Þjóðviljinn - 23.11.1963, Blaðsíða 4

4 SlÐA
ÞlðÐVILIINN
Laugardagur 23. nóvember 1963
Ctgefandl: Sameiningarflokkur albýðu — Sóslalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: tvar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.í.
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason. Sigurður V. Priðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Sími 17-500 (5 linur). Áskriftarverð kr. 80 á mánuði.
Þögn um stórmál
jpyrir nokkrum dögum vakti Þjóðviljinn athygli
á því að nú um alllangt skeið hefði í kyrrþey
verið fjallað um mál sem skipt gæti sköpum fyr-
ir íslenzku þjóðina. Svissneskur alúminíumhring-
ur hefur lagt fyrir ríkisstjórnina formlegt tilboð
um að hann komi hér upp, eigi og starfræki alúm-
iníumverksmiðju, og ákvörðun um þetta tilboð
verður að taka mjög fljótlega. Mál þetta á sér
langan aðdraganda, og hafa samningar við sviss-
neska hringinn staðið yfir árum saman; m.a.
hafa áætlanir um næstu rafvirkjanir verið sniðn-
ar eftir þörfum hans og hagsmunum. Var áætl-
unargerðin falin bandarísku verkfræðifyrirtæki,
sem hefur gert það að sérgrein sinni að starfa fyr-
ir alúminíumhringana víða um heim. Er tillaga
hinna bandarísku sérfræðinga sú að Þjórsá verði
yirkjuð við Búrfell en alúminíumhringurinn 'fái
um það bil helming þeirrar raforku sem fæst úr
fyrsfu virkjun á þeim stað. Áætlun þessi hefur
iVerið lögð fyrir alþjóðabankann í Washington og
hann spurður hvort hann vilji Ijá fé til virkjun-
arframkvæmdanna, en hann hefur svarað því til
að fé láni hann aðeins með því skilyrði að samið
yerði við svissneska hringinn. Þannig liggur rík-
isstjómin nú undir þrýstingi alþjóðlegra máttar-
yalda, og er það gömul reynsla að þegar svo er á-
staít' hefur hún lítið mótstöðuafl. Alúminíum-
hringurinn er þegar búinn að velja sér stað und-
ir verksmiðju sína, á Hvaleyrarholti fyrir sunnan
Háfnaffjörð; hann ætlar að framleiða 30.000 tonna
árlega og sefur þau skilyrði að hann fái 25 ára
samning um raforku á lágu verði, að hann ’fái
margskonar undanþágur frá íslenzkum lögum og
að hann hafi full yfirráð yfir framleiðslu sinni,
utflutningi og sölu.
TTagfróðir menn benda á að viðskipti áf þessu
tagi myndu ekki verða ábatasöm fyrir íslend-
inga, við gætum gert okkur orkuna miklu verð-
mætari á annan hátt; og þótt okkur virðist mikil
örka enn óbeizluð kemur að því fyrr en varir að
þjóðin þurfi á henni að halda ef eðlileg hagþróun
yerður í landinu. Enn alvarlegra er þó hitt að
alúminíumverksmiðja yrði ofurvald í okkar fá-
menna og fjármagnssnauða þjóðfélagi, hinir er-
lendu eigendur hennar gætu skipað hér málum að
eigin geðþótta ef þeir hirtu um. Hvergi í víðri
yeröld myndi slík erlend fjárfesting vera talin
samræmanleg yfirráðum sjálfsfæðrar þjóðar yfir
landi sínu.
Tjögn hemámsblaðanna allra um þetta mál er
* ískyggileg. Það er lágmarksskylda stjómar-
yaldanna að birta þjóðinni ýtarlega og heiðarlega
skýrslu um málavexti alla áður en til nokkurrar
ákvörðunar kemur. Málið er svo afdrifaríkt fyr-
ir alla framtíð íslendinga að þjóðin verður að fá |
'að ræða það á eðlilegan hátt í frjálsum skoðana- ;
skiptum án þess að áróðursvélar stjómmáláflokk-
anna komi eins og jarðýtur og reyni að ryðja al-
menningsálitinu á undan sér. — m.
Rætt um eflingu atvinnuvega borgarbúa í borgarstjórn:
Nauðsyn aukningar atvinnutækja og
uppbygging nýrra atvinnugreina
□ Borgarstjórnin ályktar að láta gera áætl-
un um nauðsynlega eflingu atvinnuvega borg-
arbúa á næstu árum og sé fyrst og fremst við
það miðað að sjá fyrir nauðsynlegri aukningu
atvinnutækja og uppbyggingu nýrra atvinnu-
greina og að sjá atvinnuvegunum fyrir aðstöðu
og eðlilegri þróun við skipulagningu borgar-
landsins. Til þess að annast þetta verkefni kýs
borgarstjómin 5 manna nefnd, er njóta skal
þeirrar aðstoðar, er hagfræðiskrifstofa borgar-
innar og aðrar borgarstofnanir geta látið í té.
Framangreinda tillögu flutti
Guðmundur Vigfússon borgar-
fulltrúi Alþýöubanda'lagsins á
fundi borgarstjómar Reykja-
víkur í fyrrakvöld. 1 fram-
söguræðu komst Guðmundur
m.a. svo að orði:
Ég flutti hliðstæða ti'llögu
og þá, er hér liggur fyrir 20.
des. 1962. þegar fjárhagsáastl-
un yfirstandandi árs var til
umræðu og afgreiðs'lu í borg-
arstjóminni. Gerði ég þá all-
ítarlega grein fyrir tillögunni
og get í meginatriðum vísað til
þess. Háttvirtur meirihluti
borgarstjómar, fulltrúar Sjálf-
stæðisflokiksins. samþykktu þá
að vísa tillögunni frá og var
frávisunartiillaga þeirra svo-
ast í tíma yfirsýn og grund-
vallaða þekkingu á atvinnuþörf
íbúa borgarinnar í nánustu
framtið. Því aðeins að þessi
vitnekja sé fyrir hendi getur
borgarstjómin fylgt hagkvæmi-i
og skynsamlegri stefnu. þegar
ákveðið er skipulag borgarinn-
ar og unnið að framkvaemd
þess í einstökum atriðum.
Það er hvorki rétt eða for-
svaranlegt að varpa frá sér
allri ábyrgð í þessum efnum
þótt atvimna sé næg og at-
vinnuleysis hafi ekki gætt i
allmörg ár. Slíkt bæri ekki
vott um framsýni eða fyrir-
hyggju. Reykjavík er vaxandi
Guðmundur Vigfússon.
borg og hér koma út í at-
vinnulifið íjölmenniir árgangar
á hverju ári. Engin trygging
er fyrir þvi að aukning at-
vinnutækja og nýjar og nauð-
synlegar atvinnugreinar komi
af sjálfu sér og ekki þurfi að
því að vinna. Og engin fyrir-
hyggja væri í að treysta á
slíkt. Það er einnig mun auð-
veldara að vinna að undirbún-
ingi slikra rannsókna og áætl-
ana og undirbyggja þær sem
bezt, þegar atvinnuástand er
hagstætt eins og nú er. Þá
kalla ekki eins að túnabund-
in úrlausnarefni sem ekki er
hægt að skjóta á frest.
Ég sé ekki ástæðu til að
hafa þessi orð fleiri en treysti
því að tillagan hljóti nú já-
kvæðari undirtektir en þegar
hún var flutt hér í borgar-
stjórn í fyrra.
Geir Hallgrímsson' borgar-
stjóri varð fyrir svömm af
hálfu íhaldsmeirihlutans og
lagði til að tillögu Guðmund-
ar Vigfússonar yrði vlsað til
borgarráðs jafnframt þvl sem
samþykfct yrði að fela borgar-
hagfræðingi að semja greinar-
gerð um atvinnuástandið í
borginni og æskiiega þróun
þeirra rnála í fraimtíðinni.
Guðmundur Vigfússon tófc
aftur til máls og kvaðst vilja
lýsa ánægju sinni yfir því að
afstaða borgarstjómarmeiri-
hiutans væri nú ekki jafn for-
takslaust andstæð tiilögu sinni
og fyrir ári. Var tillaga borg-
arstjóra slöan samþykkt með 9
samhljóða atkvæðum fhalds-
fulltrúanna í borgarstjóm.
hljóðandi:
„Þar sem atvihnuþróunin
hefur verið mjög hagstæð og
mikil eftirspum eftir vinnu-
afli og engin ástæða til að
* ætlá anriáð' en svo háldist, með-
an fylgt er núverandi stjóm-
arstefnu, télur borgarstjóm til-
löguna ástæðulausa og vísar
henni frá, svo og 1. till. bftr.
Framsóknarflokksins“.
Ég er þeirrar skoðunar að
borgarfuiltrúar Sjálfstæðis-
flokksins þurfi að endurskoða
þessa afstöðj sína og eigi að
gera það og þess vegna er til-
lagan, lítið breytt, flutt á ný.
S j álfstæði sflokku r inn í borg-
arstjóm hefur fyrr nauðugur
viljugur stigið sMk skref og
það er honum sízt til minnk-
unnar, heldur hitt að hafa of
lengi tafið fyrir nauðsynlegum
málum, meðan minnihlutinn og
almenningsálitið var að knýja
hann tii réttari skitoings á
málunum. Ég nefni sem dæmi
bæjarbyggingar íbúða og stofn-
un og rekstur bæjarútgerðar.
Gegn báðum þessum málum
og ótal öðrum barðist borg-
arstjómarmeirihlutinn árum
saman og taldi samþykkt þeirra
lengi algjört brot á grundvall-
arstefnu sinni í húsnæðismál-
um og atvinnumálum. Samt
fór það svo að stefna og mál-
flutningur andstæðinganna
sigraði. Sjálfstæðisflokfcurinn
gafst upp á andstöðunni við
bæði þessi nauðsynjamál.
Bkki verður séð að það þurfi
að verða erfiðara fyrir háttv.
meirihluta að falla frá and-
stöðunni við að gerð sé áastl-
uii um nauðsyniega eflingu at-
vinnuvega borgarbúa, þar sem
miðað sé við að sjá fyrir nauð-
synlegri aukningu atvinnutækja
og uppbyggingu nýrra atvinnu-
greina og að sjá atvinnuveg-
unum fyrir aðstöðu og eðlilegri
þróun við skipulagningu borg-
arlandsins. Hér er ekki til
þess ætílazt, að framfcvsemd
þessarax áætlunar byggist fyrst
og fremst á bæjarrekstri at-
vinnutækja, heidur jafnframt
og ekki síður á framtaki ein-
staklinga og félaga, sem hafa
vilja og getu til að leggja
sig fram við eflingu atvtonu-
veganma í borginni og upp-
byggingu nýrra atvinnugreina.
En það er að mínu áliti og
okfcar fulltrúa Alþýðubanda- 1
lagsins, eto af skyldum borg-
arstjómarinnar og vissulega i
ekki sú veigaminnsta, að öðl- I
Byggingamál Hjúkr-
unarskóla íslands
rædd í borgarstjórn
Á síðasta borgar-
stjórnarfundi flutti Al-
freð Gíslason, borgar-
fulltrúi Alþýðubanda-
lagsins, eftirfarandi til-
lögu um Hjúkrunar-
skóla íslands: „Borgar-
stjóm Reykjavíkur á-
lyktar að skora á heil-
brigðisstjóm landsíns
að gera nú þegar nauð-
synlegar ráðstafanir til
þess að lokið verði hið
fyrsta byggingu Hjúkr-
unarskóla íslands“.
í framsöguræðu benti Alfreð
á að einn tilfinnanlegasti agn-
úinn á spítalarekstri hér á
landi sé og hafi verið mörg
undanfarin ár skortur sér-
menntaðs hjúkrunarliðs. Á
þetta hafi verið bent hvað eft-
ir annað, en heilbrigðisyfir-
völdin látið sem vind um eyr-
un þjóta. Kvaðst Alfreð hafa
flutt framangreinda tillögu til
að vekja enn athygli á þessu
vandamáli sem brýn nauðsyn
væri að leysa.
Takmarkar aðsókn að
skólanum
Ræðumaður minnti á að
ekkert fiefði gerzt í bygg-
ingarmálum Hjúkrunarskóla
íslands sl. 8—9 ár, eða síðan
lokið var fyrsta áfanga skóla-
byggin garinnar. Byrjað hefði
verið á að reisa heimavistar-
hús fyrir hjúkrunamema, en
látið biða að reisa kennslu-
stofur. Vöntun búsnæðis til
kennslu háir mjög öllu starfi
skólans, þar sem hún tak-
markar aðsókn að skólanum
og þar með þann fjölda hjúkr-
unarkvenna sem útskrifast ár-
lega. Með smíði síðara áfanga
Alfreð Gíslason
skólans myndi grundvöllur
fyrir fjölgun nemenda í skól-
anum og þar með fyrir fjölg-
un hjúkrunarfólks í landinu.
Alfreð Gíslason benti á að
skortur á þjálfuðu hjúkrunar-
liði væri mikið vandamál víða
erlendis og þar hefði jafnvel
orðið að grípa til þess ráðs
að loka sjúkrahúsum af þeim
sökum. Til þess hefur enn ekki
komið hér á landi, sagði ræðu-
maður, en hugsanlegt væri að
ástandið yrði svo slæmt einnig
hér á landi, t.d. þegar nýju,
stóru sjúkrahúsin sem nú eru
í smíðum í Rtykjavík verða
tekin í notkun.
Úlfar Þórðarson (íh.) lagði
til að breytingar yrðu nokkr-
ar gerðar á tillögu Alfreðs og
var hún síðan samþykkt með
samhijóða atkvæðum.
SAMBAND HÚSGAGNAFRAMLEIÐENÐA
laugavegi 2tí simi 209 70
ekkert
heimili
án
húsbúnaðar
litið &_____
húsbúnaðinn
hjá husbúnaði