Þjóðviljinn - 05.12.1963, Blaðsíða 2

2 SfÐA
RföÐVHIINN
Fimmtudagur 5. desember 1963
Gætum arfleiföar okkar
—Spjalíað við Áskel Snorrason tónskáld
~ \Jei, blessaður vertu, það
*■ ' er svo sem ekki frá
mörgu að segja, segir Áskell
Snorrason, hálfáttræður í dag.
— En sem betur fer var
músik í kringum mig frá því
ég fæddist. Faðir minn las nót-
ur og keypti allt sem hægt var
að ná í, þótt heimilið væri fá-
tækt. Og hvenær sem því varð
við komið var slegið upp marg-
rödduðum söng heima. Og móð-
ir mín hefur sagt mér að ég
hafi getað raulað lög áður en
ég lærði að tala.
En hljóðfæri sá ég ekki fyrr
en ég var á tíunda ári, en þá
fluttum við að Þverá í Laxárdal,
þar var kirkja og í henni lítið
harmonium. Að vísu hafði ég
handleikið flautu áður, sem fað-
ir minn fékk lánaða, sömuleiðis
hafði ég séð harmóníku, en hún
þótti mér alltaf leiðinlegt hljóð-
færi. En ég kenndi sjálfum mér
að leika á þetta harmóníum, og
naut reyndar ekki neinnar til-
sagnar í hljóðfæraleik fyrr en
ég var kominn á fertugsaldur.
í>að var hjá Kurt Haeser, ágæt-
um þýzkum tónlistarmanni sem
kom til Akureyrar fyrir milli-
göngu Jóns Leifs árið 1923, en
þá hafði franskt setulið lagt
undir sig tónlistarháskólann í
Dortmund, sem hann hafði
kennt við.
Af fjárhagsástæðum naut ég
lítillar skólagöngu. Þó var
ég árið 1908 fenginn til kennslu
í Reykdælahreppi og fór ári
siðar til Reykjavíkur á fram-
haldsnámskeið fyrir kennara.
Þá notaði ég tækifærið til að
fá kennslu i söng og tónfræði
hjá Sigfúsi Einarssyni, og var
svo aftur hjá honum 1911—1912.
Þar með er upptalin mín tón-
listarmenntun, annað hef ég
orðið að læra sjálfur.
Ég fékkst svo áfram við
kennslu. Árið 1919 stóð svo á
að það vantaði söngkennara
bæði við gagnfræðaskólann og
bamaskólann á Akureyri og
skólastiórinn sneri sér til Sig-
fúsar Einarssonar sem benti á
mig til starfsins. Kjör kennara
voru þá mjög kröpp, eins og

Áskell Snorrason
reyndar lengi siðan, og auðvitað
hlaut ég að vinna á sumrin líka.
Ég vann almenna verkamanna-
vinnu og þannig komst ég í
kynni við verkalýðshreyfinguna
á Akureyri strax á fyrstu ár-
um hennar. En af lesningu minni
í Bókasafni Þingeyinga var ég
þegar orðinn sannfærður komm-
únisti — og það mótaði að
sjálfsögðu viðhorf mítt í verka-
lýðshreyfingunni. Því var ég
auðvitað ekki vel séður í skóla
af máttarvöldunum eins og gef-
ur að skilja.
Léleg
knattspyrna
I fyrradag birti Alþýðu-
blaðið forustugrein um
samningana við verklýðsfé-
lögin. Kvað það þjóðina biða
af eftirvæntingu eftir mála-
lokum, en menn yrði að hafa
taumhald á óþolinmæði sinni.
„Það er góður siður,“ sagði
blaðið „að skrifa ekki mik-
ið eða tala opinberlega ran
samninga. meðan þeir standa
yfir. Liggur í eðli málsins,
að samningamenn ræðast við
í trúnaði og leggja síðan nið-
urstöður sínar fyrir umbjóð-
endur sína, þegar timi er
kominn til. Sum blöð hafa
að vísu tilhneigingu til að
lýsa samningunum eins og
útvarpsþulur knattspyrnu-
leik en Alhýðublaðið vill
hafa annan hátt á.“
Sama dag og Alþýðublað-
ið lýsti þessum fróma vilja
sínum gerðust þau tíðindi að
líkiestjórnin bar fram svo-
kaliaðar tillögur um heildar-
lausn á deilumálunum. Hún
fylgdi ekki þeim „góða
sið“ að mæla fyrir hug-
myndum sínum í kyrrþey og
ræða þær í trúnaði við deilu-
aðOa. Hún ætlaði auðsjáan-
lega að skora mark i knatt-
spyrnuleik sínum og lét út-
varpsþul lýsa afrekinu fyrir
fram.
Það er rétt hjá Alþýðu-
blaðinu að vinnubrögð af
þessu tagi geta ekki stafað
af löngun til þess að leysa
vandann. 1 samningaviðræð-
urnar um kjaramálin hafði
verið s'kipuð sáttanefnd og
hún var loks tekin til við
eðlilegar starfsaðferðir. En
þá er það ríkisstjómin sjálf
sem gengur fram hjá sátta-
nefnd sinni, og hún ræðir
ekki einu sinni við deiluaðila
heldur tilkynnir þeim aðeins
hin einu réttu málalok.
En það er mikill misskiln-
ingur að rikisstjómin hafi
skorað mark. Bæði reyndist
hún rangstæð og hitti þar að
au'ki alls ekki knöttinn.
Það er samróma dómur
allra, Sverris Hermannsson-
ar og Óskars Hallgrimsson-
ar ekki síður en annarra. —
Austri.
Hvenær ég byrjaði að semja
lög? Ja, ég hef líklega ver-
ið á ellefta árinu. Sumt af því
er nú týnt og gleymt, en það
elzta sem ég hef séð ástæðu til
að halda upp á er frá þvi ég
var ellefu ára. Auðvitað vant-
aði mig þá alla hluti til að gera
eitthvað úr þessu. En þegar ég
lærði hjá Sigfúsi Einarssyni
sýndi ég honum eitthvað af
rælni og hann bauðst þá strax
tíl að kenna mér hljómfræði,
þótt það hefði svo ekki staðið
til að ég lærði hjá honum annað
en söng.
Síðan hef ég samið töluvert
af lögum og út.sett önnur, en
vitanlega hefur takmörkuð
kunnátta staðið mér fyrir þrif-
um, svo og það að ég hafði ekki
möguleika á að starfa með
neinni hljómsveit. Þessvegna
hefur líka allt sem ég gerði
verið miðað við kórsöng — og
þá orgel.
Jú, það mætti sjálfsagt rifja
margt skemmtilegt upp í
sambandi við störf mín með
ýmsum kórum á Akureyri. Ég
man að ég hlaut skammir fyrir
að ég leyfði þeim ekki að hafa
nógu hátt, menn höfðu þá mik-
ið gaman af hávaða. Og á'hugi
fyrir tónlist var alltaf mjög
sæmilegur á Akureyri. Að visu
finnst manni alltaf, hvar sem
maður kemur, að áhuginn sé
ekki nógu mikill, en þegar á
allt er litið finnst mér ekki að
Akureyringar hafi þurft að
skammast sín fyrir neitt. Tón-
listarskóli þeirra, kórarnir, og
svo það að þeir eiga líklega bezt.a
orgel og bezta konsertflygil
landsins — allt þetta sýnir góð-
an og vaxandi áhuga.
— Já, það er erfitt að svara
því hvað mér hefur orðið einna
minnisstæðast, úr hljómleikasal.
Mér urðu ákaflega minnisstæð-
ir tónleikar Haraldar Sigurðs-
sonar, Pál* ísólfssonar og kenn-
ara míns Kurts Haesers. Eða
söngur sovézku listakvennanna
Maksímovu,’ Kazantsévu og
Heine-Wagner. Ég hef ekki
heyrt betri Ijóðsöngkonu en
Kazantsévu. Og seint gleymi ég
fgor fursta í Bolsjojleikhúsinu
í Moskvu og ballettunum Rómeo
og Júlíu og Gosbrunnurinn í
Bakhtsjísaræ — niðurlagskafl-
inn í þeim siðastnefnda er með
því fallegasta sem ég hef heyrt.
En því miður stóð svo á þegar
ég var í Sovétríkjunum að ég
gat ekki heyrt óperur uppá-
haldstónskálds mins, Glinka.
Eftir því sem ég hef lifað leng-
ur hef ég sarmfærzt betur
um það að framtíð íslands sem
músíklands er háð því hvað við
gerum við þá arfleifð sem við
eigum frá eldri tímum. Ég tel
að við eigum tónlistararfleifð
sem ekki stendur að baki auði
okkar í bókmenntum. Og ef
við fleygjum henni frá okkur,
bá mun að mínum dómi aldrei
fæðast mikil íslenzk tónlist. Það
er einmitt frá þessu sjónarmiði
sem Míkhaíl Glínka er mér
allra tónskálda hjartfólgnastur
— einmitt vegna hans mikla af-
reks í þágu þjóðlegrar tónlist-
ar. Á.B.
Ný bók eftir
Hugrúnu
Ot er komin ný bók eftir
skáldkonuna Mugrúnu og nefn-
ist hún Dætur Fjallkonunnar.
Eru í bókinni æviminningar 2ja
kvenna, þeirra Sigríðar Sveins-
dóttur, klæðskerameistara og
önnu Margrétar. Þetta er fyrsta
minningabókin sem Hugrún
ritar, en áður hefur hún sent
frá sér fimmtán bækur. Útgef-
andi er Ægisútgáfan. Bókin er
tæpar 200 blaðsíður að stærð.
Kveija til
Áskels
Snorrasonar
Það hefur longum verið
auðna islenzkrar menningar að
alþýðan hefur átt lista. og
menntamenn, sem vaxnir voru
upp i röðum hennar og deildu
með henni kjörum og kosti
ævilangt. Samstarfið við al-
þýðuna og þátttakan í mann-
réttindabarátfcu hennar, hefur
verið þessum mönnum skóli
og aflgjafi og þeir hafa gold-
ið henni með beztu verkum
sínum.
Einn þessara lista- og
menntamanna þjóðarinnar og
alþýðunnar sérstaklega er As-
kell Snorrason tónskáld.
Á afmæli hans vil ég færa
honum þakkir fyrir framlag
hans til íslenzkra tónmennta
og óska honum til hamingju
með unnin verk.
Megi þér, Áskell, enn gef-
ast tóm til að auka þau drjúg-
um,
Sigursveinn D. Kristinsson.
Hvalfjörður
Framhald af 1. síðu.
Og ennfremur: „Samningurinn
við Bandaríkjamenn. sem gerð-
ur var af ríkisstjóminni vorið
1961 og staðfestur af Alþingi um
haustið, veitti heimild til þeirra
framkvæmda, sem þá voru fyr-
irhugaðar og á þeim landsvæð-
um, sem Bandaríkjamenn fengu
þá að nota. En samþykkt Al-
þingis þarf aftur að koma til,
ef gerður er samningur um nýj-
ar framkvæmdir.
— Hvað sem hæstvirtur utan-
ríkisráðherra lætur sig dreyma
um. liggur það Ijóst fyrir, að i
því máli, sem hér um ræðir. er
allt bundið á einn þráð: Nýr
samningur, nýr yfirráðaréttur,
nýjar kvaðir á land og nýtt
samþykki Alþingis.
Seinni hluti ræðu Ragnars
verður rakinn í blaðinu á morg-
un en í honum gerir hann grein
fyrir síðara meginatriðinu í
upphafi máls síns.
Að framsögu Ragnars lokinni
var umræðum frestað til kvölds
og verður einnig gerð grein fyr-
ir gangi þeirra á morgun.
Ekki grundvöllur
Framhald af 12. síðu.
armanna til tveggja ára felur
í sér kauplækkun með tilliti til
verðhækkana og skýtur skökku
við kauphækkanir hjá öðrum
starfshópum í þjóðfélaginu á
þessu ári. Annars stend ég fylli-
lega á bak við framkomna yfir-
lýsingu verkalýðsfélaganna, sem
þegar hefur verið birt í blöðum.”
GUÐMUNDUR
Guðmundur H. Garðarson for-
maðar VR sagði:
„Ég álít, að vegna sérstöðu
verzlunarfólks í núverandi kjara-
deilu hafi tillögur ríkisstjóm-
arinnar takmarkað gildi fyrir
þennan hóp launþega.
Samningaviðræður standa nú
yfir við viðsemjendur. Er þvi
óæskilegt að fjölyrða of mikið
um þessi mál á opinberum vett-
vangi að svo stöddu."
SNORRI
Snorri Jónsson formaður Fél.
ísl. jámiðnaðarmanna lét svo
um mælt:
,,Ég álít tillögur ríkisstjómar-
innar allsendis ófullnægjandi til
lausnar þeirri deilu sem nú
stendur yfir og er ég undrandi
yfir því að tillögurnar skyldu
hafa borið að á þennan hátt sem
þær gerðu og tel að það og þessi
afstaða ríkisstjómarinnar geti
oröið til þess að spilla fyrir
lausn deilumálanna. Að öðru
leyti vísa ég til samþykktar
samstarfsnefndarinnar í fyrra-
kvöld sem ég stóð að að sam-
þykkja".
Guðmundur á Rei’fnkels<
stöðum tapaði málinu
Verkalýðs- og sjómannafclag
Miðneshrepps hefur unnið mál
sitt við Guðmund Jónsson út-
gerðarmann á Rafnkelsstöðum
um síldveiðikjör.
Málavextir voru ýtarlega raktir
hér í blaðinu á sínum tíma, en
málsatvik voru þau að Guð-
mundur neitaði að gera upp sam-
kvæmt samningutn sínum og
vildi komast undir gerðardóms-
kjörin frá 1962, þótt hann hefði
ekki sagt upp fyrri samningum
sem voru mun hagkvæmari sjó-
mönnum. Var málið rekið fyrir
Félagsdómi, og komst dómurinn
að þeirri niðurstöðu að Guð-
mundi bæri að gera upp sam-
kvæmt fyrri samningum fyrir
sildveiðarnar í fyrrasumar. fyrra-
haust og fyrravetur.
Fiutningaskipið
Framhald af 1. síðu.
sérstökum klefa.
í skipinu verða 2 Kelvin
diesel vélar, hvor 320 hestöfl, og
tvær skrúfur. Skipið verður
smíðað að mestu eftir fyrir-
komulagsteikningu Hjálmars R.
Bárðarsonar af Djúpbátnum
Fagranesinu, en þetta skip verð-
ur um 3 metrum lengra.
Samninginn undirrituðu f.h.
Flóabátsins Baldurs h.f. þeir
Lárus Guðmundsson, forstjóri
og Ásgeir P. Ágústsson formað-
ur stjómarinnar og af hálfu
Stálskipasmiðiunnar h.f. í Kópa-
vogi þeir Ólafur H. Jónsson,
frkv.stj. og Þórir B. Guðjónsson
form. stjórnarinnar og Jón Sig-
urðsson meðstjórnandi.
Umsamið er að skipið verði
afhent eftir eitt ár.
Áhrif gossins
Framhald af 12. siðu.
og hitastig virtist alveg óbreytt
á öllum stöðvum, sem teknar
voru, en þær næstu voru 1 sjó-
mílu frá gosinu.
Svif- og botndýralíf virðist
vera með eðlilegum hætti, a. m.
k. eftir að koroið var 1 sjómíiu
út frá gosstöðvunum.
Togtilraunir sýndu, að fiskur
var við beztu heilsu í 5,3 s.jó-
mílna fjarlægð, en þar fengust
8 tegundir af fiski og dálítið af
leturhumar. I 7,5 sjómflu fjar-
lægð frá gosinu fengust 11 fisk-
tegundir, að vísu ekki margir
fiskar af hverri tegund. Skammt
þaðan og í svipaðri fjarlægð frá
gosinu hafa Vestmannaeyingar
fengið allt upp í 6Vz tonn í
róðri á iínu, eftir að gosið hófst.
Að svo komnu virðist því
ekki ástæða til að óttast al-
varleg áhrif frá gosinu á fisk-
veiðarnar við suðurströndina.
Dómsorð eru svohljóðandi:
„Framangreindir kjarasamningar
milli Landsambands íslenzkra
útvegsmanna og sjómannasam-
takanna innan A. S. 1., dags,
13. júní 1958 og 15 maí 1959,
giltu í samskiptum Guðmundar
Jónssonar og Verkalýðs- og sjó-
mannafélags Miðneshrepps til 1.
júní 1963, og er Gu'ðmundi Jóns-
syni skylt að miða reikningsskil
við félagsmenn nefnds verka-
lýðsfélags er verið hafa há-
setar á þeim skipum hans, sem
stundað hafa síldveiðar til nefnds
tíma, við ákvæði þeirra kjara-
samninga. Málskostnaður fellur
niður.”
Málflytjandi Verkalýðs- og
sjómarmafélags Miðneshrepps
fyrir Félagsdómi var Þorvaldur
Þórarinsson hæstaréttarlögm.
LAUGAVBGI 18 STMIIWB
IBÚÐIR ÓSKAST
Höfum kaupendur að ðll-
um stærðum íbúða með
miklar útborganir.
TXL SÖLU
Akranes
5 herberrgja góð ibúð við
Skagabraut, tækifærisverð
ef samið er strax.
Garður í Gerðum
T'mburhús í Garði, 3ja
herbergja íbúð á góðum
kjörum. skipti á íbúð i
Reykjavik koma til greina.
Mismunur greiddur út.
Selfoss
Steinhús við Engjaveg, —
100 ferm. 3ja herbergja
íbúð í kjallara. 4ra herb.
íbúð á hæð. sér inngang-
ur, sér hitaveita.
Kópavogur
Sex herb. glæsileg efri hæð
140 ferm. við Nýbýlaveg,
allt sér.
Sex herb. hæðir í smíðum
við Hlíðaveg, allt sér.
Sex herb. glæsileg hæð við
Lyngbrekku, allt sér, full-
búin undir tréverk.
Parhús við Digranesveg á
brem hæðum, stórt og
vandað.
Múrhúðað timburhús, 3ja
herbergja íbúð. Selst til
flutnlngs. Góð lóð getur
fylgt. Verð kr. 120 þús.
Útborgur. eftir samkomu-
lagi.
Nauðungaruppboð
Eftir kröfu innheimtumanns ríkissjóðs í Kópavogi og
tollstjórans í Reykjavik að undangengnum lögtökum
verða bifreiðamar Y-60, Y185, Y-223, Y-502,
Y-653, Y-658, Y-675, Y-931, Y-946, R-11839 seldar
á opinberu uppboði, sem haldið verður við skrifstofu
mína að Álfhólsvegi 32, föstudaginn 13. desember 1963,
kl. 15.
Greiðsla fari fram við haanarshögg.
BÆJARFÓGETINN f KÓPAVOGI
Kaupmenn ■ Kaupfélög
Flugeldar, blys, stjörnuljós
o.m.fl. af áramótavorum
Gerið pantanir tímanlega.
Heildsölubirgðir:
EVEREST TRADING COMPANY
Grófin 1. — Símar 1 0090 og 10219,