Þjóðviljinn - 21.12.1963, Blaðsíða 7
Laugardagur 21. desember 1963
ÞIOÐVILIINN
SlÐA 7
DAGSBRUNARVERKFALLID
í FRAMKVÆMD
Það var ekkí iangt til mið-
nættis á miövikudagskvöld
þegar mér tókst loks að króa
Guðmund J. Guðmundsson af,
þar sem hann var á óvenju-
lega hraðri fcrð milli hæða í
Dagsbrúnar- og Sjómannafé-
lagshúsinu að Lindargötu 9. Ég
bað hann að segja mér nokk-
uð af framkvæmd verkfallsins,
sem þá var komið á aðra vik-
una, svo eitthvað sæist á
prenti um það þegar blöð
kæmu aftur út. Við lestur við-
talsins ber að hafa þennan
tíma í huga, en síðan eru liðn-
ir tveir verkfallssólarhringar
sem um margt hafa verið erf-
iðir, vegna langvarandi samn-
ingaþófs og ekki síður hins
hve álagið á Dagsbrúnarverk-
fallsmenn jókst er Iðja tók upp
vinnu á ný.
— Hvemig er stjóm verk-
fallsins hagað?
— Framkvæmd verkfallsins
hefur verið í höndum félags-
stjómarinnar, en einstöku
framkvæmdaþáttum hefur ver-
ið skipt milli stjórnarmann-
anna. Framkvæmdastjórn
verkfallsins og stjóm verk-
fallsvörzlunnar hef ég haft
með höndum, Halldór Bjöms-
son og Krist.ján Jóhannsson
hafa séð um allt sem varðar
olíur og benzín. Verkfalls-
stjómin hefur haft bækistöðv-
ar á Lindargötu 9. en þetta
má heita fyrsta notkunin á
húsi Dagsbrúnar og Sjómanna-
félagsins. Á þriðju hæð hafa
samninganefndir verkalýðsfé-
laganna haft bækistöðvar. At-
vinnurekendur hafa hins vegar
haft aðsetur í húsi Hæstarétt-
ar og samninganefndir at-
vinnurekenda i öðrum her-
bergjum i því húsi.
— Fer ekki að liða að þvi
að Dagsbrún flytji alveg í nýja
húsið?
— Jú ég hef vonir um að
það geti orðið fljótlega upp úr
áramótunurru
V erkf allsvarzlan
— Hvernig hefur þátttaka
Dagsbrúnarmanna almennt
verið í framkvæmd verkfalls-
ins?
— Þátttakan var frekar lítil
fyrstu dagana. En þessa viku
hefur þátttakendum í fram-
kvæmd verkfaUsins fjölgað
með hverjum degi, og það eru
að lengmestu leyti ungir Dags-
brúnarmenn, á þriðja hundrað
manna hafa verið hér að starfi
meira og minna. Miklu fleiri
hafa gefið sig fram, þannig að
hringja mætti til þeirra fyrir-
varalaust, ef eitthvað alvarlegt
bæri, að höndum.
— Hvemig er starfi verk-
faUsvörzlunnar hagað?
— Henni hefur verið skipt
i tvær vaktir. dagvakt frá kl.
8 á morgnanna til kl. 8 að
kvöldi, og næturvaktin frá kl.
8 að kvöldi til 8 að morgni. Við
nokkra staði hefur verið stöð-
ugur verkfallsvörður, við Slát-
urfélag Suðurlands fyrstu dag-
ana, nú síðustu dagana við
Flugfélagið, og nokkur iðnfyr-
irtæki, einkum ölgerðir sem
verið hafa að reyna að koma
út birgðum sínum.
Verkfallsbrot
— Hvað viltu segja almennt
um tilraunir til verkfallsbrota
i þessu Dagsbrúnarverkfalli?
— Um það mál er það að
segja að yfirgnæfandi fjöldi
fyrirtækja reynir aldrei verk-
failsbrot, telur sóma sínum
misboðið ef farið er fram á
að þau gerist brotleg við settar
reglur eftir að verkfall er
komið á. En svo em önnur
fyrirtæki. t.d. Sláturfélag Suð-
urlands, sem alla tíð í verk-
föllum undanfarandi ára hefur
reynt hvers konar aðgerðir til
verkfallsbrota. svo að oft hefur
komið þar til stympinga og
jafnvel legið við slysum.
Sláturféi. Suðurlands reyndi
einnig að leika þennan leik nú
í byrjun verkfallsins en þeir
sáu að sér og harðlokuðu.
— Dagsbrúnarverkfall kem-
ur víða við í Reykjavík?
— Já, framkvæmd Dags-
brúnarverkfalls er alveg ótrú-
lega mikið fyrirtæki! Það
spennir svo vítt, snertir nær
allar greinar atvinnulífsins.
Varla er til sú starfsgrein að
þar vinni ekki Dagsbrúnar-
maður einhver störf, og víða
vilja mörkin vexöa mjög ó-
glögg, svo erfitt er að segja
hvenær farið er inn á vinnu-
svið þeirra. Og það er algengt
að menn vilji ekki sætta sig
við að fyrirtæki stöðvist þar
sem Dagsbrúnarmenn vinna
aðeins að nokkrum hluta.
Útkljáð mál
— Hefur yfirlýsing atvinnu-
rekenda í útvarpinu um að
þeir telji hverjum ófélags-
bundnum manni heimilt að
vinna hvaða störf sem er í
verkfalli haft nokkur áhrif á
verkfallsgæzluna eða starf
verkf allsvarða ?
— Við í Dagsbrún teljum að
deilumar um það atriði hafi
verið útkljáðar fyrir nokkrum
áratugum. Um það er ekki að
efast að verkfall þýðir að hlut-
aðeigandi samningsbundin at-
vinnugrein hlýtur að stöðvast,
í henni verða aldir að leggja
niður vinnu alveg án tillits til
þess hvort þeir eru í verka-
lýðsfélagi hlutaðeigandi starfs-
greinar eða ekki. Enda væri
það alveg fráleit kenning að
t.d. Iðjufélagar sem ynnu
tímabundið á starfssvæði Dags-
brúnar gætu haldið áfram að
vinna í Dagsbrúnarverkfalli,
eða að utanbæjarmenn mættu
halda áfram eins og ekkert
hefði í skorizt vinnu sem
Dagsbrúnarmenn heföu unmið.
Segja má að deilan um þetta
atriði hafi verið útkljáð í tog-
araverkföllunum upp úr 1920,
þegar reykvískir togaraeigemd-
ur rejmdu að koma Sjómanna-
félaginu á kné með því að
manna togarana utanbæiar-
mönnum. I þeim átökum sigr-
aði verkalýðshreyfingin og
verkalýðsfélögin hafa ekki í
huga að láta einhverjar meir
en hæpnar lagaskýringar raska
áratuga hefð og skilningi
beggja aðila á því máli.
Yfirlýsing atvinnurekenda
um þetta var fyrst og fremst
beint gegn verkfalli verzlunar-
mannanna, þetta var fyrsta
verkfall Verzlunarmannafé-
lagsins og engin hefð að byggja
á og atvinnurekendur reyndu
að gera verzlunarmönnum eins
erfitt fyrir og þeir gátu. En
slík yfirlýsing hefur engin
minnstu áhrif á félagssvæði
Dagsbrúnar, þar verður slík
vinna utanfélagsmanna í verk-
falli aldrei liðin.
Verzlunarmenn
— Hvað finnst þér annars
um verzlunarmannaverkfall-
ið?
— Það var ákaflega erfitt í
framkvæmd, og skipulega að
því unnið af atvinnurekendum
að láta það mistakast. Verk-
fallsvarzla verzlunarmanna var
t.d. mjög erfið. Mér virtist þó
mennirnir sem unnu t.d. í
verkfallsvörzlunni. standa sig
mjög vel. Hins vegar vakti
það furðu mína að fremstu for-
ystumenn félagsins sáust ekki
í verkfallsaðgerðunum sjálf-
um. sem oft voru allt annað
en auðveldar. Forystumaður í
verkalýðsfélagi verður sjálfur
að ganga í slíka hluti, sýna
sjálfur að þetta geti gengið og
taka á sig oft persónulega
hvers konar óþægindi og jafn-
vel ofsóknir sem af slikri
framgöngu kann að leiða.
Verkfallsátök
— Hafa orðið átök í starfi
verkfallsvarðanna?
— Eitt aðalverkefni verk-
fallsstjómar og verkfallsvarða
er eftirlit með vinnustöðvum
og það er mikið verk hjá
Dagsbrún sem spennir yfir
margar atvinnugreinar eins og
ég minntist á áðan, og þá er
oft erfitt að segja hvar tak-
mörk verkamannavinnunnar
og annarrar vinnu liggja. En
í þessu verkfalli hafa átök ekki
orðið nema lítilsháttar, eink-
um hafa orðið stympingar
vegna tilrauna til vöruflutn-
inga í bæinn. Það virðast allt-
af vera sömu mennimir eða að
minnsta kosti sama mannteg-
undin sem fer á kreik þegar
verkfall er í Reykjavík til þess
að reyna að smygla kartöflum
eða benzíni eöa öðrum vörum
í bæinn og selja það þar á
uppsprengdu verði á einhvers
konar svartamarkaði. Þetta er
ákaflega hvimleið manntegund
og við erum famir að þekkja
á henni svipinn.
1 þetta sinn hefur verið far-
ið rólega í allar aðgerðir.
Fjölda bíla með slíkar vörur
hefur verið snúið við á vegun-
um að bænum eða farmurinn
geymdur fyrir þá, en verk-
fallsverðirnir hafa engum veg-
artálmunum komið upp. En
hringt hefur verið 1 allmarga
aðila utanbæjar og þeir aðvar-
aðir.
Við Reykjavíkur-
höfn
— Hvað annað verkfallsbrota
hefur borið við?
— Það skeði sérstæður at-
burður nú í verkfallinu. Bátur
landaði í Reykjavíkurhöfn um
fimmtíu tunnum síldar, það
var Pétur Sigurðsson. Það er
orðið langt síðan reynt hefur
verið að fremja verkfallsbrot
í sjálfri Reykjavíkurhöfn, og
búið var að vara alla báta
við þessu. En síldin mun
hafa lent aftur í sjóinn
skammt frá bænum, og engum
er ráðlegt að stofna til verk-
fallsbrota við Reykjavíkurhöfn.
Annars hefur fjöldi aðvar-
ana verið gefinn þegar farið
hefur verið á vinnustaði og lít-
ilsháttar framkvæmdir stöðv-
aðar. Það hefur farið rólega
fram, enda auðveldara um vik
í þessu verkfalli en oft áður,
og verkfallið heldur ekki búið
að standa lengi.
Undanþágurnar
— 1 þessu verkfalli hefur
mikið verið talað um undan-
þágumar. Sumir bölva því að
þetta og hitt sé ekki leyft en
öðrum finnst Dagsbrún hafa
verið of eftirgefanleg með und-
anþágur. Hvað segir þú um þá
hluti?
— 1 því efni er meðalhófið
ákaflega vandratað. Dagsbrún
leyfði dreifingu á mjólk og
brauðum, og dreifingu á físki,
flutning á olíu til kyndingar
íbúðarhúsa. Strætisvagnamir
hafa ekki verið stöðvaðir.
Sjúkrahús, elliheimili, bama-
heimili hafa fengið alla venju-
lega fyrirgreiðslu.
Um undanþágumar langar
mig að taka þetta fram: Segja
má að til séu tvenns konar
verkföll. önnur sem einbeitt er
að atvinnurekendum, og hin
sem aðgerðir fylgja er bitna
heiftarlega á öllum almenn-
ingi, og sú aðstaða getur skap-
azt, að til slíkra aðgerða verði
að grípa. En þær eru alltaf
tvíeggjað vopn og hver sem
hefur það í hendi sér verður að
beita ýtrustu varfærni og að
vel athuguðu máli.
Athugum t.d. hvað gerist ef
nú væru ekki leyfðir flutning-
ar á mjólk og brauðum
eða húsaolíu. Þá situr
fjöldi bæjarbúa í óupphituð-
um húsum að vetri til. Og það
lendir fyrst og harðast á þeim
sem lélegast hafa húsnæðið og
jafnt á börnum og gamalmenn-
um sem öðrum. Og það er ekki
auðvelt að standa uppi á
heimilum með smábörn og
veikt fólk mjólkurlaust um
lengri tíma og þó tíminn sé
ekki langur. Slík bönn eru tví-
eggjað vopn í verkfalli og við
Dagsbrúnarmenn viljum í
lengstu lög komast hjá þvi að
beita vopnum sem bitna miklu
fremur á almenningi og þar
með verkfallsmönnum sjálfum
en atvinnurekendum sem verk-
fallinu er beint gegn.
Eldfimt efni
— En hvað um benzinið?
— Benzínið er eldfimt í orðs-
ins fyllstu merkingu, og vand-
meðfarið allt í sambandi við
það. Við höfum veitt læknum
og sjúkraþjónustu svo og allri
öryggisþjónustu, lögreglu,
slökkviliði og öðrum slíkum,
nægilegar undanþágur til að
fá benzín. Sama er að segja
um lamaða og fatlaða, menn
sem vegna einhvers konar sjúk-
leika eða fötlunar þurfa að hafa
bxl sinn í gangi. Bílanotkun er
að verða sífellt meiri og víð-
tækari þáttur í þjóðlífinu, og
þama er oft vandasamt úr að
skera, og því er ekki að neita
að manni getur fundizt sem i
verkföllum séu ískyggilega
margir lamaðir og fatlaðir,
sem þurfa á benzínafgreiðslu
að halda.
Um strætisvagnana má deila.
En hvað ynnum við á því að
neyða fólk til að nota stöðv-
arbíla? Stöðvun strætisvagn-
anna er ein þessara aðgerða
sem ég talaði um áðan. aðgerð
sem bitnar meir á öllum al-
menningi en atvinnurekendum,
og verður því að fara að með
gát.
Tvíeggjað vopn
En enginn gerir svo öllum
líki. Ymsir virðast álíta að í
slíkum aðgerðum eins og banni
á mjólk og brauðum og húsa-
olíu og bann við gangi stræt-
isvagna felist geysilegt verk-
fallsvopn. Aðrir saka okkur
um ofbeldi enda þótt þar sé
um að ræða aðgerðir sem tví-
mælalaust er beint gegn at-
vinnurekendum. Nei, dráttur-
inn á því að samið er kemur
ekki af því að böm hafa feng-
ið mjólk og hibýli manna hafa
verið hituð upp þessa verk-
fallsdaga, heldur er það þver-
móðska Vinnuveitendasam-
bandsins og ráðleysi ríkis-
stjómarinnar sem drættinum
veldur. Dagsbrún hefur í fram-
kvæmd verkfallsins reynt að
sneiða hjá tvieggjuðum að-
gerðum sem bitna mest á al-
menningi. Þar með er ekki
sagt að aldrei geti skapazt þær
aðstæður að verkfallsmenn
telji sig verða að beita þeim.
Loftleiðaundanþága
— Undanþágan til Loftleiða
og verkfallsbrot Flugfélagsins
hafa vakið talsvert umtal.
— Hvað flugfélögin snertir
er benzínafgreiðslan til flug-
vélanna og afgreiðsla þeirra í
höndum Dagsbrúnarmanna.
Þess vegna stöðvast flugið ef
Dagsbrún fer í verkfall.
Ég skal viðurkenna að deila
má um þá ákvörðun Dagsbrún-
ar að veita Loftleiðum undan-
þágu til millilendinga í flugi
félagsins milli Evrópu og Am-
eríku. En ég er sannfærður um
að það var rétt ákvörðun.
Það er raunar fáránlegt að
flugfélögin skuli láta Vinnu-
veitendasambandið binda sig í
verkföllum og gera þeim ó-
kleift að ná samningum sem
sáralítið hefðu að segja í stór-
rekstri þessara félaga. Flugfé-
lögunum hafa verið boðnir sér-
samningar í verkföllum, en
þeim hefur jafnan verið bann-
að að semja af Vinnuveitenda-
sambandinu.
Loftleiðir hafa þá sérstöðu,
sem allir þekkja að félagið á
í hörðu viðskiptastríði við er-
lend flugfélög sem vilja það
feigt. SAS hafði t.d. gert sér-
stakar ráðstafanir til að
klekkja á Loftleiðum á leiðum
milii Evrópu og Ameríku ef
það flug stöðvaðist í verkfall-
inu, svo slík stöðvun hefði
getað haft ófyrirsjáanlegar af-
leiðingar. Við vildum ekki á
fyrsta stigi deilunnar grípa til
svo afdrifaríkra aðgerða. en
við hefðum sennilega orðið að
síma til Norðurlanda og fá
flugvélar Loftleiða stöðvaðar
þar, og um það hefði ekki þurft
að biðja frændur vora tvisvar!
Þær aðgerðir vildum við forð-
ast a. m. k. f fyrstu lotu og
gáfum því Loftleiðum þessa
undanþágu, en með því skilyrði
að Dagsbrún gæti sagt henni
upp hvenær sem væri með
tveggja sólarhringa fyrirvara,
og við sMkri uppsögn mætti bú-
ast hvenær sem væri
Undanþágan er einungis um
millilendingar á íslandi, að
flugvélarnar komi hér við og
taki eldsneyti og vistir. Allt
flug með farþega og farangur
til landsins eða frá því er
hins vegar stöðvað og hafa
Loftleiðir ekki reynt að hagga
því.
FlugFélasfs-
verkfallsbrot
— En Flugfélag íslands?
— Flugfélag íslands var á
sama hátt stöðvað með flug er-
lendis, Grænlandsflugið. Við
höfum ekki viljað og viljum
ekki gera upp á milli flugfélag-
anna en það væri blindur
maður sem vildi neita sérstöðu
Loftleiða eins og nú stendur á.
En Flugfélag íslands gat
ekki unað þessu og sótti um
undanþágu til flugs til lands-
ins og frá því. Um það var
félaginu neitað á sama hátt og
Loftleiðum.
Þá greip Flugfélagið til þeirra
aðgerða að fremja verkfalls-
brot á Reykjavíkurflugvelli og
hefur komið vélum sínum und-
an til Keflavíkurflugvallar. Þar
hóf félagið slitur af starfrækslu
sinni í skjóli Bandaríkjahers-
ins á Vellinum, og mun hafa
fengið tröppu og einhver fleiri
tæki að láni hjá hernum. Með
bessum hætti mun Flugfélag
Islands hafa talið sér vísa
vernd gegn íslenzkum verk-
fallsvörðum! Ráðstafanir voru
gerðar til að láta stöðva flug-
vélar félagsms erlendis og
koma bær til framkvæmda ef
verkfallið dregst eitthvað. Þetta
Framhald á 9. síðu.
Guðmundur J. Guðmundsson og Gylfi Guðmunds son að starfi í verkfallsstjórninni að Lindarg. 9.
Viðtal við Guðmund J. Guðmundsson,
vuruformunn Verkumunnufél. Dugsbrúnur