Þjóðviljinn - 01.05.1964, Blaðsíða 14

14 SlÐA
wöÐvnraiH
Föstudagur 1. mal 1984
RAYMOND POSTGATE:
IV.
6enda ódauðlega sál inn í hið ei-
lífa líf, sagði hann. — Ég sting
upp á því í fullri einlægni, áður
en nokkurt okkar talar eða
myndar sér skoðun, að við leit-
um styrks hvert fyrir sig í þög-
ulli bæn.
Popesgrove var undir eins
sammála þessu.
— Ég held að það sem herra
— héma — þökk fyrir, hr. Bry-
an stingur upp á, sé mjög skyn-
samlegt. Það er ekki vist að við
kærum okkur öll um að biðja
beinlínis, en ég er viss um að
við hefðum öll gott af að íhuga
í hljóði það sem við höfum ver-
ið að hlýða á undanfarið. Með
ykkar samþykki fer ég þvi fram
á að við sitjum öll þögul í fimm
mínútur og hugleiðum vandlega
hver sé úrskurður okkar. Á eft-
ir mun ég svo spyrja hvem ein-
stakan kviðdómanda um hans
álit.
Samþykkiskliður fór um her-
bergið og það varð dauðaþögn
í herberginu nema hvað stór eld-
húsleg klukka tifaði hátt yfir
dyrunum. Bryan leit á Popes-
grove og var sem snöggvast á
báðum áttum. Hann hefði heldur
kosið að þetta hefði verið úr-
skurðuð bænarstund. En samt
sem áður hafði hann Haft sitt
fram í aðalatriðum; hann tók
báðum höndum fyrir andlitið og
bað í hljóði, gerði hug sinn eins
tóman og opinn og hann gat.
Hann var sannfærður um að
hann fengi nú fljótlega leiðsögn
og opinberun. Það var að byrja
að fara um hann fiðringur. hann
fann hvemig sál hans var að
byrja að upphefjast. Hann þekkti
þessi einkenni: þau voru örugg
tákn þess að ljósið myndi skína
yfir hann. Hann óskaði þess að
tímatakmörk hefðu verið lengri
en fimm mínútur. Stundum var
HÁRGREIÐSLAN
Hárgrefðsln og
snyrtfstofa STEINTJ og DÖDÖ
Langavegl 18 m. h. (lyfta)
SfMI 84B1B.
P B R M A Garðsenda 81
SfMI 83968. Hárgrefðsln- Og
snyrtfstofa.
Dömnrf Hárgrefðsfa Hð
allra hæff.
TJARNARSTOFAN
Tjamargðtn 10. Vonarstrætfs-
megfn. — SfMT 146B8.____
HÁRGREIÐSLUSTOFA
AUSTURBÆJAR
(María Gaðmundsdóttir)
Laugavegi 13 — SÍMi 14656.
— Nuddstofa á sama stað —
ljósið mjög lengi að koma: en
hann gat ekki annað gert en
reyna að fjarlægjast umhverfi
sitt eins og hann gat. Á nokkr-
um sekúndum hafði honum tek-
izt það. Með hendumar fyrir
andlitinu var hann aleinn, beið
og beið í myrkrinu.
32
Aðrir kviðdómendur gátu fæst-
ir hreinsað huga sinn á þessum
skamma tíma. Popesgrove fór
fyrst og fremst að íhuga sínar
eigin skyldur, sem voru fólgnar
í þvi að draga úr hleypidómum
og gera greinarmun á raunveru-
legum sönnunargögnum og lík-
um. Henry Wilson, ritstjóri
sveitablaðsins hafði ' reynt að
átta sig með því að íhuga hvem-
ig hann hefði skrifað um málið,
ef hann hefði verið þama sem
fréttamaður. Hann fann upp
nokkrar góðar millifyrirsagnir,
en þegar allt kom til alls var
hann litlu bættari. Hann gat gert
mun á því sem skipti máli og
hinu. Hann gat séð fyrir sér
greinina í blaðinu og jafnvel
litlu smáletursdálkana. En
FRÉTTASKEYTIÐ með úrskurði
kviðdómsins var alveg autt. All-
ir gerðu einhverja tilraun til að
einbeita huganum, nema Eðwarð
George, starfsmaður iðnverka-
mannasambandsins. Símtalið í
hádeginu hafði leitt í Ijós að á-
standið var enn verra en hann
hafði gert sér í hugarlund. Það
var hafið verkfall hjá Trollope
og Colls og formaðurinn hafði
sjálfur farið á staðinn og haldið
þrumandi ræðu. Samband Bygg-
ingaverkamanna hafði þrívegis
spirrt eftir honum í símann og
látið liggja fyrir honum skilaboð
um að verkfallið bryti i bága
við nýlegt samkomulag við
vinnuveitendur, sem tekizt hafði
með mikium erflðismunum. For-
maðurinn hafði fundið skilaboð-
in, hafði hringt i herra Richard
Coppock. ritara sambandsins, og
sagt honum að fara til fjandans.
Meðan George sat í herbergi
kviðdómsins, gat verið að sam-
band hans væri komið í stríð við
önnur verkamannasambðnd.
Hann hafði reynt að fylgjast
samvizkusamlega með máiinu, en
verið of áhyggjufullur til þess
að það tæMst, og nú var honum
Ijóst að hann botnaði hreint
ekki neitt í neinu. Hann aeöaði
að fylgja meirihlutanum: þá yrði
þetta fljótt afstaðið og hann
kæmist burt.
Dr. Holmes var altekinn ó-
þægilegri eftirvæntingu. 1 öHu
málinu höfðu aðeins komið fram
tvð skjðl, og hann vissi að hann
var ekki dómbær á neitt nema
skjöl. Annað var úrklippan úr
East Essex Monitor og hitt var
smásagan Sredni Vashtar eftir
Saki. Þau bentu sitt í hvora átt-
ina. Hvemig átti hann að ákveða
hvort hafði meira gildi? Allt í
einu kom honum í hug eftirlæt-
istilvitnun hans i A. E. Housman,
grein í formála hans að útgáf-
unni af Maniliusi:
— Dómgreindarlaus útgefandi,
sem sífellt stendur andspænis
vali milli tveggja handrita,
hlýtur að hugsa með sér að hann
sé ekki annað en asni milli
tveggja heysáta. Hvað á hann
að gera? Láta gagnrýnendum
eftir gagnrýnina. segið þið ef til
vill, og snúa sér að einhverju
heiðarlegu starfi sem hann er
hæfari til að sinna? En hann
kýs einfaldari lausn: hann held-
ur í glópsku sinni, að sé önnur
heysátan fjarlægð, þá hætti
hann að vera asni.
Orðin áttu óhugnanlega vel
við: hann roðnaði í þögninni
miðri og gafst í svipinn alveg
upp við að hugsa.
En tveir kviðdómendur kom-
ust að raun um að þeir höfðu
algerlega ákveðnar skoðanir.
Þetta voru konumar tvær, full-
trúar veika kynsins eins og
herra Proudie hafði nefnt þær;
þær sem dr. Holmes hafði álitið
að þyrftu fyrst og fremst á hjálp
hans og leiðsögn að halda.
Strax og Viktoría Atkins fór
að íhuga spuminguna sem fyrir
lá, vissi hún hvert svarið var.
Hvað er það eiginlega sem ger-
ir það að verkum að venjulegt
fólk, karlar sem konur, eru ófús
til að saka annað fólk um morð?
Oftast nær er það undrun og
vantrú yfir verknaðinum sjálf-
um. Venjulegri rólegri og frið-
sælli manneskju finnst morð frá-
leitt og ósennilegt. Hún reynir
að ímynda sér sjálfa sig í svip-
aðri aðstöðu, gefa inn eitur, reka
mann í gegn, og um leið fyllist
hún andstyggð og viðbjóði. Hún
veit að hún gæti aldrei gert
þetta og trúir því ekki að þessi
hversdagslega persóna í stúku
ákærða hafi gert það. Líkumar
eru mun meiri á því að hún segi
„Ekki sekur“. vegna þess að
athöfnin sjálf virðist fjarstæðu-
kennd. Annað eins og þetta
kemur ekki fyrir í lífinu sjálfu;
þetta á ekki heima f veröld
dagblaðanna og jámbrautarlest-
anna og skrifstofanna. Allar aðr-
ar skýringar eru æskilegri.
En setjum nú svo að þú hafir
framið morð? Já, þá veiztu að
áðurtaldar röksemdir eiga engan
rétt á sér. Það er auðvelt að
granda lífi og öllum er trúandi
til þess. ekki sízt hinum virð-
ingarverðustu. Viktoría Atkins
íhugaði málið stuttlega og stað-
reyndimar urðu skýrar og Ijósar
í huga hennar. Van Beer kven-
maðurinn hafði áreiðanlega
dreift bergfléttudufti yfir mat
drengsins til að komast yfir
peningana hans og hafði treyst
á aulaskap gamla læknisins.
Þetta var ekki svo afleit hug-
mynd í sjálfu sér, hugsaði Vikt-
oría; þetta var miklu einfaldari
aðferð en að kyrkja Ethel
frænku. Og þetta tók ekki eins á
taugamar. En samt sem áður
hafði enginn komizt að neinu
um Ethel frænku, þar sem jæsisi
kvenmaður hafði verið tekin
föst og ákærð. Viktoría ráðfærði
sig við samvizku sína (ef það
er rétta orðið) um það hvaða
dóm hún skyldi kveða upp. Hún
var ekki lengi að komast að nið-
urstöðu. Þegar hún var ung,
hafði henni verið kennt í Stofn-
uninni að segja alltaf aldráttar-
lausan sannleikann; hvað ungur
nemur gamall temur, að minnsta
kosti sagði hún alltaf sannleik-
ann, þegar hún hafði engan sér-
stakan persónulegan ávinning af
að gera hið gagnstæða. Hún ætl-
aði að segja „Sek“. Hvað sem
öðru leið, þá fannst henni málið
liggja svo í augum uppi, að hún
gerði ekki ráð fyrir að atkvæði
hennar skipti neinu máli til eða
frá. Hún yrði aðeins ein úr
hópnum.
Hugur hvers kviðdómanda var
eins og mæliborð í bíl eða ein-
hverri annarri svipaðri vél. Þar
var eins konar skífa og yfir
henni titrandi nál — jákvæð
annars vegar, neikvæð hins veg-
ar — sem táknaði Sek eða Ekki
sek. 1 næstum öllum hugunum,
ef hægt hefði verið að gægjast
inn í þá, titraði nálin órólega
fyrir ofan hlutlaust. Aðeins ná-
kvæm athugun hefði getað leitt
í Ijós hvort nálin hallaðist meira
í aðra áttina en hina. 1 einum
huga, huga Georges, var nálin
grafkyrr yfir hlutlausu. Vélin
var alls ekki i gangi; hún var
úr sambandi.
Nál Viktoríu Atkins hafði
sveiflazt beint á Sek. Sömuleið-
is frú Morris. Hún hafði kom-
izt að niðurstöðu sinni hægar
en Viktoría og hún var ef til vill
ekki alveg eins viss í sinni sök.
En eins og Viktoría hafði hún
látið stjómast af áhrifum, sem
ekki komu þessu máli við. Samt
hafði eitt atriði í vitnaleiðslun-
um komið henni af stað. Það var
frásögn frú Rodd af dauða kan-
ínunnar: það hafði sannfært
hana um að konan í stúkunni
væri þannig innrætt að hún gæti
kvalið og pínt vamarlaust bam
og saklaust dýr. En úrslitum
hafði ráðið endurminningin um
hið stutta hjónaband hennar.
Hvers vegna hafði líf hennar
verið lagt í rúst og eiginmaður
hennar drepinn? Aðeins vegna
þess að það var ekki refsað
fyrir morð. Armur laganna var
veikur: eftir dauða Les, hafði
lögreglan útskýrt fyrir henni æ
ofaní æ að hún hefði ekki vald
til að handtaka alla þá sem til
mála kæmi að hefðu framið ó-
dæðisverkið og neytt þá til að
játa. í Þýzkalandi, og reyndar
í Bandaríkjunum líka, var rétt-
vísin ekki jafnlinkuleg. Þar voru
allir grunaðir teknir fastir þegar
i stað, og ef þeir seku játuðu
ekki undir eins. þá voru þeir
neyddir til þess fyrr eða síðar.
Þar kunnu þeir sitt handverk.
En hér var ekki einu sinni hægt
að yfirheyra fólk að neinu gagni;
og því lá Les óbættur hjá garði.
Alice Morris leit svo á að hún
væri vegna kynferðis og trúar í
hópi hinna veiku sem þyrftu á
vemd að halda. Dauði — morð
án refsingar — var of algengt
og of nærri. Vamargarðurinn
átti að vera hár, byssumar vold-
ugar, verjendur margir og fyrst
og fremst áttu þeir að skjóta á
friðarspillana og spyrjast fyrir
á eftir. Les var horfinn: ekkert
gæti endurheimt hann. En það
voru fleiri en hann, var ekki
svo? Alice Morris mundi eftir
heitum sunnudegi og fáfömu
stræti í East End. Nálin f huga
hennar sveiflaðist yfir á Sek.
Um leið færði herra Popes-
grove stól sinn til og ræskti sig.
Meðfram borðinu heyrðist sams
konar þrusk og skrjáf og ræsk-
ingar eins og við skólamáltíð að
lokinni alltof langri borðbæn
kennarans. Aðeins herra Bryan
hreyfði sig ekki, heldur huldi
andlitið i höndum sér. Herra
Popesgrove horfði spyrjandi á
hann, en Bryan sagði ekki neitt,
svo að hann ákvað að láta sem
ekkert væri. Hann sneri sér að
Viktoríu Atkins:
— Jæja, fimm mínútumar eru
liðnar, og mér finnst við ættum
að halda áfram. Má ég spyrja
um yðar álit fyrst. ungfrú At-
SKOTTA
Gctum viö fengið að fara í eina flugferð núna, — við borgum seinua.
EINKARITARI
Vér óskum að ráða stúlkur til einkaritarastarfa á
aðalskrifstofum vorum við Hagatorg (hjá sölu-
stjóra) í byrjun júní og hjá stöðvarstjóra á
Reykjavíkurflugvelli nú þegar.
Almenn skrifstofureynsla og góð vélritunarkunn-
átta nauðsynleg. (Enskar og danskar bréfaskriftir).
Umsóknareyðublöðum, er fást á skrifstofum vor-
um sé skilað fyrir 10. maí n.k. til Starfsmanna-
halds Flugfélags íslands h.f.
Hjúkrunarkonur óskust
til afleysinga í Borgarspítalanum í sumar.
Til greina kemur að starfa hálfan daginn.
Nánari upplýsingar hjá yfirhjúkrunarkonu í síma
22400.
Reykjavík, 30. 4. 1964.
Sjúkrahúsnefnd Reykjavíkur.
<$» MELAVÖLLUR
REYKJAVfKURMÖTIÐ
f dag kl. 17 leika:
Frum — Þróttur
Mótanefnd.
SVEFNSÓFAR
- SÓFASETT
HWATÍW. húsFagnaverzlun
I
1