Þjóðviljinn - 24.11.1963, Blaðsíða 10

10 SÍÐA
MðÐVILIINN
--------*---- Sunnudagur 24. nóvember 1963
S K OTTA
Þetta er það ódýrasta sem við getum sett á tankinn, nema þú
getir notað VATN.
,Óviðbúnir allri hlýju'
um að bréfmiða. Hann fann
ekkert nema flugpóstsbréf, en
bakhliðin á því var sæmilega
hrein og óskrifuð og hann hafði
blýant. Hann gekk hikandi til
6túlkunnar.
— Ef þú ert ekki vant við
látin, sagði hann. — viltu þá
kenna mér fáein orð í burm-
versku?
Hún sagði: — Auðvitað, hvað
viltu vita?
Hann sagði: — Aðeins fáein
orð, það allra nauðsynlegasta.
Það er svo óþægilegt að kunna
ekki eitt einasta orð. — Hann
hikaði með blýantinn í hend-
inni. — Fyrst langar mig að
biðja þig að segja mér hvað
þú heitir.
Hún sagði: — Ég heiti Nay
Htohn. Þú ættir að kalla mig
Ma Nay Htohn — eða ungfrú
Nay Htohn.
Hann skrifaði þetta efst á
blaðið; hún hjálpaði honum með
réttritunina. Hann sagði: —
Jæja. hvað heitir vatn?
— Ye, sagði hún. Hann skrif-
aði.
— Matur?
— Við höfum ekkert sérstakt
orð fyrir það, sagði hún. — Við
tölum um hluti. Orð sem allir
skilja er htamin, sem þýðir hrís-
grjón. Ef þú biður um htamin,
þá færðu eitthvað að borða,
nema þú sért innanum sveltandi
fólk.
Hann skrifaði þetta hjá sér,
hélt áfram að spyrja um mann
og konu og salemi og undrað-
ist mjög að hún skyldi hlæja
að því, rétt eins og ensk stúlka.
Þegar hann var búinn að skrifa
upp svo sem tuttugu orð. þá
hætti hann. — Ég ætla að læra
þetta í kvöld, sagði hann. — Ef
þú ætlar með okkur til Bassein,
þá viltu kannski kenna mér
meira á morgun?
Hárgretðslai?
Hárgreiðslu og
snyrtistofa STEINI7 og DðOfl
Eaugavegi 18 111. h. flyfta)
SÍMI 24616.
P E R M A Garðsenða 21
SÍMI S3968. Hárgreiðslu- oe
snyrtistofa.
Dðmurl Hárgreiðsla vlð
allra hæfi
TJARNARSTOFAN.
Tjamargðtu 10. Vonarstrætls-
megtn. — SlMI 14662.
HARGREIÐSLDSTOFA
AUSTTJRBÆJAR
(Marfa Guðmundsdóttlr)
Laugaveg) 13 — SlMI 14656
— Nuddstofa 6 sama stað. —
— Ég skal reyna að finna eitt-
hvað sem kemur þér að gagni,
ef þú verður hér lengi. Og svo
sagði hún: Er þetta í fyrsta
sinn sem þú kemur til Burma?
— Þetta er í fyrsta sinn sem
ég kem út fyrir England. svar-
aði hann, — nema ég var í
Norður-Afríku í fyrra.
— Hvernig fellur þér landið?
Hann hló. — Hvemig myndi
þér falla það, ef þú værir fangi
og vissir ekki með vissu hvem-
ig farið yrði með þig. Hann sett-
ist í tröppumar, alveg út á brún.
— En ég verð að segja að þetta
er fallegt land. Mér þætti gam-
an að koma hingað aftur á frið-
artímum og skoða mig um.
27
Hún sagði: — Ég vildi óska,
að þú gerðir það. Einu Eng-
lendingamir sem hingað koma,
eru þeir sem vilja græða á okk-
ur — starfsmenn stjómarinnar
sem vinna hér eða kaupmenn
sem vilja kaupa vörur af okk-
ur lágu verði til að selja þær
rándýrt annars staðar. Það eru
þeir einu Englendingar sem við
sjáum. Við hittum aldrei venju-
legt enskt fólk, fólk eins og
okkur sjálf.
— En er ekki mikið af trú-
boðum hér? sagði hann.
— Jú, jú, mikið af þeim. Sum-
ir þeirra eru ágætir. einkum
þeir sem stofna spítala og skóla
og reyna ekki að troða trú sinni
upp á okkur.
Hann sagði hikandi: — Þið ei-
uð þá ekki kristin?
Hún brosti með umburðar-
lyndi, Nei. Við emm Búddatrú-
ar hér í Burma. Vissirðu það
ekki?
— Ég vissi að flestir eru
Búddatrúar, svaraði hann. En ég
hélt kannski að menntað fólk
eins og bróð*r þinn væri krist-
ið.
Hún kinkaði kolli. — Sumir
vinií mínir eru kristnir, en
ekki mjög margir. Ég kynnti
mér trúarbrögð ykkar nákvæm-
lega þegar ég var í skóla, en
mér féli þau ekki eins vel og
okkar. Ég er ekki sérlega hrif-
in af þeim.
Hann sagði forvitnislega: —
Hvað er athugavert við þau?
Hún brosti. — Ég ætla ekki
að fara í trúarstælur við þig,
herra Morgan. Þegar ég var í
skóla, var okkur sagt að ein-
hver Englendingur hefði ein-
hvemtíma sagt. að það skipti
ekki svo miklu máli á hvað
trúað væri, svo framarlega sem
trúað væri á eitthvað. Ég held
að þetta sé rétt. Fyrir venju-
legt fólk sem bítur sig ekki 1
fnœðisetningar er ekki mikill
munur á Búddatrú og kristni að
því er varðar daglegt líf okk-
ar, en þó eru okkar reglur
strangari en ykkar.
Hann var dálítið hvumsa. —
Á hvern hátt? spurði hann.
Hún sagði: — Nú, til dæmis
er ykkur leyft að drekka vín og
bana dýrum. Ég er ekki hrifin
af því. Við höfum fjórar undir-
stöðu reglur; ef þær eru brotn-
ar þá endurfæðist maður á lægra
stigi. Það má ekki drepa neina
lifandi veru. það má ekki ljúga,
það má ekki stela, það má ekki
drýgja hór, það má ekki drekka
áfenga drykki. Þetta eru ein-
földustu boðorðin, þau sem all-
ir verða að virða ef þeir vilja
komast hjá því að fæðast aftur
sem dýr. Vilji maður komast
lengra. verður að gera meira en
þetta.
— Heldurðu í alvöru að bú
getir orðið dýr í næsta lífi?
spurði flugmaðurinn. — Til
dæmás svin?
— Maður ræður sjálfur örlög-
um sínum, sagði hún. — Allir
gera það. Sá sem kýs að lifa
eins og tígrisdýr eða svín, þá
fær hann ósk sína uppfyllta í
næsta lífi ef hann vill. Sá sem
leitar af einlægni meiri mennt-
unar ogbetra lífs, hann mun í
næsta lífi endurfæðast á hærra
þrepi lífsstigans. Þessu trúum
við.
— Ég skil. Hann hugsaði sig
um og spurði svo: — Hvað ger-
ist þegar komið er í efsta þrep
stigans? Hvað gerist þegar æðstu
fullkomnun er náð?
Hún sagði: — Því stigi verður
aðeins náð eftir mörg þúsund
lif. En loks. þegar þú ert al-
góður og alvitur. svo að allt
sem þú segir eða gerir er hinn
æðsti sannleikur og vísdómur,
þá ertu Búdda.
Hann spurði: Eru allir í
Burma Búddatrúar?
Hún sagði: — Ekki allir. Níu
af hverjum tíu eru Búddatrúar,
held ég, en Karanamir eru
stundum kristnir og óupplýst
sveitafólk trúir enn á Nats,
anda í stokka og steinum og
byggir þeim lítil hús. Ég skal
sýna þér þau á ferð okkar á
morgun. En þegar menn öðlast
monntun og fara að hugsa dýpra
þó koma þeir í hofin.
Utt Nee gekk framhjá þeim og
upp í húsið. Stúlkan sagði: —
Ég hef verið að segja Englend-
ingnum frá hinum villtu trúar-
brögðum okkar.
Ungi maðurinn hló. — Systir
mín er mjög trúuð, sagðl hann
við Morgan. — Konur hugsa
meira um þetta en flestir karl-
menn. Láttu hana ekki móðga
þig.
Flugmaðurinn sagði: — Það
var mjög vingjamlegt af henni
að segja mér allt þetta. Ég
vissi ekkert um þetta áður.
Stúlkan sagði dálítið angur-
vær: — Kenna þeir ekkert um
landið okkar í skólanum ykk-
ar?
Morgan sagði: — Við lærum
dálítið, en aðeins helztu stað-
reyndir. Nöfnin á ánum og um
hrísgrjónin frá Rangoon og þess
háttar.
Utt Nee: — Það koma higað
hrísgrjón eftir nokkrar mínútur.
Þú borðar með okkur.
Morgan reis upp úr legustól
sínum á veröndinni. Þrír menn
klæddir longyum höfðu birzt og
sátu á hækjum sér fyrir neðan
þrepin. Hann skildi við Tumer
og fór til þeirra og ræddi við þá
á máli þeirra. Það hófust nokkr-
ar samræður og eftir svo sem
tíu mínútur stóðu mennimir
þrír upp og fóru. Morgan kom
aftur til Tumers. — Fyrirgefðu
þetta, sagði hann. — Má bjóða
þér drykk?
Herra Tumer hikaði. — Áttu
nokkum bjór?
Hinn maðurinn hristi höfuðið.
— Hann geymist ekki hér. —
Viskí?
— Nei þökk fyrir — ég verð
að gæta mín. Áttu sítrónusafa
eða eitthvað í þá átt?
— Safa úr nýjum lime á-
vexti með ís í?
— Það er alveg ljómandi.
Morgan kallaði einhver fyrir-
mæli á burmversku inn í húsið,
kom síðan og settist. — Hvaða
erindi áttu þessir náungar?
spurði herra Turner.
— Þessir? Já, þetta var yfir-
maður úr einu þorpinu og tveir
félagar hans. Mig vantar nokkra
verkamenn til að lagfæra veg-
inn út að hrísmyllunni. Hann
kom til að ganga frá launa-
samningum.
Glösin komu og berfætti
þjónninn gekk um beina. Morg-
an sat með glasið í hendinni og
horfði út yfir ána. — Ég var að
segja þér frá bvöldinu áður en
við lögðum af stað til Bassein,
sagði hann. Hann sat þegjandi
andartak. — Það er spaugilegt,
sagði hann að lokum. — En
venjulega finnur maður á sér
þegar eitthvað er að. Ég kunni
ekki orð í burmversku þá. en
ég var næstum sannfærður um
að sumir af náungunum þarna
voru andsnúnir mér. Utt Nee
var mér hliðhollur og sömúleið-
is Ma Nay Htohn. Ég held, að
Thet Shay hafi verið í vafa um
hvort það væri góð hugmynd að
afhenda mig Williams majór;
sumir hinna voru áreiðanlega
algerlega andvígir því.
Hann þagnaði. — Ég fékk þá
hugmynd, að Utt Nee hefði sent
systur sína með flokknum ekki
aðeins til þess að túlka, heldur
einnig til að tryggja það að ég
kæmist heilu og höldnu á leiðar-
enda, yrði ekki drepinn á leið-
inni. Ég er næstum viss um að
þetta bjó undir hjá honum. Ég
spurði hann einu sinni um það
seinna en hann vildii ekkert
segja mér, sá skröggur . . .
— En hvað sem því leið, sagði
hann, — þá lögðum við af stað
fyrir dögun næsta dag í átt til
Bassein.
Þeir gengu í einfaldri röð eft-r
ir ökrunum. Morgan og Nay
Htohn og átta karlmenn. Vopn
þeirra voru ekki sérlega merki-
leg. Thet Shay og annar mað-
ur til báru japanska riffla og
Thet Shay var einnig með
skammbyssu Morgans. Einn
hinna mannanna var með fom-
legan og langan riffil, annar var
með nýtízkulega veiðibyssu: hin-
ir fjórir voru aðeins vopnaðir
dah-hnífum sinum. Engir þeirra
voru klæddir neins konar ein-
kennisbúningi. Morgan vonaði að
þeir vissu nægilegt um ferðir
Japana þama um slóðir til að
forðast þá.
Þau gengu allan morguninn og
framundir hádegi. Þá voru þau
í teakskógi og þræddu óljósan
stíg; þau stönzuðu og lögðust út-
af og suðu hrísgrjón á eldi sem
þau gerðu úr laufum og kvist-
um og slökktu eldinn strax og
því var lokið. Morgan var mjög
þreyttur, þótt hann hefði ekki
annað en ábreiðuna sína að
bera; hann var óvanur göngu í
hitabeltinu og rennvotur af
svita. Utt Nee hafði látið hann
fá keilulaga stráhatt, og hann
hafði verið góð hlíf. en hann
var fjarska, fjarska þreyttur.
Htohn og Burmabúamir virtust
öldungis óþreyttir.
Þau átu hrísgrjón og lögðust
síðan til svefns og höfðu einn
mann á verði. Um þrjúleytið
lögðu þau aftur af stað eftir
Framhald af 7. síðu.
fyrir fjölskyldur, en Iausafólk
fæst aldrei lengi til starfa hér,
það kemur og fer. Það fæst
ekki gott starfsfólk til fram-
búðar nema hægt sé að bjóða
því góðan aðbúnað og laun.
— Nú veit ég, Hallgrímur, að
þér er falin hin andlega hliðin
á uppeldi þessara drengja, en
heyrt hef ég að forstöðumann-
inum sé ætlað sitthvað fleira.
— Já, forstöðumaðurinn
verður að stýra öllum fram-
kvæmdum hér. Björn Loftsson,
fyrirrennari minn er sá mað-
ur sem mest hefur komið við
sögu hér.
Forstöðumaðurinn hér þarf
að vera bóndi, kennari, bók-
haldari, bílstjóri, vera vel inni
í öllum vélum, jafnvel við-
gerðarmaður á hús, bera skyn
á byggingar og sjá um allar
framkvæmdir — og vitanlega
fyrst og fremst að vera mað-
ur sem getur komizt af við
drengina og ber skynbragð á
að ala þá upp. Forstöðumaður-
inn hefur líka orðið að standa
í því að útvega fé til fram-
kvæmda og útvega lán út á
væntanlegar fjárveitingar.
— Er engin sérstök stjórn
fyrir heimilið?
— Jú, það er til stjórnskip-
uð nefnd, sem forstöðumaður
á að snúa sér til. Formaður
hennar er Ágúst Pétursson
Patreksfirði. Ég vil taka það
fram, að fólkið í sveitinni er
ekki á móti heimilinu, síður
en svo, það hefur verið hjálp-
legt í hvívetna. En mannfæðin
er orðin svo mikil að ógjöm-
ingur er að fá fólk hér úr sveit
til fastra starfa við heimilið
eins og áður var.
— Næst höfum við tal af
ráðskonunni Erlu Hafliðadótt-
ur, sem var þarna s.l. sumar
og hefur verið nokkur undan-
farin sumur.
— Hvernig er að vinna með
þessum drengjum, Erla, gam-
an?
— Já, mér finnst reglulega
gaman að vinna með þessum
drengjum Ég hef fundið öll
þessi ár hvað þeir vilja gera
mikið fyrir mann og hef yfir-
leitt ekki nema gott um þá
að segja.
— En er þetta starf ekki
erfitt?
— Jú, en það er ánægjulegt
begar maður finnur einhvern
árangur.
— Þykir þér vænt um
drengina, *— annars myndirðu
varla hafa komið sumar eftir
sumar.
— Nei, ég hefði ekki komið
sumar eftir sumar ef ég hefði
ekki haft einhverjar taugar
til þeirra.
— Hvemig eru þessir dreng-
ir þegar þeir koma hingað?
— Þeir eru svo óviðbúnir
allri hlýju. Þegar þeir koma
hingað eru þeir á verði gegn
harðneskju. Mér hefur virzt,
þótt það kosti tíma og þolin-
mæði, að það borgi sig bezt
að vinna þá með góðu. Það
kemur margt í ljós og maður
skilur þá betur þegar maður
hefur unnið trúnað þeirra. Að-
alskilyrðið er að verá alltaf
rólegur og hlýr sjálfur.
— En hversvegna hættir þú
hér á vetrum?
— Ég er gift kona og þarf
að sinna mínu eigin heimili.
— En myndir þú kannskl
starfa hér ef þú fengir íbúð?
— Já, ég myndi jafnvel vera
hér ef ég fengi húsnæði fyrir
mig og fjölskyldu mína.
— * —
Rabb þetta fór fram í skrif-
stofu forstöðumannsins; ekki
stóru herbergi. Ljósið féll um
opnar dyr inn í næsta her-
bergi. Ég spurði um íbúð for-
stöðumanns. — Hún er þetta,
svaraði hann. Ég sef þama
inni, sagði hann og brosti af-
sakandi. Ekki veit ég hve
svefnklefinn er mörgum
sentimetrum breiðari en svefn-
bekkur, hann sýndist ámóta
fataskáp í nýtízku villu. —
Starfsfólkið býr í eins til
tveggja manna klefum.
Árangursríkt starf á svona
beimili er að verulegu leyti
komið undir stöðugleika í upp-
eldisháttum, umgengni og
venjum. Skilyrði þess að svo
geti verið er að ekki sé alltaf
að skipta um starfsfólk. Þótt
þangað fáist hæfur og góður
forstöðumaður og starfsfólk
verður það annaðhvort að
dæma sig til einlífis eða hætta
starfinu, meðan ekki eru til
íbúðir fyrir það.
Þá er með öllu óafsakanlegt,
að engin stofnun ræki það
hlutverk að aðstoða þessa
drengi við skólagöngu, vinnu-
útvegun við þeirra hæfi og
leiðbini þeim og hjálpi á ýms-
an hátt, þegar þeir koma af
heimilinu, þótt í sumum til-
fellum þarfnist þeir slíks ekki.
Þessu verður að breyta. Það
kostar fé. Það fé verður að
leggja fram Þótt allir séum
við ábyrgir er betta fyrst og
fremst stjórnarvalda og alþing-
ismanna. (Hvernig væri að
spara eina ríkisstjórnarveizlu
á ári og 1 eða 2 utanlands-
ferðir í bessu skyni? Og að
sjoppustjórar og innflytjendur
kennslukvikmynda í hnupli, ó-
knyttum og manndrápum legðu
fram upphæð?)
Þetta ætti ekki að verða á-
greiningsefni milli stjórnmála-
flokka, því þess verður að
vænta að beir séu allir sam-
mála um að drengirnir séu
ekki sendir vestur í Breiða-
vík nokkrum sjoppueigendum
og slíkum til geðverndar. held-
ur til þess að hjálpa litlum
afvegaleiddum mönnum til að
vaxa upp sem nýtir þjóðfélags-
þegnar. j.b.