Þjóðviljinn - 24.12.1963, Blaðsíða 12

Leikfélag Reykjavíkur sýnir
FANGANA
ÍALTONA
Lelk'h'ústn ætla sannarlega
elcki að láta heiðvirða á-
horfendur komast upp með
léttúð og andlega leti um
þessi jól. Sem betur fer.
Þióðleikhúsið sýnir Hamlet
sem fyrr segir.
Leikfélag Reykjavikur sýn-
ir Fangana í Altona eftir
Jean-Paul Sartre. Sigfús
Daðason þýddi leikritið.
Sartre hefur verið á hvers
manns vörum síðan heims-
stríði lauk. Hann hefur skrif-
að bau rit um heimspeki og
bókmenntir sem helzt hafa
haldið vöku fyrir mönnum á
þessum árum. Hann hefur
skrifað allmörg leikrit.. Eitt
var í meíra lagi vafasamt
kommúnistum, það hét
Flekkaðar hendur og var sýnt
í Þjóðleikhúsinu á sinum
tíma. Annað skopaðist að
andkommúnisma; og reyndar
hefur Sartre, einkum á sið-
ari árum, gefið sig töluvert
að þeirri menningarstarfsemi
sem stuðlar að því að menn
úr austri og vestri ræðist
við á skynsamlegan hátt.
löeikrit hans um skækjuna
sem ekki vildi leggiast svo
lágt að eiga aðild að negra-
drápi var flutt í íslenzka út-
varpið og varð tilefni
skammabréfa frá áhyggju-
fullum frúm sem vildu ekki
að hafður væri bölvaður
munnsöfnuður fyrir blessuð-
um börnunum. Enn einu leik-
riti Sartre kynntust islenzkir
leikhúsgestir ekki alls fyrir
löngu þegar sá ágæti en því
miður skammlifi leikflokkur.
Gríma. sýndi Læstar dyr,
sem fiallar um ýmsar hel-
vízkar hliðar mannlegra sam-
skipta, Því má heldur ekki
gleyma að Sartre kom til
landsins í eigin persónu; mig
minnir að hann hafi sagt sig
hrifinn af Agli Skallagríms-
syni.
Æfing í Iðnó. Ein hin síð-
asta fyrir frumsýningu,
enda mikil og einbeitt alvara
ríkjandi í húsinu.
Tjaldinu er svipt af þýzkri
fjölskyldu. Höfuð æt.tarinnar
(Brynjólfur Jó'hannesson),
voldugur eigandi skipasmíða-
stöðva, er að deyja og stefn-
ir s^mi sínum (Guðmundur
Pálsson) og dóttur (Sigríður
Hagalín) á fjölskylduráð-
stefnu til að ráðstafa riki
sínu. Og það kemur á dag-
inn að hann lætur fleira eft-
ir sig en skip og verksmiðj-
ur: hann á sér í meira lagi
hæpna fortíð írá dögum naz-
ismans, fortíð sem holdtekin
er í öðrum syni hans, Franz,
(Helgi Skúlason), sem hefur
ekki stigið út úr herbergi
sinu í þrettán ár og neitað
að tala við nokkum mann
utan systur sína. Franz, sem
hefur lo:kað sig inni af ótta
við þann veruleik sem hann
yfirgaf í stríðslok og heldur
síðan brjálaðan dóm yfir
sjálfum sér, þjóð sinni og
sigurvegurum hennar dag
hvem.
Þetta leikrit er þriggja ára
gamalt og hefur hlotið
mikla frægð, máske meiri en
nokkuð leikrit Sartre annað.
Gagnrýnendur telja að hvergi
hafi miskunnarlaus hugsun
hans notið sín betur en í
krufningu hans á þessari
vesælu fjölskyldu Gerlach-
anna. Þessari hræðilegu fjöl-
skyldu sem ber í sér allar
hugsanlegar eigindir hins
sjúklega þýzka þjóðlífs — já
og auðvitað ekki aðeins
þýzks — sektarvitund, hroka,
sjálfsmeðaumkun. — Sartre
heldur á hvössum hníf og
beitir honum með afbrigðum
gáfulega enda svíður menn
undan; þýzkir eru víst ekk-
ert sérlega lukkulegir yfir
þessu verki. gott ef kvik-
mynd sem ítalir gerðu eftir
leikritinu var ekki bönnuð i
Vestur-Þýzkalandi.
Sartre er höfundurinn.
Leikstjóri er Gísli Halldórs-
son. Leikarar i aðalhlutverk-
um voru áðan upp taldir.
Það lýgur enginn sem held-
ur því fram að þessi sýning
Leikfélags Revkjavikur verði
stórmerkur viðburður.
— Á.B.
Þrcttán ára innilokun með sjúkri samvizku og hræðilcgri
fortíð — slíkt er líf Franz von Gerlack (Helgí Skúlason).
Við hlið hans systirin (Sigríður Hagalín.)
Faðirinn (Brynjólfur Jóhannesson) og tengdamóðirin (Hclga
Bachmann); Við höfum aðeins cinn möguleika til að tala
við Franz. Farðu til hans. Og vertu nógu fallcg ...
Þriðjudagur 24. desember 1963 — 28. árgangur — 267. tölublað.
FJÓRTÁN ÁRA
í FANGELSINU
í gær skýrði Þjóðviljinn frá þeirri óhæfu er 14 ára
drengur var keyrður í tugthúsið við Skólavörðustíg. Sam-
kvæmt íslenzkum lögum eru böm á þessum aldri ekki
sakhæf og þeim má ekki refsa. Fangelsun af þessu tagi
er í eðli sínu refsing þar sem hún kemur að öllum gafn-
aði til frádráttar refsingu samkvæmt dómi. Og hvemig
sem á mál þetta er litið er augljóst að hér er um fólsku-
legan og vanhugsaðan verknað að ræða.
Dreng'urinn sem hér um ræð-
ir er frá fátæku og mjög fjöl-
mennu heimili sem orðið hefur
fyrir hverju áfallinu af öðru
að undanfömu. Nú síðast fyrir
ekki löngu var móðirin lögð á
sjúkrahús og stuttu seinna varð
að leysa heimilið upp.
Ódæll — mannsefni
öllum sem til þekkja ber sam-
an um að drengurinn sé manns-
Óróasamur
Þorlókur
Mikið ölæði var í borginni i
gærkvöld og voru fangageymsl-
ur lögreglunnar við Síðumúla
og í Pósthússtræti orðnar yfir-
fullar nokkru fyrir miðnætti.
Var gripið til þess ráðs að setja
menn inn í hegningarhúsið við
Skólavörðustíg og raska þannig
ró íbúa hússins.
Slökkvistöðin í Reykjavík
hafði hinsvegar óvenjumikið að
gera í gærkvöld við að flytja
reykvískar húsmæður á fæð-
ingarheimili borgarinnar og
skeður þannig margt á heilög-
um Þorláki.
Eldur kom upp í togaranum
Aski snemma um kvöldið og
hafði kviknað út frá olíu í vél-
arrými. Var hann slökktur
fljótlega.
Keflavíkurrútan ók út af veg-
inum hjá Stóru Vatnsleysu
klukkan korter yfir átta í gær-
kvöldi og hentist þrettán og
hálfan metra út af veginum. Var
mikil mildi, að ekki urðu slys
á mönnum. Var þetta sjö rútan
úr Reykjavík.
FJARHAGSÁÆTLUN REYKJAVIKU RBÆJAR
ER ENNÞÁ MED GAMLA IHALDSSVIPNUM
□ Á löngum fundi borgarstjórnar síðast-
liðinn fimmtudag og aðfararnótt föstudags-
ins var gengið frá fjárhagsáætluninni fyrir
Reykjavíkurborg árið 1964. Niðurstöðutölur
á rekstraryfirliti eru 545,2 millj. króna.
Borgarfulltrúar Adlþýðubanda-
lagsins báru fram fjölmargar til-
lögur til breytinga á fjárhags-
! Trillubáfur
* brofnar
1 Trillubátnum GuHveig NK
hlekktist á í lendingn í Héðiise-
vík á Tjömesd í gæidag og
brotnaði illa.
Báturinn var á leið frá Rauf-
arhöfn til AkuT’eyTwr.
Einn maður var um borð í
bátnum og gékk hann bla".fur
og hraklnn alllangan spöl til
bæja.
áætlunarfrumvarpinu og verð-
ur væntanlega nánar skýrt frá
þeim hér í blaðinu síðar. Alfreð
Gislason mælti fyrir þessum
breytingartillögum á borgar-
stjómarfundinum og benti þá
m.a. á að fjárhagsáætlun þessi
bæri 1 öllum meginatriðum ein-
kenni fyrri áætlana Reykjavík-
urborgar.
í fyrsta lagi kæmi þar fram
rík tilhneiging meirihlutans í
borgarstjóm að áætla tekjumar
of lágt en útgjöldin jafnframt
of hátt með þeim afleiðingjm
að erfiðara væri en ella að
verja nauðsynlegu fjármagni til
Jiinna brýnustu framkvæmda.
Annað einkennið væri það,
að meirihlutátm vaeri um of
háður svonefndu Parkinson-
lögmáli, þ.e. hætti um of til
að láta undan síga gagnvart
ofþenslu í borgarrekstrinum og
ba fyrst og fremst ofþenslu í
skrifstofubákni borgarinnar.
Hið þriðja: Borgarstjórnar-
meirihlutinn væri svifaseinn að
átta sig á breyttum aðstæðum
vegna breyttra tíma, átta sig
á breyttum kröfum tímans. með
öðrum orðum hliðstæð hlutföll
væru látin haldast árum saman
milli gjaldal'ða.
1 sambandi við það síðast-
nefnda benti Alfreð Gíslason á
að húsnæð'sskorturinn væri nú
eitt brýnasta vandamálið seni
Elíma þyrfti við í borginni.
Úrlausn þessa m'kla vanda
hefði bví svo sannarlega átt að
setja1 svip sinn á fjárbaesáætlún
Reykjav'kurborgar að bessu
sinni, en sú væri raunin ekk’.
í brevtingarti'l Alþýðubanda-
lagsins var lögð áherzla á það
meginsjónarmið að gætt yrði
me:ra hófs í rekstursútgjöldum I izt til úrlausnar á hinum brýn-
borgarsjóðs og niður felld mið- ustu hagsmunamálum borgar-
ur þarfleg útgjöld, jafnframt búa, svo sem húsnæðisskortin-
því sem myndarlega yrði snú-1 um o.fl.
Hækkun verðlags
Framhald af 1. síðu. |
milljónir króna. Er þetta aðeins
edt dæmi af mörgum.
Breytingartillögurnar
kolfelldar
Geir gerir grein fyrir breyl-
ingartillögum sínum við ýmsar
gre nar, fjárlagafrumvaipsins og'
er þar merkust breytingartillaga
við 17. gre'n, um fimm milljón
króna hækkun á framlagi 1:1 i
verkamannabústaða og um
hækkun á framlagi til orlofs-
heimilis verkamanna. Þá er til-1
laga um að sameina sendiráðin
á Norðurlöndum í eitt og um
fleirí sparnaðaraðgerðir á hinni
illa skipulögðu og ofsadýru ut-
anríkisþjónustu. Þá voru tillög-
ur urr hærra framlag til INSt,
til listasafns og um fjárveitingu
til fiskleitar og hafrannsóknar
skips: auk þess tillaga um veru-
l.jga hækkun til geðveikisjúkra-
hússbyggingar o.fl.
Eins og áður hefur verið frá
skýrt. voru allar breyt'ngartil-
lögur stjómarandstöðunnar felld-
ar.
efni, en mjög baldinn hefur
hann verið. Fyrir nokkru framdi
hann eða stóð á einhvern hátt
að innbroti og mun það vera
alvariegasta og fyrsta raunveru-
lega afbrot piltsins. Hann var
svo óheppinn að rekast á all-
stóra peningafúlgu í þessu æv-
intýri sínu og um leið var mál-
ið orðlð alvarlegt og því brugð-
ið hart við og drengnum
varpað í dyflissu. En eins og
alþjóð er kunnugt er bannað að
stela í þessu þjóðfélagi.
Hvarf í þrjá daga
Drengnum hafði þegar heim-
ili hans sundraðist verið komið
fyrir á heimili suður i Kópa-
vogi og þar naut hans góðs að-
búnaðar þar til að hann er
skyndilega handtekinn þar seint
um kvöld. Og þrátt fyrir eftir-
grennslanir fékk fjölskyldan sem
hann dvaldi hjá ekkert um
hann að vita fyrr en honum
var skilað að þremur sólar-
hringum liðnum. Um fangelsis-
dvöl hans vissi hún ekki fyrr
en hún las í Þjóðviljanum í
gær og gat sér til um að hér
mundi vera um skjólstæðing
hennar að ræða.
Hljóta ekki einhverjir að vera
ábyrgir í þessu ljóta máli? Væw
þeir ef til vill fáanlegir til að
færa sér eitthvað til máfebóta
eða á annan hátt að gera grein
fvrir máli sínu?
Samið ó
Siglufirði
Verkamannafélagið Þróttur og
Verkamannafél. Brynja sömdu
við atvinnurekendur í fyrrinótt
en vinna hafði víðast hvar verið
hafin í bænum áður. Meginefni
samninganna var 15% kaup-
hækkun á alla liði og auk þess
allar þær tilfærslur, sem urðu
hjá Dagsbrún í Reykjavík.
Þá hækkaði beitningataxti í
bátakjarasamningum um 22,5%.
Samningarnir skulu gilda til
20. júní.
Eftir er að samþykkja þessa
samninga á félagsfundi í félög-
unum.
Sjómönnum
hótað?
Málgagn ríkisstjórnarinnar Vís-
ir segir í gær að farið verði að
líta á samninga við togarasjó-
menn þegar búið sé að afgreida
landverkamenn.
„Samningagerð fyrir togara-
sjómenn verður hin erfiðasta“
segir blaðið. og rökstyður þá
spá (eða er það hótun?) með því
að togararnir séu alltaf að tapa
(hafa sjómenn heyrt það fyrr!)
og samningamir við landverka-
fólk muni espa sjómenn til að
krefjast kjarabóta!
Samningar togarasjómanna
runnu út 1. desember, svo það
er alveg óhæfur dráttur sem
orðiö hefur á því að ganga til
samninga við þá.