Þjóðviljinn - 12.05.1964, Blaðsíða 2

SlÐA
HðÐVILJINN
Þriðjudagur 12. maí 1964
FISKIMAL — Eftir Johann J. E. Kúld
Framfarir á sviði nótaveióa
með kraftblökk
Bandarikjamaðurinn Marino
J. Puretie, höfundur kraft-
blakkarinnar sem notuð hefur
verið við snurpunótaveiði hin
síðari ár víðsvegar um heim.
hyggst nú endurbæta kraft-
blakkardráttinn og gera það
kleift að nota þennan útbún-
áð á miklu stærri skipum en'
gerlegt hefur verið til þessa.
Vestur í Bandaríkjunum er
nú verið að smíða skip fyrir
hinn nýja útbúnað. Þetta skip
er á stærð við brezku skut-
togarana og er ætlað til tún-
fiskveiða Snurpunót skipsins
verður talsvert frábrugðin
þeim snurpunótum sem nú
þekkjast og margfalt sterkari.
Skipið líkist talsvert skuttog-
ara og nótin verður dregin
inn að aftan líkt og togvarpa.
Við drátt nótarinnar verða
notaðar tvær kraftblakkir.
Færibönd flytja fiskinn fram
í skipið jafnóðum og nótin er
Iosuð. Yfirbyggingin á skip-
inu er nokkuð aftarlega, en
öll fiskgeymsla í framanverðu
skipi.
Uppfinningamaðurinn segir,
að þeir möguleikar sem felist
í notkun einnar kraftblakkar,
þar sem nótin sé höfð á síðu
skipsins, séu þegar fullnýttir
og ekki að vænta víðtækari
þróunar á því sviði. Hins veg-
ar segir hann að tveggja
-<S>
DÝRT AÐ LIFA - LÍKA
Á HRAFNISTU
Er ég las það einhvers staðar
á dögunum að nú væri orðið
ólíkt betra að lifa en áður
fyrir gamla fólkið vegna þess
hve tryggingarnar hefðu stór-
aukizt, kom mér 1 hug að þar
væri ekki allt tekið með í
reikninginn.
Ég veit ekki betur en fyrir
svo sem fjórum árum hafi t.d.
ellistyrkurinn nokkumveginn
nægt til þess að greiða dvalar-
gjald á Hrafnistu, dvalarheimili
aldraðra sjómanna. Nú mun
mánaðargjaldið komið á 5.
þúsund krónur og þarf þá
vistmaður að greiða um 1400
krónur auk ellistyrksins fyrir
dvölina þar, en fyrir fjórum
árum fun það ekki hafa verið
nema 100 krónur sem hann
þurfti að greiða þar umfram
ellistyrkinn.
Og fyrst ég er farinn að
minnast á Hrafnistu, þætti
mér gaman að fá að vita hvort
rétt getur verið það sem mér
var sagt nýlega, að dvalar-
heimilið tæki 15% af því sem
vistmenn fengju fyrir vinnu
sína þar af því að hnýta á
öngla og annað þess háttar,
ef vistmenn vinna að þessu í
rúmum sínum eða herbergj-
um, en .20% ef- þeir. geta stað-
ið við vinnu sina annars stað-
ar. Þetta hlýtur að vera ein
furðulegasta skattlagning sem
nokkrum manni hefur nokkr
um tíma dottið i hug, ef rett
reynist skýrt frá.
Gamall sjómaður.
Bið-
raðamenning
Áusturstræti og Laugavegur
;ru sem kunnugt er samfellt
bankastræti, og laust fyrir
klukkan tíu á morgnana er
þessi spölur fullur af fólki í
biðröðum. Yrði halarófan
tengd saman myndi hún á-
reiðanlega verða mun lengri
en biðraðir þær sem ein-
kenndu forðum valdaskeið
Stefáns Jóhanns Stefánssonar.
Allt er þetta fólk að bíða eft-
ir því að fá að tala við
bankastjóra, og þótt sú virðu-
lega stétt hafi stækkað örar
en nokkur önnur á undan-
fömum árum. fer því fjarri
að stjóramir komist yfir að
tala við alla þá sem bíða. Og
býsna margir af þeim sem
eru svo hamingjusamir að
komast loks inn í hið allra
helgasta hverfa út aftur dauf-
ari í dálkinn en nokkru sinni
fyrr; þeim hefur verið sagt að
bankamir hefðu ekkert fé til
lána allra sízt til íbúðahúsa-
bygginga. Þá tekur við önnur
bið hjá þeim sem selja pen-
inga á svörtum markaði, og
þar er hin eftirsótta vara æv-
inlega föl ef menn greiða að-
eins nægilega mikið fyrir
hana. En þessi uppsprettulind
rennur að siálfsögðu einnie
úr bönkunum.
En það eru til menn sem
fá skjótari og auðveldari fyr-
irgreiðslu í bönkum en bið-
raðafólkið. Það hefur vakið
athygli á undanfömum árum
að hvers kyns fjármálamenn
virðast hafa getað vaðið í
sameiginlega sjóði þjóðarinn-
ar á svo hömlulausan hátt,
að sumir þeirra voru famir
að taka upp sjálfsafgreiðslu.
Varla hefur komizt svo upp
um fjársvikamál. að ekki hafi
komið í Ijós að afbrotamaður-
inn naut hins mesta láns-
trausts í bönkum; og hafi að-
albankarnir eitthvað tregðazt
við hlupu útibúin undir
bagga. Ausið hefur verið fé í
ýms þau fyrirtæki sem frá-
leitust voru og vonlausust í
rekstri. Nú síðast segja blöð-
in til að mynda frá því að
einn lítill veitingamaður á
Akureyri hafi getað komizt
yfir lán sem námu meira en
11 miljónum króna, aðallega
í ríkisbönkunum, án þess að
hafa nokkrar fullnægjandi
tryggingar á móti, og muni
tap bankanna nema miljóna-
upphæðum.
Trúlega verða áföll af þessu
tagi til þess að enn tognar úr
biðröðunum í hinu langa
bankastræti í Reykjavík, Og
bankastjóramir munu þurfa
að gera fieiri en nokkru sinni
fyrr afturreka. svo að ekki
ckorti fé til að stvrkia veit-
inaarekstur. andabú og gler-
steypu. — AustrL
kraftblakka fyrirkomulagið
gefi miklu meiri möguleika,
enda sé þá hægt að nota miklu
stærri skip til veiðanna, en
þessi skip þurfa að vera með
svipuðu lagi og skuttogarar að
aftan.
Tekur nótavindan við
af kraftblökkinni?
Þá berast þær fréttir frá
Noregi að þar sé búið að
smíða sérstaka nótavindu, sem
iafnvel muni taka við af kraft-
blökkinni. Þetta gerist á sama
tima og norski síldveiðiflot-
inn er í þann veginn að skipta
yfir á kraftblökkina, en leggja
niður snurpunótaveiðar með
bátum.
Það er P Björshol Mekan.
iske Verksted á Langey við
Kristiansund sem kemur fram
með þessa nýung.
Nótavindan hefur þegar ver-
ið reynd í vetur af einu síld-
veiðiskipi og er árangur sagð-
ur mjög góður. Nú er verið
að setja þessa vindu niður í
hið mikla aflaskip Poseidon,
til frekari reynslu. Eigandi
þessa skips er Hans Vindenes,
sem keypti hér togarann Ólaf
Jóhannesson á sl. ári. f við-
talinu sem forstjóri verkstæð-
isins Kolbjörn Björshol átti
við blaðið Fiskaren, segir hann
að með þessari vindu sé hægt
að draga nótina á miklu auð-
veldari hátt heldur en með
kraftblökk, og slit nótarinn-
ar verði miklu minna. Þá seg-
ir hann líka að áferðin á nót-
innj yi{5. dráttinn sé betri þar
sem hægt sé að hreyfa vind-
una til á fætinum.
Þessi nótavinda samanstend-
ur af þremur rúllum og er
nokkurt bil á milli þeirra, en
sameiginleg hlíf öðru megin
fyrir allar rúllurnar. Fyrsta
rúllan snýst áfram, miðrúllan
mótsett, og þriðja rúllan á-
fram eins og sú fyrsta. Nótin
er lögð yfir fyrstu rúlluna,
undir miðrúlluna og yfir
þriðju rúllu.
Sagt er að hægt sé að koma
þessari nótavindu fyrir hvort
sem er á þilfari skips eða
bátaþilfari. Það verður fróð-
legt að fylgjast með reynsl-
unni sem fæst við notkun
Hér er mynd af nýju norsku nótavindunni.
vindunnar um borð i aflaskip-?,
inu Poseidon, og mun ég birta
um það fréttir ef mér berast.
Nótavindan er vökvadrifin,
einnig afstöðubreyting hennar
á fætinum.
Velheppnuð veiðiferð
skuttogarans Longva
Rétt fyrir miðjan apríl sl.
kom skuttogarinn Longva til
Álasunds af miðunum við
Vestur-Grænland eftir þriggja
mánaða útivist. Togarinn los-
aði aflann í Grimsby, en
hann var rúmar 400 smálestir
af frosnum fiskflökum, auk
fiskimjöls og lýsis. Útgerðar-
maður skipsins, John Longva,
lét þau orð falla þegar skipið
kom til hafnar í Álasundi, að
færi togarinn þrjár slíkar
veiðiferðir á ári, væri útgerð-
inni borgið. f viðtali við norsk
blöð segir hinn þrjátíu ára
gamli skipstjóri togarans, Odd-
vin Longva, að aflinn hafi oft
verið svo mikill á miðunum
við Vestur-Grænland í vetur,
að þeir hafi engan veginn haft
undan i vinnslunni, og því
orðið að hætta að toga, svo
fiskurinn kæmist ferskur í
frostið.
Þegar blaðamennirnir spurðu
skipstjórann hvort ekki hefði
verið kalt þarna á miðunum,
sagði hann að það hefði verið,
því frostið hefði komizt upp
í 26 gráður á Selsíus. Ofsa-
veður af norðvestri fengu þeir
dagana 12., 13. og 14. marz
sl., og var þá geysilega mik-
ið ísrek þar sem þeir lágu.
Skipstjórinn sagði, að þarna
á sömu miðum hefðu verið
30 þýzkir skuttogarar, bæði
frá Vestur- og Austur-Þýzka-
landi. Vesturþýzku togararnir
væru af svipaðri stærð og
Longva, sem er rúmlega 1200
smálestir, en austurþýzku
verksmiðjutogararnir væru
miklu stærri eða af svipaðri
stærð og rússnesku skuttogar-
amir, sagði skipstjórinn á
Longva.
Oddvin Longva skipstjóri
egaðist hafa aennfæirt um
það í þessari veiðiferð að skut-
togarar hefðu alla yfirburði
yfir síðutogarana jafnt við
sjálfar veiðarnar og eins ef
taka þyrfti á sig vond veður.
Longvamienn vissu um tvo
japanska skuttogara sem voru
að veiðum á miðunum við Ný-
fundnaland, þegar þeir voru
við Grænland. Annar þessara
japönsku togara var 4000 smá-
lestir en hinn 5000 smálestir.
Þrátt fyrir skort á sjómönn-
um til fiskveiða í Noregi, seg-
ir skipstjórinn að nógir menn
bjóðist til fiskveiða á togar-
anum Longva, þá vanti ekki
menn. Eftir nokkurra daga
dvöl í Álasundi átti togarinn
aftur að fara á Grænlandsmið.
Framhald á 9. síðu.
Flest er nú hægt
að kalla árás!
Jón úr Vör sendir mér und-
arlegan tón í Þjóðviljanum 10.
maí s.l. Þennan tón fæ ég alls
ekki skilið, þrátt fyrir góðan
vilja. Upptökin eru þau að 1.
maí s.l. ritaði fyrmefndur Jón
greinarstúf hér í blaðið, þar
sem segir m.a. „og er það þá
í annað sinn á fáum dögum,
sem félagar Jóns Óskars senda
honum tóninn í fjarlægt land í
þessu blaði. Mun fleirum en
mér mér þykja það
smekkvísi".
Þessi orð Jóns úr Vör þóttu
mér svo furðuleg að ég gat
ekki stillt mig um að spyrjast
fyrir um skýringu. í leiðinni
tók ég lítilsháttar til meðferð-
ar leiðinlega greinargerð eftir
Friðjón okkar Stefánsson. Og
nú spyr ég enn: Hver hefur
ráðizt á Jón Óskar, sent honum
tóninn, eða haft hann að bit-
beini? Hvað eiga svona dylgj-
ur að merkja? Er það einhver
árás á mann þótt hann sé
nefndur sem dæmi um störf
einhverrar nefndar? Ef einhver
tekur dæmi máli sínu til stuðn-
ings, þá á það að vera árás á
þann sem nefndur er, eftir
þessum skilningi. Og því spyT
ég enn: Hversvegna vill Jón úr
Vör ráðast á Guðmund Böðv-
arsson og hafa hann að bit-
beini? Hefur hann eitthvað
frekar til þess unnið?
Fátt er mér f jær en að ráð-
ast á Jón Öskar skáld að ó-
sekju, enda játa ég_ekki þann
lítil ~ verknað á mig, og tek lesendur
Þjóðviljans til vitnis um það.
enda þótt ég geti ekki gert Jóni
Óskari þann bjamargreiða að
líta á hann sem heilaga kú. Ég
veit ekki betur en ég hafi í
fyrrnefndri grein farið viður-
kenningarorðum um Jón Óskar,
og tekið undir lofsamleg um-
mæli Jóns úr Vör um nafna
okkar. 1 grein minni stendur
orðrétt: „Sú skoðun nefndar-
innar er ekki Jóni Óskari að
kenna. Það hefur eingum dott-
ið í hug“. En óhaggað mun það
standa að nefndin umbunaði
honum af því hún hélt hann
hafa snúizt í pólitík, en ekki af
neinni upptendrun á skáldskap
hans. Sér Jón úr Vör virkilega
ekki hve þetta er sláandi dæmi
um störf úthlutunamefndar?
Hvers vegna mátti ekki benda
á þetta dæmi i gagnrýni á
störfum nefndarinnar? Hvurs-
lags viðkvæmni er þetta eigin-
lega?
1 áðurnefndri grein sinni
stillir Jón úr Vör mér upp við
hliðina á Friðjóni Stefánssyni,
og finnst mér þó Friðjón hefði
getað tekið greinarstúf minn
til sín rétt eins og Jón úr Vör.
Eða er það kannski aðeinstúlk-
un Friðjóns Stefánssonar á
skoðunum Jóns úr Vör. þegar
Jón dýlgjar um að félagar Jóns
Óskars „sendi honum tóninn í
fjarlægt land“?
Umræddan fund í Rithöf-
undafélaginu sat ég ekki nema
síðustu 40 mínúturnar, og
fylgdist heldur illa með þeim
jólasveinadansi sem þar var
stiginn. Sá dans fannst mér
listamönnum lítt5 samboðinn,
bað ég af honum sá. Ég held
íslenzkum skáldum séu önnur
verkefni nauðsynlegri en svona
dellumokstur. En þess vil ég að
lokum í fullri vinsemd biðja
Jón úr Vör, að ef hann vill
bera sannleikanum vitni þá
noti hann augu sfn og eyru,
ásamt öðrum skynfærum. ístað
þess að gera öðrum upp skoð-
anir.
Jón frá Pálmholti.