Þjóðviljinn - 29.12.1963, Síða 4

4 SÍÐA
ÞJðÐVILIINN
Sunnudagur 29. desember 1963
Ðtgetandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósialistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson. Magnús Kjartansson táb.i.
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason. Siguröur V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. orentsmiðja: Skólavörðust 19
Rfmt 17-500 (5 línuri. Askriftarverð kr. 80 á mánuði.
Dauiadæmd stefna
Jjað var einn mikilvægasti þátturinn í kjarasamn-
ingum þeim sem gerðir voru fyrir jól að rík-
isstjórnin var neydd til þess að gerast aðili að
þeim. Vegna hinnar víðtæku samstöðu verklýðsfé-
laganna taldi ríkisstjórnin sér ekki annað fært
en að flytja sjálf tillögur um margfalt meiri
kauphækkanir en léð hafði verið máls á í upp-
hafi, og forsætisráðherra lagði að lokum blessun
sína yfir þau 15% sem um var samið. Ríkisstjórn-
in gefur því ekki með nokkru móti haldið því
fram að verklýðshreyfingin hafi kollvarpað efna-
hagskerfi hennar — eins og stundum áður hefur
verið sagt af miklu minna tilefni — og að því séu
örþrifaráð óhjákvæmileg. Enda hafa stjórnar-
blöðin nú lýst yfir því, með nokkrum semingi þó,
að kauphækkanir verkafólks séu ekki tilefni til
gengislækkunar.
jgn því aðeins hafa slíkar yfirlýsingar gildi að
þeim sé fylgt eftir í verki. Raunverulegt gengi
krónunnar er ekki aðeins ákveðið með formlegri
skráningu gagnvart erlendum gjaldeyri, heldur
markast það í sífellu af þróun efnahagsmála og
verðlagsmála í landinu. Óðaverðbólga sú sem rík-
isstjórnin hefur framkvæmt hefur í sífellu rýrt
verðgildi krónunnar; þegar fólk þarf að greiða
'fleiri krónur fyrir hverja einingu af mjólk og
kjöti og öðrum nauðsynjum er að sjálfsögðu ver-
ið að skerða verðgildi og raunverulegt gengi gjald-
miðilsins. Því hafa yfirlýsingar um óbreytta
skráningu í bönkum sáralítið gildi, ef verðbólgu-
þróunin heldur áfram. Og ekki er annað sjáan-
legt en að stjórnarvöldin ætli að halda áfram á
þeirri braut að smækka krónuna í sífellu. Ein-
mitt þessa dagana eru að koma til framkvæmda
stórfelldar hækkanir á strætisvagnafargjöldum í
Reykjavík, rafmagni og heitu vatni, og ákveðnar
hafa verið tilfinnanlegar hækkanir á útsvörum
og ýmsum öðrum gjöldum. Vitað er að ríkisstjórn-
in og sérfræðingar hennar eru að velfa fyrir sér
stórfelldri hækkun á söluskatti fljótlega eftir ára-
mótin og framkvæma þannig nýja stökkbreytingu
á öllu verðlagi. Þannig er enn að því stefnt að
minnka verðgildi krónunnar og raunverulegt
gengi hennar, en síðan á hin formlega skráning
að koma sem staðfesting á augljósum staðreynd-
um.
JJaldi ríkisstjórnin áfram á þessari braut gengur I
hún í berhögg við vilja yfirgnæfandi meirihluta
þióðarinnar, þau mótmæli gegn verðbólgustefn-
unni sem voru kjarni verkfallanna miklu í des-
ember. Leggi stjórnarvöldin enn sem fyrr áherzlu
á það að beita verðbólgunni tii þess að ræna aftur 1
þeim kjarabótum sem verkafólk hefur nú hloúð
s‘°fna þau aðeins að nvjum átökum enn stór-
f 'lldari erfiðleikum, nýjum hjaðningavígum og
háskalegri en nokkru sinnj fvrr Ríkicktíórn sem
f imfylgir slíkri stefnu er ekki fær um að =:+iórna
landinu í samræmi við brvnustu harfir bjóðar
heildarinnar og mun því ekki fá staðizt til lengd-
ar. — m. I
MENNINGARMÁLASTOFNUN
SAMEINUÐU ÞJÓÐANNA
ÞINCSjÁ ÞJÓÐVILIANS
Eins og skýrt hefur verið
frá, liggur nú fyrir Alþingi
iillaga ríkisstjórnarinnar til
þingsályktunar um heimild til
adildar íslands að Menningar-
málastofnun Sameinuðu þjóð-
anna (UNESCO).
TiIIagan er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að heimila
ríkisstjórninni að gerast fyrir
Islands hönd aðili að Menn-
ingarmálastofnun Sameinuðu
þjóðanna (United Nations Edu-
cational, Scientific and Cult-
ural Organization) og takast
á hendur skyldur þær. sem
samkvæmt stofnskrá Menn-
ingarmálastofnunarinnar eru
aðildinni samfara“.
Athugasemdir við þingsá-
lyktunartillögu þessa eru sem
hér segir:
UNESCO er ein af sérstofn-
unum Sameinuðu þjóðanna og
eru ÖU aðildarríki Sameinuðu
þjóðanna nema Suður-Afríka,
sem hefur sagt sig úr UNESCO,
Portúgal og Island, nú aðild-
ríki að UNESCO. Portúgal
hefur þó áheyrnarfulltrúa hjá
stofnuninni. Eðlilegt er, að
Island gerist einnig aðildarríki
að Menningarmálastofnun Sam-
einuðu þjóðanna, og er með
tillögu þessari farið fram á
heimild handa ríkisstjórninni
til þess.
Of langt mál yrði að rekja
hér hina fjölbreyttu starfsemi
UNESCO á sviði fræðslu, vís-
inda- og menntamála. en til-
gangur stofnunarinnar er að
stuðla að friði og öryggi með
því að efla samstarf þjóða í
milli með fræðslu-, vísinda-
og menningarstarfsemi.
Stofnskrá UNESCO, ásamt
íslenzkri þýðingu, ér þréntuð
sem fylgiskjal með þingsálykt-
unartillögu þessarí, og vísast
hér með til stofnskrórinnar, þar
sem er að finna aliar nánari
upplýsingar um starfsemi
UNESCO. skipulag og mark-
mið.
, Stofnunin veitir alls konar
styrki, sem ísland myndi að
einhverju leyti njóta góðs af
og er talið líklegh að Island
myndi hafa í þessu sambandi
talsvert meiri hagnað af þótt-
töku í UNESCO en næmi kostn-
aðinum af aðildinni, en sá
kositnaður. rnundi fyrir árið
1964, að því er ísland varðar,
nema kr. 335.400.00, auk byrj-
unarframlags að upphæð kr.
57.600.00. Fyrir árin 1965 og
1966 mundi árgjaldið væntan-
lega verða um kr. 387.000.00
fyrir hvert ár.
Ferðakostnaður í sambandi
við aðild Islands að UNESCO
ætti ekki að vera mikill, þar
sem hægt er að fela sendiráði
Islands í París að annast
fundarsetu að mestu leyti, en
hins vegar yrði fulltrúi að
fara héðan á allsheriarbing
UNESCO, sem nú er haldið í
París annað hvert ár.
Sem fylgiskjal með tillög-
unni er prentuð stofnskrá
Menningarmálastofnunar Sam-
einuðu þjóðanna, sem sam-
þykkt var í Lundúnum 16.
nóvember 1945 og breytt af
aðalbingi á annarri. þriðiu,
fjórðu, fimmtu, sjöttu, sjö-
undu, áttundu. níundu. tíundu
og tólftu samkomu þess.
Upphaf stofnskrárinnar er
svnhljóðandi:
St.iórnir beirra ríkja. sem að-
ilar eru að þessari stofnskrá
af hálfu þjóða sinna, Iýsa
vfir því:
að úr því að styrjaldir hefj-
ast í huga manna, þá er það
' huga manna. sem gera verð-
’ r friðnum varnir;
að vanþekking manna á s:ð-
um og lifnaðarháttum annarra
bjóða hefui' ávallt í sögu
mannskynsins verið algeng
orsök þeirrar tortryggni og
vantrausts milli þjóða heims,
er allt of oft hafa valdið því,
að úr ágreinfngi þeirra hefur
orðið styrjöld;
að hin mikla og ægilega
styrjöld, sem nú er lokið, var
styrjöld, sem varð fyrir af-
neitun hinna lýðræðislegu
grundvallaratriða, mannhelgi,
jafnréttis og gagnkvæmrar
virðingar manna og fyrir út-
breiðslu í þeirra stað, vegna
fáfræði og hleypidóma, á kenn-
ingunni um misrétti manna og
kynþátta;
að almenn útbreiðsla menn-
ingar og menntunar mannkyns-
ins í þágu réttlætis, friðar og
frelsis sé óhjákvæmileg fyrir
mannhelgi og heilög skylda, er
allar þjóðir verði að rækja í
anda gagnkvæmrar aðstoðar og
umhyggju;
að friður byggður einvörð-
ungu á stjórnmálalegri og efna-
hagslegri tilhögun ríkisstjóma
yrði ekki friður er tryggt gæti
einhuga, varanlegan og einlæg-
an stuðning þjóða heims, og ý
að friðinn verði því að byggja,
eigi hann ekki að bregðast, á
vitsmunalegri og siðgæðislegri
samstöðu mannkynsins.
Af þessum ástæðum eru rík-
in, sem aðilar eru að stofn-
skrá þessari og telja, að öll- j
um beri fullkomin og jöfn að-
staða til menntunar, að engar
hömlur skuli lagðar á leit að
óhlutlægum sannleika og að;
frjáls skuli skipti á hugmynd-1
um og þekkingu, sammála um
og staðráðin í því, að stuðla
að auknum samskiptum milli
þjóða sinna í því skyni að auka
gagnkvæman skilning og sann-
ari og fullkomnari þekkingu
manna á lifnaðarháttum ann-
arra.
Fyrir því stofna þau með
sér Menningaimálastofnun
Sameinuðu þjóðanna í þeim til-
gangi að stuðla að því, með
fræðslu-, vísinda og menning-
arsamskiptum þjóða heims, að
náð verði því markmiði al-
þjóðlegs friðar og almennrar
velferðar mannkynsins, er Sam-
ejnuðu þjóðirnar stefna að og
lýst er yfir í stofnskrá þeirra.
Um markmið og störf UN-
ESCO segir svo í stofnskránni:
1. Tilgangur stofnunarinnar
er að stuðla að friði og j
öryggi með því að efla
samstarf þjóða í milli með
fræðslu-, vísinda- og
menningarstarfsemi til
þess að auka almenna
virðingu fyrir réttlæti, lög-
um og mannréttindum og
mannfrelsi, sem staðfest er I
í stofnskrá Sameinuðu
þjóðanna fyrir þjóðir |
heimsins, án ti'Uits til
kynþáttar, kynferðis, tungu
eða trúarbragða.
2. Þessu markmiði hyggst
stofnunin ná með því
(a) að taka þátt í því starfi
að auka gagnkvæma
þekkingu og skilning
þjóða með öllum þeim !
samskipta. og út-
breiðslutækjum, sem
ná til fjöldans, og
gera í því skyni til-
lögur um þá alþjóð-
lega samninga, er
nauðsynlegir kunna
að verða til þess að
auðvelda frjálsa út-
breiðslu hugmynda í
orði og myndum; í
(b) að miðla nýjum áhrif-
um í alþýðufræðslu
og útbre'ðslu menn-
ingar;
með samstarfi við
félagsríki. að ósk
þeirra, um þróun
fræðslustarfsemi; i
með því að stofna til
samstarfs milli þjóð-
anna í því skyni að
efla hugsjón jafnrétt- I
is um tækifæri til
menntunar án tillits
til kynþáttar, kynferð-
is eða nokkurs mis-
munar vegna efnahags
eða félagslegrar að-
stöðu;
með því að gera
tillögur um fræðslu-
aðferðir þær, sem
bezt eru fallnar til
þess að undirbúa böm
hvarvetna í heiminum
undir þá ábyrgð, sem
frelsi fylgir;
(c) að viðhalda, auka og
útbreiða þekkingu;
með því að tryggja
varðveizlu og vernd
menningararfileifðar
mannkynsins, bóka,
listaverka og minja
um söguleg afrek og
vísindaleg, og gera
tillögur til hlutaðeig-
andi þjóða um þær al-
þjóðlegar samþykktir,
sem þörf er þeirra
vegna;
með þvf að hvetja
til samvinnu þjóða í
milli á öllum sviðum
andlegrar starfsemi,
og eru þar með talin
skipti milli landa á
fólki, sem starfar áð
fræðsilu-, vísinda- og
öðrum menningar-
málum. skipti á ritum
og munum, sem hafa
listrænt eða vísinda-
legt gildi, og öðru,
sem til fræðslu má
verða;
með því að hafa
frumkvæði að aðferð-
um í alþjóðlegu sam-
starfi, sem til þess eru
ætlaðar að veita öll-
um þjóðum aðgarig áð
því prentuðu og birtu
efni, sem fram hefur
komið hjá hverri einni
þeirra.
3. Stofnuninni er bannað að
skipta sér af málum, sem
falla í aðalatriðum undir
eigin lögsögu félagsríkja,
með því að æskilegt er
fyrír fjölbreytni sakir, að
hvert land um sig varð-
veiti frjálsa og uppruna-
lega menningu og fræðslu-
kerfi.
Gísli Sigurbjörnsson:
Samhjáíp í ellinni
Gísli Sigurbjömsson, forstjóri
Elli- og hjúkrunarheimilisins
Grundar hefur sent ÞJÖÐVILJ-
ANUM eftirfarandi:
— Fyrir nokkru var skýrt
frá því, að í ráði væri að
koma á stofn í Hveragerði
heimili fyrir eldra fólk, sem
gæti séð um sig sjálft að öllu
leyti. Hefur þetta heimili ný-
lega hafið starfsemi sína.
Er hér um að ræða nýja
leið í vapdamálum ellinnar, og
er líklegt. að þessi byrjun, sem
er lítil í fyrstu. verði upp-
haf að öðru meii’u, þegar fram
líða stundir.
Til starfseminnar hefur verið
tekið eitt af húsum stofnunar-
innar, fjögur herbergi, stór
stofa, eldhús, W.C., bað og
geymsla. Verða þarna fjórar
konur (þrjár eru þegar komn-
ar), sem sjá um sig sjálfar
að öllu leyti. Þvotturinn verð-
ur þó þveginn fyrir þær. Fá
bær frá stofnunni allt til mat-
artilbúnings sem og allar nauð-
synjar aðrar til heimilishalds-
ins, en öll heimilisstörfin ann-
ast þær sjálfar, sem fyrr seg-
ir. Vistgjaldið er því kr. 50.00
lægra á dag fyrir hverja eða
kr. 80.00, í stað kr. 130.
Allar fá konurnar sérher-
bergi, en stór setustofa er sam-
eiginleg. Eldhúsið er með öllum
nauðsynlegum áhöldum og ís-
skáp. Geymsluherbergið er
rúmgott og allur aðbúnaður í
húsinu vandaður. Hefir v.erið
reyiyí að gera þetta fyrsta
heimili samhjálpar eldra fólks-
ins sem bezt úr garði.
Vona ég, að þessi hugmýnd
muni heppnast vel í fram-
kvæmd og að ekki muni langt
að bíða. að starfsemin verði
aukin, fyrst í Hveragerði og
síðar tekin upp í Reykjavik.
Verður á þann hátt vonanói
hægt að veita nokkrum vist-
pláss til viðbótar, en á því er
full þörf.
Gísli Sígurbjörnsson.
Úmakleg ummæli
Sunnudaginn 8. des. kom í
Morgunblaðinu ritdómur um
bók Hugrúnar, Dætur Fjallkon-
unnar, ritaður af Erlendi Jóns-
syni. Þar sem ég hef lesið um-
rædda bók, og að auki ná-
kunnugur frú Sigríði Sveins-
dóttur, þá langar mig að fara
hér nokkrum orðum um. Rit-
dómurinn er að mínum dómi
bæði ósanngjarn og óviðeigandi*
Hinsvegar fer það ekki framhjá
mér, að Hugrún hefði mátt
glæða frásögnina meira lífi
með þeim efniviði er henni
var lagt í hendur. öll er frá-
sögn slétt og skýr, en fremur
rislítil. Erlendur segir: ,,Ef
Hugrún hyggur á framhaldandi
sagnaritun, ætti hún að koma
sér í kynni við gamlan skútu-
karl eða uppgjafa togarajaxl,
mann sem talar enga tæpitungu
og nefn r hlutina sínum réttu
nöfnum” Ekki veit ég hversu
mikill bókmenntafræðingur
þessi Erlendur er, en ansi þykir
mér hann spjátrungslegur í
dómum og ábendingum til frú
Hugrúnar. Hvað viðkemur sögu
þessarar konu þá er hún ekki
nema stutt ágrip úr hennar við-
burðarríku ævi og yfirleitt
lýst góðu dugmiklu fólki, ér
hun hafði saman við að sælda.
Hinsvegar má lesa út úr þess-
um ritdómi, að höfundi hans
þyki vanta rosalýsingar og- of
lítið fjallað um vont “tpik.
En fnirnar virðast hafa komið
sér saman um gamla máltækið,
að oft má satt kyrrt liggja,
enda engum til gagns að vera
að tína til vammir og skamm-
ir um náungann. Eitt er víst.
að frú Sigríður Sveinsdóttir er
stórgáfuð hæfileikakona, fjöl-
lesin, fróð og hagmælt vel.
Þess vegna hefði ég kosið ævi-
sögu hennar ýtarlegri, þótt ég
telji feng í þessu ágripi af ævi
svo merkrar konu.
Reykjavík, 22. desember.
Davíð Ó. Grimsson.
. . & .
KIP4UTGCRÐ RIKISINS
SKJALDBREIÐ
vestur um land til Akureyrar
4- janúar 1964. Vörumóttaka á
fimmtudae t’l áætl’,r,ai-nfna við
Húnaflóa ™ «!kð Ólafs-
fjarðar og Dalvíkur.