Þjóðviljinn - 04.12.1963, Blaðsíða 4

| SlÐA
Otgefandi: Sameiningarflokkur alþýöu — Sósíalistaflokk*
urinn. —
Ritstjörar: Jvar H. Jónsson. Magnús Kjartansson (áb.|,
Siguröur Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason. Sigurður V. Friðþjófsson.
Rítstjóra. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Sirm 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 80 á mánuði.
SMÁNARBOD
■Y/msir voru að vona að ríkisstjórnin hefði lært af
reynslunni þegar hún var kúskuð til þess 9.
nóvember s.l. að falla frá ofbeldisfrumvarpi sínu
og taka upp samninga við verklýðsfélögin. Það
spáði að vísu ekki góðu að nóvembermánuður leið
svo að ríkisstjórn og atvinnurekendur höfðu ekk-
ert að bjóða sem orð var á gerandi, en engu að
síður töldu ýmsir að valdhafarnir væru orðnir
það raunsæir, að þeir tækju upp alvarlegar við-
ræður um vandamálin áður en fresfinum lyki,
andspænis einhuga samstöðu verklýðshreyfing-
arinnar allrar. En í gær gerðust þau furðulegu
tíðindi að ríkisstjórnin afhenti fulltrúum laun-
þega og átvinnurekenda svokallaða lausn á vanda-
málunum og lét um leið birta plaggið opinber-
lega. Af hálfu ríkisstjórnarinnar hlýtur þetta að
vera tilraun til þess að binda endi á viðræðurnar
áður en þær hafa í raun og veru hafizt, því at-
vinnurekendur munu að sjálfsögðu skjóta sér á
bak við plaggið og neita að ræða meiri kauphækk-
anir en hinir ofdrambsfullu ráðherrar skammta.
rpillögur ríkisstjórnarinnar fjalla ekki aðeins
um þau atriði sem hún býðst til að leggja
fram til lausnar deilunum, loðjð fýyj-hejj; um
mjög óverulega útsvarslækkun og enn loðnara
loforð um takmarkaða kauptryggingu eftir að
komnar séu til framkvæmda allar þær verðhækk-
anir sem nú er vitað um!! Ríkisstjórnin skammt-
ar einnig kaupið sjálft. Verkamenn og iðnaðar-
menn eiga allra náðarsamlegas'f að fá 4—8%
kauphækkun, en þó má eftirvinna, næturvinna,
helgidagavinna og ákvæðisvinna ekki hækka um
eyrisvirði. Þetta býður ríkisstjórnin eftir að opin-
berir starfsmenn og ýmsir aðrir starfshópar hafa
í sumar fengið kauphækkanir sem að meðaltali
nema 45% og hafa tvöfaldað kaup sumra þeirra sem
hæst höfðu launin fyrir. Þetta býður ríkisstjórn-
in eftir að verðlag hefur hækkað um 11,4% frá
því seinast var samið, í júní í vor, og bætir því
við tilboð sitt að menn skuli þar.að auki þola
bófalaust næstu verðhækkanaskriðu, sem vitað
er að nema muni a.m.k. 6 vísitölustigum, en þá
verður almenn verðhækkun komin upp í 16% að
minnsta kosti. Ríkisstjórnin er þannig að bjóða
verkafólki upp á stórfellda raunverulega kaup-
lækkun; þótt allt dæmið væri reiknað samkvæmt
hennar eigin áróðurstölum geta „kjarabætur“ ekki
einu sinni vegið upp áhrif óðaverðbólgunnar síð-
asta hálfa árið. Og út á þetta á verkafólk að binda
samninga sína í tvö ár; hvað halda menn að raun-
verulegt kaup væri þá orðið?
Bæði þau vinnubrögð ríkisstjómarinnar að birta
raunverulega úrslitakosfi og bjóða þvílíkar
smánarbætur . eru móðgun við verklýðshrey'fing-
una alla, við hvern einasta mann sem beðið hef-
ur eftir því undanfarnar vikur hvort stjórnar-
herrarnir hefðu ekki eitthvað vitkast. Svar verka-
fólks verður að vera það sama sem hreif í byrj-
un nóvembermánaðar, einhuga samstaða, sem
færi stjórnarherrunum heim sanninn um það,
að máttur verklýðssamtakanna verði notaður til
bess að knýja fram kjarabætur sem ríkisstjórnin
neitar enn um af heimskulegu sfærilæti. — m.
MODVILJINN
Miðvikudagur 4. desember 1963
RAFORKULÖGIN SÉU TEK
IN TIL ENDURSKOÐUNAR
ÞINCSIA ÞJÓÐVILIANS
□ Tveir þingmenn Alþýðubandalagsins, þeir
Björn Jónsson og Lúðvík Jósepsson, flytja í sam-
einuðu þingi tillögu til þingsályktunar um end-
urskoðun raforkulaganna.
Tillagan er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að kjósa 7
manna nefnd til að cndurskoða
lög nr. 12 2. apríl 1946 (raf-
orkulögin). Endurskoðunin
niiði sérstaklcga að cftirfar-
andi:
1. Að vcrð raforku til sams
konar nota verði hið sama
cða scm jafnast um land
allt.
2. Að athugað verði gaumgæfi-
lega, hvort æskileg þróun á
sviði rafvæðingar, bætt skil-
yrði atvinnurekstrar og al-
mannahagur verði ekki bezt
tryggt með því, að ríkið eigi
og reki öll raforkuver og
orkuveitur í landinu.
3 Að dregið verði úr misræmi
verðlags annars vegar á
raforku til heimilisnota og<?>
hins vegar á raforku til iðn
aðar og annarra nota.
Ríkisrekstur á öllum orku-
verum og dreifiveitum
Eignar- og rekstraraðild að
orkuverum og dreifiveitum er
mismunandi, eins og málum er
nú háttað. Er þar bæði um
að ræða ríkisrekstur og rekst-
ur sveitarfélaga og blandaðan
rekstur ríkis og sveitarfélaga.
í>essi mismunandi eignar- og
rekstraraðild leiðir svo m.a. af
scr mismunandi verðlag raf-
orkunnar, þar sem tekjuþarf-
ir hinna mörgu fyrirtækja eru
mjög misjafnar, og raunar
fleiri annmarka. Virðast flest
rök mæla með því, að komið
verði á hreinum ríkisrekstri á
öllum sviðum raforkufram-
leiðslu og raforkudreifingar,
enda hafa sífellt fleiri þjóðir
farið inn á þá braut á síðari
tímum, m.a. í Vestur-Evrópu.
Lækkuu raforkuvcrðs tii
heimilisnotkunar
Nú er raforka til heimilis-
notkunar seld á nær tvöföldu
meðalverði raforku. Telja
flutningsmenn, að hér mætti
gera nokkra breytingu á, þann-
ig að um leið og verði tii sömu
nota yrði jafnað, yrði heimilis-
notkun lækkuð hlutíallslega.
þannig að verðjöfnunin leiddi
a.m.k. ekki af sér hækkun á
heimilistöxtum.
Aukin upphitun liúsa
með raforku
Sérfræðingar á sviði orku-
mála hafa leitt að því sterkar
líkur, að upphitun húsa með
raforku geti orðið hagkvæmust
upphitunaraðferða, jafnvel ó-
dýrari en varmaveitur. Skil-
yrði þess, að hér geti orðið
um þjóðhagslega hagkvæma
lausn á mikilvægum þætti i
orkuþörf þjóðarinnar að ræða,
er þó vafalaust, að um stórar
virkjanir verði að ræða, enda
mundi sú stefna að spara
gjaldeyri og tilkostnað með
þessum hætti leggja nýjan
grundvöll að stórvirkjunum
til jnnlendra þarfa. Þjóðin ver
árlega hundruðum milljóna er-
lends gjaldeyris til kaupa á
olíum til húsahitunar, og þessi
kaup fara hraðvaxandi með
hverju ári. Líklegt má telja, að
oliuverð fari síhækkandi í
framtíðinni og verði því ae ó-
hagstæðara að flytja þennan
hitagjafa um óravegu til lands-
ins og halda auk þess uppi
kostnaðarsömu dreifingarkerfi
þess vegna. Þarf þvi ekki að
efa, að í framtíðinni hljóti að
reynast óhjákvæmilegt að leita
hagkvæmari aðferða til þess
að íullnægja orkuþörf til hit-
unar hibýla. Kemur þá hvort
tveggja til greina nýting jarð-
hita, þar sem hann er fyrir
hendi, og nýting þeirrar orku,
sem við eigum í fallvötnum
landsins, og bendir margt til
þess, að þar sé um hagkvæm-
ustu leiðina að ræða.
Að allsher.iar rafvæðingu
verði lokið á sem
skemmstum tíma
Um leið og sett eru ný raf-
orkulög. þykir flutningsmönn-
um sjálfsagt, að sú stefna sé
greinilega mörkuð, að rafvæð-
ingu landsins sé lokið á sem
skemmstum tíma og að nýting
virkjaðrar orku geti á hverj-
um tíma orðið sem bezt“.
Aðalfundur Bandalags kvenna í Reykjavík:
Ályktanir um heilbrigðismál
og verðlags og verzlunarmál
4. Að stefnt verði að því í
sambandi við vatnsaflsvirkj-
anir næstu áratugi, að upp-
hitun húsa fari í vaxandi
mæli fram með raforku.
5 Að rafvæðing allra byggða
landsins verði lokið á sem
skemmstum tima og tryggð
sem fullkomnust nýting á
framleiðslugctu orkuver-
anna, m.a. með því að sam-
tengingu þeirra verði hrað-
að“.
í greinargerð segir:
„Þingmenn Alþvðubandalags-
ins fluttu á siðasta Alþingi
tvær þingsályktunartillögur um
raforkumál, aðra um endur-
skoðun raforkulaganna frá
1946 með sérstöku tilliti til
þeirra efnisatriða, sem 1„ 2.,
3. og 5. töluliður þessarar
þingsályktunartillögu fela í
sér, og í annan stað þings-
ályktunartillaga um rannsókn
á því, hvort hagkvæmt væri
að stefna að því í sambandi
við vatnsaflsvirk.ianir næstu
áratuga að hita hús með raf-
orku.
Að meginefni felur sú þings-
ályktunartillaga, sem hér er
flutt. í sér þá stefnu 1 raf-
orkumálum, sem fram kom í
fyrrgreindum þingsályktunar-
tillögum. Lagt er til, að Al-
þingi k'jðsi 7 ■ manna milli-
þinganefnd til að endurskoða
raforkulögin, sem nú eru orð-
in rúmlega 17 ára gömul og
samsvara nú tæpast þeirri til-
tölulega öru þrðun, sem orðið
hefur í orkumálum þjóðarinn-
ar. og. þeim nýju viðhorfum.
gem þar hafa skapazt.
Gert er ráð fyrir, að við
endurskoðunina verði sérstak-
lega höfð í huga eftirtalin at-
r:ði:
Verðjöfnun á raforku
Verð á raforku til sömu nota
er og hefur verið mjög mis-
munandi, og gildir það jafnt
um heildsölu- sem smásölu-
verð og hvort heldur um er að
ræða orku til heimilisþarfa
eða atvinnurekstrar. Er al-
gengt, að þessi mismunur nemi
allt að 100% eða jafnvel meira.
og skapar þetta verulegan að-
stöðumun í atvinnurekstri og
misræmi i framfærslukoctnaði
heímila eftir þvi, hvar viðkom-
andl er i sveit settur. Þetta
telja flutningsmenn óeðlilegt
og vilja leita tiltækra ráða til,
að verðlagið verði jafnað.
Til viðbótar þeim ályktunum
aðalfundar Bandalags kvenna í
Reykjavík, sem birtar voru í
blaðinu f gær, fara hér á eft-
ir samþykktír fundarins um
heilbrigðismál og verðlags- og
verzlunarmál.
Hcilbrigðismál
I.
Fundurinn skorar á heil-
brigðisyfirvöldin að hlutast til
um, að sala á sígarettum i
stykkjatali verði bönnuð, þar
sem mikil hætta sé á því, að
böm læri að reykja á þann hátt,
ennfremur stafi mikil smit-
unarhætta af óhreinum hönd-
um afgreiðslufólks.
Þess má geta, að sala á sígar-
ettum í stykkjatali er bönnuð
í Danmörku af þeim ástæðum.
II.
Fundurinn skorar e'ndregið
á Alþmgi og ríkisstjóm að
fullgera tafarlaust Hjúkrunar-
skóla Islands. Mjög mikil að-
sókn er að skólanum en vegna
skorts á húsnæði bíða á ann-
að hundrað stúlkur eftir skóla-
vist. Eins og allir vita, er
þegar farið að opna nýjar spit-
aladeildir, sem ekki er fyrir-
sjáanlegt. að hægt verði að
starfrækja vegna skorts á
hjúkrunarliði. ef ekki verður
þegar hafizt handa um að
fullgera skólann.
III.
Fundurinn gerði svohljóðandi
ályktun:
Sökum sívaxandi stjórnleys-
is og óreglu, sem er orðið allri
þjóðinni hið mesta áhyggju-
efni, beinir fundurinn því til
foreldra barna, forráðamanna
þeirra og skóla, að þeir taki
siðferðilegt uppeldi ungling-
anna fastari tölcum en verið
hefur.
Lotning fyrir Guði og helg-
um dómum, virðing fyrir ætt-
jörð og landslögum og elska
og tillitsemi til foreldra og
eigin heimilis eru eiginleikar,
sem enginn æskiunaður má
verá’ án, og ekkért þjóðfélag
getur staðið til lengdar, ef þeir
eru ekki framkallaðir með upp-
eldinu. Af þessum ástæðum
leggur fundurinn til. að kenn-
urum sé ætlaður tími til að
vinna að uppeldisáhrifum á
nemenduma jafnframt kennsl-
unni. Þá vill fundurinn brýna
það fyrir foreldrum að gefa
sér tíma til að sinna börnum
sínum og tala við þau um þau
efni, sem mótað geta uppeldi
bamsins og vakið ábyrgðartil-
finningu þess.
IV.
Fundurinn bendlr á, að æski-
legt sé. að tekin verði upp
kennsla í siðfræði og háttvísi
í skólum landsins. Jafnframt
telur fundurinn nauðsynlegt.
að samin sé handbók fyrir
kennara í þessu skyni.
Verðlags- og verzlunarmál
I.
Fundurinn skorar á skókaup-
mannasamtökin, að hlutast til
um, að fluttur sé inn vándaður
og hentugur skófatnaður fyrir
konur; vinnuskór og gönguskór
í mismunandi breiddum.
II.
Fundurinn ályktar eftirfar-
andi;
1. Hreinlæti afgrelðslufólks á
meðferð matvæla í matvöru-
búðum virðist ennþá vera
mjög ábótavant.
Fundurinn skorar því á
Mjólkursamsöluna og eigendur
matvörubúða að herða á eft-
liti með þvi, að framfylgt sé
settum reglum um hreinlæti
á meðferð matvæla i matvöru-
brauða- og mjólkurbúðum.
Ennfremur skorar fundurinn
á borgarlækni að herða á eft-
irliti með framleiðslu og með-
ferð matvæla í brauðgerðar-
húsum, eldhúsum verzlana og
annars staðar, þar sem unnið
er að framleiðslu og dreifingu
tilbúins matar.
Bannað sé að handfjalla um-
búðalausan mat jöfnum hönd-
um og peningagreiðslur fólks
og skylt sé afgreiðslufólki
matvörubúða að hafa kappa á
höfði. sem hylji hárið.
2. Fundurinn skorar á verð-
lagsstjóra að hlutast til um,
að verzlanir framfylgi reglu-
gerð um verðmerkingar og
verðmerki allar vörur, sem þæir
hafa til sölu og sýnis í glugg-
um.
3. Fundurinn skorar á verð-
lagsstjóra að herða á eftirlitl
með verðlagi á vörum og þjón-
ustu, þar sem vöruverð virðist
vera mjög misjafnt í verzlun-
um.
4. Fundurinn skorar á verzl-
unareigendur að koma á nám-
skeiðum fyrir verzlunarfólk í
vöruþekkingu á fatnaðarvörum,
þar sem þekking þess á þvi
sviði virð>st mjög ábótavant.
Jafnframt skorar fundurinn á
verzlunareigendur. að þeir gerir
ráðstafanir til þess, að neyt-’
endur fái í hendur allar upp-'
lýsingar, sem fylgja vörunni;
frá framleiðanda.
5. Fundurinn vítir harðlega,
að fyrir geti komið, að seldar
vömr stand:st ekki þá vigt,
sem upp er gefin og skorar á
verðlagsstjóra að herða á eft-
irliti, svo að slíkt geti ekki
átt sér stað.
6. Fundurinn tekur undir
margendurteknar kröfur Neyt-
endasamtakanna um að sett
verði reglugerð um vörumerk-
ingu og skorar á viðskipta-
málaráðherra, að hann hraði
framkvæmd þessa máls.
7. Fundurinn tekur uhdir
framkomnar tillögur Neytenda-
samtakanna um. að pökkun
kartaflna eigi að fara fram
á vegum Grænmetisverzlunar
landbúnaðarins. Jafnframt
skorar fundurinn á Grænmet-
isverzlunina að láta vanda meir
en verið hefur gæðamat á þess-
ari nauðsynjavöru.
8. Fundurinn tekur undir
framkomnar álvktanir Neyt-
endasamtakanna um afgreiðslu-
tfma sölubúða oe skorar á
Framhald á 7 síSu.