Þjóðviljinn - 10.12.1963, Blaðsíða 8

3 SlÐA
Þriðjudagur 10. desember 1963
ÞIÖÐVILnSJH
Barn á 5. til 6. mánuði getur
jtripið um granna stöng, ef
ef henni er stungið í hönd
þess. Það hreyfir höndina upp
og niður mfð stönginni. Það
ef henni er stungið í hönd
sem heldur á stönginni og
hvíta rákin til hægri á mynd-
inni er nailastrengurinn.
Á 7. mánuði sýgur barnið oft fingur. Þetta barn var að reyna að gæða sér á
fingrinum, en missti hann út úr sér og grætur.
Þróun fóstursins dag frá degi
SKYRSLA UM
BYRJUN LÍFSINS
I byrjun 6. mánaðar getur barnið grátið, kreppt hnefana, spark-
að og bylt sér.
Þegar fóstrið er komið á niundu viku bregzt það við snertingu.
Ef strokið er eftir efri vör barnsins með hári snýr það höfðinu
lítið eitt og hreyfir handieggina.
Geraldine Lux Flanagan hefur safnað gögnum og
myndum af þróun fóstursins og skrifað bók er hún
nefnir „Byrjun lífsins“. Bókin byggist fyrst og fremst
á vísindaritum um fósturþróun og myndum, sem ýms-
ar mikilvægar rannsóknarstofnanir hafa látið í té, m.a.
fósturfræðideild Camegiestofnunarinnar í Washington og
'fósturfræðingurinn Davenport Hooker.
Fósturfræðin er tiltölulega
ný af nálinhni sem vísindagrein.
Árið 1827 uppgötvuðu menn
í fyrsta sinn eggfrumu i hundi,
tókst þó ekki að sjá og athuga
þroskaða eggfrumu fyrr en ár-
ið 1930. Árið 1944 tókst vis-
indamörtnum að fylgjast með
sameiningu tveggja fruma,
sæðis og eggs, og og á sjötta
tug 20. aldarinnar gerðu þeir
sér grein fyrir þróuniinni, sem
verður fyrstu vikurnar eftir
að frumumar sameinast. Og
það er aðeins nú á síðustu ár-
um (eftir 1960) að vísindiin
eygja þá frumbyggingu, sem
erfðaeiginleikarnir byggjast á.
Þegar sæðisfruma og egg-
fruma renna saman, brýtur
sæðið hýðið kringum eggfrum-
utna og étur sig i gegnum
hana með aðstoð ensyms, sem
er í sæðinu. Frumurnar tvær
renna saman í eina, og drög
eru lögð að nýju ungbarni. f
kjarna hverrar eggfrumu og
sæðisfrumu eru a.m.k. 15000
gen, og þegar kjarnamir mæt-
ast, liggja þeir hlið við hlið
á meðan genin eru að samein-
ast. Á tæpum hálftíma eru á-
kveðlnir ótal eiginleikar, sem
saman eiga að móta hina nýju
lifveru. Kynið er fyrirfram
ákveðið í kapphlaupinu milli
hinna tveggja mismunandi
gerða sæðisfruma að egginu.
Enginn fiskur
Síðan hefst vöxturihm •—
þessi eina fruma verður að
tveim, sem aftur verða að
tveim hvor, og eftir viku eru
þær orðnar meira en 100.
Fyrstu 3—4 dagana syndir
írumuklasinn um burðarliðilnn,
síðan vex fóstrið fast við leg-
ið og er nú umlukið nærandi
vökva. Á níunda degi fer
fóstrið að taka á sig mylnd,
á 24. degi bólar enn ekkert
á handleggjunum, en eftir tvo
daga eru þeir komnir, þ.e.a.s.
ofurlitlir hnappar, sem fljót-
lega taka á sig mynd halnd-
leggja. f lok fyrsta mánaðar-
ins er fóstrið á stærð við hálfa
ertu, en höfuðið, kroppurinn^
augu, eyru og munlnur eru
mörkuð, hjartað er farið að
slá 'Cþað er að vísu mjög eiln-
falt enn) og fóstrið hefur sína
eigin blóðrás.
Stundum er því haldið fram,
að fóstrið gangi gegnum öll
þróunarstig mannsins, allt
frá fiski o.s.frv. upp í apa.
En þetta er alrangt. Að vísu
hefur fóstrið i»okkuð, sem
helzt líkist tálknum, en það
eru húðfellingar, sem seinlna
mynda höku, kjálka, kinnar og
ytra eyrað. Það sem líkist
rófu á fóstrinu er aðeins end-
inn á hryggnum.
Á 7. viku hefur fóstrið öll
helztu einkenni manneskjunn-
ar og 611 inlnri líffæri. Það
getur hreyft sig lítið eitt, en
vegur aðeins 3 grömm. Fóstur-
fræðingur, sem ákoðar það
getur nákvæmlega dæmt um
það af öllum einkennum, hve
gamalt það er.
Sýg-ur þumalfingur
f lok þriðja mánaðar getur
fóstrið sparkað, snúið fætin-
um til, kreppt tær og fingur.
Það vegur 30 grömm og bregzt
við snertingum. Ef augnalok
þess eru snert relnnir það til
augasteininum. í lok 12. viku
gerist áberandi breyting. Við-
brögð fóstursins fá allt ann-
ain blæ Hreyfingar þess eru
ekki lengur eins og kipnt, sé
í þráð. heldur hafa öðlazt
mýkt og lipurð eins og hjá
nýfæddu bami, Viðbrögð þess
eru nú greinileg og ský-
Fóstrið hefur ekki beint
sambatnd við blóðrás móður-
innar, en allt gengur gegn um
fylgjuna, sem er mjög mik-
ilsvert liffæri fyrir fóstrið og
kemur í stað lungna, hýrna.
lifrar og þarma. Sambandið
við fylgjuna fer fram gegn-
um naflastrenginln.
Á fimmta mánuði finnur
móðirin greinilega fyrir því,
er bannið byltir sér og spark-
ar. Það getur fengið hiksta.
sefur og vaknar alveg eins og
nýfædd böm. það getur vakn-
að við hávaða. dynk eða háa
tónlist Þegar fóstrið sefur
hrilngar það sig í eftirlætis-
stellingu sína, þá sömti og það
sefur í eftir að það fæðist
Það getur sogið fingurinn —
sum börn fæðast með harða
húð á þumalfingrinum af þeim
sökum.
V-þýzkir HBþjáHar
kvelja nýliða
Málinu vísað til dóms, er einn nýliðanna dó
Á föstudaginn var hófust í Calw, smábæ einum í Vest-
ur-Þýzkalandi, réttarhöld yfir 11 liðþjálfum í vestur-
þýzka hemum, sem sakaðir eru um að hafa misþyrmt
nýliðum, sem þeir réðu yfir.
I október í haust var fall-
hlífahersveitin í Nagold í Bad-
en-Wúrttenberg leyst upp. þar
sem hershöfðingi einn er komst
í spilið komst að þvi, að þar
var ekki allt með felldu. Komst
hann svo að orði, að hersveit-
in væri eins og svínastia.
II liðþjálfar eru nú ákaerðir
fyrir óþokkalega meðferð á ný-
liðum, er sannað. að þeir komu
fram við þá á niðuriægjandi
hátt og yfirdrifu skipanir yfir-
boðara sinna.
Misþyrmingamar, sem þama
fóru fram komu í dagsins Ijós,
þegar 19 ára fallhlífahermaður,
Gerd Trimborn, féll saman á
gönguæfingu í júlí, og lézt
siðar. Hann hafði ofreynt sig
í hitanum.
Sá fyrsti, sem ákærður var
er hans Dieter Raub, 22 ára
liðþjálfi, og hefur honum verið
vikið úr hemum. Meðal annars
hafði Raub látið liðþjálfana
standa á höfði ,-til bess að
auka blóðrásina” o s einnig
hafði hann .............. nýliða
ti lað sýngja einsöng á hverj-
um morgni vegna þess að hann
var vitalaglaus.
Einsýnt þótti að Raub mundi
ekki einn sekur um misþyrm-
ingar í þessari hersveit og
voru aðrir liðsforingjar yfir-
heyrðir. Tveir liðþjálfar voru
ákærðir fyrir að hafa haft sér
það til skemmtunar, að annar
hélt á hníf fyrir neðan kvið-
inn á nýliðanum, en hinn
felldi hann.
Fjórir hinna ákærðu eru
sagðir hafa sent nýliðana á
gönguæfingar á nóttunni og
rekið þá áfram með barsmíðum
og brugðnum byssum, ef þeim
þótti þeir ganga of hægt. Á
einni slíkri æfingu féllu 4 her-
menn meðvitundarlausir til
jarðar, og var einn þeirra svo
útkeyrður, að hann komst ekki
til meðvitundar fyrr en fjórum
dögum síöar. Lá hann lengi á
siúkrahúsi.
Liðsforingjar herdeildarinnar
halda þvi fram, að þeir hafi
ekkert vitað um það 6em gerð-
ist.
Gróskan
Bamið heldur áfram að
vaxa í 260 daga, en hættir
síðan að vaxa. Það er vegna
þess að fylgjan visnar, og
taka nú hormónar að koma
því tii leiðar að fæðilng hefj-
ist. Venjulegast er að það ger-
ist á 266. degi.
Fóstrið vex hraðast fyrst á
meðgöngutímanum. En jafn-
vel síðustu mánuðina vex það
svo hratt, að ef það héldi
áfram að vaxa með sama
hraða eftir að það fæðlst
mundi barlnið vega milli 50
og 60 kg. á eins árs afmæli
sínu. Á 9 mánuðum varð ein
fruma að 200 milljónum og
þyngd hins frjóvgaða eggs
margfaldaðist með 6 milljörð-
um.
Afburða góðar myndir
í bók Geraldine Lux Flan-
agan, sem þessar upplýsingar
eru teknar úr, er stuðzt við
vísindarit sem skrifuð eru
fram til ársins 1962 og mynd-
ir, sem helztu fósturfræði-
stolfrianir heimsins hafa tek-
ið. Myndirnar, sem Davenport
Hooker fósturfræðingur tók
eru afburðagóðar. Hann hefur
á 30 árum tekið nokkur þús-
und metra af mylndum af
fóstrum, sem fæddust fyrir
tímann. Nokkur þessara
fóstra voru aðeins 6 vikna
gömul.
Kvikmyndastjarna myrt í Hollywood
Fyrir nokknim dögum fannst nakið lfk Icikkonunnar Karyn Kupcinet í íbúð hcnnar á Sunset
Strip í Hollywood. Hún hafði verið kyrkt, og lcitar lögreglan enn morðingja hcnnar. Grunur féil
á sjónvarpsleikarann Andrew Prine, en þau Karyn höfðu átt vingott saman. Fyrir skömmu vildi
Karyn hins vegar slíta kunningsskapnum. Þau sjást hér á myndinni meðan allt lék í lyndi.
Slitið á húsbúnaðinn hjá okkurl
samband
húsgagna
framleiðenda
ekkert heimili ánhúsbúnaðar
laugavegi 26
simi 20 9 70
í >