Þjóðviljinn - 17.11.1963, Blaðsíða 8

g SÍÐA
ÞJðÐVIUINN
Sunnudagur 17. nóvember 19S3
Gjör&i játningu fyrir allt
Framhald af 7. síðu.
sá þvottur síðan þveginn af í
auðvaldsheiminum, svo að
hlutimir fóru í samt lag aftur?
Eða sá hann rétt í Rússlandi
frá upphafi sinnar reisu þang-
að og heilaþvotturinn síðan
framkvaemdur frammi fyrir
Hátignum hins vestræna
hems. sem Nóbelská'ldið hef-
ur þurft að heimsækja um all-
ar jarðir?
En skítt með allan heila-
þvott ef einhverja lógik væri
að finna í allri vitleysunni.
Þegar einn af mestu andans
mönnum samtíðarinnar kemst
allt í einu að því, að eitt af
stórveldum veraldarinnar er
gegnrotið niður í tær, en held-
ur þó áfram að verða æ meira
stórveldi. þá er þar vissulega
merkilegt fyrirbæri, sem and-
ans jöfrar heimsins ættu að sjá
ástæðu til að varpa ljósi sínu
yfir. Sjálfur segir Halldór:
„Stundum var eins og ekkert
ætti sér lífsvon hjá Stalín
nema kenningarmoldviðrið. Og
þó varð Rússland fyrir gróður-
lausan og ófrjóan vilja þessa
jámbenta manns að stórveldi
sem lét allan heiminn fara að
nötra".
Hvemig verður þessu komið
heim og saman? Er gróður-
leysi og andleg gelding ef til
vill orðið sterkasta aflið í
heiminum? Þá er skiljanlegt
að menn hafi ekki mikið á
móti þvi að þróast í þá átt.
Eða hefði kannski verið réttara
fyrir Nóbelskáldið að athuga
sinn gang ofurlítið nánar og
vita fótum orða sinna að-
eins betur forráð? 1932
er stórborgin Leningrad í þvi-
líku ástandi, að hún „hefur
varla getað verið nöturlegri að
lokum seinna heimsstriðs eftir
að Þjóðverjar höfðu setið um
hana 1 tvö ár", segir skáldið.
Með þessum orðum er eins og
höfundurinn geri ráð fyrir, að
á tímabilinu frá 1932 til upp-
hafs umsátursins 10 árum sið-
ar hafi framfarir orðið svo
miklar, að tveggja ára umsát-
ursástand. eitt hið grimmasta,
sem um getur í allri hemaðar-
sögu veraldarinnar, hafi ekki
tekizt að svipta hana að fullu
þessari 10 ára uppbyggingu.
En hverjir áttu að geta byggt
borgina svona upp á þessum
10 árum? Það er sá ægilegasti
tötralýður, sem lýst er í (s-
lenzkum bókmenntum, undir
forustu sálarlaussharðstjóra, og
ótínds gæpamanns. sem sízt
af öllu lá á hjarta hagur al-
mennings? Það getur vel ver-
ið mín vegna, þó að mér þyki
það heldur ólíklegt, að hægt
sé að gera stórbrotna skáld-
sögu án hugsunar. En hitt veit
ég. að góða ritgerð er ekki
hægt að gera án þess að hugsa
pínulítið. Og Halldóri getur
hætt við að segja klára vit-
leysu, þótt Stalín virðist hvergi
í kallfæri. Þannig segir hann
t.d. um þjóðfélagslegu skáld-
söguna: „Það hafa sem sagt
orðið örlög þessarar þjóðfélags-
legu siðbótar í skáldskap. að
afrek hennar voru gleymd um
leið og siðferðiskröfur verksins
voru komnar á dagskrá með
þjóðinni" (bls. 57). Sjálfur við-
urkennir Halldór fúslega, að
hann hafi skrifað þjóðfélags-
legar skáldsögur, og tilnefnir
hann þar bæði Sölku Völku og
Sjálfstætt fólk. Ef til vill álít-
ur hann, að þessi verk hans og
íslandsklukkan og Atómstöðin
séu nú þegar gleymd um eilífð
með íslenzku þjóðinni. af bví
að þær fjalla um siðferðikröf-
ur, sem vissulega eru komnar
á dagskrá. Hitt þykir mér þó
líklegra, að virðingarleysi fyrir
rökvísi og linka í hugsun sé
undirrót þessarar meinloku.
Þegar mestu andans menn
heimsbyggðarinnar taka að líta
yfir fama leið á efri árum
sínum, þá vill maður gjaman
mega eiga von á þvi. að þeir
hafi eitthvað það að segja, sem
varpi ljósi yfir vegferðina, svo
að lesandanum verði einhverjir
hlutir skýrari en áður. Þetta
virðist Halldór forðast eins og
heitan eldinn, og blasa þó
hvarvetna við djúpsett við-
fangsefni. Ég minnist ekki
nokkurrar íslenzkrar bókar,
þar sem getið er svo margra
heimsfrægra stórmenna, sem
höfundur sjálfur hefur verið i
persónulegum kynnum við. En
maður er litlu sem engu nær
um þessa menn, þegar maður
hefur lesið frásögn Halldórs.
Helzt eru það bandarísku höf-
undamir Sinclair Lewis og
Upton Sinclair, sem hann gerir
sæmileg skil. Upp frá því virð-
ist sljóvgast hæfileiki hans til
að komast i náið samband við
samferðaíólkið. Stefan Zweig,
Julie Romains, Martin Ander-
sen Nexö og Emil Ludwig sjá-
um við aðeins í svip, og vita
þá fram einhver annkannaleg-
heit. Stalín og Hitler em þær
persónur, sem langoftast ber
á góma. enda fara þar engir
smákallar. Svo virðist af bók-
inni sem þeir séu eins konar
tvífarar, sem flest eigi sameig-
inlegt. Nú vita allir, og það
er ekki dulið í bók Halldórs,
þótt vel sé með farið. að sá er
þó munur á æviskeiði þeirra,
að annar tók við einhverju há-
þróaðasta riki veraldarinnar og
skildi við það í rúst en hinn
tók við einu frumstæðasta
þjóðfélagi Evrópu og skildi við
það sem stórveldi í samkeppni
við önnur stórveldi heims um
fyrsta sætið í þýðingarmiklum
greinum iðnaðarframleiðslunn-
ar. Það er hægt að finna
minna grand í mat sínum, þar
sem athugunargáfa er í sæmi-
legu lagi og lítilsháttar alvara
um meðferð mála og ekki því
meira ofstæki í afstöðu til
viðfangsefna.
1 fáum orðum sagt: Það er
kastað höndum að þessari bók.
Það ættu Nóbelskáld helz*
ekki að gera. Og þegar Hall-
dór heldur áfram í þessu
formi þá ætti hann að vanda
sig betur og líta á sig sem á-
byrgan fyrir því að vera ekki
að rugla um fyrir alþýðu
manna, meðan hún heldur enn
að einhverju leyti tryggð við
hann. Ég held honum liði bet-
ur með það. G. Ben.
Verzlanirnar Eygló og Feldur
sýna haust og vetrartizkuna
Síðastliðið föstudags-
kvöld var tízkusýning í
Klúbbnum á vegum verzl-
ananna Felds í Austur-
stræti og Eyglóar Lauga-
vegi 116. Var þarna sýnd-
ur haust og vetrarfatnaður,
bæði innlendur og erlend-
ur, og auðvitað miðaður
við hið íslenzka veðurfar.
Mikið af fatnaðinum er
saumað á saumastofu
ofangreindra fyrirtækja t.
d. allir kjólar. Sýningar-
stúlkurnar hafa notið upp-
fræðslu í tízkuskóla
Andreu og sýndu þiarna
undir stjórn frúarinnar.
Tízkusýningamar annast
frú Svava Þorbjarnardótt-
ir. Við birtum hér á síð-
unni nokkrar myndir frá
sýningunni, svo að þær
sem ekki komast í Klúbb-
inn umrædd kvöld verði
ekki alveg afskiptar.
Laser
rannsóknir
Framhald af 6. síðu.
aðist til jarðar frá yfirborði
þess.
Lasertækið var stillt saman
við 2.6 m langan stjömukíki
í athugunarstöð á Krím og eft-
ir nokkrar tilraunir tókst að
taka við hinu endurvarpaða
ljósi gegnum kíkinn.
Slíkar tilraunir geta haft
mjög hagnýta þýðingu, þar sem
á þennan hátt ætti að verða
hægt að mæla með miklu meiri
nákvæmni en áður fjarlægðina
frá jörðu til ýmissa staða á
tunglinu og iafnvel á plénet-
unum. segir prófessor Sevemí,
»em er forstöðumaður athugun-
arstöðvarinnar á Krím.
Boraarstjómarmeiríhlutinn er
tómlátur um heilsuverndarmál
A fundi borgarstjómar fyrra
fimmtudag var tekin til umræðu
tillaga Alfreðs Gíslasonar, full-
trúa Alþýðubandalagsins, um
aukna heilsuvemdarstarfsemi.
Hinn 20. des. síðastliðinn var
samskonar tillögu vísað til
stjómar Heilsuvemdarstöðvar-
innar til umsagnar. Hefur til
þeirrar stjómar hvorki heyrzt
stuna né hósti. Átaldi Alfreð
þau vinnubrögð harðlega og
mæltist til þess, að stjóm
Heilsuvemdarstöðvarinnar væri
nú enn á ný send tillaga i von
um það. að stjómin fengist til
þess að svara borgarstjóm. Til-
Stórkostlegt að...
Framhald af 7. siðu.
Það er fyrir strengi. Getur
verið að ég taki það inn á
prógramm hjá mér á næst-
unni.“
„Tónlistargagnrýnandi Vísis
lét þess getið eftir fyrstu tón-
leika yðar að píanóið í Há-
skólabíói væri gjörónýtt. Hvað
segið þér um það?“
„Þetta fékk ég ekki að
heyra en ég er hjartanlega
sammála. Meðan ekki verður
úr þessu bætt og nýtt hljóð-
færi fengið er sú hætta fyrir
hendi að einleikarar sem hing-
að eru fengnir neiti að leika á
þetta hljóðfæri."
„Vísir hafði viðtal við yður
sem hafði að yfirskrift: Við-
bjóðslegt að vera ungur — og
átti að vera eftir yður haft.“
„Þetta er alrangt. Eg sagði
aldrei neitt þessu líkt. Það er
stórkostlegt að vera ungur —
dásamlegt. Það sem ég sagði
við blaðakonuna var að aldur-
inn væri minn versti óvinur,
eða hefði verið, þegar ég var
í atvinnuleit."
laga Alfreðs gerir ráð fyrir þvi, sinnar vegna verið á móti tillög-
að stjómin skib áliti á því, að um minnihlutans. Er Úlfari
í sambandi við stöðina verði vinsamlega bent á að koma sér
stofnaðar fjórar nýjar deildir, upp kjötkaupmanni hið allra
sjónvemdardeild, vinnuvemdar- fyrsta.
deild. deild almennrar heilsu- t>ar er skemmst frá að segja,
vemdar aldraðs fólks og geð- að Oifar virtist telja þau vinnu-
vemdardeild fullorðinna. brögð sjálfsögð hjá stjóm
Úlfar Þórðarson, augnlæknir, Heisluvemdarstöðvarinnar að
varð fyrir svörum af hálfu borg- virda ekki þorgarstjóm svars.
arstjómarmeirihlutans. Er Ulf- pvargaði síðan góða stund um
ar þetta fákænni en dr. Sigurð- t;llögUTla fram og aftur, virtist
ur Sigurðsson, sem hafði það telja litla ^rf á viðkomandi
fyrir venju að láta Þorbjöm f deildum við Heilsuvemdarstöð-
Borg mæta fyrir sig á bæjar- ina ofí komst sv0 skáldlega að
stj órnarfundum. þegar hann gat orði að >engan dreymdi um að
ekki Iæknislegrar samvizku^ Rofna á ’Verðinum“. Flutti síðan
frávisunartillögu, sem að sjálf-
sögðu var samþykkt.
Þá var tekin fyrir tillaga AI-
freðs Gíslasonar um almenn-
ingsnáðhús. Er þar lýst furðu
yfir þvi, að ekki skuli vera kom-
in til framkvæmda samþykkt
borgarstjómar frá 20. des. 1962
um að byggja almenningssalemi
við Hlemmtorg. Þá er borgar-
ráði falið að láta hið fyrsta full-
gera náðhúsið við Miklúbraut,
svo og að láta hefja byggingu
náðhúss í Hljómskálagarðinum.
Borgarstjóri varð fyrir svör-
um, og lét vísa tillögunni frá á
þeim forsendum, að náðhúsið
við Miklúbraut yrði tilbúið i
þessum mánuði. en hafin yrði i
vetur bygging náðhússins i
Hljómskálagarðinum. Engu gat
hann í þetta sinn lofað um náð-
hús við Hlemmtorg.
Þá var tillögu Alfreðs Gisla-
sonar um útrýmingu heilsu-
spillandi húsnæðis í eigu borgar-
innar visað frá á þeim forsend-
um. að unnið væri nú að rann-
sókn þeirra mála.
. „Og þér hafið auðvitað ekk-
ert nema gott um Island og
Islendinga að segja.“
„Isiendingum svipar 1 ýmsu
til Ira. Þeir eru frjálslegir og
rólegir í framgöngu. Þjóðim-
ar eru einnig líkar í útliti og
hér sér maður mikið af „Call-
ins“, en það er írska heitið á
rauðhærðu og frekknóttu
sveitastúlkunum okkar. En
þið farið ekki eins vel með vín
og Irar. Flestir Irar gætu
drukkið margfalt á við Islend-
ing, án þess að haga sér eins
og ég hef séð drukkna menn
láta hér. Annars smakka ég
ekki vín. Maður sem drekkur
glatar virðingu fyrir sjálfum
sér og getur ekki haldið virð-
ingu annarra. „Þessi litli
pinni,“ O’Duinn bendir mér á
rautt merki í jakkahomi sínu,
„er merki bindindissamtaka á
Irlandi. Engum Ira sem sér
þennan pinna, mundi detta í
hug a.ð bjóða mér glas.“
„Ekki einu sinni Behan?‘“
„Jú, kannski Behan.“
tíhjv.
Hrafnhildur klæðist nú svört-
um kvöldkjól, sérstaka at-
hygli vekur bekkurinn að neð-
an, en hann er úr atlassilld.
Þessi glæsilegi f jaðrahattur er
enskur en fæst eins og aðrir
hattar á sýningunni í Feld-
imun í Austurstræti.
Tillaga Alfreðs Gíslasonar var
svohljóðandi:
„Með því að í eigu borgarinn-
ar eru á annað hundrað heilsu-
spillandi íbúðir og að slíkt verð-
ur að teljast með öllu vansæm-
andi, þá ályktar borgarstjómin,
Framhald á 2. síðu.
Þessi kjóll, sem Guðrún
Dóra klæðist er brúnn úr
grófu frönsku ullarefni. Kjóll-
inn er með minkaskinni í
hálsinn og við hann er notuð
ixlaslá.
Hér er Hrafnhildur Guð-
mundsdóttir í tvískiptum
mosagrænum kjól úr ullar-
jersey og rúskinni.
Hvíti samkvæmiskjóllinn
hennar Auðar Guðjónsdóttur
er úr siffon og pilsið pífu-
skreytt. Við hann eru notaðir
háir hvítir hanzkar.
Guðrún Dóra Erlendsdóttir
sýnir Ijósa kápu með stórum
kraga úr Toscanaskinni.
Lilja Norðfjörð klæðist hér
einfaldri dökkbrúnni dragt
með litlum minb-''......a.