Þjóðviljinn - 24.12.1963, Blaðsíða 24

Þáftur af einkennilegum
Þóroddur frændi minn er
einkennilegur um margt.
,,Veskú — sit ned" sagði
þessi veraldarvani maður þeg-
ftr við áttum tai saman
s'kömmu áður en hann fór á
Bláa bandið. Hann tók mér
að sjálfsögðu vel og bauð mér
að borða með gér súpu úr
glasi, og kvað það franskan
sið. Hann heldur enn fast
við þessa gamaldags kurteisi,
sem nú er að deyja út með
tslendingum, og var raunar
aldrei almenn.
,,Eg er fæddur á Seyðis-
firði“ sagði hann drjúgur um
leið og hann tók út tanngarð-
inn og stakk honum tígin-
mannlega í þar til gerðan
brjóstvasa. Síðan upphófust
sögur.
Qkkur, sem þekkjum Seyð-
isfjörð eins og hann er í dag,
finnst að vonum ekki mikið
til koma þess staðar, sem um
áratugi var nokkurs konar
„rotten boroúgh“ íslenzka rík-
isins. Orðið Seyðisf jarðar.
aristókratí hljómar í dag
eins og háð. En um alda-
mótin síðustu átti orðið sér
aðra merkingu stórum sann-
ari. Bærinn var þá miðstöð
dugandi selstöðukaupmanna,
sem héldu uppi því samkvæm-
is- og athafnalífi, sem Islend-
ingar þeirra tíma vissu glæsi-
legast. Er það í minnum haft,
að Seyðfirðingar héldu þá út
blaði, og létu sig ekki muna
um að ráða þjóðskáld til að
ritstýra því. Inn i þennan
24 -‘íÓLABLAÐ
heim fæddist Þóroddur af
auðugu foreldri.
Þá fara fyrst sögur af Þór-
oddi, er hann var fárra mán-
aða gamall og enn óskírður.
Fjöiskyldan öll, eða „hele
famelien“ eins og hann orðaði
það síðar, var þá stödd á
skipsfjöl og ætlaði til Noregs.
Með skipinu var að vanda
hópur selstöðukaupmanna og
sátu þeir löngum að drykkju.
Er þar skemmst frá að segja,
að kvöld nokkurt gera þeir
kumpánar mann út á fund
föður Þórodds. Kveðast hafa
bundizt um það samtökum að
gefa barninu þúsund krónur
hver — þeir voru tíu talsins
— ef hann undirgangist það,
að láta barnið heita í höfuðið
á „skipi því, er nú stöndum
vér á“. En skipið hét Celeius.
Faðirinn brást hinn versti
við. Kvaðst hafa nóg fyrir sig
og barnið að leggja, og væri
því þegar ætlað nafn, er bera
myndi hæst í íslenzkri verzl-
unarsögu. Þessa hvatvíslegu
neitun hefur Þóroddur aldrei
getað fyrirgefið föður sínum
dauðum í gröfinni. Eins og
hann segir sjálfur kostar það
tíkall upp í Stjórnarráði að
breyta nafni. Hitt er þó meira
um vert, að hefði Þóroddur
haft þessar tíu þúsund krón-
ur undir höndum „hefði ég
getað farið út í lóðabraskið,
sem pabbi vildi ekki ieyfa
mér. Á því hefði ég grætt að
minnsta kosti önnur tíu þús-
und, og þá getað einbeitt mér
að fisksölumálunum“. Má ör-
ugglega telja, að gamli mað-
urinn hafi þarna haft af ó-
málga syni sínum upphæð,
sem mjög varlega áætlað nem-
ur helming af fjárlögum ís-
lenzka ríkisins eftir viðreisn.
Þóroddur rann nú upp eins
og laukur í túni. Segir fátt af
æskuárum hans nema hvað
hann hlaut staðgóða undir-
búningsmenntun í hinum ný-
stofnaða Verzlunarskóla Is-
lands. Jafnframt dvaldist Þór-
oddur með foreldrum sínum á
Seyðisfirði þegar hann mátti
því við koma. Skal nú frá því
sagt hvemig hinir föstu
skorður samkvæmislífsins
austur þar höfðu nærri haft
af honum kvonfang.
Þóroddur var þegar hér var
komið sögu hinn mesti sam-
kvæmismaður, og sveitarbót á
öllum dansleikjum heldri-
manna bæjarins. Ber nú svo
til, á einu meiriháttar skralli,
að Þóroddur hallar sér nonc-
halant upp að vegg og lítur
yfir kvennafansinn. Kemur þá
vinur hans einn leiðandi tvær
dömur og spyr Þórodd, hvort
hann vilji heldur sóley eða
fjólu. Þóroddur kýs sér sóley
í dansinn, og reyndist það
norsk „jenta“ — mikill kven-
kostur og góður, enda höfðinu
hærri en Þóroddur. Er þar
skemmst frá að segja, að Þór-
oddur verður gripinn þvilíkri
ást, að hann má vart vatni
halda í vinarkruz þeim, er á
eftir fór. En klaufabárðurinn,
sem konurnar leiddi, hafði
gleymt að kynna þau hvort
fyrir öðru. Þóroddur var ekki
sá dóni að ávarpa stúlku, sem
hann var ekki formlega kynnt-
ur. Dansar þó við stúlkuna
það sem eftir er kvölds —
þegjandi — og lætur sér
nægja að gjóta þannig til
hennar augunum, að hún
skilji, hvað honum býr í
brjósti. Næsta mánuð allan
sniglast hann svo kringum
kvenmanninn án þess að mæla
orð af vörum, og er nú tekinn
mjög að örvænta um sinn hag.
Nú er það eitt kvöld, er þau
höfðu hitzt hjá vinafólki
beggja, að Þóroddur mannar
sig upp í það að fylgja henni
heim. Snjór hafði fallið um
kvöldið og götur hálar. Þegar
kemur að dyrum stúlkunnar
haga örlögin því svo til, að
henni skri'kar fótur, og tek-
ur Þórodd með sér í fallinu.
Neytti Þóroddur fallsins og
kyssir stúlkuna, en hún tekur
mannlega á móti. Þá mælti
Þóroddur þeim orðum, er víða
fóru síðan: Sá antager jeg os
for forlovede! Brúðkaup
þeirra stóð um vorið, og var
þá fítverkerí. Síðan fluttist
Þóroddur suður á land og fór
að spekúlera.
„Mikil er þin gæfa, Þórodd-
ur“, sagði ég, þegar hér var
komið sögu. „Eignaðist in-
dæla konu og með henni þau
böm. er verða munu stoð þín
og stytta i ellinni.“ „Það fór
nú ver en skyldi" svaraði
hann. „Hvað segir ekki Tóm-
as: Þeim var ekki skapað
nema að skilja. Síðustu orðin