Þjóðviljinn - 24.12.1963, Blaðsíða 12

Völundur Rjurnsson: Sopinn (trérista).
„Hefur þú dálæti á ein-
hverjum málurum öðnim
fremur, Gunnlaugur?"
„Þeir eru þá svo margir,
að það yrði þurr upptaining
nafna. Eg nefni þó Van Gogh,
sem fyrstur hreif mig, og
heyri ég góðs listamanns get-
ið á íslandi í dag kemur Ei-
ríkur Smith mér gjarnan í
hug fyrr en aðrir.“
í fullri meðvitund um félagslega
aðstöðu mína
Völundur Björnsson er fæddur í Reykjavík 1936, „alinn upp
f undlrgöngunum viö Kárastíg" en snéri sér algerlega aö því að
mála 1959.
„Þú hefur aldrei verið á
listaskóla Völundur?
„Nei, aldrei verið á Aka-
demíunni í Kaupmannahöfn
né útibúi hennar í Reykja-
vík.“
„En því ertu að mála?“
„Það hefur verið í mér
föndurnáttúra alla tíð meðal
annars hef ég borið við að
teikna og mála frá því ég var
ungi.“
„Og hvernig vinnurðu?"
„Þetta er „þungklyfjuð“
spuming ætluð einum málara-
skálki og verður svarið vænt-
anlega eins og til er stofnað.
Algengast er að mynd sem
heitið getur eigi sér langan
aðdraganda huga og handar.
Upphaf allrar skepnu get ég
þó með góðri samvizku sagt
að sé sterk hvöt til að opin-
bera eitthvað: sýn, hugsun,
tilfinningu eða viðhorf ....“
„Opinbera hverjum ?“
„Ekki ráðherrum. fjármála-
spekúlöntum og böðlum
þeirra, heldur hinum sem em
afl allrar framvindu, fólkinu
í hinum ýmsu starfsgreinum."
„Málar þú þá e'kki fyrir
sjálfan þig ?“
„Sei sei jú, ég mála fyrir
12 JÓLABLAÐ
sjálfan mig en með fulla með-
vitund um félngslega aðstöðu
mína.“
„En hvað um vandamál
myndflatarins til dæmis?“
„Stöðugt er hann kyrjaður
söngui-inn um vandamál
myndflatarins í ræðu og riti
og á siðustu árum virðist
vandamál hang hafa orðið svo
yfirþyrmandi að heill togara-
farmur af málurum hefur
gleymt öllu öðru sem mál-
verkið varðar. Eg get ekki
gleymt mér yfir vandamálum
er myndflötinn varða. Hver
einasti málari á öllum timum
hefur haft við þetta vanda-
mál að stríða og svo mun
verða; en þetta uppblásna
skrímsli, sem menn í dag
kalla vndamál myndflatar-
ins, er flótti stríðshrjáðrar
kynslóðar á vit yfirskilvitlegr-
ar fílósófiu kaupmangarans
um heim út af fyrir sig.“
„Telur þú þá að mynd geti
ekki verið heimur út af fyrir
sig?“
„Það er fjarstæða að tala
um heim út af fyrir sig, ein-
angraðan og í engum tengsl-
um við þá veröld sem vér lif-
um og hrærumst í. Augljósara
er að myndlist og reyndar list
yfirleitt er eitt sterkasta vopn
mannsins til viðhalds og
framþróun líftegundinni."
„Þú hefur haldið sýningu?"
„Jú, í fyrra hélt ég sýn-
ingu ásamt Degi Sigurðarsyni
í Snorrasal — hann er nú
stekkur — en áður höfðum
við stillt upp nokkrum mynd-
um á einhverjum bókamark-
aði.“
„Á þessari sýningu var
mikið um starfandi fólk, börn
að leik og ógnir kjarnorku-
sprengjunnar dregnar fram á
léreftið. Álítur þú að málari
eigi að blanda sér þannig í
daglegt líf fólks?"
„Já, þvi svara ég hiklaust
játandi."
„Hefui' þá málarinn skyldur
gagnvart öðru en listi sinni?“
„Já, hann hefur skyldur við
samtið sína og framtíð. Listin
er fyrst og fremst aðferð til
túlkunar og tjáningar. Hún
getur verið lofsöngur um
gróður jarðar, skerandi neið-
aróp kúgaðra og þjáðra, ein-
arðleg mótmæli og allt á
himni og jörð það er málar-
ann varðar sjálfan og sam-
býlismenn hans.“
„Hvernig telur þú að mál-
arar geti bezt uppfyllt skyldur
ur sínar við samtíð og fram-
tíð “
„Með því að snúa sér að
grafik. Grafík er undirstöðu-
listgrein, ódýr og hentug til
útbreiðslu. Islenzkir listamenn
hafa að mestu sneitt hjá
þessu alþýðlega tjáningar-
formi sem gefur mörgum
tæ'kifæri til að eignast og um-
gangast myndlist.
Með því að snúa sér að
veggmyndinni. Veggmyndir í
opinberum byggingum eru
allra eign. Flest nútíðarfólk á
einhverntíma leið um opinber.
ar byggingar; skóla, alþingis-
sali, ^ stjórnarbyggingar,
banka, ráðhús, bió eða barna-
heimili þannig að stór meiri-
hluti þjóðarinnar umgengist
stöðugt myndlist. Slík mynd
værj óhagganlegur hluti bygg-
ingarinnar og mundi því aldrei
verða flutt úr landi af ó-
prúttnum gróðaspekúlöntum,
hvorki erlendum né innlend-
um. 1 framtíðinni dettur eng-
uni í hug að bendla þá þjóð
við menningu sem ekki á sér
veggmyndir.
En fyrst og fremst þurfa
málarar að endurmeta hlut-
verk sitt innan þjóðfélagsins
og breyta starfsháttum til
samræmis við þær niðurstöður
sem af því mundu leiða.
Þá fyrst verður alþjóð þeim
samtaka.“
„Telur þú þá að málarar
eigi að snúa baki við staffel-
myndinni ?“
„Nei, það eru alls ekki mín
orð. En hvað útbreiðslu og á-
hrif snertir sem óhjákvæmi-
lega hljóta að vera nátengd
skyldum þeim sem málari hef-
ur við samtíð og framtíð, hef-
ur hún litla möguleika í sam-
anburði við grafík og vegg-
mynd. Staffelmyndin er yfir-
leit ekki til nema í eintaki
frá listamannsins hendi og er
dýr mynd sem aðeins tiltölu-
lega fámenn peningastétt get-
ur veitt sér. Slíkar myndir eru
oftast jarðaðar innan um
tekkmublur broddborgaranna
eða í bezta falli lenda á safni
sem aðeins er opið 6 til 8
stundir í viku. Þar við bætist,
að auðvelt er að flytja hana