Þjóðviljinn - 05.12.1963, Blaðsíða 4

4 StDA
Oteefandi: Samemingarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson. Magnús Kjartansson (áb.j,
Sigurður Guðmundsson.
Frettaritst.iórar: Jón Bjamason. . Sigurður V. Friðþjófsson.
R:tstióm afgreiðsla. auglýsingar. orentsmiðja: Skólavörðust lfl.
Sími 17-500 (5 llnuri, Áskriftarverð kr. 80 á mánuði.
Fráleitar tillögur
jþað er mikil hræsni þegar ríkisstjórnin segir í
svokölluðum tillögum sínum um lausn kjara-
málanna að meginforsenda hennar hafi verið sú,
að nú „verði svo um hnúta búið, að hinir lægst-
launuðu fái verulega kjarabót og stefnt verði að
því að vinna upp það, sem þeir hafa dregizt aftur
úr öðrum launþegum á undanförnum árum.“
Þótt ekki sé litið lengra aftur í tím-
ann en til júnímánaðar í vor, þegar seinast
var samið við verklýðsfélögin, fer því fjarri að
tillögur ríkisstjórnarinnar séu nokkuð í námúnda
við þau markmið sem hún þykist hafa sett sér.
Þegar samið var í júní var vísitala framfærslu-
kostnaðar 131 stig. Hún er nú 146 stig. Hækkun-
ín nemur 15 stigum; þessi opinberi mælikvarði
sýnir að dýrtíðin hefur aukizt um 11,4%'. Vitað
er um verulegar verðhækkanir sem framundan
eru, auk þess sem ríkisstjórnin boðar nýjár álög-
ur í tillögum sínum. Telja kunnugustu menn að
þessar fyrirsjáanlegu verðhækkanir muni ekki
nema undir 6 stigum. Verður þá framfærsluvísi-
talan komin upp í 152 stig, og dýrtíðin hefur auk-
izt um 16% síðan samið var í júní. Til mótváegis
þessari verðbólgu býður ríkisstjórnin upp á kaup-
hækkanir sem nema 4—8% í dagvitmu einni sam-
an, en það myndi yfirleitt jafngilda 3—5% hækk-
un á útborguðu kaupi með þeim vinnutíma sem
nú tíðkast. Um það ætti ekki að þurfa að deila að
hér er ekki um „verulega kjarabót“ að ræða, eins
og ríkisstjórnin vill vera láta, heldur mjög s'tór-
fellda kjaraskerðingu.
Jaín fráleitt er hitt atriðið, að með þessum tillög-1
um sé verkafólk að vinna upp misræmi í þró-
un launamála að undanförnu. Með kjaradómnum
í sumar voru laun opinberra starfsmanna, og síð-
ar bæjarstarfsmanna og bankastarfsmanna, hækk-
uð um 45% að jafnaði, og ýmsar aðrar stéttir hafa
fylgt í kjölfarið. Aðstaða fjölmargra þeirra laun-
þega sem nú eiga í samningum er algerlega hlið-
stæð ýmsum forsendum kjaradóms, má þar nefna
verzlunar- og skrifstofufólk og marga starfshópa
í öðrum verklýðsfélögum. Það er ekki aðeins sið-
laust ranglæti heldur og óframkvæmanleg endi-
leysa að ætla að mismuna mönnum stórlega í
kaupgreiðslum eftir því í hvaða stétfarsamtök-
um þeir eru, þótt þeir vinni sömu störfin. Enda
eru tillögur ríkisstjórnarinnar langt fyrir neðan
það sem vitibornir og raunsæir atvinnurekendur
greiða nú þegar.
yinnubrögð ríkisstjórnarinnar og tillögur henn-
ar eru til marks um þá hrokafullu afstöðu
ráðamannanna, að unnt sé að skipa kjaramálum
verkafólks með valdboði, án tillits til sanngirni
og augljósustu raka. í þeim birtast þau alkunnu
eðliseinkenni forsætisráðherrans, sem hann baðst
þó sjálfur undan þegar hann tók við tignarstöðu
sinni. Hann þarf auðsjáanlega að læra miklu bet-
ur af reynslunni, og allt það verkafólk sem nú
bíður heiðarlegra samninga þarf að taka að sér
kennsluna. — m.
MOÐVILJINN
Ktnmtadagur 6. desember 1S63
Undirbúin verði
byggingarsjóð fyrir ríkið
um
ÞINCSIÁ ÞIÓÐVILJANS
Einn af þingmönnum Alþýðubandalagsins, Gils
Guðm.undsson, hefúr lagt fram tiilögu til þings-
ályktunar um byggingarsjóð fyrír ríkið og rík-
isstofnanir.
TiIIagan er svohljóðandi:
Alþingri ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta undirbúa lög-
gjöf um byggingasjóð fyrir rík-
ið og ríkisstofnanir. Skal til-
gangur sjóðsins vera sá að
standa undir kostnaði við bygg-
ingar þær, sem ríkið sjálft
og ríkisstofnanir þurfa að koma
upp vegna starfsemi sinnar.
Sé undirbúningi hraðað svo, að
frv. til laga um þetta efhi
verði Iagt fyrir næsta reglu-
legt Alþingi.
f greinargerð segir flutnings-
maður:
Þótt mikið hafi verið byggt
á Islandi undanfarin ár og ára-
tagi. verður ekki sagt, að rík-
ið sjálft og ríkisstofnanir séu
vel á vegi staddar í þéim efn-
um. Ástæðumar 'éru margar.
Fram á þessa öld máttl heita,
að landið væri snautt af var-
anlegum byggingum, og þess
er ekki að vænta, að eta til
tvær kynslóðir hafi getað kom-
ið því í verk að reisa allt frá
grunni og færa húsakost hvers
konar í það horft, sem hæfa
þykir og kröfur eru gerðar til
í nútímaþjóðfélagi. Bygginga-
þörfin hefur verið mikil óg
vaxið stöðugt samfara fjölgun
þjóðarinTían-íÐS sókn-hennar- tif
betra lífs, fjölbreyttari at-
vinnuhátta og aukinna menn-
.ÍRgsr^iJyr^,
Við þessar aðstæður hefur
þróunin orðið sú, að bygginga-
mál rí'kisins sjálfs og margra
ríkisstofnana hafa setið svo
mjög á hakanum, að naumast
má vansalaust telja. Hið opin-
bera greiðir árlega stórfé í
húsaleigu. Eru þess ófá dæmi,
að leiguliðastefna ríkisins og
ríkisstofnana hafi gert einstakl-
ingum kleift að byggja og eign-
ast stórhýsi fyrir milljónir og
milljónatugi á þann elnfalda
hátt, að þeir hafa leigt opin-
berum aðilum húsin eða hluta
þeirra tíl langs tima, stundum
gegn álitlegri fyrirframgreiðslu.
Virðist ólíkt búmannslegra, að
ríkisvaldið stefni fremur að
hinu, að auðvelda ríkisstofn-
unum byggingu eða : kaup á
nauðsynlegum húsakosti til eig-
in þarfa.
Áratuga tómlæti og aðgerða-
leysi um byggingamál ríkisins
sjálfs og ríkisstofnana hefur
leitt til þess, að margar þess-
ara stofnana búa við allsend-
is ófullnægjandi starfsskilyrði.
Sumar hafast við Í gömlu,
þröngu og lítt nothæfu hús-
næði, aðrar greiða miklar
fúlgur í húsaleigu og geta jafn'-
framt átt yfir höfði sér að vera
vísað „út á götuna“ með næsta
litlum fyrirvara.
Svo rík hefur verið sú stefna
hins opinbera í byggingflmál-
um, að nær allir skyldu hafa
forgangsrétt í þeim efnum
gagnvart rfkinu, að jafnvel
þær opinberar stofnanir, sem
gátu komið sér upp nauðsynleg-
um húsakosti fyrir eigið fé,
hafa þráfaldlega feng:ð synj-
un um heimild til að bæta
úr húsnæðísbörf sinni. Slíkt
bann er ^kiljanlegt, þegar
■ Tjárfesting íi! bvggingafram-
kvæmda er rhjög takniörku'ð
með opinberum afskiptum sak'r
gjaldeyrisskorts, en sé hin
sama regla látin gilda á tím-
um frjálsrar fjárfest'ngar,
vaknar óneitanlega sú spurn-
ing, hvonær - hinu opinhera sé
þá ætlað að koma sér upp
■»aranle3um húsakosti.
Mörg verkefni biða óleyst
Afleiðing þessarar íhalds-
sömu stefnu um byggingamál
ríkis og ríkisstofnana er sú,
að fjölmörg verkefni bíða nú
óleyst á þessu sviði, og krefj-
ast sum þeirra skjótra aðgerða.
— Viðhlítandi stjórnarráðs-
bygging, er ekki risin af
grunni. Alþingi býr við alls-
endis ófullnægjandi starfsskil-
yrði sakir þrengsla. Lands-
bókasafn og Þjóðskjalasafn
starfa í húsaikynnum, sem orð-
in eru allt of lítil og torvelda
notkun safnanna um skör fram.
Listasafnið er að verulegu leyti
falinn fjórsjóður, hefur fengið
inni til bráðabirgða £ allsendis
ófullnægjandi leiguhúsn., sem
eigandi byggingarinnar, Þjóð-
minjasafnið, þarf mjög á að
halda til eigin nota. Náttúru-
gripasafnið hefur verið lokað
árum saman sakir húnæðis-
skorts, og nú er verið að koma
því fyrir í þröngum húsakynn-^
um um stundareakir. Margar
aðrar opinberar stofnanir búa
ýmist við lélegt eigið húsnasði
eða leiguhúsnæði, sem í mörg-
um tilfellum er óhentugt og
naumast til framibúðar. Má í
þvi sambandi nefna Áfengis-
og tóbaksverzlun ríkisins,
Skípaútgferð r ríkisins, Férða-
skrifstofu rikisins, Ríkisprent-
smiðjuna Gutenberg, Bókaút-
gáfu = Menningarejóðs, Fræðslu-
myndasafn ríkisins, Handrita-
stofnun íslands o.fl. I leigu-
húsnæði eru einnig saksóknara-
embættið, sakadómaraembættið,
borgarfógetaembættið borgar-
dómaraembættið, tollgæzlan og
tollstjóraembættið að nokkru
leyti. Greiða hinar sex síð-
astnefndu stofnanir um 4
milljónir króna i húsaleigu á
ári.
Hagkvæmari leið
Þegar Alþingi og ríkisstjóm
hafa talið með öllu óhjákvæmi-
legt að hefja undirbúning að
byggingu fyrir opinberar skrif-
stofur eða ríkisstofnanir, hefur
sá háttur verið hafður á að
veita á 20. gr. fjórlaga nokkra
upphæð til byggingar viðkom-
andi stofnana, hverrar um sig.
Er þar í fæstum tilfellum um
að ræða nema lítið brot af
byggingarkostnaði ár hvert.
Síðan er til þess ætlazt, að
eftir að lagt hefur verið fé
í slíka byggingasjóði um nokk-
urra ára skeið, verði upphæð-
irnar orðnar það háar, að hægt
sé að hefjast handa. En með
þeirri verðlagsþróun, sem hér
hefur verið um langt skeið,
hafa hin tiltölulega l!tlu,
dreifðu framlög til ýmissa
byggingasjóða seint og illa
komið að notum. Virðist í alla
staði hagkvæmara, að stofnað-
ur verði einn bygg'ngasjóður
fyrir ríki og ríkisstofnanir og
til hans veitt á fjárlögum hvere
árs þeirri fjáhæð óskiptri, sem
fjárveitingavaldið ætlar til
þessara framkvæmda. Með þvi
eiga fjárveitingarnar að nýt-
ast betur og auðveldara ætti
að verða að tryggja, að árlega
væri byggt svo mikið sem
brýna nauðsyn bæri til og fjár-
hagur sjóðsins leyfði.
Við samningu löggjafar um
sKkan sjóð þarf m.a. að taka
ákvarðanir ttm eftÍTfarandi at-
riði:
1) Hve víðtækt verksvið hans
eigi að vera, þ.e. hvaða stofn-
anir éigi að njóta fjárveitinga
úr sjóðnum. Virðist liggja
við, að það séu stjórnarskrif-
stofur hvers konar og þær
opinberar stofnanir, sem ekki
fá fé til byggingar samkvæmt
sérstakri löggjöf (ekki t.d.
skólar, sjúkrahús o.s.frv.).
2) Hvort rétt sé og hag-
kvæmt, að til sjóðsins renni
það fé, sem þegar hefur ver-
ið veitt á fjárlögum í bygginga-
sjóði ríkisstofnana, en eigi er
farið að nota (fé til stjómar-
ráðshúss, listasafns o.s.frv.).
3) Hvort rétt sé, að þær rík-
isstofnanir. er starfa í húsnæði,
sem er ríkiseign, verði látnar
greiða hóflega húsaleigu, og
rynni hún til byggingasjóðs-
ins. — Virðist það ekki ó-
eðlilegt og mætti verða sjóðn-
um til verulegrar eflingar.
4) Hvort opinberar stofnan-
ir, sem hafa sjálfstæða tekju-
stofna og þá e.t.v. nokkurt bol-
magn til að standa straum af
byggingu eigin húsnæðis, skuli
eiga þess kost að fá annað
■ tveggja hluta bygginarkostnað-
að sem beinan styrk úr sjóðn-
um eða þær gætu fengið þar
hagkvæm lán til hóflega langs
tíma.
5) Þá þyrftu og að vera i
lögunum ákvæði um það, hvaða
aðili ókveður röð bygginga-
framkvæmda. Virðist einsætt,
að Alþingi taki ákvarðanir um
slíkt, td. á svlpáðan áhtt og
é sér stað um vegalög. Væri
þá framkvæmdavaldinu ekki
heimilt að verja fé úr sjóðn-
um til annarra byggmga en
þeirra, sem Alþingi hefði tek-
ið á slíka skrá.
Stórmál
Hér er trm stórt mól að ræða,
Því verður naumast á mófl
mælt, að byiggingamál ríkisint
og ríkisstofnana hafa lengl
setið svo mjög á hakanum,
að hvorki má vansa- né vand-
ræðalaust telja. Þar verður
óhjákvæmilega að breyta trm
stefnu og vinna markvisst að
lausn óhjákvæmilegra verkefna.
Að sjálfsögðu mun uppbygg-
ing þessi kosta verulegt fjár-
magn. Um þá hlið málsins
fjallar þessi tillaga þó ekki.
Það verður eftir sem áður háð
ákvörðun Alþingis hverju
sinni, hversu miklu fé skal
varið ár hvert til bygginga-
framkvæmdanna. Hér er fyrst
og fremst bent á leið, sem á
að geta stuðlað að bættu skipu-
lagi byggingamála ríkisins og
rikisstofnana og aukið hag-
kværnni í vinnubrögðum. Er
þess að vænta, að Alþingi sjái
sér fært að taka jákvæða af-
stöðu til hugmyndar þeirrar,
sem hér er reifuð, og geti fall-
izt á tillöguna.
Uppboð
annað og síðasta. á 2 skúrum, verzlunarbúð og 2ja
herbergja íbúð á Hörpugötu 13, hér í borg, taiin eign
dónarbús Sigurðar Bemdsen, fer fram á eigninni sjálfri
.miðvikudaginn 11. desemþer 1963, kl. 2% siðdegis.
BORGARFÖGETAEMBÆTTIÐ 1 REYKJAVÍK.
Nauðungaruppboð
Húseignir Bárunnar h.f. við Hvaleyrarbraut i Hafnarfírði.
verða eftir kröfu bæjarsjóðs Hafnarfjarðar, seldar á
opinberu uppboði, sem fram fer á eigninni sjálfri
föstudaginn 6. desember n.k. kl. 2 s.d.
Uppboð þetta var auglýst i 100., 102., og 104 tbl. Lög-
birtingablaðsins.
BÆJARFÓGETINN 1 IIAFNARFIRÐI.
Sófasett á aðeins kr. 7.750,00
KR-hÚsgÖgn Vesturgötu 27, sími 16680.
Hvíldarstólar með skemli J
KR-húsgÖgn Vesturgötu 27, sími 16680.
Mjög vandaðir símabekkir
KR-húsgogn Vesturgötu 27, sími 16680.
Svefnbekkir og svefnsófar
KR-húsgögn Vesturgötu 27. sími 16680.
Skrifborð, Kommóður, Snyrti-
kommóður.
KR-húsgögn Vesturgötu 27. síruj 15680