Þjóðviljinn - 26.11.1963, Blaðsíða 7
Þriðjudagur 26. nóvemíber 1363
ÞJðÐVILTINN
SlÐA 7
Fyrsta Kollráðið, sem erlendum bifreiðar-
stjóra er gefið við komuna til Lúxemborg-
ar, er þetta: — Gættu þess að stíga ekki of
fast á benzíngjöfina, annars áttu á hættu
að lenda utan landamæra hertogadæmisins
áður en þú veizt af! — Þessa skrýtlu segja
Lúxemborgarar gjarnan þegar talið berst að
smæð landsins, því að stórt er stórhertogadæmið ekki. Flatarmál
landsins er 2587 ferkílómetrar eða aðeins um fertugasti hluti ís-
lands. Um 1 20 íbúar koma þar á hvern ferkílómetra lands, á móti
tæpum 2 hér á landi.
LÍTIÐ LAND
EN SÉRKENNI-
LEGA FAGURT
Lúxemborg er lítið land og
vart til skiptanna að sjá á
Evrópukortinu, en þó má segja
að landslag, landshaettir og
landgæði skipti stórhertoga-
dæminu í rauninni í tvo álíka
stóra parta, norðurhluta og
suðurhluta. Norðantil er Ard-
ennahálendið, en í syðri lands-
hlutanum er jörðin frjósamari
og betur til ræktunar fallin;
— allra syðst eru náma'héruð,
en í Moselle-dalnum, sem
myndar austurmörk landamær-
anna, er vínræktin og vín-
framleiðslan allsráðandi.
Eitt óbrigðult ráð er hægt
að gefa manni sem ekki áttar
sig í Luxemborg en vill gjarn-
an vita í hvorum landshlutan-
um hann er staddur þá og þá
stundina, og það er að gefa
nautgripum þarlendra gætur.
Markalína hefur sem sé verið
dregin þvert um mitt landið
og sunnan hennar eru ein-
göngu rauðskjöldóttir gripir
en norðan svartskjöldóttir!
Höfuðborgin
Höfuðborgin er í syðri hluta
Iandsins miðjum, og þangað
koma allir þeir fyrst, sem leggja
leið sína til Lúxemborgar með
flugvélum Loftleiða. Flugvöll-
urinn er í fárra kílómetra
fjarlægð frá miðborginni og
leiðin þar ‘á milli sérkennilega
fögur, því að þessi 1000 ára
gamla borg og næsta um-
hverfi hennar á vafalaust ekki
sinn líka. Borgarstæðið er af-
ar sérstætt, miðborgin og jafn-
framt elzti borgarhlutinn um-
lukinn djúpum gljúfrum á alla
vegu. Þama þótti því mönn-
um á miðöldum tilvalið að
reisa öflug virki og illvinnandi
kastala, enda er nóg af þeim
mannvirkjum að sjá í Lúxem-
borg — ekki bara í höfuðborg-
inni heldur víðsvegar í her-
togadæminu. Nýlega voru
grafnar úr jörðu þarna í mið-
borginni undirstöður steinkast-
ala eins, sem fomleifafræðing-
ar telja Jafn gamlan borginni
eða þúsund ára. Á þeim stað
getur því áhugamaður um
sagnfræði byrjað og lesið síð-
an áfrant söguna úr virkis-
borgum og köstulum og kirkj-
um allt til vorra daga.
Borgin er ekki stærri en
svo, að um hana má auðveld-
lega fara skoðunarferð fót-
gangandi og með strætisvögn-
um á einum degi. Þó að borgin
sé ekki stærri, er þar óneitan-
lega meiri stórborgarbragur á
flestu en í Reykjavík, sem
telur álíka marga íbúa — um
80 þúsund. Á breiðgötunum
er umferðin stanzlaus um
miðjan daginn, nýjar stór-
byggingar á stangli innan um
gamlar, verzlanir sem bjóða
upp á mikið vöruúrval, jám-
brautarstöð þar sem er ys og
þys o.s.frv. Gömlu kastalavirkin
eru kannski ekki hvað sízt það
sem athyglin beinist að, svo
og Mikkjáls-kirkjan forna, en
nýju byggingamar eru líka til
augnayndis. Til dæmis þótti
undirrituðum athyglisvert,
hversu kaþólikarnir virtust ó-
feimnari við að setja nýtízkan
svip á nýjasta guðshús sitt —
tileinkað Piusi páfa tíunda —
en þjóðkirkjusöfnuðirnir í
Rvík virðast vera.
Utan sjálfrar miðborgarinn-
ar er líka ýmislegt að sjá og
sá staður í nágrenninu, sem
ferðamenn munu einna oftast
heimsækja, er bandarískur
hermannagrafreitur í Hamm,
um 5 km utan við borgina.
Þar rísa hvítir steinkrossar
upp úr grænum grassverðin-
um eins og skógur. Einn
krossinn, jafnstór hinum,
stendur stakur ofan við graf-
reitinn; þar undir hvílir hinn
frægi hershöfðingi Patton og
horfir yfir her sinn, þriðja
bandaríska herinn, óvígan.
Þarna eru grafnir 7 þúsund
Bandaríkjamenn, sem flestir
féilu á bezta aldri í hinni vit-
firrtu Ardenna-sókn Þjóðverja
seint á árinu 1944. I eins kíló-
metra fjarlægð frá þessum
bandaríska kirkjugarði eru 10
þúsund þýzkir hermenn
Göngu-dansinn í Echtcrnach á hvítasunnu.
Tónleikar Sinfóníuhlióms veitarinnar
Sinfóníuhljómsveitin hélt
fjórðu hljómleika sína á vetrin-
um í Samkomuhúsi Háskólans
síðastl'iðið fimmtudagskvöld.
Stjórnandi var O'Duinn eins og
að undanfömu.
Hljómsveitin fór vel með upp-
hafsatriðið, konsert eftir Jón
Nordal, er höfundur samdi að
mestu á námsárum sinum, að
þvf er segir i efnisskránni, og
hefur ýmsar athyglisverðar hug-
rr’'ndir að geyma.
Fiðlukonsertinn eftir Tsjæ-
kovskí var næsta atriðið. Þar
fói e’nleikshlutverkið
fi rússneskum ætt-
tónllst
um, Ricardo Odnoposoff að nafni.
Konsert þessi er mjög glæsi-
legt verk og tilvalið viðfangs-
efni snjöllum fiðlumeisturum að
sýna leikni sína og tækni. Odn-
oposoff virtist þó ekki hafa þar
neina örðugleika að sigrast á.
Allt kom frá hendi hans eðli-
lega og áreynslulaust, og þó
þannig, að sérkennum verksins
var vandlega til haga haldið.
Þetta cr stórlega snjall fiðlu-
leikari, og allir vegir sýnast
honum færir.
piölukonsertinn er að vfsu
merkilegt verk, en hámark tón-
leikanna, að þvi er varðar sjálít
tónlistargildið, var þó að dómi
undirritaðs Sinfónia í d-moil
eftir franska tónskáldið César
Franck. Það má segja, að Sin-
fóníusveitin og stjómandi henn-
ar hafi náð mjög góðum tökum
á þessu fagra og svipmikla tón-
verki, sem telja má með allra
mestu gersemum franskrar tón-
listar.
B.F.
Sérkennilcgt en fagurt bæjarstæði í stórhertogadæminu. borpið er Esch-Sur-Sure í Ardciunahcraði.
grafnir. Þeir munu einnig
flestir hafa fallið í þeim miklu
hernaðarátökum sem áður var
getið.
Suðurhlutinn
Ekki þarf lengi að aka í
suður eða suðvestur átt frá
höfuðborginni til að sjá og
finna á lyktinni að komið er
í námunda við stáliðjuver og í
námuhéruð. Á litlu svæði
þama í suðvestur horni stór-
hertogadæmisins, þar sem það
á landamæri að Frakklandi,
eru þrjú eða fjögur stór stál-
iðjuver starfrækt. Á þessum
slóðum er málmgrýtið unnið
úr jörðu og þvi breytt í þá
útflutningsvöru sem öll utan-
ríkisverzlun Lúxemborgar hvíl-
ir fyrst og fretnst á.
Þegar haldið er frá námu-
héruðunum í austur er brátt
komið í víðáttumikil vínrækt-
arhéruð í Moselle-dalnum.
Þaðan eru send á markað
viðsvegar um heim þekktar
tegundir léttra vína sem
kenndar eru við þennan dal,
svq sem Riesling-Sylvaner,
Auxerrois, Pinot blanc, Pinot
gris og Traminer, svp nokkur
nöfn séu nefnd. Ekki mun þó
enn þýða að biðja um þessar
vintegundir frá Lúxemborg í
áfengisútsölum hér á landi,
en kannski kemur sá tími að
íslendingar selji fisk og fisk-
afurðir til stórhertogadæmis-
ins en kaupi þaðan i staðinn
hverskonar iðnaðarvörur.
Mitt á milli iðnaðarhéraðs-
ins og vínræktarsveitanna er
að fiima þorpið Mondorf-Les-
Bains, frægan heilsulindabæ,
sem árlega dregur til sin víðs-
vegar að þúsundir manna, sem
þar leita sér heilsubótar.
Norðurhlutinn
Ef litið er rétt sem snöggv-
ast norður eftir landinu, verð-
ur fyrst fyrir okkur borgin
Eehternach við landamæri her-
togadæmisins og Þýzkalands.
Þetta er sá staður í Lúxem-
borg, sem einna mest er sóttur
heim af ferðamönnum, erlend-
um og innlendum. Mörg göm-
ul hús og byggingar er þar að
sjá og mest ber þó á klaustur-
byggingum miklum sem reist-
ar voru af Benediktína-munk-
um snemma á miðöldum og
standa enn. Um hvítasunnuna
ár hvert leggja þúsundir
manna leið sína til Echternach,
Lúxemborgarar, Frakkar, Þjóð-
verjar, Belgir. Það er guðs-
dýrkunin sem flesta dregur
þangað til sín, því að helgihá-
tíð mikil er þá haldin og nær
hámarki þegar ungir og gamlir
taka þátt í göngu-dansi mikl-
um um götur borgarinnar og
inn í dómkirkjuna til dýrð-
ar þeim dýrlingi sem þessum
bæ er öðrum fremur bundinn.
Echtemaeh er nálægt línu
þeirri sem við höfum hugsað
okkur dregna þvert yfir Lúx-
emborg og áður var drepið á.
1 norðurhluta landsins er að
auki margt að sjá. Nefna má
borgina Vianden, nærri þýzku
landamærunum, afar sérkenni-
legan stað og fagran, þar sem
rís ævafom kastali sem túr-
istar leggja gjarnan leið sína
í. Þegar spurt er hvort draug-
ur fylgi ekki kastala þessum
er því til svarað, að kastala-
draugurinn geri aðeins vart
við sig mánuðina apríl til
september, þ.e. á aðalferða-
mannatímanum! Lúxemborg-
arbúar kunna tökin á túrista-
málunum!
Að lokum skal aðeins getið
þorpsins Clervaux, nyrzt í
landinu. Þar er munkaklaust-
ur eitt, kunnast hér á landi
vegna þess að nóbelsskáldið
okkar, Halldór Laxness, dvald-
ist þar innan veggja sem gest-
ur nokkurn tíma á sinum
yngri árum. Náttúrufegurð er
þama mikil; og okkur íslenzku
blaðamönnunum sem dvöld-
umst í stórhertogadæminu fyr-
ir fáum vikum kom saman um
að á veitingastofu í Clervaux-
þorpi hafi fyrir okkur verið
borin bezta máltíðin þar í
landi — og er þá mikið sagt,
þvi að lúxemborgskir mat-
reiðslumenn kunna svo sann-
arlega sitt fag. Fylgdarmönn-
um okkar þótti þetta matar-
val athyglisvert, því að þeir
sögðu að á borðusum í Cler-
vaux hefði aðeins vorið algeng-
ir réttir þar norður frá, og
þeir gátu þess um leið, að
þetta hefði verið ódýrasta mál-
tíðin í ferðinni.
f. H. J.
Nýjasta saga Guðm. Dan.
og 2. útgáfa þeirrar fyrstu
Guðmundur Daníolsson hcf-
ur sent frá sér nýja skáldsögu.
,.Húsið” ncfnist hún og kom
út um helgina, samtímis því
sem fyrsta skáldsaga þessa
kunna rithöfundar, ..Bræðurn-
ir í Grashaga”, er gcfin út í
2. útgáfu.
Hin nýja skáldsaga Guð-
mundar Daníelssanar er 240
blaðsíðna bók. Á kápusíðu er
vtkíð að sögunni með þessum
orðum:
..Viðfangsefni þessarar stór-
brotnu skóldsögu er fyrst og
fremst að leiða í ljós, hvað
það kostar að vera sannur mað-
ur og samvizku sinni trúr í
þjóðfélagi skrumauglýsinga og
gróðahyggju.
Ungi maðurinn Tryggvi Sól-
stað. er persónugervingur hinn-
ar ábyrgðarlausu eftirstríðskyn-
sióðar. sem er vel á sig kom-
inn um margt, en skemmdur af
miklu sjálfræði og eftirlætl og
af upplausnaranda þeim, sem
af styrjöldum leiðir.
Hið rótgróna menningar-
heimili ,.Húsið” verður hér
vettvangur hinna stríðandi
þjóðfélagsafla. Þar eigast við
andstæðumar, varðveizla og
Guðmundur Daníelsson
sóun, ábyrgðartiifixming og létt-
úð. virðuleiki og stráksskapur”.
„Bræðumir í Grashaga” kem-
ur nú út í 2. útgáfa sem fyrr
var sagt. Skáldsaga þessi kom
fyrst út árið 1935 cg hllaut þá
góða dórna.
Það er Isafold sem gefur út
báðar fyrrgreidar bækur Guð-
mundar Daníeissonar. Er hin
nýja útgáfa á ,,Bræðrunuin '
fyrsta bókin sem Isafoild gefur
út af væntanlegu heildarsafni
verka skáldsins.
Rýr kornupp-
skera eftir
kalt sumar
TEIGI, 23/11 — Átta bændur
í Vopnafirði hófu kornrækt á
þessu ári og var sáð í tólf
hektara lands að Hrappsstöð-
um.
Beynd voru þrjú afbrigði af
byggi og varð heldur rýr upp-
skera í haust eftir kalt sumar.
I*ó reyndist ein tegundin bera
af öðrum og er það danska af-
brigðið Foja og varð uppsker-
an af því allt að sjö tunnum
af hektara.
Byggið var þurrkað í þurrk-
urum sfldar\rerksmiðjunnar og
malað í kvörnum hennar. Er
’'='ð Ijúffengt í brauð og fersk-
.i. ilmut' af b'atiðunum. — G.V.