Þjóðviljinn - 28.11.1963, Side 6

MúsviLjnm
Fimmtudagur 28. nóvember 1963
6 SIÐA
.Þögult vor' eftir Racheí Carson:
SKORD ÝRA EITUR GETUR
ÚTRÝMT MÖNNUM
Táragas í hand-
tösku frúarinnar
Dagblöðin í Suður-Afríku
birta næstum daglega aug-
lýsingar af þessu tagi: „Fá-
ið ykkur handhægu tára-
gasflöskurnar, sem tryggja
öryggi ykkar“.
Táragasframleiðendur segja.
að táragas sé miklu betra en
skammbyssur. Eftirköstin séu
ekki eins alvarleg . . .
Hægt er að sprauta 2 metra
frá sér með táragasflöskuum
— einmitt nógu langt til að
stanza hvem sem er. segir
framleiðandinn.
Hvítir menn í Suður-Afríku
eru dauðhraeddir við svertingja
og flestir ganga vopnaðir. I
landinu eru mörg hundruð
skammbyssuklúbbar, bæði fyr-
ít karla og konur.
Frakkar lána
Spánverjnm
PARlS 25/11. — Frakkland
mun veita Spánverjum 150
milljón franka lán (uni 6000
milljónir íslenzlcra króna)
samkvæmt samningi, sem und-
irrítaður var í Paris í dag.
Samninginn undirrituðu fjár-
málaráðherrar beggja land-
anna, Valery Giscard Dcsta-
Ing og Mariano Navarro Rub-
io.
Samningur þessi var gerður,
af því að Frakkar vilja
hjálpa Spánverjum með ýmis
stórfyrirtæki, sem Spánverjar
hafa hug á að koma á fót.
Sérstaklega á fénu að vera
varið til bygginga raforku-
vera. tU styrktar stáliðnaðin-
um og jámbrautakerfinu.
USA frestar
tunglskoti
Fyrir skönrmu fannst tækni-
galli í geimfarínu Ranger VI.
Bandaríkjamenn hafa ákveðlð
að fresta geknskotí um
eitt ár.
Ranger VI. áttí. að lenda á
tunglinu og senda ljósmyndir
af yflrborði þess affcur ta jarð-
flrinnar. Ranger geimfarið
vegur 331 kg.
„Öll lifum við í stöðugum ótta við að eitthvað kynni
að spilla svo umhverfi mannsins, að hann verði að lok-
um úrelt lífsmynd, eins og risaeðlurnar. Og ekki er það
beinlínis uppörfandi tilhugsun, að örlög okkar kunni
að vera ráðin, mörgum áratugum áður en einkennin
koma í ljós“.
Þannig kemst Raohel Carson
að orði í bókinni ..Þögult vor”.
og þetta er einmitt boðskap-
urinn, sem hún er að flytja í
bókinni.
..SUent Spring” fjallar um
nútíma útrýmángarlyf (pestlcid).
bæði skordýraeitur (insekfcicid)
og illgresiseitur (herbicid).
Bókin vakti strax mikla at-
hygli, enda bendir höfundur-
inn á margt nýtt í sambandi
við hættuna, sem stafar af of-
notkun þessara lyfja.
Náskylt taugagasi
Útrýmingarlyfin koma beint
úr rannsóknastofum vopna-
iðnaðaríns. eins og rejmdar
margar aðrar uppfinningar
okkar tíma. Þau eru ekki
beint framleidd þar, en hins
vegar náskyld hættulegasta
taugagasi, sem til er. Og á hinn
bógin voru ekordýr notuð sem
tilraunadýr í rannsóknarstof-
um, sem gerðu tilraunir með
eiturgas.
DDT hefur náð mestri út-
breiðslu þessara lyfja. Menn
geröu sér í hugarlund frá upp-
hafi, að þetta lyf væri ein-
vörðungu skaðlegt skordýrum.
enda hafði það engin áhríf á
mannslákaman að því að séð
var, þótt skórdýr hryndu nið-
ur af þvf. En við nánari at-
hugun kom í Ijós, að DDT er
ekki eins saklaust og menn
vilja vera láta, þótt ekki sé
það banvænt (a.m.k. ekki hrað-
drepand'i). DDT fer nefnilega
aðeins að litlu leyti inn í lík-
amann gegnum húðina, þegar
það er í duftliki.
Hægdrepandi eitur
hættulegri
DDT getur verið lífshættulegt
ef því er smurt á húðina, upp-
leystu í olíu, eða ef það er
tekið inn með mat. DDT er þó
ekki eins bráðdrepandi og
mörg önnur eiturefni, sem
Raohél Carson segir frá i bók-
inni.
Hún segir m.a. frá hjónum.
sem eitruðu með endríni fyr-
ir kakalökum snemma morg-
uns, þvoðu síðan gólfin og
hleyptu barn' sínu ársgömlu
og hundi inn í húsið. Hund-
urinn drapst og bam'ð má
segja að hafi komizt á plöntu-
stig. Það hvorki heyrði né sá
og var algjörlega úr sambandi
við umheiminn, en lífinu var
haldið í bví á sjúkrahúsi. án
bess að nokkur von væri um
bata.
Ekki virðist paraþíon vera
meinlausara, eftir því sem ör-
lög efnafræðings eins benda
til. Hann ætlaði að rannsaka
áhrif þessa eifcurs á mannslík-
amann og tók inn 0,12 grömm
af því. Hann lamaðist svo
, skyndilega að hann hafði ekki
einu sinni ráðrúm ttí að rétta
út höndina eftír móteitrinu.
sem stóð á borðinu fyrír fram-
an hann. Efnafræðlngurinn dó,
og upp frá því hafa allir vit-
að, að paraþíon er ekki manna-
mafcur.
Á slíkum eiturefnum er auð-
velt að vara sig, en það eru
þau hægdrepandi, sem enginn
veit kannski. að eru skaðleg
— það eru þau, sem eru hættu-
leg.
5JÁLFVIRKNI
Sjálfvirkni, væni minn, er mikið þarfaþing. Nú þurfum við ekki
að lengja vinnuvikuna, þurfum ekki að vinna við slæm skilyrði,
þurfum ekki að ofreyna okkur, . . . þurfum ekki á þér að halda.
Hlaðast upp í líkamanum
Maður skyldi ætla, að til
værí ósköp einfalt ráð við
þessari hættu. — borða hvorki
skordýraeitur né illgresiseitur.
En það er ekki svo hlaupið að
því. Meindýra- og illgresis-
eyðing í sívaxandi mæli hefur
það í för með sér, að eitrið
hefur breiðst út um allt, og
er nú í næstum öllu, sem við
leggjum okkur til munns. Það
er i drykkjarvatni. kjöti og
grænmeti.
Hér á Islandi gætir slíkrar
eitrunar ekki að ráð* enn,
og þar sem miklar líkur eru
til að hún færíst í aukana
ber okkur að vera sérstaklega
á varðbergi gegn þessari hættu.
Rannsóknir hafa leitt i ljós,
að það eifcur. sem einu sinni
kemst inn í Hkamann, safnast
þar saman — a.m.k. að vissu
markl. Forðabúr af eitri hleðst
upp 1 fituvefjum og ýmsum
líffærum.
Aþreifanlegt dæmi
Þegar menn leggja skyndi-
lega af, vegna veikinda eða
annarra hluta. kemyr stundum
fyrir, að þeir veikjast — fá
eitrun. Þetta er áþreifanleg-
asta sönnun þess, að eltrið
saÆnast fyrir og getur orðið
skaðlegt. Það sem gerist íliþess-
um tilfellum er, að þegar sax-
ast á fitubirgðir líkamans, tek-
ur eifcurs'ins að gæta. Það eru
mörg dæmi þess að menn hafa
fárveiikzt af þessum sökum,
sérstaklega ef þar við bætíst.
að þeir hafa lagt af vegna
veikinda.
ttv. -••••• - tii'ti'-t ■■ ■. gaUtWWHWIl
Áhrif á kyiifærin
Tilraunir með fugla hafa
sýnt, að margir þeirra, t.d.
haförninn og fasaninn, verða
ófrjóir af völdum DDT. Þeir
hætta ýmist alveg að verpa,
verpa fúleggjum, eða ungam-
ir deyja skömmu eftir að þeir
skríða úr egginu. Rannsóknir
hafa leitt í ljós að eitríð safn-
ast sérstaklega fyrir í kyn-
færum manna. T.d. fór fram
læknisskoðun á flugmönnum,
sem dreifa DDT. Hún leiddi í
liós, að þeir framleiddu mun
færri sæðisfrumur en eðlilegt
er.
Mörg útrýmingarlyf virð-
ast geta valdið krabbameini.
Ýmislegt bendir líka til. að
þau geti valdið blóðsjúkdómum,
vanskapnaði fóstra og lifrar-
sjúkdómum.
„Survival of the
fittest”
Útrýmingarlyfin eru ekfci
eingöngu skaðleg fyrir mann-
inn, heldur útrýma þau hvorki
meindýrum né illgresi. Við
höfum margsinnis rekið okkur
á, að flugurnar, sem „útrýmt”
er af yfirborði jarðar með
DDT snúa aftur lífsglaðari en
nokkru sinni fyrr.
Það stoðar ekki lengur að
ausa yfir þær DDT í tonna-
tali, þær verða bara hraustari
af því. Þær eru orðnar ó-
næmar fyrir eitrinu. Rachel
Carson segir. að menn geri
stofninn bara lífseigarí með
því að sprauta á hann eitrí.
Þannig veljist hæfustu ein-
staklingarnir úr, og viðhaldi
stofninum einir.
Aðferðin hefur löngum ver-
ið sú að sprauta einu eitri
þangað til það hættír að virka
sterkara þegar h'itt er hætt
að hafa áhrif — og þannig
snýst hjólið.
Hvað skal til bragðs taka?
Rétt er að hafa enn eitt í
huga — eitrið grandar ekki
aðeins flugunum. heldur oft
á tíðum líka verstu óvinum
neikvætt.
'íAí
Nútíma útrýmingarlyf meindýra og illgresis eru fundln upp i
tilraunastofum vopnaframlciðslunnar. Hér sést inngangurinn í
Camp Detrickj hina alræmdu stofnun í Bandarikjunum, sem
.... ........ gerir tllraunir með gerlavopn.
En hvað er þá hægt að gera
til þess að eyða meindýrum
og illgresi? Rachel Carson
bendir á aðra leið — líffræði-
legt stríð gegn þeim. Það er
fólgið í því að styrkja óvini
meindýranna, þau dýr, sem
lifa á þeim. Líffræðingar hafa
lengi unnið að rannsóknum í
þessa átt og mörg dæmi hafa
þegar sannað að þetta er ekki
kostnaðarsöm aðferð. En auð-'
vitað getur hvaða hálfviti sem
er hlaupið út með spraufcu og
sprautað á allt sem á vegi
hans verður.
Peningar í spilinu
98% vísindamanna á þessu
sviði starfa að tilraunum með
kemísk lyf, en aðeins 2% heyja
líffræðilegt stríð. Ástæðan til
þessa er sú, að stór kemísk
fyrirtæki ausa peningum í há-
skólana fcil slíkra rannsókna.
Þau veita háa styrki og lokk-
andi keWjir^^ár.,.,Hiilir.eru
hins vegar ekki studdir — af
þeirri einföldu ástæðu, að þeir
vekja engar vonir um stóra
fjársjóði.
Talandi dæmi um þetta er
líka dreifing eitursins úr
flugvélum. í Bandarfkjunum
fá flugmennimir, sem dreifa
eitrinu yfir akra borgað fyrir
lítrann, en ektoi fyrir feridló-
metrann eins og eðlilegt væri
að ætla. Þetta verður til þess,
að þeir skrúfa ekki fyrir þegar
þeir fljúga yfir leikvelli eða
eraðra staði þer sem illgresis
er sízt að vænta.
Gjaldendur útsvara
og fasteignagjalda í Hafnarfirði
Lögtök fara nú daglega fram fyrir ógreiddum útsvörum
og fasteignagjöldum til bæjarsjóðs Hafnarfjarðar ásamt
dráttarvöxtum og kostnaði.
Gjaldendur eru hvattir til að greiða gjöld sín nú þegar
og komast þannig hjá óþægindum og kostnaði af lög-
tökum. -------
B ÆJARGJ ALDKERINN 1 HAFNARFIRÐL
Skattar í Kópavogi
Gjaldendur í Kópavogi eru enn minntir á greiðslu þing-
gjalda. Lögtökum er lokið hjá fyrirtækjum og þeim sem
skulda eldri gjöld. Lögtök eru hafin hjá öðrum gjald-
endum og verður haldið áfram án frekari aðvörunar
þar til lokið er greiðslum.
Þeir sem geta greitt strax ætfcu að forðast kostnað og
leiðindi sem lögtökum fylgja.
BÆJARFÓGETINN.
Kanarífuglar . •
Hertoginn af Edinborg lét
svo um mælt í þessu sambandi:
Námumenn nota kanarífugla
til þess að vara þá við eitr-
uðum gastegundum. Það væri
kannski ekki úr vegi, að við
létum oktour þetta að kenn.
ingu verða og taekjum aðvör.
unum dauðu fuglanna uppi á
yfirborði jarðar”
Sovézkur eðlis-
fræðingur fær
bandarísk verð-
laun
Tveir merkustu kjamvísinda-
menn hcimsins, annar banda-
rískur og hinn sovézkur, hlutn
fyrir skömmu verðlaunin (,At-
óm í þágu friðarins”.
Þetta er í fyrsta sinn. sem
sovézkur vísúndamaður hlýtur
þessi verðlaun. Verðlaunahaf-
amir erj dr. Vladimir I.
Veksler og Edwin M. McMill-
an, yfirmaður Lawrence rann-
sóknarstofnunarinnar í Kalí-
fomíu. Hann fétok nóbelsverð-
laun fyrir efnafræði árið 1951.
Vísindamennimir hljóta að
verðlaunum rúmar 3 millján-
ir íslenzkra króna, sem þeir
skipta milli ®ín, og þar að
autoi hvor sína gullorðuna.