Þjóðviljinn - 29.12.1963, Side 6

g SlÐA
ÞJðÐVIUINN
Sunnudagur 29. desember 1963
* f
NYTIZKU
SNJÓHÚS
ÍOSLÓ
Venjulega dettur okkur í hug umferðateppa eða
skíðaferðir, þegar við sjáum snjónum kyngja nið-
ur allt í kring um okkur. En húsameistari einn í
Osló, Berent Moe, hefur annað í huga — hann er
að hugsa um allt, sem hægt er að hyggja úr þessu
ódýra efni, sem svífur til jarðar til okkar ofan af
himinfestingunni. Ef við tökum hann trúanlegan
er það ekkart smáræði, sem hægt er að gera úr
snjónum.
Húsameistari vill láta byggja bíl-
skúra, æskulýðshallir, matstofur o. fl.
úr snjó
Berent Moe er yfirkennari
við húsameistaraskóla höfuð-
borgarinnar, sem í fyrra vakti
athygli með því að byggja
fyrirlestrarsal úr netvörðum
snjó. I vetur á að ha.lda á-
fram á þessari brautogverða
gerðar tilraunir með geymslu
á snjó til bygginga.
Að því er vitað er, er þetta
í fyrsta skipti í mannkynssög-
unni, sem húsameistari gerir
gagngera vísindalega rann-
sókn á snjónum og eiginleik-
um hans, með það fyrir aug-
um að láta hann koma í stað
annarra byggingarefna.
Húsið brennur
Snjófyrirlestrasalurinn við
Bjerke gangbrautina í Osló
vakti mikið umtal og var
einnig mjög skemmtilegt við-
fangsefni fyrir stúdentana við
húsameistaraskólann. Þessi
salur var ekki svo lítill, rúm-
aði 60 manns í sæti.
En það sem at.hyg%everðast
var í sambandi við þessa
byggingu og minna hefur ver-
ið talað um, var þegar húsið
var rifið. Erfiðleikamir við
að rifa bygginguna sönnuðu
svart á hvítu hversu gott
byggingarefni snjórinn er.
Samkvæmt samningi við
bæjaryfirvöldin átti að fjar-
lægja fyrirlestrasalinn eftir
3 daga. Fengin var ýta til
þess að ryðja húsinu um koll,
en veggirnir stóðu blýfastir
fyrir. Á endannm var ekki
önnur lausn en að brenna
bygginguna. Bál var kveikt í
miðjum salnum en þrátt fyrir
allar þessar aðgerðir stóðu
veggirnir lengi eftir að jörðin
í kring um þá var orðin auð
í vorhlákunum.
Snjóbílskúrar
Þessi tilraun hefur styrkt
trú Berents Moe á þetta bygg-
ingarefni og hann segir, að
mjög margir möguleikar séu
fyrir hendi.
1 vetrabkuldunum verða
margar þúsundir bíla að
standa úti, vegna þess að
hörgull er á bílskúmm. Bíl-
amir skemmast af því að
standa úti og viðgerðir í þessu
sambandi kosta bílaeigendur
ekki svo lítið fé. — Moe húsa-
meistari stingur því upp á
því, að vélar vegagerðarinnar
verði notaðar á vetrum til
þess að byggja bílskúra fyrir
bíla, sem standa úti. Bygging-
arefnið er ókeypis og vinnu-
Snjóhúsið séð að utan. Inngangurinn þótti sérlega frumlegur.
•n gengið var inn í fyrirlestrasalinn gegnum gormlaga göng.
Ekki er
Þessar „hellaristur“ prýddu snjóveggina. Þær em málaðar beint á vcggina og eiga að tákna
dularrúnir hú sameistarann a.
Umsókn um
kostnaði væri hægt að stilla
í hóf, einkum þar sem hægt
væri að byggja slíkan bílskúr
á mjög stuttum tíma.
En það eru líka margir aðr-
ir möguleikar. Það er hægt að
byggja æskulýðahús, skíðafé-
lög gætu þannig eignazt sam-
komúhús og á þjóðhátíðar-
dögum væri hægt að reisa
snjóhús á götum úti í staðinn
fyrir veitingatjöldin.
Æfíng fyrir
nemendurna
Upprunalega byrjuðu til-
raunirnar með snjóhússbygg-
ingamar vegna þess að fjár-
hagur sikólans leyfði ekki, að
stúdentamir fengju að æfa sig
á að byggja hús í fullri stærð.
— Eg tel það mjög mikils-
vert, segir Moe húsameistari,
að nemendurnir kynnist ekki
aðeins mælingum, útreikning-
um og teikningum heldur
einnig framkvæmdum. Eg var
því á höttunum eftir ódýru
byggingarefni í þessu skyni og
datt snjórinn í hug, þar sem
við höfum nóg af honum og
hann flýgur upp í hendurnar
á okkur.
Eg gaf nemendum mínum
það verkefni að teikna fyrir-
lestrarsal sem rúmaði 60
manns í sæti. Byggingarefnið
átti að vera netvarinn snjór í
frosnu ástandi. Til þess að
verja hann var hægt að nota
útþanið net eða fiskigarn eða
eitthvað af liku tagi. Salinn
átti að hita upp með opnum
eldi og lýsa með lifandi ljósi.
Nemendurnir áttu að reisa
bygginguna sjálfir og meðan
hún stæði átti að nota hana
til fyi-irleslra og sýningar á
skuggamyndum. Byggingin
átti að vera fullgerð á tveim-
ur sólarhringum. Fyrst áttu ;
nemendurnir að rannsaka
mjóinn og eiginleika hans í
frosnu og bráðnandj ástandi.
Þar að auki áttu þeir að hafa
teikningar til reiðu og líkan
af mælikvarðanum 1 á móti
50.
Næstum eins sterkt
og steypa
Nemendumir unnu í 2 mán-
uði við teikniborðin og siðan
Fyrir nokkrum árum hættu
tvö elztu og merkustu dag-
blöð sænskra sósialdemókrata,
Morgontidningen og Afton-
tidningen, að koma út, en í
staðinn urðu Stockholmstidn-
ingen og Aftonbladet að að-
alblöðum jafnaðarmanna.
Sænska alþýðusambandið
hafði þessi tvö blöð nf sænska
milljónamæringnum Torsten
Kreuger, og höfðu þau áður
verið mjög hægrisinnuð og
annað þeirra undir sterkum
áhrifum nazista. Þótti mörg-
um vinsfrimönnum stór-
hneyksli, að blöð með svo
ijcta fortíð skyldu gerð að
höfuðmálgögnum verklýðs-
hreyfingarinnar.
En þessi blöð döfnuðu bet-
ur en hin fyrri og var lengi
nokkur hagnaður á útgáfu
þeirra. Aftonbladet, sem er
síðdegisblað og æsifengnara i
var húsið reist á tveimur dög-
um. Áður höfðu verið gerðar
ýmsar tilraunir með líkanið.
Ýtan skóf saman snjónum af
svæðinu í kring og eftir að
búið var að reisa nelvörnina
voru veggirnir hlaðnir upp.
uppsetningu, dafnar enn með
mestu prýði og var um 24
milljón króna (isl.) hagnaður
af því á seinasta ári. Hins
vegar er Stockholmstidningen
komið á hvínandi kúpuna, og
hefur sænska alþýðusamband-
ið tapað um 1000 milljónum á
blaðinu seinustu árin, þar af
um 125 milljónum á árinu,
sem er að líða.
Lífsbarátta blaðanna
Forystumenn sósíaldemó-
krata og sænska alþýðusam-
bandið ætla nú enn að taka
útgáfumálin til nýrrar endur-
skoðunar og er nú áformað að
leggja niður tvö smærri blöð,
sem rekin hafa verið með
miklu tapi. Þetta eru Ny Tid í
Gautaborg og Kuriren í Udde-
valla, sem bæði eru með
þekktustu og elzlu málgögn-
'im verklýóskreyfnigarinnar.
stöðu safnvarða,
15. des. sl. rann út frestur
til þess að skila umsóknum um
stöðu safnvarðar við þjóðhátta-
deild Þjóðminjasafnsins. Aðems
ein umsókn barst og var hún
frá Þór Magnússyni fíL kand.
nefnd til að fjalla um málið
og á hún að athuga leiðir til
að halda lifi í dagblöðum
landsins.
Ríkisstyrkur?
í sjónvariísumræðum, sem
fjölluðu um blaðadauðann,
kom fram sú hugmynd frá
Victor Vinde, ritstjóra Stock-
holms-Tidningen, að ríkið
ætti að styrkja dagblaða.út-
gáfu með beinum framlögum.
Þessari hugmynd var mjög
vel tekið og jafnvel Erlander,
forsætisráðherra, lét svo um
mælt, að þetta væri góð hug-
mynd, sem vert væri að hmg-
leiða betur.
En horgarapressan var ekíki
alveg eins hrifin. Hægriblöðin
stóru em alls e'kki svo illa
stæð, enda fá þau mikið fleiri
auglýsingar en verklýðsblöðin,
og sum þeirra eru mikil
gróðafyrirtæki. 1 leiðara Dag-
ens Nyheter var um það rætt,
að réttara væri að rikið veitti
hinum pólitísku flokkum bein-
an fjárhagsstuðning. Ástæðan
er sú, að borgaraflokkarnir
eru miklu fátækari að því er
talið er en flokkur sósíal-
damókrata.
PramhaJd á 8. síðu.
Rætt í Svíþjóð um ríkisstyrk
til dagblaöanna!
□ Seinustu 18 árin hafa yfir sextíu dagblöð í
Svíþjóð dáið drottni sínum og horfið úr blaða-
heiminum. Um áramótin munu tvö elztu blöð
jafnaðarmanna hætta að koma út og: líf margra
annarra er í hættu. Blaðadauðinn er nú allmik-
ið á dagskrá í Skandinavíu og hafa komið fram
hugmyndir um, að ríkinu heri skylda til að
styrkja dagblöðin og verja þau falli, ef halda eigi
uppi lýðræðislegum umræðum.
Þessi ákvörðun hefur vakið
mikinn úlfaþyt í Svíþjóð og
þykir mörgum innan verklýðs-
hreyfingarinnar rangt að
fóma tveimur baráttumál-
gögnum verkalýðsins fyrir
dauflitað stórblað. sem auk
þess er á hausnum. Sósáal-
demókratar hafa nú skipað
Séð inn í fyrirlestrasaliim. Oólfið er þakið hálmi. Þegar húsið var opnað safnaðist saman
80 manna hópur, og voru veittar glóðsteiktar pylsur og súpa. Einnig vom sýndar kvikmynd-
ir og haldnir fyrirlestrar. Opið eldstæði hitaði salinn upp og lifandi ijós lýsti liann upp.
allt gull
semglóir
Gimsteinasali sænsku
konungshirðarinnar hefur
verið handtekinn og sak-
aður um svik og pretti
og er um tugi milljóna að
ræða. Við yfirheyrslur
hefur hann játað að hafa
skipt á gimsteinum og
slípuðu gleri í fjölmörg-
um skartgripum, sem við-
skiptavinimir komu með
til viðgerðar. Gimsteina-
salinn segist hafa byrjað
á þessu árið 1948, en allar
götur frá stríðslokum hef-
ur hann verið aðalskart-
gripasali Stokkhólmsborg-
ar og átt viðskipti við
flestar tignustu hefðar-
meyjar borgarinnar. Hann
hefur aðallega stolið stór-
um eðalsteinum úr skart-
gripunum, en skilið eftir
nægilega marga ekta-
steima til að varpa notkkr-
um ljóma á glerið.
Margir Svíar glotta nú
að þeirri staðreynd, að
mikið af því sem glóir og
glit.rar utan á prúðbúmim
yfirstéttarfrúm í Stokk-
hólmi er bara ómerkilegt
gler.