshreyf-
inguna í einu og fil langs tíma. Nú fer því fjarri
að í þeim hugmyndum einum saman felist and-
staða gegn alþýðusamtökunum og þeirra stefnu. í
verkalýðshreyfingunni á íslandi hefur um allmörg
undanfarandi ár mikið verið hugsað og rætt og
jafnvel samþykkt um nauðsyn á skipulagsbreyting-
um samtakanna, öll þau mál eru í deiglunni og virð-
ast vera að þokast í rétfa átt þó hægt fari. Alþýðu-
sambandsþing hafa með viljayfirlýsingum tjáð sig
fylgjandi róttækum breytingum á skipulagi sam-
bandsins þó ekki hafi enn orðið samkomulag um
framkvæmd þeirra. Verulegur skriður er þó að
komast á málin, og yrði efalaust mikill ávinning-
ur, einnig í samningsmálum, að stofnun þeirra
landssambanda einstakra starfsgreinar sem nú eru
í undirbúningi, en meðal þeirra eru verkamanna-
samband og landssamband málmiðnaðarmanna og
skipasmiða. En hin gagngera skipulagsbreyting á
Alþýðusambandinu sem fyrirhuguð er hlýtur að
taka langan tíma og er mikið vandaverk, en er
óhjákvæmileg nauðsyn.
fTugmyndin um kjarasamninga verkamanna og
annarra launþega til langs tíma er óhugsandi
í framkvæmd nema sæmilega sé tryggf að kaup-
máttur launanna rýrni ekki meðan samningar
standa, að komið sé á verðtryggfngu kaupsins sem
verkamenn og aðrir launþegar geti við unað. Þeir
sem nú skrifa mest um nauðsyn kjarasamninga
til langs tíma eru reyndar sömu andstæðingar
verkalýðshreyfingarinnar sem árum saman héldu
því fram í ræðu og riti að undirrót flestra meina
efnahagslífsins væri hin ófullkomna verðtrygging
kaups sem verkalýðsfélögin höfðu tryggt sér, að
kaup hækkaði samkvæmt vísitölu þegar tilteknar
verðhækkanir hefðu orðið. Það var eift fyrsta verk
núverandi ríkisstjómar að beita lagaofbeldi til að
afnema þessa verðtryggingu kaupsins, undir því
yfirskini að með því fengis’t meiri staðfesta í
kaupgjald og verðlag. Reynslan hefur orðið á
annan veg. Ríkisstjórnin og stjómarstefnan hafa
magnað slíka óðaverðbólgu að þess eru engin
dæmi, og ekki hikað við að beita gengislækkun
sem hefndarráðstöfun til að gera ávinning verk-
fallsbaráttu og nýgerðra kjarasamninga að engu.
Verkamenn hafa neyðzt til að semja til nokkurra
mánaða, og eru t.d. kaupsamningarnir sem nú eru
framundan þriðja kaupbreytingin á þessu ári. Ein-
mift afnám vísitöluákvæða samninganna hefur
leitt af sér miklu meiri ófrið á vinnumarkaðnum
en verið hefur um langt skeið, enda kaupmáttur
launanna aldrei verið verr leikinn. Því hefur ein
aðalkrafa verkalýðshreyfingarinnar nú í haust
verið krafan um verðtryggingu kaupsins. Án þess
að orðið sé við þeirri kröfu, er tómt mál að tala
um kjarasamninga til langs tíma. — s.
--------- ÞlðÐVILIINN
Skúli Guðjónsson á
- -__________ —___________________Föstudagur 15. nóvember 1963
Ljótunnarstöðum skrifar um útvarpsdagskrána:
VETRARDAGSKRAIN
LOFAR ÝMSU GÓÐU
Svo virðist sem útvarpið sé
á veiðum eftir hátíðlegum orð-
um, er megi verða til að auka
á virðuleik stofnunarinnar.
Þegar það heldur sig hafa
fundið sl£k orð, eru þau notuð
í tíma og ótíma og næstum í
öllum hugsanlegum sambönd-
um. Þótt oft sé um að ræða
góð og falleg íslenzk orð, verð-
ur hlustandinn leiður á þeim,
næstum því að hann fyllist
andúð, eins og raunar á sér
allt af stað. þegar um hvim-
leiðar og þrákelknislegar end-
urtekningar mælts máls er að
ræða.
Eitt þeirra orða, sem um
þessar mundir gengur eins og
grár köttur gegnum fréttir,
fréttaauka og álitlegan hluta
af öðru mæltu máli útvarps-
ins er orðið ungmenni. 1 sjálfu
sér ágætt orð, og á annað
betra skilið en vera misþyrmt
með slíkri ofnotkun. er átt hef-
ur sér stað undanfama mán-
uði.
Ungmennahjal
Sennilegt má telja, að ung-
mennahjal útvarpsins sé af
andlegum toga spunnið og einn
ávöxtur þeirrar sýndarkristni,
er siglt hefur í kjölfar við-
reisnarinnar og þeirrar við-
leitni, að beina hugum fólksins
til hinna himnesku tjaldbúða,
þegar kjör þess eru þrengd
hér, neðra.
Ungmenni lesa ritningar-
greinar við hátíðleg tækifæri.
Ungmenni koma frá útlöndum,
ungmenni fara til útlanda að
læra guðsorð og góða siði.
Ungmenni koma á fundi og
segja frá ferðum sínum til út-
landsins. Ungmenni gera þetta
og ungmenni gera hitt, sem of
langt yrði upp að telja. Og
allt er það gott og gúði þókn-
anlegt. sem ungmenni aðhafast.
Maður fær það einhvem veg-
inn á tilfinninguna, að ung-
menni séu hvítklæddar vémr,
kynlausar, syngjandi hósíanna
frammi fyrir lambsins stól.
Hrein og óhrein
Enn er sagan þó ekki nema
hálfsögð.
Orðið unglingur, sem til
þessa hefur haft á sér óbland-
inn yndisþokka í málvitund
manna, er orðið að hálfgild-
ings skammaryrðl á máli út-
varpsins. Það er búið að skilja
sauðina frá höfrunum, svo ekki
verður um villzt. Sá hluti æsk-
unnar, sem er góður og guði
þóknanlegur. heitir ungmenni,
afgangurinn nefnist unglingar.
Unglingar brjótast inn og stela,
unglingar sitja á knæpum,
unglingar fara austur í Þjórs-
árdal og vinna spellvirki. 1
stuttu máli: Unglingar eru ó-
hreinu bömin í okkar þjóðlífi,
ungmennin þau hin hreinu og
flekklausu.
Þetta kom meðal annars
glöggt fram í skýrslu Þjórsár-
dalsnefndarinnar. Þegar rætt
var um ungt fólk almennt hét
það oftast ungmenni. en er tal-
ið barst að Þjórsárdalsfólkinu
sérstaklega og öðru ungu fólki.
er hafði misstígið sig, hét það
unglingar.
Þetta er aðeins eitt dæmi af
mörgum um það hvernig út-
varpið tekur gömul og góð orð
allmennrar merkingar, og
brengir hana. eða færir alger-
lega inn á ný svið. Verður ef
til vill vikið nánar að þessu
síðar.
Hið gagnstæða
Svo er hér dæmi um hið
gagnstæða:
Fyrir nokkrum árum kom
maður inn á auglýsingaskrif-
stofu útvarpsins, þeirra erinda
að auglýsa óskilahund, svart-
strútóttan.
En þeir vísu menn, er þar
áttu húsum að ráða, máttu
ekki heyra lýsingarorðið svart-
strútóttur, sögðu að það væri
danska og mætti af þeim sök-
um alls ekki heyrast í útvarp-
inu. Auglýsandinn varð að
gera sér að góðu að láta þá
á auglýsingastofunni semja
lýsingu af hundinum, upp á 36
krónur, í stað þess að gefa út-
lit hans til kynna með einu
orði, svartstrútóttur.
Annars kemur margt
skemmtilegt fyrir í útvarps-
auglýsingum. Fyrir nokkru
voru t.d. auglýstir kuldaskór
fyrir karlmenn með rennilás.
Lofar ýmsu góðu
Vetrardagskrá útvarpsins
lofar ýmsu góðu.
Skal þá fyrst talið það sem
ótalið var af útvarpsstjóra.
Vegna yfirvofandi prests-
kosninga í Reykjavík fá hlust-
endur utan Reykjavíkur
Benjamín Eiríksson
nokkra hvíld frá guðsþjónust-
um þeirra höfuðstaðarklerka. I
þeirra stað kemur stutt helgi-
stund í útvarpssal. Á fyrsta
sunnudegi í vetri prédikaði þar
minn forni granni og góðvinur,
séra Jón Guðnason. Var ræða
hans hin prýðilegasta, mann-
leg og hlý og laus við allt
orðaflúr og óþarfa mælgi.
Kvöldvökur vetrarins hafa
farið vel af stað. Þó mó segja,
að á kvöldvökunni hinn fyrsta
vetrardag, hafi verið sá ljóður,
að ein bláókunnug persóna
var sýnd hlustendum við hlið-
ina á hinum kunnu söguhetj-
um. sem öll þjóðin þekkir og
hefur reyndar fyrir löngu eign-
azt í raun. Telpukomið, sem
Guðmundur Daníelsson leiddi
fram á sjónarsviðið, átti enga
samleið með þeim Beggu
gömlu. Bjarti í Sumarhúsum
og Sturlu í vogum. Hefði stað-
ið nær, að koma með einhverja
gamalkunna persónu úr fyrri
verkum Guðmundar, þannig að
fyllt samræmi fengist í þessa
þjóðlegu mynd.
Þá var Gunnar Benediktsson
með erindi um Starkað Stór-
verksson á þeirri næstu og
næstnæstu; reyndar hefur sið-
ari hlutinn ekki verið fluttur,
þegar þetta er skrifað og verð-
ur fróðlegt að heyra, hvaða á-
lyktanir höfundur dregur af
frásögn sinni.
Enn má það til góðra tíð-
inda teljast, áð Helgi Hjörvar
hefur tekið að sér fomsagna-
lestur og les Hrafnkels sögu.
Leikritin
Leikritum, mörgum og góð-
um. lofaði Þorsteinn ö. okk-
ur í fróðlegu og raunar ágætu
erindi, er hann flutti í vetrar-
byrjun um útvarpsleikritin,
þau er flutt verða á vetrinum.
Þó gegnir það furðu, að á vetr-
inum er aðeins fyrirhugað að
flytja tvö íslenzk leikrit. Eru
það þeir Sigurður Róbertsson
og Gunnar í Grænumýri. sem
halda uppi merki íslenzkrar
leikritunar á þessum vetri.
Þótt við séum fátækir að
leikritaskáldum, verður ekki
hið sama sagt um skáld af öðr-
um toga. Þátturinn Raddir
skálda, sem verið hefur viku-
lega frá því snemma í vor, að
því er mig minnir, hefur verið
settur á í vetur og var það í
rauninni meira en maður gat
búizt við. Þetta er í rauninni
ágætt og þakkarvert. Maður
undrast aðeins, hve mikið er
til af blessuðum skáldunum,
bæði góðum og minna góðum.
Lfkkistul jóð
í vetrarbyrjun var uppi höfð
einskoinar spariskáldakymllng,
eða með öðrum orðum sýnis-
hom af því bezta, sem ort hef-
ur verið eftir miðja tuttugustu
öld. Þetta hafa eflaust allt ver-
ið indæl kvæði, þótt litið færi
þar fyrir ættjarðarljóðum eða
baráttusöngvum fyrir ein-
hverja ákveðna lífsskoðun, eða
hugsjón.
Það er annars undarlegt, að
ung skáld, sem játazt hafa
undir kross Átlanzhafsbanda-
lagsins, skuli ekki yrkja lof-
kvæði til þessarar virðulegu
stofnunar.
Líkkistuljóð Hannesar Péturs-
sonar varð mér þó minnisstæð-
ast af þeim ljóð,rim er flutt
voru þetta kvöíd. Sennilega
hefur svo orðið, vegna þess að
mér fannst að í kvæði þessu
fælist einhverskonar ótímabært
daður við dauðann. Það er í
raunlnni ekki til að undrast
yfir, eða yrkja ljóð um. þótt
maðurinn fái ekki umflúið sitt
endadægur. Hitt gæti fremur
gefið tilefni til yrkinga, þegar
lífið sjálft birtist okkur I allri
sinni fegurð og mikilleik í bar-
áttunni við dauðann, enda bótt
úrslitin verði jafnan á einn
veg.
Ef til vill ber að skoða þetta
líkkistuljóð sem forspá og
feigðarboða einhverrar hug-
sjónar eða menningarstefnu,
sem skáldið hefur játazt und-
«3* hAeWinaMnn liiá_
ekkert
án húsbúnaðar
ir, t.d. vestrænnar samvinnú. ,
Vegir skáldanna eru , Óraftn-
sakanlegir líkt og vegir al-
mættisins.
Forréttindi B. E.
Benjamín Eiríksson banka-
stjóri nýtur þeirra forréttinda,
umfram aðra menn er í útvarp
tala, að hann getur íeyft: ,'sér
óviðurkvæmilegt orðbragð um
menn og málefni. framan við
hljóðnemann, án þess að; út-
varpsráð finni hjá sér hvöt til
að biðja hlustendur afsökunaf,
sem það þó stundum hefði
gert af margfalt minna tilefni.
Mun öllum í fersku mjnni á-
rásir Benjamíns á kommúnista
og katolikka.
Mánudaginn í annarri vetr-
arviku, var Benjamín enn á
ferð í útvarpinu, og venju
fremur hógvær, þótt- segja
megi, að dylgjur hans, um
bændur í dölum og tilvitnanir
f erindi Sverris Kristjánssoriar
hafi ekki verið til neinnar sér-
stakrar fyrirmyndar Um
drengilegan málflutning. • ■
En Benjamín hefur ‘eirin
stóran kost. Hann hefUr'- tó
brunns að bera vissa tegurid áf
hreinskilnl. '
Eins og Hallgrímur Péturs-
son sá til himins, upp í gegn-
um hjarta Krists. þannig sér
íslenzk alþýða upp til himin-;
auðstéttarinnar, gegnum hjarta
Benjamíns ' ■ ' .“
Það er áreiðanlega engin tií-
viljun, að Benjamín flytur ;ef-
indi sitt meðan verið er a*
berja kaupbindingarfrumvarp-
ið gegnum þingið.
Kenningin um að sá saklausi
skuli taka út refsingu í stá'
hins seka, er raunar' ekki riý
af nálinni. þótt Benjamín 'setí!
hana fram á óvenju skilrnerk
legan hátt. Þegar auðstétti
hefur eytt i fjárfestingu 'ó
neyzlu miklu meir en fjárhag
kerfi þjóðarinnár þolir, 'h"
skulu hinir vinnulúnu merir
til sjávar og sveita uþþ fe'st:
á kross, á kross kaupbindins
árlága sém aðrir þjöðhættútég
ir óbótamenn.
Hvað skyldu hinir fimmtár
klerkar. sem nú keppa eftir op
slást um að verða sálusorgarar
höfuðstaðarbúa, segja um
svona siðferði frá sinu kristi-
Íega sjónarmiði?
Útflutningsvara?
En þessi krossfesting varii
ekki nema tvo mánuði, segir
ríkisstjómin. En J Benjamín
veit lengra nefi sinu. Hanri fer
ekki dult með, að krossfest-
ing á að vara allá frarhtiö,
líkt og kvalir fordæmdra.
Reyndar orðaði Benjamín þetta
á mjög sakleysislegan hátt,
Þetta var i rauninni allt mjög
einfalt. Galdurinn var aðeins
sá að reikna út í eitt skipti
fyrir öil hlutfallið miUt hinna
einstöku stétta og starfshópa,
og það sjónarmið lagt til
grundvallar, hve vinnan -var
verðmæt og hve undirbúning-
ur ævistarfsins hefði i kostað
hlutaðeigendur langa sétú á
skólabekk. Sá ólærði máður,
hvort sein hann var nú verka-
maður eða bóndi. skyldi settur
á yztá básinn í þ.essu - þjððfé-
lágsfjósi. Haná vinna ;var
verðininnst í tækniþróuðu
þjóðfélagi nútiirians. Þess -má
Framhaíd á 10. sfðu
samband
húsgagna
framleiðenda
laugavegi 26
simi 20 9 70