Þjóðviljinn - 27.11.1963, Blaðsíða 6

g SÍÐA-------------------------------- -----------------------------------------------þJÖÐVILIINN---------------------------------------- ---------------—*------ Mið'VÍkudagur 27. nóvember
Gamla rauöa múrsteinshúsið viö Elm Street, sem skotið var úr.
Henry Brandon, höfundur þessarar greinar, var í bílalestinni, sem fylgdi
MESTA HARMSAGA
Kennedy forseta inn á vígvöllinn í Elm Street. Hann lýsir mjög vel at-
BANDARIKJANNA
burðum þessa örlagaríka dags. Hann ásakar lögregluna í Dallas harðlega.
Þetta er ein síðasta myndin, sem tekin var af Kennedy forseta.
LitH „John-John“, eins og hann er kaliaður af nánustu ætt-
ingjum, er að klifra upp í bílsætið, en verður að fá aðstoð
pabba síns, enda varð hann bara hriggja ára í fyrradag.
WASHINGTON, laugardag.
Við fórum frá Forth Worth
í góðu skapi. Forsetinn var á-
nægöur með, það sem af var
ferðarinnar, og kvað vonir sín-
ar í sambandi við Texasheim-
eólknina hafa rætzt.
„Ég er forsetinn,
sem er fylgdarsveinn
frú Kennedy“
Hópurinn sem hafði safnazt
saman á móti hótelinu okkar.
tók okkur hlýlega. þrátt fyrir
dynjand> rigningu. Fólkið
klappaði og ruddist að, tll
þess að fá að taka í hönd
hans. Forsetinn baðst afsökun-
ar á, að konan sín væri ekki
komin niður: ,,Hún er að
snyrta sig. Það tekur lengri
tima fyrir hana en okkur, en
auðvitað lítur hún líka betur
út á eftir en við gefram nokk-
um tíma gert.” ,
Þegar „Jackie’’ kom niður
var klappað jafnvel meira fyr-
ir henni en forsetanum. Hann
sagðist ailtaf hafa vitað, að
það værl rétt. sem hann sagði
einu sinni í Paris: ,,Ég er for-
setinn, sem ei fylgdarsvelnn
frú Kennedy.”
Kennedy lagði megináherzlu
á það í ræðu sinnd í Forth
Worth að hrósa borginni fyrir
þann þátt, sem hún ætti í að
gera Bandaríkin að hemaðar-
stórveldi. Fagnaðarlætin, sem
fylgdu í kjölfar þessara orða
minntu helzt á hátíðarhöldin að
kosningasigri loknum árið 1960.
„övinalandið
Texas“
Þannig var ástatt, erégstakk
skeytaeyðublað í ritvéiina
mína til að byrja á sögunmi,
sem ég hélt að mundii birtast
í sunnudagsblaðinu. Flugvélin
var að hefjast á loft og tók
stefnu á DaUas. Sagan hófst
þannig: „Ég fór yfir bandarisku
landamærin í gær og hélt inn-
reið mína í óvinalandið Texas
í fylgd með skæruliðasveit úr
Hvítahúsinu, með Kennedy for-
seta í fararbrodd'i. Kennedy
hafði leynivopn í fórum sinum.
sem kanske átti að verja hann
gegn ofbeldi. Frú Kennedy var
í fylgd með manni sínum.
V*ð komum inn í óvinalandið
og lentum í tiltöJulega öruggri
borg — San Antomio — sem
hafði stutt Kemnedy í kosning-
unum, enda voru 60n/n a£ i-
búunum Mexfkanar og blókku-
menn. Seinna um daginn lent-
um við í mikilveegari óvinamið-
stöð — Houston. Þar fór allt
tiltölulega kurteislega fram,
þótt nokkurs skæruhemaðar
gætti, ekki aðeins aí hálfu
repúblikana, heldur einnig
frjálslyndra óvina og íhalds-
samra demókrata”.
Let’s Barry King
John
Lengra var ég ekki korninn
í sögu minni, þegar við lenfrjm
í Dallas. Nú vorum við kornin
alla leið inn í óvinalandið. hér
angar allt af andúð gegn Kenn-
edy. Hér var giaða sólskin, en
hópurinn, sem tók á móti okk-
ur á flugvellinum var í gisnara
lagi. Eitt spjald var sjáanlegt,
og var ritað á það slagorð,
sem nýtur æ vaxandi vinsæida
í suðurrikjunum: ,,Let‘s Barry
King John”, og á það að vera
orðaleikur um Goldwater og
Kennedyættina.
Átti að mæla stjórn-
málahitann í Texas
Fyrir nokkrum dögum snéri
blaðamaður nokkur úr ferða-
lagi tll Texas, og sagði hann
Kennedy að sér hefði verið
skýrt frá því, að líf forsetans
væri í hættu ef hann kæmi til
Texas. Kennedy kímdi við og
sagði: ,.Ég á bágt með að trúa
þvi”.
! Dallas var okkur ekið um
borgina í stórum bfl. frá frétta-
stofu Hvíta hússins. Opinber-
lega átti þessi leiðangur að
vera „ópólitískur”, en þegar
af stað var komið, fór til-
gangurinn ekki miJli mála —
ekið var lúshægt. með Kenn-
edy í fararbroddi í opnum
bíl. og Lyndon B. Johnson
og aðrir Texasstjómmála-
menn á eftir.
Kennedy forseti hafði orð
á því við einhvem fylgdar-
manna sinna að nú ætti auð-
sjáanJega að mæla stjórn-
málahitann í þessu mikilvæga
ríki. Sjálfur sagðist hann ætla
að nota ferðina tiJ að boða
það, sem mundi verða rauði
þróðurinn í kosningabarátt-
unni; Bandarikin yrðu að
gera sér það ljóst, hverjar
þarfir þeirra yrðu árið 1990.
Um þetta fjallaði ræðan í Hou-
ston.
Texas að breytast
I Daillas var margt fólk á
götunum, mifcJiu fleira en bú-
izt hafði verið við á áhrifa-
svæði Goldwater. Það voru
meira að segja frekar fá ó-
vinveitt spjöld á lofti.
Texas hefiur verið að breyt-
ast mikið undanfarið. í gamia
daga höfðu hægfara demó-
kratar tögJin og hagldimar í
stj ómmálunum, og studdust
þeir við pendnga hinna riku
og atkvæði þeirra, sem fátæk-
ari voru. En nú er Texas far-
ið að lfkjast Norðurrfkjun'um
meir og meir.
OJía og búfénaður eru efcki
lengur tákn auðæfanna —
það er iðnaðurinn, sem spratt
upp af oJíuauðæfum landsins.
Þessar róttæku breyt'ngar
hafa komið reiki á tUfinn-
ingar Texasbúa og skapað
sterkar ósættanlegar andstæð-
ur.
Tók tappann úr
hraðsuðupottinum
Kennedy foreeti talaði eins
og róttækur. en fór hægar i
sakimar. En hversu hægt,
sem hann vildi fara í sakimar
hafði myndazt slíkur þrýst-
ingur í stjórnmálum og þjóð-
félagsmáJum að erfitt var
að halda honum í skefjum.
Eisenhower tókst í forseta-
tíð sinni að viðhalda nokkurs
konar „óbreyttu ástandi”, en
Kennedy, sem vildi koma
skrið á málin tók tappann af
hraðsuðupottinum, — hann
ótti líka ekki á öðru völ.
Mörg vandamál. sem lengi
höfðust krafizt lausnar voru
tekin til meðferðar.
Þegar ég var á ferð u>m
Texas, i forsetatíð Eisenhowers
þótti jafnvel hann róttækur.
Connally fylkisstjóri í Texas
sagði okkur fyrir tveimur
dögum, að ef kosningar færu
fram núna og GcJdwater
væri í framboði á móti Kenn-
edy, mundi forsetinn tapa.
Friður ber ekki vott
um veikleika
Kennedy var fyrstur til að
brýna fyrir þeim Bandarikja-
mönnum, sem ekkert sjá
nema svart og hvítt, sigur og
ósigur. að á atómöld sé ekki
um annað að ræða en frið-
samlega sambúð við sósialista-
rikin.
1 ræðunni, sem hann ætlaði
að flytja í Dallas voru Gold-
water-sinnum veittar þungar
ákúrur: ..Þessar raddir boða
kenningar sem slitnar eru úr
öllum tengslum við raunveru-
leikann og sjöunda tug 20.
aldarinnar. Þeir hafa meira
dálæti á skaimtnaryrðum en
sigri, halda að orð komi i
vopna stað og friður beri vott
um veifcleika . . .”
Þegar við komum inn í
Dallas, þar siem hrækt var á
Adlai Stevenson fyrir hálfum
mánuði, hnitaði flugvél yfir
höfðum okkar og ritaði á him-
ininn: „Friðsamleg sambúð er
uppgjöf”.
Fjármálamenn f Dallas
hata Kennedy, vegna Kúbu-
máJsins. og af því að nú er
erfiðara að sparka sivertingj-
um burtu, en Texasbúum
finnast þeir vera fyrir. Kenn-
edy minnti þá sérstaklega á
það í ræðu sinni í Houston,
að arður hafi komizt upp í
40% á stjómarárum sínum, og
halliinn á rikiskassanum sé
hólmingi minni, en gert hafi
verið ráð fyrir áður. En Tex-
asbúar sjá ekki annað en kyn-
þáttavandamálin.
Öfyrirgefanleg
vanræksla
Þegar tekið er tillit til alls
þess haturs, sem Texasbúar
báru til Kennedys var furð-
ulegt að sjá hversu litlar var-
úðarráðstafanir voru gerðar í
DaMas. Þær voru aJJs efcki
sambærilegar við þær ráð-
stafanír, sem gerðar voru í
París, Vín og London, þegar
forsetinn var þar í heimsókn.
Þegar bifreiðin sem forset-
inn var í, beygði inn í hið ör-
lagarfka Elm Street, misstum
váð sjónar af honum úr okk-
ar bifreið. Við heyrðum skot-
hvelli, en datt ekki í hug, að
skotinu hefði verið beint að
forsetanum. Og þegar við fór-
um framihjá húsinu, sem skot-
ið var úr, sás.t varJa nokkur
hreyfing, sem gæti bent til
þess að lögreglan hefði haf-
izt handa. Aðeins tveir lög-
regluþjónar höfðu skorizt í
leikinn og reyndu að eltaein-
hvem uppi.
Eftir tvær mínútur komum
við að byggingunni, þar sem
forsetinn átti að halda ræðu
yfir miðdegisverðarborði. Um
leið og við komum inn í hús-
ið fengum við skilaboð frá
lögreglunni: „Forsetinn var
skotlnn". Við ætluðum ekki að
trúa þessu — þetta var hlut-
ur, sem engum datt í hug, að
gæti skeð.
En nokkrum mínútum síðar
skýrði Ralph Yorborough
þingmaður okkur frá atburð-
inum. Hann var í sömu bif-
reið og Lyndon B. Johnson,
og ók hún á efitir lífverði
forsetans. Þingmaðurinn var i
mlkiHi geðshræringu og
sagði að þetta væri of hræði-
legt til þess að hægt væri að
tala um það. Hann hafði séð
blóðið spýtast út úr höfði for-
setans og vissi þegar, að hann
hefði hlotið banrsár.
Forsetinn féll í arma konu
sinnar, sem dró hann niður
í sætinu eins og til að verja
hann fyrir fleiri skotum. Tvð
Skot hittu einnig John Conn-
ally. fylkisstjóra Texas.
Morðingjar setja ald-
urinn ekki fyrir sig
Þetta skeði kl. 12.30 og for-
setinn komst aldrei til með-
vitundar aftur. Eftir hálftíma
komu tveir rómversk-kaþóisk-
ir prestar út úr sjúkráhúsinu.
námu staðar og sögðu alvar-
lega: ,.Hann er látinn.”
Æska hans kom honum
ekki að liði — morðingjar
setja aldurinn ekki fyrir sig.
Forsetinn hóf stundum máls
á þvf við vini sína, að hann
gæti farizt sviplega. Þetta
kom vanalega illa við okkur
og við hrintum þvi frá okkur
eins og hverri annarri fjar-
stæðu, að hann gæti verið
myrtur. Hann var vanur að
tala um þetta eins og hverja
aðra staðreynd, sem þyrfti að
koma í veg fyrir.
Merkur forírigi fall-
ínn í valinn
Heimurinn hefur misst for-
ingja, sem margt bendir til.
að seinna meir hefði getað
orðið einn af hinum fáu
„miklu” leiðtogum. Hann var
nútímamaður, sem bó bar
djúpt skynbragð á hefðina og
einnig á þær ógnvekiandi
hættur, sem öld okkar hefur
til að bera og kom auga á
brýnustu nauðsynjar mann-
kynsins.
(Þýtt úr The Sunday TimeS
örlítið stytt.)
Þetta er nú liðin tíð: Henry Brandon og Kennedy forseti stíga upp í bifreið forsetans.