Þjóðviljinn - 16.01.1964, Síða 2

SlÐA
ÞlðÐVlLJINN
Þorvaldnr Þórarínsson Kri:
Afstýrum hermdarverki
Nokkrir menn sem ekki voru
til þess kosnir segjast hafa á-
kveöið að koma upp ráðhúsi
í Reykjavíkurtjöm. Útsvars-
greiðendur hafa ekki verið að
því spurðir, hvort þeir séu
þessu samþykkir. Á hinn bóg-
inn hefur verið reynt að
tryggja aðgerðarleysi þeirra
með einhverjum þeim ósvífn-
ustu blekkingum sem sézt hafa
á prenti, og er þá ekki lítið
sagt.
1 dag, fimmtudag, á að sam-
þykkja þessa ráðstöfun í borg-
arstjóm Reykjavíkur, eins og
það var orðað. Vissi einhver
um niðurstöðuna fyrirfram?
Var búið að láta einiiyem fá
fchagsmunaf é“ ?
Með þessu greinarkomi vil
ég fyrir mitt leyti mótmæla
hinni fyririhuguðu ráðstöfun.
Hér er ekki tími til að telja
fram öll rökin gegn henni, enda
ætti þess sízt af öllu að þurfa,
þar eð hugmyndin sjálf hefur
aldrei verið rökstudd.
Á þessu atriði verður þó að
drepa:
1. Vantar okkur ráðhús? Og
ef svo er, þarf þá ekki sæmi-
legt landrými? (Það verða
aldrei nógu mörg bílastæði í
kjallara tjamarhússins). Hvers
vegna má ekki nota Mélavöll-
inn, Vatnsmýrina, Laugames
eða t.d. Valhúsahæðina? (Allir
vita að ekki h'ður langur tími
þangað til Seltjamameshrepp-
ur og Reykjavík sameinast).
2. Tjömin er helzta prýði^
Reykjavíkur og hana má ekki
ekemma.
3. Alþingi vantar aukið hús-
rými. Það þarf að geta notað
sína eigin lóð við Vonarstræti
fyrir sig.
4. Útsvarsgreiðendur eiga
ekki að greiða hundruð millj-
óna króna fyrir hús og lóðir,
þegar unnt er að reisa ráðhús,
eða fullnægjandi skrifstofu-
byggingar, á þeim stöðum sem
borgin á nú þegar sjálf.
5. Ég legg til að endanlegri
afgreiðslu þessa máls verði
frestað í borgarstjóm, þar til
fram hafa farið alhliða um-
ræður um málið á meðal borg-
arbúa allra, Heppiiegt væri að
lokaumræða í borgarstjóm
færi fram svo sem þrem mán-
uðum fyrir næstu borgarstjóm-
arkosningar, og mætti þá Xáta
fram fara alisherjaratkvæða-
greiðslu samtímis borgarstjóm-
arkosningum.
6. Full ástæða er til að ætla
að þurfa muni hvorki meira
né minna en öll útsvör allra
gjaldenda í Reykjavík i 2—3
ár, ef gerð verður alvara úr
þvi að reisa ráðhúsið út í
tjöminni á grundvelli núver-
andi tillagna. Hvar á þá að
taka fé til annarra þarfa? Eru
þeir Geir Hallgrímsson, Guð-
mundur Vigfússon & Co. borg-
unarmenn fyrir þessu æfintýri?
7. Menn þurfa ekfci að kvíða
neinu þó hætt verði við þetta
frumhlaup. Og það er óh'kt
skynsamlegra að fleygja þess-
um 5 milljónum í hina skamm-
sýnu og fégráðugu arkitekta í
eitt skipti fyrir öll héldur en
fara að sóa 500—1000 milljón-
um í viðbót.
8. Þegar tekin verður fullgild
og skynsamleg ákvörðun um
að reisa hér í borginni ráðhús,
þar á meðal um staðarval, þá
virðist einsætt að láta fram
fara opinbera samkeppni um
gerð hússins og skipulag um-
hverfisins. Það eitt er í sam-
ræmi við hagsmuni borgarbúa.
Skerum unn herör gegn því
margfalda hermdarverki sem
hér á að fara að fremja.
Hæstu vinningar
Miðvikudaginn 15. janúar
var dregið 1 1. fl. Happdrættis
Háskóla íslands. Að þessu sinni
voru vinningar 1.400 að fjár-
hæð 3,400.000 krónur.
Hæstu vinningamir, hálf millj-
ón króna komu á heilmiða nr.
39.837 sem voru báðir seldir hjá
Frímanni Frimannssyni, Hafnar-
húsinu, Reykjavík.
100,000 kr. komu á hálfmiða
nr. 23.447. Tveir hálfmiðar voru
seldir á Stokkseyri og hinir tveir
á Eyrarbakka.
Rök
gegn friðarhættunni
Morgunblaðið hefur miklar
og vaxandi átoyggjur af batn-
andi sambúð stórveldanna.
Þannig er lögð á það rík á-
herzla á æskulýðssíðu blaðs-
ins í gær að íslendingum
beri að veita Atlanzhafs-
bandalaginu sem allra bezta
aðstöðu hérlendis. „En þegar
við metum, hvaða aðstöði}
veita skuli”, heldur blaðið á-
fram, „þurfum við umfram
allt að varast að draga of
skjótar ályktanir af ástandi
í alþjóðamálum, eins og það
virðist á yfirborðinu vera á
hverjum tíma.“ Þannig gerir
blaðið sér auðsjáanlega vonir
um að friðarhættan kunni að
líða hjá fyrr en varir.
Einnig þarf Morgunblaðið
á grýlum að halda, enda þótt
Sovétríkin dugi því miður
ekki sem bezt í það hlutverk
þessa stundina. Því leggur
blaðið nú áherzlu á þá stór-
felldu hættu sem stafi af
Kínverjum, ekki aðeins í As-
íu heldur og í Afríku og
Evrópu. Sérstaklega hefur
það bent á bann ógnarlega
háska sem íslendingum sé
búinn ef því að fréttapistlurr
kínverska sendiráðsins í
Kaupmannatoöfn skuli vera
dreift hér á landi, en gegn
þvílíkum ófögxmði dugir að
sjálfsögðu ekkert minna en
stórvirkustu vígvélar.
Og háskinn blasir við í
fleiri áttum. Fyrir nokkrum
dögum var gerð bylting á ey-
ríki nokkru við austanverða
Afríku, Zanzibar. í gær upp-
götvar Morgunblaðið að fróð-
ir menn „gruni Castro um
aðild að byltingunni. .. Segja
Bandaríkjamenn að meðal
byltingarmanna hafi verið
margir spænskumælandi
menn, sem búnir hafi verið
einkennisbúningum líkum
þeim, er Castrosiimar nota á
Kúbu . . . Bar mörgum þeirra
saman um að hafa séð bylt-
ingarmenn klædda kúbönsk-
um einkennisbúningum, og
sögðu sumir að svo hefði
virzt sem þessir menn hafi
verið forustumenn byltingar-
innar.“ Þannig getur Castro
seilzt til valda öllum að ó-
vörum yfir hnöttinn hálfan,
og hversu miklu meiri hætta
hlyti þá að vera á því að
hann arkaði einn góðan veð-
urdag mfklu skemmri leið
upp í stjómarráð íslands, ef
við hefðmn ekki blessað vam-
arliðið til að gaeta oklkar.
Þannig verða leögi fusndin
rök gesga BdBaitJaettanni, ef
menn skyggnast Jafn djúpt
undír hið frtðsamlega yfir-
borð aíþ^Sðaimátarma og snill-
ingsr Mo®g*»fcIaðsins.
Austri.
Mannréttinda-
nefnda Evrépu
vísar frá kæru
norsks læknis
Maimréttindanefnd Evrópu
hefur visað frá kæru frá
norska tannlækninum Stein
Iversen. Iversen hafði kært
til nefndarinnar, þar sem hann
taldi norsk lög um skyldu-
vinnu tannlækna í strjálbýl-
um héruðum andstæð ákvæð-
um um bann við þvingunar-
og nauðungarvinnu í Mannrétt-
indasáttmála Eviópu. Einnig
hélt hann þvl fram, að fyrir-
mæli, sem norska félagsmála-
ráðuneytið gaf honum í des-
ember 1959 með stoð í lögun-
um, fæli í sér brot á mann-
réttindasáttmálanum.
Ákvörðun nefndaxinnar um
að vísa málinu frá var tekin
með atkvæðum 6 nefndar-
manna. Alls tóku 10 nefndar-
menn þátt í afgreiðslu máls-
ins, þar á meðal Sigurgeir
Sigurjónsson hrl. Niðurstaða
meirihluta nefndariimar var
byggð á því, að kæran hefði
auðsjáanlega ekki við rök að
styðjast. Fer hér eftir ekki
fram nánari athugun máls
þessa eða sáttaumleitanir á
vegum mannréttindanefndar-
innar.
(Fréttir frá upplýsingadeild
Evrópuráðsins).
Raforka
Framhald af 12. síðu.
Af dísilstöðvum unnu Vest-
mannaeyjar mest eða 0.8°/(. 30
dísilstöðvar um land aRt unnu
1.4% af orkuvinnslunni. Flestar
eru dísilstöðvar þessar smáar og
eru staðsettar í þorpum fyrir
utan samtengdu svæði vatnsafis-
stöðvanna, staðir þessir eru sem
hér segir: Vík í Mýrdal (Tengd
við Sogkerfið í júlí 1963) Stykk-
ishólmur, Búðardalur, Hofsós,
(Verður tengd við Gönguskarðs-
árkerfið 1964), Kópasker, Rauf-
arhöfn, Þórshöfn, Bakkafjörður,
Vopnafjörður, Bakkagerði, Stöðv-
arf jörður, Breiðdalsvík, Djúpivog-
ur og Höfn í HomafÍTði. Aðrar
dísilstöðvar eru refcnar sem
vara- og toppstððvar; þaer
stærstu eru í Vestmannaeyjum
Ólafsvík, ísafirði, Sauðárkróki,
Akureyri og Neskaupstað. Hér
má svo bæta við stærstu varma-
aflstöðinni, varastöðinni við Ell-
iðaár sem er gufuaflstöð.
Allar almenningsrafstöðvar
eru í opinberri eign annað hvort
í eigu ríkis eða bæjarféla^a eða
sameign beggja. í árslok 1962
voru 982 einkarafstöðvar í land-
inu með alls 19.067 kW uppsettu
afli.
A árinu voru rafvædd af Raf-
magnsveitum rikisins 181 býli og
hafa Rafmagnsveitumar þá raf-
vætt 2214 sveitabýli. 241 býli er
rafvætt af öðrum rafveitum og
1019 býli hafa einkarafstöðvar.
Reglur um kleðslu
síldveiðiskipa
Sjópróf
Framhald af 1. síðu.
fór á hliðina. Einnig snerust yf-
irheyrslumar um kjölfestuna, en
á henni höfðu verið gerðar ýms-
ar breytingar af skipstjómar-
mönnum.
Mjög mikil mildi var að
mannbjörg varð. Stýrimaður
missti af öðrum gúmbátnum,
þegar skipið hallaðist, en hinn
þandist aðeins út að nokkru
leyti, eins og fyrr segir. Einn
háseta var i eldhúsinu, þegar
báturinn sökk, og man hann ó-
gjörla málavexti. En hann flaut
út úr bátnum um leið og hann
sökk og fram hjá gúmbátnum,
og náðu menn þá taki á hárinu
á honum. Eins og kunnugt er
barst björgun eftir fáeinar mín-
útur, þannig að ekki reyndi á
það hvort unnt hefði verið að
koma gúmbátnum í lag, en
handdælur eru neðan á honuni
til notkunar ef hann þenst ekki
út á eðlilegan hátt.
Hér fara á eftir reglur
þær sem samgöngumála-
ráðuneytið hefur sett um
hleðslu skipa á vetrar-
síldveiðunum, en engar
slíkar reglur voru áður til
enda eru vetrarsíldveiðar
eins og þær hafa verið
stundaðar nokkur undan-
farin ár alger nýlunda í
atvinmilífimi; reknetaveið-
in, sem áður var stunduð
en nú aflögð, skilaði
aldrei svo tniklum afla, að
þörf væri reglugerðar til
að stemma stigu við of-
hleðslu. Með stórauknum
afla og vegna tilkomu
betri veiðarfæra og tækja,
svo og djarfari sóknar,
hefur reynslan nú sýnt
að löngu er þörf orðin á
slíkri reg-lugerð.
1. gT.
Reglur þessar gilda um öll
fiskiskip, er stunda vetrarsíld-
veiðar, mánuðina október til
aprO,
2. gr.
Útbúnaður á sildveiðiskipum
skal vera samkvæmt 39. gr.
reglna um eftirlit með skip-
um og öryggi þeirra, nr. 11 20.
janúar 1953.
Þó skal leyft að nota lest-
arborð úr aluminium, enda
uppfylli þau kröftir Skipaskoð-
unar ríkisins um styrkleika.
Séu hillur notaðar í lestum,
skal skipstjóri sjá svo um, að
alltaf veröi fyllt neðst í lest,
undir hillum, áður eða um leið
og síld er sett á hillur. Ó-
heimilt er að skilja eftir ófyllt
rúm neðarlega í lest.
3. gr.
Lestarlúkur skulu lokaðar
vatnsþétt (skálkaðar), þegar
síldafarmi hefur verið komið
fyrir í lest.
4- gr.
Eigi má lesta skip dýpra en
að efri brún þilfars við skips-
hlið.
5. gr.
Austurop skulu ávallt höfð
opin, nema þar sem síldar-
farmur hindrar, og séð skal
svo um, að allur sjór geti
runnið viðstöðulaust af þilfari
fyrir borö. Eigi skal höfð
meiri stíuuppstilling á þilfari
en brýn þörf krefur vegna
farms.
Stærð austuropa skal vera i
samræmi við islenzkar reglur
og reglur flokfcunarfélags, og
skal gerð þeirra viöurkennd af
Skipaskoðun ríkisins.
6. gr.
Sé sfldamót höfð á bátapalli,
ber, ef aðstæður leyfa og þörf
krefur, að setja hana niður á
aðalþilfar eða niður í lest á
sglingu.
7. gr,
Frárennsli frá nótakassa á
bátapalli skal vera ríflegt,
þannig að sem minnstur sjór
bindist þar.
8. gr.
Skipstjóra ber að sjá svo nm,
að á siglingu í slæmum veðr-
um séu allar hurðir á aðal-
þilfari hafðar vel lokaðar.
9. gr.
Brot gegn reglum þessum
varða refsingu samkvæmt XI.
kafla laga nr. 50 31. Júlí 1959,
um eftirlit með skiptrm.
Reglur þessar eru settar
samkvæmt lögum nr. 50 31.
júlí 1959, um eftirlit með skip-
um, til að öðlast þegar gildi
og birtast til eftirbreytni öll-
um þeim, sem hhit eiga að
máli.
Athugasemd við frétt frá
Bóksalafélagi íslands
í Þjóðviljanum 11. þ.m. er
birt alllöng frétt frá Bóksala-
félagi Islands, að mörgu leyti
mjög fróðleg.
Þar stendur meðal annars
undir fyrirsögninni1: Réttindi
rithöfunda þessi klausa:
.... 1 umræðum á fundi
félagsins hefur komið fram sú
skoðun, að enda þótt Bóksala-
félag Islands beri ekki brigður
á eignarétt höfunda á verkum
sínum og íslenzkir útgefendur
hafi yfirleitt leitazt við að ná
samkomulagi við erienda höf-
unda um þýðingu á verkum
þeirra, þá liggur hins vegar
í augum uppi, að íslenzkum
bókaútgefendum sé, vegna fá-
mennis þjóðarinnar, ekki unnt
að standa undir jafnháum
greiðslum fyrir þýðingarrétt á
bókum erlendra höfunda og
tíðkast meðal margfalt fjöl-
mennari þjóða. . . .
Óneitanlega er þetta furðu-
leg klausa. Vitað er, að því
miður á það sér enn stað, að
íslenzkir útgefendur gefi út
efni eftir erlenda rithöfunda,
án þess að afla sér leyfis við-
komandi rétthafa — með öðr-
um orðum fremji ritstuld.
Þessi ósvinna er sem betur fer
óþekkt með öðrum siðuðum
þjóðum — enda sú réttarhug-
mynd viðurkennd, að ekki beri
einungis yfirleitt að afla sér
leyfis til afnota af eignum
annarra, áður en þær eru tekn-
ar til afnote, heldur beri und-
antekningarlaust að gera það.
Fimmtudagur 16. Janúar 1964
IIIIW
lilllSTAN
LAUGAVFGI 18 SIMI 1911?
m s ö t u
2ja herb. íbúð á jarðhæð
við Lyngbrekku, fokhéld.
2ja herb. góð kjallaraíbúð
við Flókagötu, sér inn-
gangur, hitaveita.
2ja herb. nýleg íbúð við
Ásbraut.
Lítið hús við Fálkagötu —
2ja herb. íbúð, góð kjör.
3ja herb. góð risíbúð við
Laugaveg, sér hitaveita.
3ja herb. íbúð á jarðhæð
i Smáíbúðahverii, sér inn-
gangur, sér hitalögn.
3ja herb. góðrisíbúð við
Hlíðarveg, svalir, harð-
viðarhurðir, tvöfalt gler.
Glæsilegt einbýlishús við
Melgerði. fokhelt með bíl-
skúr.
Timburhús við Suðurlands-
braut — 5 herb. íbúð.
Timburhús — lítil íbúð við
Kársnesbraut. Bflskúr,
stór og verðmæt lóð.
GlæSflegar efri hæðir með
allt sér í Kópavogi, fok-
heldar og tilbúnar undir
tréverk.
Byggingarlóð í Kópavogi,
byrjunarframkvasmdir og
teikning.
Parhús við Digranesveg,
stórt og vandað.
I—I LU
Ætla verður, að því viðgangist
þetta fremur hér á landi en
annars staðar, að hér er minni
hætta á að verknaðurinn kom-
ist upp og menn verði sóttir
til saka fyrir hann en víðast
hvar annars staðar. Stórmann-
leg verður sú afsökun ekki tal-
in.
Hvernig myndi meðlimum
Bóksalafélagsins geðjast að
eftiriarandi frétt, sem er í
rauninni alveg hliðstæð þess-
ari málsgrein, sem vitnað er
í að ofan, þar eð eignaréttur
á hugverkum, meðan þau eru
í vemd, er alveg jafn rétthár
eignarrétti manna á öðrum
eignum:
„í umræðum á fundi Bóka-
kaupendafélagsins kom fram
sú skoðun, að enda þótt Bóka-
kaupendafélagið beri ekki
brigður á eignarétt bókaútgef-
enda á prentsmiðjum sínum,
húsum og bílum og íslenzkir
bókakaupendur hafi yfirleitt
leitazt við að ná samkomulagi
við bókaútgefendur um afnot
þessara eigna, þá liggur í aug-
um uppi, að íslenzkir bóka-
kaupendur geta ekki, sö'kum
fátæktar staðið undir jafnhá-
um greiðslum og þeir, sem geta
haft meira upp úr afnotum af
þessum eignum".
Hvað viðkemur síðari hluta
ívitnaðrar málsgreinar, þá er
að sjálfsögðu ekki því til
að dreifa, að íslenzkir bóka-
útgefendur þurfi að greiða jafn
háar upphæðir fyrir útgáfurétt
Asvaflagötu 69.
simi 33687, kvöldsimi 23608
T I E> S ö E> U S
Þægileg 4 herb. íbúð í
sambýlishúsi í vesturbæn-
um.
3 herb. íbúð við Hring-
braut.
3 herb. íbúð við Stóragerði.
4 herb. fbúð 1 Úthlíð.
1 S M I Ð U M
1 herb. íbúðir i Háaleitís-
braut. Sér hitaveita.
5 herb. endafbúð í Háa-
leitishverii. Mjög opin, og
gefur mikla möguleika í
innréttíngum. Sér hitav.
LUXUSHÆÐ á hitaveitu-
svæðinu. Selst uppsteypt
með bílskúr. Hitaveita.
Góð teikning.
139 fenn. 1. hæð i epda i
sambýlishúsi í Háaleitis-
hverfi. Selst tilbúin undir
tréverk og málningu til
afhendingar í vor. Hag-
stætt verð. Bflskúrsréttur.
Hef kaupanda að nýlegri
5 — 6. herb. íbúð. Útborg
un ca. 700 þúsund kr.
MÚNIÐ AÐ EIGNASKIPTI
ERU OFT MÖGULEG
HJA OKKUR — BÍLA-
ÞJÖNUSTA —NÆG BlLA-
STÆÐI.
eigenda bóka og stórþjóðir,
enda algengast að erlendir rétt-
hafar vilji semja um prósent-
ur af sölu í höfundalaun, þótt
annar háttur sé yfirleitt hafð-
ur á hér á landi. En þótt svo
væri, sem ég tel ekki vera,
að íslenzkir útgefendur þyrftu
að greiða hlutfallslega meira
fyrir útgáfurétt erlendra bóka,
myndi það að sjálfsögðu ekki
veita nokkum rétt til þess að
taka eignir annarra manna ó-
fjálsri hendi.
En þeim grur verður ekki
varizt, að þessi skoðun, sem
fram kemur í umræðum á
fundi Bóksalafélagsins og vitn-
að er í, sé dulbúin en lítt
skiljanleg afsökun á ritstuldi.
Friðjón Stefánsson.
*